1
Schemat odpowiedzi – ATMOSFERA
Nr
zad.
Przewidywana odpowiedź
Pkt Kryteria zaliczenia
1.
Np.: źródła wody mineralnej; lasy; urozmaicona
rzeźba terenu; zabytki (cerkwie); czyste środowisko;
wyciągi narciarskie; kolejki górskie; baza
noclegowa.
0-4 Za każdy z podanych walorów po 1 p
2.
Np. temperatura każdego miesiąca przekracza 23°C;
mała roczna amplituda temperatury; opady prawie
wyłącznie latem (czerwiec - wrzesień).
0-2 Zróżnicowanie temperatury
1 p
Zróżnicowanie opadów
1 p
3.
1 - podzwrotnikowy morski 2 - zwrotnikowy
monsunowy 3 - zwrotnikowy suchy 4 - równikowy
wybitnie wilgotny
0-4 Za każdy poprawnie
przyporządkowany
typ klimatu
po 1 p
4.
np.; Zasadnicze pory roku trwaj„ dłużej w
Suwałkach, a przejściowe w Słubicach.
1
Za prawidłowe sformułowanie
wniosku 1 pkt
5.
np.;
-W Suwałkach klimat jest pod większym wpływem
kontynentalizmu, a w Słubicach oceanizmu. -Klimat
kontynentalny zaostrza i wydłuża lato i zimę, klimat
oceaniczny łagodzi i skraca zimę i lato, a wydłuża
pory przejściowe. -Od Słubic ku wschodowi wzrasta
kontynentalizm.
0-3 Za wskazanie, że Suwałki maj„ klimat
bardziej kontynentalny a Słubice
bardziej oceaniczny lpkt Za podanie w
wyjaśnieniu jednej
przyczyny lpkt Za podanie w
wyjaśnieniu kilku przyczyn 2 pkt
6.
wzrost kontynentalizmu Poj. /
\^ Poj. Lubuskie- skracanie okresu
wegetacyjnego - Suwalskie
^* spadek ilości pokosów łąk /
0-4 Za każdy poprawny wybór określeń 1
pkt Za poprawną kolejność zapisu
stwierdzeń (określeń) w pionie 1 pkt
7.
Narysuje strzałki dośrodkowo (spiralnie). Wiatr
wieje do oka (środka) cyklonu, bo tam jest najniższe
ciśnienie, a siła Coriolisa odchyla go w prawo.
0-3 Za poprawne narysowanie strzałek 1
pkt Za uwzględnienie siły Coriolisa
1 pkt Za uwzględnienie różnic
ciśnienia 1 pkt
8.
20 października, około godz. 12
1
Za odczytanie poprawnej daty i
godziny 1 pkt (dopuszczalny przedział
11-12)
2
9.
np.; Temperatura z +24°C wzrasta do +31°C w oku
cyklonu. Wiatr wzmaga się z ok. 33 m/sek. o godz.
800 do ok. 53 m/sek. tuż przed nadejściem oka
cyklonu, a w samym oku panuje cisza. Ciśnienie
spada z ok. 755 mm o godz. 2400 19 X do ok. 728
mm w oku cyklonu (20 X, godz. 11-12). Wilgotność
utrzymuje się na poziomie ok. 97%, a w samym oku
spada do 60%. Padać zaczyna ok. 2300 19 X, ilość
opadu systematycznie wzrasta i najwięcej deszczu
spada 20 X ok. godz. 1100; w oku cyklonu deszcz
ustaje.
2
Za przedstawienie na podstawie
wykresu przebiegu jednego składnika
2 pkt
10. np.: Ostrzeganie ludności o nadchodzącym cyklonie,
aby się schroniła w bezpieczne miejsca, a statki
wpłynęły do portów. Budowanie solidniejszych
budowli murowanych, które nie ulegną zniszczeniu
w czasie wichury. Zabezpieczanie portów
falochronami, aby nie uległy zniszczeniu, stojące w
nich statki. Zabezpieczanie ujść rzecznych wałami
przeciwpowodziowymi.
