1

Schemat odpowiedzi – ATMOSFERA

Nr

zad.

Przewidywana odpowiedź

Pkt Kryteria zaliczenia

1.

Np.: źródła wody mineralnej; lasy; urozmaicona
rzeźba terenu; zabytki (cerkwie); czyste środowisko;
wyciągi narciarskie; kolejki górskie; baza
noclegowa.

0-4 Za każdy z podanych walorów po 1 p

2.

Np. temperatura każdego miesiąca przekracza 23°C;
mała roczna amplituda temperatury; opady prawie
wyłącznie latem (czerwiec - wrzesień).

0-2 Zróżnicowanie temperatury

1 p

Zróżnicowanie opadów

1 p

3.

1 - podzwrotnikowy morski 2 - zwrotnikowy
monsunowy 3 - zwrotnikowy suchy 4 - równikowy
wybitnie wilgotny

0-4 Za każdy poprawnie

przyporządkowany
typ klimatu

po 1 p

4.

np.; Zasadnicze pory roku trwaj„ dłużej w
Suwałkach, a przejściowe w Słubicach.

1

Za prawidłowe sformułowanie
wniosku 1 pkt

5.

np.;
-W Suwałkach klimat jest pod większym wpływem
kontynentalizmu, a w Słubicach oceanizmu. -Klimat
kontynentalny zaostrza i wydłuża lato i zimę, klimat
oceaniczny łagodzi i skraca zimę i lato, a wydłuża
pory przejściowe. -Od Słubic ku wschodowi wzrasta
kontynentalizm.

0-3 Za wskazanie, że Suwałki maj„ klimat

bardziej kontynentalny a Słubice
bardziej oceaniczny lpkt Za podanie w
wyjaśnieniu jednej
przyczyny lpkt Za podanie w
wyjaśnieniu kilku przyczyn 2 pkt

6.

wzrost kontynentalizmu Poj. /
\^ Poj. Lubuskie- skracanie okresu
wegetacyjnego - Suwalskie
^* spadek ilości pokosów łąk /

0-4 Za każdy poprawny wybór określeń 1

pkt Za poprawną kolejność zapisu
stwierdzeń (określeń) w pionie 1 pkt

7.

Narysuje strzałki dośrodkowo (spiralnie). Wiatr
wieje do oka (środka) cyklonu, bo tam jest najniższe
ciśnienie, a siła Coriolisa odchyla go w prawo.

0-3 Za poprawne narysowanie strzałek 1

pkt Za uwzględnienie siły Coriolisa
1 pkt Za uwzględnienie różnic
ciśnienia 1 pkt

8.

20 października, około godz. 12

1

Za odczytanie poprawnej daty i
godziny 1 pkt (dopuszczalny przedział
11-12)

2

9.

np.; Temperatura z +24°C wzrasta do +31°C w oku
cyklonu. Wiatr wzmaga się z ok. 33 m/sek. o godz.
800 do ok. 53 m/sek. tuż przed nadejściem oka
cyklonu, a w samym oku panuje cisza. Ciśnienie
spada z ok. 755 mm o godz. 2400 19 X do ok. 728
mm w oku cyklonu (20 X, godz. 11-12). Wilgotność
utrzymuje się na poziomie ok. 97%, a w samym oku
spada do 60%. Padać zaczyna ok. 2300 19 X, ilość
opadu systematycznie wzrasta i najwięcej deszczu
spada 20 X ok. godz. 1100; w oku cyklonu deszcz
ustaje.

2

Za przedstawienie na podstawie
wykresu przebiegu jednego składnika
2 pkt

10. np.: Ostrzeganie ludności o nadchodzącym cyklonie,

aby się schroniła w bezpieczne miejsca, a statki
wpłynęły do portów. Budowanie solidniejszych
budowli murowanych, które nie ulegną zniszczeniu
w czasie wichury. Zabezpieczanie portów
falochronami, aby nie uległy zniszczeniu, stojące w
nich statki. Zabezpieczanie ujść rzecznych wałami
przeciwpowodziowymi.

0-2 Za określenie jednego przykładu

działań 1 pkt
Za określenie dwóch przykładów
działań 2 pkt

11. Umieści na odpowiednich wysokościach właściwe

temperatury. Zasięg warstwy inwersyjnej na wys.
600 m n.p.m.

0-2 Za prawidłowe zaznaczenie rozkładu

temperatury powietrza 1 pkt
Za poprawne zaznaczenie zasięgu
inwersji termicznej 1 pkt

12. Inwersja temperatury najczęściej występuje w

kotlinach górskich.

1

Za poprawne sformułowanie wniosku
1 pkt

13. np.: W czasie inwersji przy powierzchni ziemi zalega

powietrze chłodne i ciężkie. Nie powstaje w nim
konwekcja. Brak jest przewietrzania (wiatru). Tuż
nad powierzchnią ziemi gromadzą się wszystkie
zanieczyszczenia pochodzące z kominów.

0-2 Za uwzględnienie warunków

pogodowych towarzyszących inwersji
1 pkt Za wskazanie na związek
koncentracji zanieczyszczeń z
warunkami pogodowymi 1 pkt

14. np.: Zastąpić piece węglowe opalaniem gazowym

lub mazutowym. Zbudować miejskie ciepłownie
osiedlowe, gdzie na kominach będzie można
zainstalować filtry i reduktory gazów.

