Proste jak test na ojca

Ewa Siedlecka 2012-03-14, ostatnia aktualizacja 2012-03-13 20:59:44.0

Internet peøen jest takich ofert. Ojciec - bez wiedzy matki - mo e sprawdzi , czy dziecko jest jego. W Niemczech
czy we Francji byøoby to zøamanie prawa. I nie tylko o dzieci tu chodzi

W internecie wybieramy laboratorium. Zamawiamy zestaw do pobrania próbki, który przywozi kurier lub listonosz.
Pobieramy próbk - najcz ciej wymaz z wewn trznej cz ci policzka - i odsyøamy w zamkni tym pojemniku. Po
niedøugim czasie dostajemy wynik, np. na poste restante - je li zale y nam na dyskrecji.

Firmy, które wykonuj  testy wiedz ,  e badania niekoniecznie przeprowadzane s  za zgod  osoby, od której pochodzi
materiaø genetyczny, wi c informuj ,  e mo na te  dostarczy  wøosy, chusteczk  higieniczn  ze  lin  czy szczotk  do
z bów. Cena testu nie jest zaporowa: genetycznie uwarunkowane choroby nowotworowe, neurologiczne, sercowo-
naczyniowe - to koszt 300-400 zø. Ale prawdziwym hitem s  testy na ojcostwo, dro sze - za 1500 zø.

Nic bez matki

Europejska konwencja bioetyczna nakazuje ochron  informacji genetycznych. Polska konwencj  podpisaøa (w 1997 r.),
ale nie ratyfikowaøa. Polskie prawo reguluj ce testy genetyczne jest takie samo jak to dotycz ce zapøodnienia in vitro -
czyli nie ma go wcale. Peøna wolnoamerykanka, cho  informacje genetyczne mogøyby decydowa  o naszym  yciu -
stosunkach rodzinnych, o tym, czy dostaniemy prac  lub czy nas z niej wyrzuc .

W Polsce ojciec mo e bez wiedzy matki sprawdzi , czy dziecko, które wspólnie wychowuj , jest biologicznie jego. Co
zrobi z wiedz ,  e nie jest? To ju  jego sprawa.

Francuska prasa opisywaøa histori  m czyzny, który dzi ki takiemu testowi przekonaø si ,  e nie jest ojcem
nastoletniego syna. Odt d obaj si  do siebie nie odzywaj . Francuz za wykonanie badania genetycznego w tajemnicy
odpowiadaø karnie, bo we Francji - podobnie jak np. w Niemczech - wykonanie testu genetycznego w tajemnicy przed
osob , której dotyczy, jest przest pstwem. Niemiecki trybunaø konstytucyjny w 2007 r. orzekø,  e potajemne testy
naruszaj  konstytucyjne prawo do autonomii informacyjnej matki i dziecka. I prawo do prywatno ci. Nakazaø uchwalenie
przepisów, które umo liwi  robienie testów na ojcostwo legalnie. Teraz test dziecku mo na zrobi  tylko, je li do
laboratorium zgøosi si  i matka, i ojciec. I solidarnie wyra  zgod .

W Polsce nie byøoby problemu z u yciem w s dzie testu wykonanego bez zgody matki, je li pobranie materiaøu nie
wi e si  z jak  ingerencj  w ciaøo - np. z pobraniem krwi. Od dwóch lat w kodeksie rodzinnym obowi zuje zasada,  e
uznanie dziecka musi si  opiera  na pokrewie stwie genetycznym. Wystarczy do tego o wiadczenie ojca. Ale urz dnik
mo e za da  dowodu. Ojcowie mog  wi c tøumaczy ,  e zrobili test, by nie skøama  w urz dzie.

Co z dzieckiem, którego  ycie rodzinne mo e zosta  takim anonimowym testem zrujnowane? - Konstytucja nakazuje
pa stwu chroni  prawa dziecka, a sytuacja, w której prawo w ogóle nie reguluje anonimowych testów na ojcostwo, grozi
naruszeniem tych praw. Chodzi np. o prawo do wi zi rodzinnych, o prawo do niewiedzy o swoim pochodzeniu, je li jest
to w interesie dziecka. Dlatego sprawa testów powinna zosta  uregulowana - mówi prof. Wøodzimierz Wróbel, prawnik,
czøonek tzw. zespoøu Gowina, który w 2008 r. przygotowaø dla premiera propozycje uregulowania zagadnie
bioetycznych, w tym testów genetycznych.