0-2 Za określenie jednego przykładu
działań 1 pkt
Za określenie dwóch przykładów
działań 2 pkt
11. Umieści na odpowiednich wysokościach właściwe
temperatury. Zasięg warstwy inwersyjnej na wys.
600 m n.p.m.
0-2 Za prawidłowe zaznaczenie rozkładu
temperatury powietrza 1 pkt
Za poprawne zaznaczenie zasięgu
inwersji termicznej 1 pkt
12. Inwersja temperatury najczęściej występuje w
kotlinach górskich.
1
Za poprawne sformułowanie wniosku
1 pkt
13. np.: W czasie inwersji przy powierzchni ziemi zalega
powietrze chłodne i ciężkie. Nie powstaje w nim
konwekcja. Brak jest przewietrzania (wiatru). Tuż
nad powierzchnią ziemi gromadzą się wszystkie
zanieczyszczenia pochodzące z kominów.
0-2 Za uwzględnienie warunków
pogodowych towarzyszących inwersji
1 pkt Za wskazanie na związek
koncentracji zanieczyszczeń z
warunkami pogodowymi 1 pkt
14. np.: Zastąpić piece węglowe opalaniem gazowym
lub mazutowym. Zbudować miejskie ciepłownie
osiedlowe, gdzie na kominach będzie można
zainstalować filtry i reduktory gazów.
0-2 Za przedstawienie jednej propozycji 1
pkt Za przedstawienie dwóch
propozycji 2 pkt
3
15. np.: CO2 jest tzw. „gazem cieplarnianym" i
nadmierna jego emisja może prowadzić do
globalnego ocieplenia klimatu. Ocieplenie klimatu
spowoduje zwiększone topnienie lodów w
szerokościach okołobiegunowych i podniesienie
poziomu wszechoceanu. Wyspy koralowe wznoszą
się zaledwie kilka metrów nad poziom morza i mogą
zostać zatopione.
0-3 Za wyjaśnienie, że CO2 ociepla
klimat 1 pkt
Za napisanie, że ocieplenie spowoduje
topnienie lodów i podniesienie
poziomu wszechoceanu 1 pkt
Za napisanie, że wyspy koralowe
mogą ulec zatopieniu 1 pkt
16 Malbork
1
za poprawnie wskazanie miejscowości
lpkt
17 np.: różnice wynikają z położenia miejscowości: -
miejscowości położone są w różnej odległości od
morza - miejscowości położone są na różnej
wysokości n.p.m.
0-2 za podanie jednej zasadnej przyczyny
- 1pkt za podanie dwóch zasadnych
przyczyn - 2pkt
18 328 m - 168 m = 160 m 160 : 100 x 0,6°C = 0,96°C
(1°C w zaokrągleniu) 6,5°C - 0,96°C (1) = 5,54°C
(5, 5)
2
za prawidłowo obliczoną temperaturę
- 2pkt - dopuszcza się różnice
wynikające z przyjęcia spadku temp.
0,6°C lub 0,5°C lub 1°C/100 m
19 A - półkula południowa, od lewej N, W
B - półkula północna od lewej W, N
Przyczyna - działanie siły Coriolisa lub
ruch wirowy (obrotowy) Ziemi
0-3 za prawidłowe opisanie wyżów
i niżów - lpkt
za prawidłowe opisanie półkul
- 1pkt
za podanie przyczyny - 1pkt
20 a). średnia temperatura powietrza w styczniu wyższa
nad morzem,
średnia temp. powietrza w lipcu niższa nad morzem
opady większe
b). klimat okolic Łeby kształtuje morze lub inne
poprawne stwierdzenie wskazujące na dominujący
wpływ morza
0 - 2
a) podanie prawidłowych wniosków
z porównania trzech elementów
klimatycznych – 1 pkt,
b). wskazanie głównej przyczyny –
1pkt
21 podnoszenie się powietrza nad lądem, opadanie nad
morzem, wiatr od morza
niż nad lądem, wyż nad morzem
0 - 2
wskazanie kierunków 1 pkt,
wpisanie niżu i wyżu – 1pkt
22 odp. B)
1
podanie prawidłowej odpowiedzi –
1pkt
23 zdanie drugie: „ W mieście jest strasznie gorąco .....”
lub część tego zdania
zdanie ósme: „ Nad plażą snuły się dymy z ognisk
....”