0-2 Za przedstawienie jednej propozycji 1

pkt Za przedstawienie dwóch
propozycji 2 pkt

3

15. np.: CO2 jest tzw. „gazem cieplarnianym" i

nadmierna jego emisja może prowadzić do
globalnego ocieplenia klimatu. Ocieplenie klimatu
spowoduje zwiększone topnienie lodów w
szerokościach okołobiegunowych i podniesienie
poziomu wszechoceanu. Wyspy koralowe wznoszą
się zaledwie kilka metrów nad poziom morza i mogą
zostać zatopione.

0-3 Za wyjaśnienie, że CO2 ociepla

klimat 1 pkt
Za napisanie, że ocieplenie spowoduje
topnienie lodów i podniesienie
poziomu wszechoceanu 1 pkt
Za napisanie, że wyspy koralowe
mogą ulec zatopieniu 1 pkt

16 Malbork

1

za poprawnie wskazanie miejscowości
lpkt

17 np.: różnice wynikają z położenia miejscowości: -

miejscowości położone są w różnej odległości od
morza - miejscowości położone są na różnej
wysokości n.p.m.

0-2 za podanie jednej zasadnej przyczyny

- 1pkt za podanie dwóch zasadnych
przyczyn - 2pkt

18 328 m - 168 m = 160 m 160 : 100 x 0,6°C = 0,96°C

(1°C w zaokrągleniu) 6,5°C - 0,96°C (1) = 5,54°C
(5, 5)

2

za prawidłowo obliczoną temperaturę
- 2pkt - dopuszcza się różnice
wynikające z przyjęcia spadku temp.
0,6°C lub 0,5°C lub 1°C/100 m

19 A - półkula południowa, od lewej N, W

B - półkula północna od lewej W, N
Przyczyna - działanie siły Coriolisa lub
ruch wirowy (obrotowy) Ziemi

0-3 za prawidłowe opisanie wyżów

i niżów - lpkt
za prawidłowe opisanie półkul
- 1pkt
za podanie przyczyny - 1pkt

20 a). średnia temperatura powietrza w styczniu wyższa

nad morzem,
średnia temp. powietrza w lipcu niższa nad morzem
opady większe
b). klimat okolic Łeby kształtuje morze lub inne
poprawne stwierdzenie wskazujące na dominujący
wpływ morza

0 - 2

a) podanie prawidłowych wniosków
z porównania trzech elementów
klimatycznych – 1 pkt,

b). wskazanie głównej przyczyny –
1pkt

21 podnoszenie się powietrza nad lądem, opadanie nad

morzem, wiatr od morza
niż nad lądem, wyż nad morzem

0 - 2

wskazanie kierunków 1 pkt,
wpisanie niżu i wyżu – 1pkt

22 odp. B)

1

podanie prawidłowej odpowiedzi –
1pkt

23 zdanie drugie: „ W mieście jest strasznie gorąco .....”

lub część tego zdania
zdanie ósme: „ Nad plażą snuły się dymy z ognisk
....”

0 - 2

podkreślenie zdania drugiego lub
jego części - 1 pkt
podkreślenie zdania ósmego lub jego
części - 1 pkt

24 tak

nie
tak

0 - 2

podanie dwu poprawnych
odpowiedzi - 1 pkt,
podanie trzech odpowiedzi - 2 pkt.

4

25 Przykład opisu: Południowe obszary Europy są pod

wpływem wyżu znad Azorów, a pozostała część
kontynentu jest w zasięgu niżu z wyraźnie
zarysowanymi frontami atmosferycznymi, które
przemieszczają się z zachodu na wschód. Frontom
atmosferycznym towarzyszą obfite opady deszczu
lub deszczu ze śniegiem. Napływ polarnomorskich
mas powietrza powoduje wzrost temperatury
powyżej 0° C i odwilż. Między południową i
północną częścią Europy występują duże różnice
ciśnienia atmosferycznego. Powodują one wianie
wiatrów o dużej prędkości.

0-3 Za ujęcie w opisie: jednego elementu

1 pkt dwóch elementów 2 pkt.
trzech elementów 3 pkt.

5

wysokości - umożliwiają uprawianie
narciarstwa i saneczkarstwa, - sąsiedztwo
(bliska odległość od Trójmiasta) - nie traci
się czasu na dojazdy.

bez uzasadnień - lpkt

26

Przykład konsekwencji: - śmierć wielu
tysięcy ludzi, - zalanie osiedli przez lawiny
błotne, - zmycie przez powodzie i lawiny
gleby, - zniszczenie pól uprawnych i
upraw, - zmiany rzeźby terenu, - zmiany w
psychice, wywołane nieprzewidywalną
gwałtownością zjawisk przyrody.

0-4

Za podanie konsekwencji: jednej
1 pkt dwóch 2 pkt. trzech
3 pkt. czterech 4 pkt.

27

Przykłady przyczyn: Kwaśne opady
powstają w wyniku emisji do atmosfery
związków węgla, siarki i azotu.
Emitowanie tych związków następuje w
wyniku: - spalania paliw kopalnych w
zakładach przemysłowych np.
elektrociepłowniach, hutach, - procesu
produkcji w zakładach chemicznych, -
korzystania z paliw kopalnych przy
ogrzewaniu gospodarstw indywidualnych,
- eksploatacji samochodów. Przykłady
konsekwencji: - obniżanie odporności
drzew i obumieranie lasów, - odsłanianie
gleby i jej degradacja, - zakwaszanie gleby
i wód, - pogarszanie warunków życia
organizmów wodnych.

0-4

Za podanie: jednej przyczyny 1 pkt
dwóch przyczyn 2 pkt.
Za podanie: jednej konsekwencji 1 pkt
dwóch konsekwencji 2 pkt.