Prawda w linie

W Polsce mo na bez wiedzy badanego zrobi  tak e tzw. testy prognostyczne. Oceniaj  genetyczn  skøonno  do
zachorowania na szereg chorób, w tym raka, choroby serca czy alzheimera. Zasada ta sama: opøacasz przelewem,
posyøasz próbk , dostajesz wynik. Nikt nie sprawdza, czy próbka to materiaø genetyczny zlecaj cego badanie. Wi c
mo na sobie przetestowa  kandydata na m a. Albo na pracownika. Mo na by te  przetestowa  swoich pracowników,
by w razie konieczno ci redukcji zatrudnienia wytypowa  tych do zwolnienia. Mo na wreszcie wyobrazi  sobie,  e w
trakcie rozmowy o prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym agent niepostrze enie pobierze od nas materiaø - np. wøos,

lin ze szklanki z wod - by wysoko ubezpieczenia dostosowa do ryzyka.

Tymczasem europejska konwencja bioetyczna w art. 12 mówi wyra nie: "testy prognozuj ce choroby genetyczne (...)
oraz testy, które mog wykry genetyczne predyspozycje lub podatno na zachorowanie, mog by przeprowadzone
wyø cznie dla celów zdrowotnych albo dla bada naukowych zwi zanych z celami zdrowotnymi, oraz podlegaj
odpowiednim konsultacjom genetycznym".

Konwencja wprowadza te  zasad  autonomii informacyjnej:  adne badanie nie mo e by  wykonane bez wiedzy i zgody
badanego i mo e by  wykonane tylko dla jego dobra (chyba,  e chodzi o spraw  karn  lub cywilne post powanie
s dowe). Ka dy ma prawo do bycia poinformowanym o wynikach testu genetycznego. Ale te  ma prawo do bycia o tym
nieinformowanym, je li taka b dzie jego wola. W ko cu nie ka dy chce zna  swoj  przyszøo .

A je li zna wyniki - potrzebuje do nich komentarza: czy i jakie ma szanse, by unikn choroby; co robi , by nie
zachorowa - albo, by zachorowa mo liwie najpó niej; jakie jest prawdopodobie stwo, e genetyczne obci enie
odziedziczy jego potomstwo. St d postulat, by badaniu genetycznemu towarzyszyøo poradnictwo genetyczne.

Konwencja dopuszcza, by pa stwa przyjmowaøy mniej surowe prawo. Np. dopuszczaøy wykorzystywanie bada
genetycznych przez pracodawców - ale tylko za wiedz i zgod badanego i tylko je li le y to w jego interesie.
Dopuszcza to m.in. Francja, Holandia, Wielka Brytania.

Konwencja milczy w sprawie bada  genetycznych na potrzeby ubezpieczenia zdrowotnego. W tej sprawie interesy
towarzystw ubezpieczeniowych i ich potencjalnych klientów s  tak sprzeczne,  e uchwalaj c konwencj  nie osi gni to
porozumienia. Ale poza sporem jest,  e wykonywanie testów w tajemnicy przed zainteresowanym jest jej zøamaniem. I

e wykorzystanie wyników bada przeciwko zainteresowanemu øamie zakaz dyskryminacji ze wzgl du na dziedzictwo

genetyczne.

W Polsce takich ogranicze nie ma. Nie ma te ustawy bioetycznej, która uregulowaøaby testy genetyczne, zapøodnienie
in vitro, ingerencje genetyczne, "testament ycia" i inne zagadnienia bioetyczne. To u nas wci kwestie polityczne, co
do których nie ma zgody.

Tekst pochodzi z serwisu Wyborcza.pl -

http://wyborcza.pl/0,0.html

Strona 1 z 2

Proste jak test na ojca

2012-03-14

http://wyborcza.pl/2029020,75478,11338051.html?sms_code=