0 - 2
podkreślenie zdania drugiego lub
jego części - 1 pkt
podkreślenie zdania ósmego lub jego
części - 1 pkt
24 tak
nie
tak
0 - 2
podanie dwu poprawnych
odpowiedzi - 1 pkt,
podanie trzech odpowiedzi - 2 pkt.
4
25 Przykład opisu: Południowe obszary Europy są pod
wpływem wyżu znad Azorów, a pozostała część
kontynentu jest w zasięgu niżu z wyraźnie
zarysowanymi frontami atmosferycznymi, które
przemieszczają się z zachodu na wschód. Frontom
atmosferycznym towarzyszą obfite opady deszczu
lub deszczu ze śniegiem. Napływ polarnomorskich
mas powietrza powoduje wzrost temperatury
powyżej 0° C i odwilż. Między południową i
północną częścią Europy występują duże różnice
ciśnienia atmosferycznego. Powodują one wianie
wiatrów o dużej prędkości.
0-3 Za ujęcie w opisie: jednego elementu
1 pkt dwóch elementów 2 pkt.
trzech elementów 3 pkt.
5
wysokości - umożliwiają uprawianie
narciarstwa i saneczkarstwa, - sąsiedztwo
(bliska odległość od Trójmiasta) - nie traci
się czasu na dojazdy.
bez uzasadnień - lpkt
26
Przykład konsekwencji: - śmierć wielu
tysięcy ludzi, - zalanie osiedli przez lawiny
błotne, - zmycie przez powodzie i lawiny
gleby, - zniszczenie pól uprawnych i
upraw, - zmiany rzeźby terenu, - zmiany w
psychice, wywołane nieprzewidywalną
gwałtownością zjawisk przyrody.
0-4
Za podanie konsekwencji: jednej
1 pkt dwóch 2 pkt. trzech
3 pkt. czterech 4 pkt.
27
Przykłady przyczyn: Kwaśne opady
powstają w wyniku emisji do atmosfery
związków węgla, siarki i azotu.
Emitowanie tych związków następuje w
wyniku: - spalania paliw kopalnych w
zakładach przemysłowych np.
elektrociepłowniach, hutach, - procesu
produkcji w zakładach chemicznych, -
korzystania z paliw kopalnych przy
ogrzewaniu gospodarstw indywidualnych,
- eksploatacji samochodów. Przykłady
konsekwencji: - obniżanie odporności
drzew i obumieranie lasów, - odsłanianie
gleby i jej degradacja, - zakwaszanie gleby
i wód, - pogarszanie warunków życia
organizmów wodnych.
0-4
Za podanie: jednej przyczyny 1 pkt
dwóch przyczyn 2 pkt.
Za podanie: jednej konsekwencji 1 pkt
dwóch konsekwencji 2 pkt.
28.
Przykład uzasadnienia: Ciepły prąd morski
powoduje powstanie dodatnich anomalii
termicznych oraz wpływa na wzrost
wilgotności powietrza. Dlatego klimat
Rejkiaviku jest cieplejszy i bardziej
wilgotny, niż wskazuje na to jego
położenie geograficzne: - średnia roczna
wartość temperatury powietrza jest
dodatnia i wynosi powyżej 0° C, -
amplituda temperatury powietrza
pomiędzy najcieplejszym i
najchłodniejszym miesiącem nie jest
wysoka i wynosi 12,1° C, - w ciągu roku
spada ponad 900 mm opadów
atmosferycznych, - miesięczne sumy
opadów są najwyższe w czasie jesieni i
zimy.
0-3
Za uzasadnienie z podaniem: jednego
argumentu 1 pkt dwóch argumentów
2 pkt. trzech argumentów 3 pkt.
6
Przykłady wpływu klimatu:
zróżnicowanie warunków zamieszkania,
różnorodność warunków rozwoju
rolnictwa,
możliwości rozwoju usług turystycznych,
występowanie klęsk żywiołowych.
0-3
Za wybór: jednego typu
genetycznego 1 pkt
dwóch typów
genetycznych 2 pkt.