28.

Przykład uzasadnienia: Ciepły prąd morski
powoduje powstanie dodatnich anomalii
termicznych oraz wpływa na wzrost
wilgotności powietrza. Dlatego klimat
Rejkiaviku jest cieplejszy i bardziej
wilgotny, niż wskazuje na to jego
położenie geograficzne: - średnia roczna
wartość temperatury powietrza jest
dodatnia i wynosi powyżej 0° C, -
amplituda temperatury powietrza
pomiędzy najcieplejszym i
najchłodniejszym miesiącem nie jest
wysoka i wynosi 12,1° C, - w ciągu roku
spada ponad 900 mm opadów
atmosferycznych, - miesięczne sumy
opadów są najwyższe w czasie jesieni i
zimy.

0-3

Za uzasadnienie z podaniem: jednego
argumentu 1 pkt dwóch argumentów
2 pkt. trzech argumentów 3 pkt.

6

Przykłady wpływu klimatu:
zróżnicowanie warunków zamieszkania,
różnorodność warunków rozwoju
rolnictwa,
możliwości rozwoju usług turystycznych,
występowanie klęsk żywiołowych.

0-3

Za wybór: jednego typu
genetycznego 1 pkt
dwóch typów
genetycznych 2 pkt.
Za uzasadnienie 1 pkt

30

a) Średnia roczna temperatura powietrza -
25,3°C
b) Roczna amplituda temperatury: 26,1°C -
24,5°C = 1,6°C c) strefa klimatów
równikowych typ klimatu - równikowy
wilgotny d) - wysokie miesięczne
temperatury powietrza, niewielka roczna
amplituda temperatury, wysokie
całoroczne opady atmosferyczne. e)
Obszary występowania: Kotlina Kongo,
Nizina Amazonki, Archipelag Malajski.

0-6

za podanie:
a)- średniej rocznej temperatury
powietrza

1 pkt

b)- amplitudy temperatury

1 pkt

c) - nazwy strefy klimatycznej .. 1 pkt
- typu klimatu 1 pkt
d) - 3 cech klimatu

1 pkt

e) - 3 obszarów występowania .. 1 pkt

31

4 - nimbostratus - warstwowe deszczowe 1
- cirrus - pierzaste 6 - cumulonimbus -
kłębiasto-deszczowe (burzowe)

0-3

za każde dwie poprawnie wypełnione
rubryki w tabeli po

1 pkt

32

Poprawne uzupełnienie mapy izoliniami
10, 15 i 20 hPa

0-2

Za poprawne wykreślenie, z niewielkimi
odchyleniami wszystkich izolinii

2 pkt
za wykreślenie ze znacznymi
odchyleniami lub błędne wykreślenie
jednej a poprawne dwóch

1 pkt

33

Punkt X - 30 hPa,

0-2

Za poprawny sposób obliczania 1 pkt
za poprawny wynik

1 pkt

34

Obszar „A" leży w głębi kontynentu
azjatyckiego, gdzie
dociera niewielka ilość wilgoci znad
oceanu.
Obszar „B" leży na równiku, gdzie
wysoka wilgotność
powietrza wynika z dużego parowania
wywołanego
wysoką temperaturą powietrza.

0-2

Za poprawne uzasadnienie dla każdego z
obszarów po 1 pkt

7

35

zwrotnikowe, chłodnym, wysokiego

0-2

Za prawidłowe podkreślenie dwóch
wyrazów ................................. 1 pkt
trzech ....................................... 2 pkt
więcej niż trzech........................ 0 pkt

36

0-4

Prawidłowe opisanie:
-rodzajów mas powietrza .. 1 pkt
-powierzchni frontu atmosferycznego 1
pkt
- prawidłowe narysowanie i opisanie
strefy chmur i opadów .. 1 pkt
- prawidłowe zaznaczenie napływu mas
powietrza....... 1 pkt

37

Np.:
I. Napłynęło ciepłe powietrze, wzrosła
temperatura, dzięki czemu rozpoczęła się
wegetacja roślin.
II. Napływające powietrze niesie wilgoć,
co też jest korzystne dla wegetacji roślin.

0-2

Za podanie logicznego argumentu
odnoszącego się do:
- temperatury powietrza .. 1 pkt
- wilgotności powietrza .. 1 pkt

38

1 – E, 2 – B, 3 – C, 4 – D, 5 – F,
6 – A

0-3

Za poprawne uzupełnienie elementów:
1 i 2 ....... 1 pkt
3 i 4 ........ 1 pkt
5 i 6 ........ 1 pkt

39

a), c), f)

Za poprawne podkreślenie dwóch
odpowiedzi ........... 1 pkt
trzech ................. 2 pkt
więcej niż trzech .......... 0 pkt

40

0-2

Za prawidłowe zakreskowanie każdej
strefy klimatycznej po 1 pkt

8

41

a)
23°27‘N; 0°; 23°27‘S
lub
23o30.N; 23o30.S
b) schemat

c)
pasat
d)
suchy lub wilgotny, ciepły, stały

0-2

Za prawidłowe:
a) opisanie wartości szerokości
geograficznej ......................1 pkt
b) narysowanie na schemacie strzałek i
ośrodków ciśnienia ..............1 pkt
c) podanie nazwy wiatru ...... 1 pkt
d) podkreślenie trzech cech wiatru
...................................................1 pkt

42

Wypełnienie wiersza w tabeli:
1. umiarkowany morski . D
2. umiarkowany kontynentalny-C
3. zwrotnikowy monsunowy . B
4. zwrotnikowy kontynentalny-A

0-4

Za każdy poprawnie wypełniony
wiersz .........................................1 pkt

43.

a) kolejno: 1. lato 2. zima 3.
jesień 4. przedwiośnie 5.
przedzimie 6. wiosna
b) 1, 3, 6

0-2

a)
Za poprawne przyporządkowanie
wszystkich pór roku 1 pkt
b)
Za poprawne podanie numerów
pór roku 1pkt

44.

Kolejno, np.:
a) przy dużej wilgotności powietrza i
temperaturze poniżej 0°C,
b) gołoledź lub oblodzenie,
c) zamarzanie kropli deszczu spadających
na chłodne podłoże o temperaturze poniżej
0°C,
d) kolizje drogowe będące następstwem
śliskiej nawierzchni itp.

0-4

Za odpowiedź na każdy podpunkt
uwzględniającą wskazane elementy

po 1 pkt

45.

A - prądy wstępujące -cyrkulacja
międzyzwrotnikowa -konwekcja
termiczna, dynamiczna, ewentualnie
cyrkulacja monsunowa, wpływ ciepłego
prądu morskiego,
B - prądy zstępujące (temperatura
powietrza wzrasta a nasycenie parą wodną
maleje),
C - bariera górska, cyrkulacja monsunowa,
D - niska temperatura powietrza, mała
wilgotność bezwzględna.

0-4

Za podanie przyczyny dla każdego
ze wskazanych obszarów 1 pkt

9

46

Podobieństwa, np.:
- w obu miejscowościach najwyższe
wartości temperatury powietrza
przypadają na lipiec,
- opady atmosferyczne w obu
miejscowościach, występują w ciągu
całego roku.

Różnice, np.:
- w Londynie w zimie temperatury
powietrza kształtują się zawsze
powyżej 00 C a w Uralsku spadają do
około - 150 C, natomiast latem w
Uralsku temperatura powietrza jest
wyższa niż w Londynie.
- sumy opadów atmosferycznych
w poszczególnych miesiącach w
Londynie są wyższe niż w Uralsku,
- w Londynie najwyższe opady
atmosferyczne występują jesienią a w
Uralsku wiosną i latem
- wyższa amplituda roczna temperatury
w Uralsku,
- wyższa roczna suma opadów w
Londynie.

0-2

Za każde dwie
prawidłowo wskazane cechy
..........................1 pkt

47

a) Na Północnym Atlantyku i u
wybrzeży Skandynawii należy wpisać
N (niż baryczny). W Zatoce
Biskajskiej – W (wyż baryczny).
b) wzrośnie

0-2

a) za prawidłowe wpisanie liter W
i N ...1 pkt


b) za poprawną odpowiedź 1 pkt

48

1. zwrotnikowe kontynentalne (PZK) 2.
polarne morskie (PM)
3. arktyczne (P A)

0 - 3

za podanie nazw:
1 masy powietrza

1 pkt

2 mas powietrza

2 pkt

3 mas powietrza

3 pkt

49

a) B
b) strefa klimatyczna: zwrotnikowa
c) Japonia, Korea Południowa,
Mozambik

0 - 4

a) za poprawny wybór stacji l pkt
b) za podanie nazwy strefy
klimatycznej

1 pkt

c) za podanie:
1 kraju

1 pkt

2 krajów

2 pkt

50

Konsekwencje, np.:
- susza,
- brak wody dla ludności,
- spadek plonów roślin,
- przyczynienie się do głodu.

0 - 2

za podanie:
1 konsekwencji ......................... 1
pkt
2 konsekwencji ......................... 2
pkt

51

np.:
- w miarę wzrostu odległości od morza rosną
roczne amplitudy temperatury powietrza,
- wschodnie i zachodnie krańce kontynentu
wyróżniają się łagodnymi zimami i niezbyt
gorącymi latami,
- im dalej od morza, tym lato jest cieplejsze,
- im dalej od wybrzeża, tym zima jest bardziej

0 - 4

za każdą poprawnie sformułowaną
prawidłowość ...................... po 1
pkt

10

mroźna,
- wraz ze wzrostem odległości od morza
maleje roczna suma opadów,
- wraz ze wzrostem odległości od morza rośnie
udział opadów letnich w rocznej sumie
opadów.

52

Kolejność zdarzeń w schemacie:
E A F B

0 - 3

za ułożenie w ciągu przyczynowo-
skutkowym:
2 kolejnych zdarzeń

1 pkt

3 kolejnych zdarzeń

2 pkt

4 kolejnych zdarzeń

3 pkt

53

a)
Stacja A - klimat morski
Stacja B - klimat kontynentalny
b) amplituda temp. pow. na stacji
A: 37°C
B: 12°C

0-2

a) za poprawne podanie nazwy
typu klimatu na obydwu
stacjach – 1 pkt
uznać klimat skrajnie suchy,
wybitnie suchy
b) za poprawne przyporządkowanie
amplitud dla obydwu stacji – 1 pkt