Za uzasadnienie 1 pkt
30
a) Średnia roczna temperatura powietrza -
25,3°C
b) Roczna amplituda temperatury: 26,1°C -
24,5°C = 1,6°C c) strefa klimatów
równikowych typ klimatu - równikowy
wilgotny d) - wysokie miesięczne
temperatury powietrza, niewielka roczna
amplituda temperatury, wysokie
całoroczne opady atmosferyczne. e)
Obszary występowania: Kotlina Kongo,
Nizina Amazonki, Archipelag Malajski.
0-6
za podanie:
a)- średniej rocznej temperatury
powietrza
1 pkt
b)- amplitudy temperatury
1 pkt
c) - nazwy strefy klimatycznej .. 1 pkt
- typu klimatu 1 pkt
d) - 3 cech klimatu
1 pkt
e) - 3 obszarów występowania .. 1 pkt
31
4 - nimbostratus - warstwowe deszczowe 1
- cirrus - pierzaste 6 - cumulonimbus -
kłębiasto-deszczowe (burzowe)
0-3
za każde dwie poprawnie wypełnione
rubryki w tabeli po
1 pkt
32
Poprawne uzupełnienie mapy izoliniami
10, 15 i 20 hPa
0-2
Za poprawne wykreślenie, z niewielkimi
odchyleniami wszystkich izolinii
2 pkt
za wykreślenie ze znacznymi
odchyleniami lub błędne wykreślenie
jednej a poprawne dwóch
1 pkt
33
Punkt X - 30 hPa,
0-2
Za poprawny sposób obliczania 1 pkt
za poprawny wynik
1 pkt
34
Obszar „A" leży w głębi kontynentu
azjatyckiego, gdzie
dociera niewielka ilość wilgoci znad
oceanu.
Obszar „B" leży na równiku, gdzie
wysoka wilgotność
powietrza wynika z dużego parowania
wywołanego
wysoką temperaturą powietrza.
0-2
Za poprawne uzasadnienie dla każdego z
obszarów po 1 pkt
7
35
zwrotnikowe, chłodnym, wysokiego
0-2
Za prawidłowe podkreślenie dwóch
wyrazów ................................. 1 pkt
trzech ....................................... 2 pkt
więcej niż trzech........................ 0 pkt
36
0-4
Prawidłowe opisanie:
-rodzajów mas powietrza .. 1 pkt
-powierzchni frontu atmosferycznego 1
pkt
- prawidłowe narysowanie i opisanie
strefy chmur i opadów .. 1 pkt
- prawidłowe zaznaczenie napływu mas
powietrza....... 1 pkt
37
Np.:
I. Napłynęło ciepłe powietrze, wzrosła
temperatura, dzięki czemu rozpoczęła się
wegetacja roślin.
II. Napływające powietrze niesie wilgoć,
co też jest korzystne dla wegetacji roślin.
0-2
Za podanie logicznego argumentu
odnoszącego się do:
- temperatury powietrza .. 1 pkt
- wilgotności powietrza .. 1 pkt
38
1 – E, 2 – B, 3 – C, 4 – D, 5 – F,
6 – A
0-3
Za poprawne uzupełnienie elementów:
1 i 2 ....... 1 pkt
3 i 4 ........ 1 pkt
5 i 6 ........ 1 pkt
39
a), c), f)
Za poprawne podkreślenie dwóch
odpowiedzi ........... 1 pkt
trzech ................. 2 pkt
więcej niż trzech .......... 0 pkt
40
0-2
Za prawidłowe zakreskowanie każdej
strefy klimatycznej po 1 pkt
8
41
a)
23°27‘N; 0°; 23°27‘S
lub
23o30.N; 23o30.S
b) schemat
c)
pasat
d)
suchy lub wilgotny, ciepły, stały
0-2
Za prawidłowe:
a) opisanie wartości szerokości
geograficznej ......................1 pkt
b) narysowanie na schemacie strzałek i
ośrodków ciśnienia ..............1 pkt
c) podanie nazwy wiatru ...... 1 pkt
d) podkreślenie trzech cech wiatru
...................................................1 pkt
42
Wypełnienie wiersza w tabeli:
1. umiarkowany morski . D
2. umiarkowany kontynentalny-C
3. zwrotnikowy monsunowy . B
4. zwrotnikowy kontynentalny-A
0-4
Za każdy poprawnie wypełniony
wiersz .........................................1 pkt
43.