54

!. B
2. A
3. A

0-2

za 2 przyporządkowania 1 pkt
za 3 – 2 pkt

55

a)
Stacja A leży na zwrotniku Koziorożca, gdzie
występują zstępujące ruchy powietrza, przez
co opady są niewielkie, ponadto zimny Prąd
Benguelski ogranicza opady na wybrzeżu. Na
stacji B wysokie opady atmosferyczne
wynikają z silnej konwekcji powietrza,
spowodowanej wysoką temperaturą
występującą w strefie równikowej.
b)
Stacja C leży w klimacie kontynentalnym, na
południowym krańcu Sahary, gdzie występuje
duże nasłonecznienie i bezchmurne niebo, co
ułatwia silne nagrzewanie się powierzchni
terenu i powietrza w ciągu dnia oraz
doprowadza do silnego wychłodzenia
powietrza nocą.
Stacja D leży na równiku, gdzie duże
zachmurzenie wpływa łagodząco na
zróżnicowanie dobowych temperatur
powietrza.
c)
stacja E

0-3

a) – 1 pkt
b) 1 pkt
c) 1 pkt

56

Np.: bariera górska powoduje wznoszenie mas
powietrza, prądy wstępujące powodują
ochłodzenie powietrza, kondensację pary
wodnej, wzrost zachmurzenia i opady

0-2

W zależności od stopnia
dokładności i precyzji
użytych terminów

0-2 p.

57

W wyjaśnieniu wykaże wpływ ciepłych
prądów (np. Północnopacyficznego,
Zatokowego, Alaski) na zwiększenie, a
zimnego Kalifornijskiego na zmniejszenie
rocznej sumy opadów. Uwzględni wpływ
przebiegu Kordylierów (płn-płd) na

0 - 3

W zależności od dokładności
wyjaśnienia ................... 0-3 p.

11

zatrzymywanie wilgoci napływającej znad
Pacyfiku

58

Klimat:
- chłodny
- wilgotny
Ukształtowanie powierzchni:
- Płaska powierzchnia lub zagłębienie

0-3

1 cecha klimatu – 1 pkt
Dwie cechy – 2 pkt
Cecha ukszt. pow – 1 pkt

59

B. Spadek średniej rocznej
temperatury powietrza ze wzrostem
szerokości geograficznej.

0-1

60

Np.
W styczniu najwyższa temperatura jest
w Yorku i spada w kierunku
wschodnim osiągając minimum
w Kazaniu.
W lipcu najniższa temperatura
powietrza jest w Yorku i w kierunku
wschodnim wzrasta, osiągając
maksimum w Kazaniu.

0-1

Za poprawny opis zmian
temperatury w styczniu i w
lipcu między Yorkiem a
Kazaniem ..........1 pkt

61

Np.
Między Yorkiem a Kazaniem
amplituda temperatury wzrasta.

0-1

Za poprawnie sformułowany
wniosek ...............1 pkt

62

A. odległość od oceanu.

0-1

Za poprawną odpowiedź ..... 1 pkt

63

a)
Przyczyny meteorologiczne:
Cyklony, susze, tornada
Przyczyny geologiczne:
tsunami, wybuchy wulkanów,
trzęsienia ziemi.
b)
Obszary występowania:
cyklony – Zatoka Bengalska,
susze – Sahel,
tornada –środkowe stany USA.

0-2

a)
Za poprawne pogrupowanie
klęsk żywiołowych ...............1 pkt
b)
Za poprawne
przyporządkowanie obszarów
do klęsk meteorologicznych ..1 pkt

64

Różnica wysokości:
919 m n.p.m. – 350 m n.p.m. = 569 m
Różnica temperatur:
0,6°C - 100 m
x – 569 m
x = 3,41°C
Temperatura na szczycie:
10°C - 3,41°C = 6,59°C

0-2

Za poprawny sposób
obliczenia ………… 1pkt
Za poprawny sposób
obliczenia i poprawny
wynik ……………… 2pkt
(uznajemy wynik podany
z dokładnością do 0,1°C)

65

1 – umiarkowany morski, Irlandia
2 – zwrotnikowy monsunowy, Półwysep
Indyjski

0-2

Za poprawne uzupełniony
wiersz lub kolumnę po ......1 pkt

66

a) B

b) np.:
- gorące i wilgotne lato
- długi okres wegetacyjny
- dodatnie średnie temperatury przez cały rok
- większe opady w półroczu letnim (w okresie
nasilonej wegetacji roślin).

0-2

a) za poprawny wybór stacji
– 1 pkt
b) za podanie dwóch cech
klimatu – 1 pkt

67

Kolejno: C – E – A – D – F - B

0-2

Za poprawne uzupełnienie trzech

12

kolejnych komórek schematu – 1
pkt

Za poprawne uzupełnienie
wszystkich komórek schematu - 2
pkt

68

C. (Kraków, Olsztyn, Poznań)

0-1

Za poprawna odpowiedź
– 1 pkt

69

Wyjaśnienie, np.:
- Kujawy znajdują się po zawietrznej stronie
wzniesień pojezierzy
- na północno – zachodnich stokach wzniesień
pojezierzy skrapla się para wodna zawarta w
wilgotnych masach powietrza i na Kujawy
napływa mniej wilgotne powietrze
- Kujawy są osłonięte przed napływem
wilgotnych mas powietrza przez wzniesienia
(Pojezierza Pomorskiego)

0-1

Za podanie wyjaśnienia
– 1 pkt

70

a)

Półkula S Półkula N
Niż wyż

b) np.:
- ruch obrotowy Ziemi
lub
- siła Coriolisa
- tarcie
- gradient ciśnienia

0-2

Za podanie nazw półkul i ośrodków
barycznych 1 pkt








b) za podanie jednej przyczyny – 1
pkt

jeśli poznaje tylko tarcie lub tylko
gradient to nie uznajemy

71

A. P
B. P
C. F
D. F

0-2

za udzielenie prawidłowych
odpowiedzi
- dwóch, trzech 1 pkt
- czterech 2 pkt

72

rys 1. – W – wyż baryczny, półkula pd
rys. 2. – N – niż baryczny, półkula północna

0-2

za prawidłowe nazwanie układów
barycznych 1 pkt
za poprawne wskazanie półkul 1
pkt

73

a) 21,8°C
b) 24,3°C

0-2

za poprawne obliczenia i podanie
prawidłowej wartości średniej
temp. powietrza 1 pkt
za poprawne obliczenia i podanie
prawidłowej wartości amplitudy
temp. 1 pkt

74

Np.:
- zniknięcie bogatych łowisk ryb
- zamieranie koralowców i alg
- zniknięcie ptactwa morskiego

0-1

za właściwe wskazanie dwóch
zmian przyrodniczych 1 pkt

75

Np.:

0-1

za prawidłowe podanie dwóch

13

1. pożary i sztormy spowodowały utratę
domostw dużej ilości ludności
2. ucieczka z ciepłych mórz bogatych
łowisk ryb, może spowodować widmo
głodu

konsekwencji 1 pkt

76

Np.:
- czynniki radiacyjne
- czynniki cyrkulacyjne
- rozkład lądów i mórz
- rzeźba terenu
- prądy morskie
- wysokość nad poziomem morza
- rodzaj podłoża
Zmienność składników klimatu:
Wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem
morza:
- temperatura powietrza maleje
- ciśnienie atmosferyczne spada
- rośnie ilość opadów i zmienia się ich
charakter

0-4

za poprawne wymienienie
wszystkich czynników 1pkt

za prawidłowe podkreślenie
czynników astrefowych 1pkt

za prawidłowe wymienienie trzech
składników klimatu 1pkt

za poprawne określenie ich
zmienności 1pkt

77.

a) Valentia, 7,5°C (uznajemy wynik z
przedziału od 7 °C do 8°C)
b) np. wraz ze wzrostem odległości od oceanu
wzrasta roczna amplituda temperatury
powietrza

0 - 2

Za wybór Valentii
i poprawnie obliczoną
wartość rocznej amplitudy
temperatury powietrza ........ 1
pkt
Za poprawnie
sformułowany wniosek .... 1 pkt

78.

Np. - w klimacie morskim średnie temperatury
powietrza w miesiącach letnich są niższe niż
w klimacie kontynentalnym - w klimacie
morskim średnie temperatury powietrza w
miesiącach zimowych są wyższe niż w
klimacie kontynentalnym - w klimacie
morskim średnia temperatura powietrza
najcieplejszego miesiąca jest niższa niż w
klimacie kontynentalnym - w klimacie
morskim średnia temperatura powietrza
najzimniejszego miesiąca jest wyższa niż w
klimacie kontynentalnym - w klimacie
morskim roczna suma opadów
atmosferycznych jest wyższa niż w klimacie
kontynentalnym

0 - 1

Za poprawne podanie
dwóch różnic ....................... 1
pkt

79.

a) Zjawiska przyrodnicze, np.:
- silny wiatr
- intensywny opad deszczu
b) Przyczyny, np.:
- duża liczba ludności zamieszkująca ten

obszar

- brak systemu ostrzegania przed

zbliżającym się cyklonem

- brak urządzeń zabezpieczających przed

skutkami powodzi

- niekorzystna konfiguracja terenu

0 - 2

a)
Za poprawne podanie
dwóch zjawisk
przyrodniczych 1 pkt
b)
Za poprawne podanie:
- dwóch przyczyn 1 pkt

14

sprzyjająca zalaniu obszarów wodą z

wezbranych rzek (delta Gangesu i
Brahmaputry)

80. C - zwrotnikowych

0 - 1

Za poprawną odpowiedź ... 1 pkt

81. B. zstępujące ruchy mas powietrza

w troposferze
D. oddziaływanie zimnego prądu
morskiego

0 - 1

Za poprawny wybór dwóch
przyczyn ............................... 1
pkt

82. A4, B3, C1

0-2

Za poprawne przyporządkowania:
- dwa – 1 pkt
- trzy – 2 pkt

83. Zwrotnikowa, II

0-1

Za podanie nazwy strefy

klimatycznej i podanie numeru na
mapie – 1 pkt

84. Świnoujście: 1, 4

Nowy Targ: 2, 3

0-2

Za poprawne przyporządkowanie

cech:

- dwóch, trzech – 1 pkt
- czterech – 2 pkt

85. D. (Zielona Góra, Łódź, Biała Podlaska)

0-1

Za zaznaczenie poprawnej
odpowiedzi – 1 pkt

86.

Od góry w kolejności:
Poznań
Świnoujście
Nowy Targ
Białystok

0-2

Za poprawne wpisanie do tabeli
stacji:
- dwóch, trzech – 1 pkt
- czterech – 2 pkt

87.

a) ozon

b) stratosfera (ozonosfera)

0-2

Za podanie nazwy składnika
gazowego – 1 pkt
Za podanie nazwy warstwy atm – 1
pkt

88.