a) kolejno: 1. lato 2. zima 3.
jesień 4. przedwiośnie 5.
przedzimie 6. wiosna
b) 1, 3, 6
0-2
a)
Za poprawne przyporządkowanie
wszystkich pór roku 1 pkt
b)
Za poprawne podanie numerów
pór roku 1pkt
44.
Kolejno, np.:
a) przy dużej wilgotności powietrza i
temperaturze poniżej 0°C,
b) gołoledź lub oblodzenie,
c) zamarzanie kropli deszczu spadających
na chłodne podłoże o temperaturze poniżej
0°C,
d) kolizje drogowe będące następstwem
śliskiej nawierzchni itp.
0-4
Za odpowiedź na każdy podpunkt
uwzględniającą wskazane elementy
po 1 pkt
45.
A - prądy wstępujące -cyrkulacja
międzyzwrotnikowa -konwekcja
termiczna, dynamiczna, ewentualnie
cyrkulacja monsunowa, wpływ ciepłego
prądu morskiego,
B - prądy zstępujące (temperatura
powietrza wzrasta a nasycenie parą wodną
maleje),
C - bariera górska, cyrkulacja monsunowa,
D - niska temperatura powietrza, mała
wilgotność bezwzględna.
0-4
Za podanie przyczyny dla każdego
ze wskazanych obszarów 1 pkt
9
46
Podobieństwa, np.:
- w obu miejscowościach najwyższe
wartości temperatury powietrza
przypadają na lipiec,
- opady atmosferyczne w obu
miejscowościach, występują w ciągu
całego roku.
Różnice, np.:
- w Londynie w zimie temperatury
powietrza kształtują się zawsze
powyżej 00 C a w Uralsku spadają do
około - 150 C, natomiast latem w
Uralsku temperatura powietrza jest
wyższa niż w Londynie.
- sumy opadów atmosferycznych
w poszczególnych miesiącach w
Londynie są wyższe niż w Uralsku,
- w Londynie najwyższe opady
atmosferyczne występują jesienią a w
Uralsku wiosną i latem
- wyższa amplituda roczna temperatury
w Uralsku,
- wyższa roczna suma opadów w
Londynie.
0-2
Za każde dwie
prawidłowo wskazane cechy
..........................1 pkt
47
a) Na Północnym Atlantyku i u
wybrzeży Skandynawii należy wpisać
N (niż baryczny). W Zatoce
Biskajskiej – W (wyż baryczny).
b) wzrośnie
0-2
a) za prawidłowe wpisanie liter W
i N ...1 pkt
b) za poprawną odpowiedź 1 pkt
48
1. zwrotnikowe kontynentalne (PZK) 2.
polarne morskie (PM)
3. arktyczne (P A)
0 - 3
za podanie nazw:
1 masy powietrza
1 pkt
2 mas powietrza
2 pkt
3 mas powietrza
3 pkt
49
a) B
b) strefa klimatyczna: zwrotnikowa
c) Japonia, Korea Południowa,
Mozambik
0 - 4
a) za poprawny wybór stacji l pkt
b) za podanie nazwy strefy
klimatycznej
1 pkt
c) za podanie:
1 kraju
1 pkt
2 krajów
2 pkt
50
Konsekwencje, np.:
- susza,
- brak wody dla ludności,
- spadek plonów roślin,
- przyczynienie się do głodu.
0 - 2
za podanie:
1 konsekwencji ......................... 1
pkt
2 konsekwencji ......................... 2
pkt
51
np.:
- w miarę wzrostu odległości od morza rosną
roczne amplitudy temperatury powietrza,
- wschodnie i zachodnie krańce kontynentu
wyróżniają się łagodnymi zimami i niezbyt
gorącymi latami,
- im dalej od morza, tym lato jest cieplejsze,
- im dalej od wybrzeża, tym zima jest bardziej
0 - 4
za każdą poprawnie sformułowaną
prawidłowość ...................... po 1
pkt
10
mroźna,
- wraz ze wzrostem odległości od morza
maleje roczna suma opadów,
- wraz ze wzrostem odległości od morza rośnie
udział opadów letnich w rocznej sumie
opadów.