Od góry: IV, V, II, I

0-2

Za poprawne wpisanie
numerów stref klimatycznych:
– dwóch, trzech ... 1 pkt
– czterech ............ 2 pkt

89

0-1

Za prawidłowe
wpisanie wszystkich
liter ...................... 1 pkt

90

Obszary o wilgotnym klimacie:
Półwysep Bretoński (1),
Półwysep Indochiński (4),
Nizina Gangesu (6),
Kotlina Kongo (7).
Obszary o suchym klimacie:
Wielki Erg Wschodni (2),
Nizina Turańska (3),
Wyżyna Irańska (5),

0-2

Za prawidłowe wpisanie:
– czterech-siedmiu obszarów -1 pkt
– ośmiu obszarów ..2 pkt

15

91

Kolejno od lewej: D, C, A

0-2

Za poprawne przyporządkowanie
warunków pogodowych:
– dwóch ................ 1 pkt
– trzech ................. 2 pkt

92

a)

b) B. Paryż

0-2

Za poprawne wpisanie oznaczeń
trzech ośrodków ciśnienia – 1pkt



















Za podkreślenie nazwy
właściwego miasta – 1pkt

93

Zakopane – A
Paryż - D

0-1

Za poprawne przyporządkowanie
dwóch klimatogramów – 1 pkt

94

Np.:
15°C – (-5) °C = 20°C

Lub
14°C – (-5) °C = 19°C

0-1

Za poprawny sposób obliczeń i
poprawny wynik – 1 pkt

Uznajemy wartości z przedziału
19°C - 20°C

95

Np.:
- możliwość uprawy większości roślin żywieniowych (np.
zbóż) wraz z nadejściem monsunu letniego
- deficyt wody przed nadejściem monsunu letniego
- konieczność ewakuacji ludności w czasie powodzi
wywołanych deszczami monsunowymi
- zagrożenie zdrowia i życia szczególnie w dzielnicach
najbiedniejszych (slumsach) w czasie występowania
obfitych deszczów monsunowych
- zanieczyszczenie wody pitnej
- zagrożenie chorobami ( w tym przewodu pokarmowego)
- pojawienie się chorób przenoszonych przez insekty

0-2

Za podanie
dwóch argumentów – 1 pkt
trzech argumentów – 2 pkt

96

Np.:
- budowa wałów przeciwpowodziowych
- ograniczenie możliwości osadnictwa na brzegach rzek
- wprowadzenie systemu szybkiego ostrzegania przed
powodzią
- stworzenie sprawnie działającej sieci placówek
medycznych
- wprowadzenie obowiązkowych szczepień dla ludności
- pomoc najbiedniejszym mieszkańcom podczas klęsk
żywiołowych
- zgromadzenie zapasów wody pitnej
- dotacje dla rolników, którzy stracili zbiory w wyniku
suszy lub powodzi

0-2

Za podanie propozycji działań
dwóch – 1 pkt
trzech – 2 pkt

Kotlina Kalahari (8).

16

- budowa zbiorników retencyjnych
- zabezpieczenie ujęć wody pitnej przed powodzią
- budowa studni głębinowych na wypadek powodzi

97

W tabeli od góry, np.:
- prądy morskie
- różnica temperatury wody w Atlantyku
- rozkład lądów i mórz, odległość od dużych zbiorników
wodnych
- stopień kontynentalizmu

0-1

Za dwa poprawne czynniki – 1pkt

Uwzględnić szersze odp ale
zawierające właściwy czynnik

98

0-1

Za poprawne wpisanie ośrodków
ciśnienia i poprawny kierunek
bryzy dziennej – 1pkt

99

a)
Alice Springs – C
Darwin – B

b) D. przewaga opadów w półroczu chłodnym

0-2

Za poprawną odpowiedź – 1pkt



Za poprawna odpowiedź – 1pkt

100

W kolejności od góry:
F
F
P
F
P

0-2

Za poprawną ocenę
prawdziwości zdań:
trzech, czterech..........1pkt
pięciu….....................2pkt

101

0-1

Za podanie poprawnych
nazw dwóch mierzonych
zjawisk………...........1pkt

102

1. Polska północno – wschodnia, np.:
napływ chłodnych, kontynentalnych mas
powietrza.
2. Polska południowa, np.:
występowanie gór i spadek temperatury
powietrza wraz ze wzrostem wysokości
nad poziomem morza.

0-2

Za podanie poprawnego
czynnika
klimatotwórczego:
jednego..……………1pkt
dwóch…..…………..2pkt

17

103

0-2

Za prawidłowe
przyporządkowanie mas
powietrza:
trzech, czterech……..1pkt
pięciu…………….....2pkt

104

Np.
a) przyczyny:
- zanieczyszczenia utrudniają utratę ciepła,
- emisja ciepła z ogrzewanych w porze zimowej
budynków,
- mniejsze parowanie z zabudowanej
powierzchni miast niż z obszarów pokrytych
roślinnością /mniejsza strata ciepła/,
- silniejsze nagrzewanie się kamiennych
budynków i ulic niż otaczających terenów
pokrytych roślinnością,
b) konsekwencja:
- krótsze zaleganie pokrywy śnieżnej, aniżeli na
terenach poza miastem,
- wcześniejsze kwitnienie drzew owocowych,
- większe zachmurzenie, gdyż ocieplenie
powoduje spadek ciśnienia,
- powstawanie inwersji termicznej nad miastem,
co może prowadzić do gromadzenia
zanieczyszczeń i powstawania smogu.

0-2

a) Za wymienienie dwóch
prawidłowych przyczyn – 1









b) Za wymienienie
prawidłowej konsekwencji –
1 pkt

105 Skreślone:

- zawietrznym
- ocieplanie
- konwekcyjny
- dowietrznym
- maleje
- 0,6oC

0-2

Za skreślenie odpowiednich
sformułowań:
czterech, pięciu..................1pkt
sześciu.....................................2
pkt

106 1. stacja A

2. stacja B
3. stacja D

2

Za przyporządkowanie
poprawnych stacji:
- dwóch – 1pkt
- trzech – 2 pkt

107 C. na froncie chłodnym tworzą się chmury burzowe

1

Za poprawne zaznaczenie –
1pkt

108 a)

B. występowanie rocznej amplitudy temperatury o

2

a)
za zaznaczenie poprawnej

18

wartości poniżej 20°C
b)
np.
- różna wysokość n.p.m. obu miast
- Zakopane jest położone wyżej n.p.m. niż Kraków

cechy klimatu – 1pkt
b)
za podanie poprawnej
przyczyny – 1pkt

109 a)

w kolejności od góry: mniejsze, większe
b) np.:
- im większe zachmurzenie tym mniejsza amplituda
dobowa temperatury powietrza
- ze wzrostem zachmurzenia maleje dobowa
amplituda temperatury powietrza
- im mniejsze zachmurzenie, tym amplituda
temperatury większa

2

a)
za poprawne uzupełnienie
dwóch zdań – 1pkt

b)
za sformułowanie
prawidłowości – 1pkt

110 a) np.:

- nad obszarem B występują silne prądy wznoszące
powietrza umożliwiające rozwój chmur
konwekcyjnych dających obfite opady; nad obszarem
A dominują prądy zstępujące uniemożliwiające
rozwój chmur opadowych
- nad obszarem B występują obfite opady ze względu
na stały niż, nad obszarem A stały wyż uniemożliwia
rozwój chmur opadowych
- różnice w wielkości opadów są wynikiem
zróżnicowania ciśnienia atmosferycznego
(występowanie strefy obniżonego ciśnienia w
obszarze B i strefy podwyższonego ciśnienia w
obszarze A)

b) np.:
- obszar C jest pod wpływem zimnego prądu
morskiego a obszar D – ciepłego
- prądy morskie o różnej termice
- pasat wiejący znad oceanu jest wilgotny a znad lądu
suchy

2

a)
za podanie poprawnego
wyjaśnienia – 1pkt

b)
za podanie poprawnej
przyczyny – 1pkt

111 W kolejności:

C, 2
A, 1
B, 4

2

Za poprawne wypełnienie
komórek
sześciu ...................... 2 pkt
czterech, pięciu.......... 1 pkt

112

1. niż
2. zachodniego
3. nastąpiły

1

Za wpisanie trzech
poprawnych określeń
...................................... 1 pkt

113

W kolejności od góry:
Tobolsk, umiarkowany chłodny
Rzym, podzwrotnikowy
Suwałki, umiarkowany ciepły

2

Za poprawne
przyporządkowanie nazwy
stacji oraz nazwy klimatu
do tabel
trzech .................... 2 pkt
dwóch ................... 1 pkt
lub
lub za poprawne
przyporządkowanie trzech
stacji ........................... 1 pkt
lub
lub za poprawne

19

przyporządkowanie
trzech typów klimatu....... 1 pkt

114

W kolejności:
zwiększy się
wzrośnie
spadnie
zachodni

2

Za podanie poprawnych
zmian:
czterech .................. 2 pkt
trzech .................. 1 pkt

115

1

Za poprawny sposób
obliczenia i poprawny
wynik z jednostką…1pkt

Uznajemy każdy wynik
uzyskany z poprawnego
zaokrąglenia

liczb na

dowolnym etapie
rozwiązywania

zadania

116

2

Za poprawne
uzupełnienie wierszy tabeli:
dwóch, trzech……...1pkt
czterech……………2pkt

117

a) Np.:
temperatura powietrza w XX wieku miała
tendencję wzrostową.
b) Np.:
- wzrost emisji CO2,
- efekt cieplarniany,
- podmywanie przez cieplejsze wody.

2

a) Za podanie poprawnej
tendencji………..1pkt
b) Za podanie właściwej
przyczyny………1pkt

118

Np.:
- otwarcie nowych dróg wodnych przez Arktykę,
umożliwi rozwój transportu wodnego,
- łatwiejsze pokonywanie drogi morskiej (bez

1

Za podanie dwóch
właściwych skutków
……………………..1pkt

20

lodołamaczy), skróci w czasie rejsy,
- umożliwienie dotarcia do złóż surowców
mineralnych znajdujących się na dnie morskim,
- umożliwienie dostępu do nowych zasobów
żywych (łowisk).

119

A

1

Za podkreślenie
poprawnego czynnika
……………………..1pkt

120

Np.:
- lód odbija więcej energii słonecznej niż obszary
niezlodowacone,
- obszary niezlodowacone pochłaniają więcej
promieniowania niż pokryte lodem,
- lód ma wyższe albedo niż obszary
niezlodowacone,
- obszary pokryte lodem mają ujemny bilans
energetyczny, a obszary niezlodowacone –
dodatni.

1

Za podanie dwóch
poprawnych różnic
…………………….1pkt

121

C

1

Za podkreślenie
poprawnego dokończenia
zdania……………...1pkt

122

a)
W kolejności: B, C
b)
W kolejności: B, D

2

a) 1 p. – za poprawne
przyporządkowanie
klimatogramów
b) 1 p. – za uzupełnienie
dwóch zdań literami

123

W kolejności: niżu, niższe, ciepły, zachmurzone,
spadnie

2

2 p. – za pięć poprawnych
uzupełnień
1 p. – za trzy lub cztery
poprawne uzupełnienia

124

lub

1

1 p. – za poprawne
uzupełnienie ciągu
przyczynowo-skutkowego

125

126

127