52
Kolejność zdarzeń w schemacie:
E A F B
0 - 3
za ułożenie w ciągu przyczynowo-
skutkowym:
2 kolejnych zdarzeń
1 pkt
3 kolejnych zdarzeń
2 pkt
4 kolejnych zdarzeń
3 pkt
53
a)
Stacja A - klimat morski
Stacja B - klimat kontynentalny
b) amplituda temp. pow. na stacji
A: 37°C
B: 12°C
0-2
a) za poprawne podanie nazwy
typu klimatu na obydwu
stacjach – 1 pkt
uznać klimat skrajnie suchy,
wybitnie suchy
b) za poprawne przyporządkowanie
amplitud dla obydwu stacji – 1 pkt
54
!. B
2. A
3. A
0-2
za 2 przyporządkowania 1 pkt
za 3 – 2 pkt
55
a)
Stacja A leży na zwrotniku Koziorożca, gdzie
występują zstępujące ruchy powietrza, przez
co opady są niewielkie, ponadto zimny Prąd
Benguelski ogranicza opady na wybrzeżu. Na
stacji B wysokie opady atmosferyczne
wynikają z silnej konwekcji powietrza,
spowodowanej wysoką temperaturą
występującą w strefie równikowej.
b)
Stacja C leży w klimacie kontynentalnym, na
południowym krańcu Sahary, gdzie występuje
duże nasłonecznienie i bezchmurne niebo, co
ułatwia silne nagrzewanie się powierzchni
terenu i powietrza w ciągu dnia oraz
doprowadza do silnego wychłodzenia
powietrza nocą.
Stacja D leży na równiku, gdzie duże
zachmurzenie wpływa łagodząco na
zróżnicowanie dobowych temperatur
powietrza.
c)
stacja E
0-3
a) – 1 pkt
b) 1 pkt
c) 1 pkt
56
Np.: bariera górska powoduje wznoszenie mas
powietrza, prądy wstępujące powodują
ochłodzenie powietrza, kondensację pary
wodnej, wzrost zachmurzenia i opady
0-2
W zależności od stopnia
dokładności i precyzji
użytych terminów
0-2 p.
57
W wyjaśnieniu wykaże wpływ ciepłych
prądów (np. Północnopacyficznego,
Zatokowego, Alaski) na zwiększenie, a
zimnego Kalifornijskiego na zmniejszenie
rocznej sumy opadów. Uwzględni wpływ
przebiegu Kordylierów (płn-płd) na
0 - 3
W zależności od dokładności
wyjaśnienia ................... 0-3 p.
11
zatrzymywanie wilgoci napływającej znad
Pacyfiku
58
Klimat:
- chłodny
- wilgotny
Ukształtowanie powierzchni:
- Płaska powierzchnia lub zagłębienie
0-3
1 cecha klimatu – 1 pkt
Dwie cechy – 2 pkt
Cecha ukszt. pow – 1 pkt
59
B. Spadek średniej rocznej
temperatury powietrza ze wzrostem
szerokości geograficznej.
0-1
60
Np.
W styczniu najwyższa temperatura jest
w Yorku i spada w kierunku
wschodnim osiągając minimum
w Kazaniu.
W lipcu najniższa temperatura
powietrza jest w Yorku i w kierunku
wschodnim wzrasta, osiągając
maksimum w Kazaniu.
0-1
Za poprawny opis zmian
temperatury w styczniu i w
lipcu między Yorkiem a
Kazaniem ..........1 pkt
61
Np.
Między Yorkiem a Kazaniem
amplituda temperatury wzrasta.
0-1
Za poprawnie sformułowany
wniosek ...............1 pkt
62
A. odległość od oceanu.
0-1
Za poprawną odpowiedź ..... 1 pkt
63
a)
Przyczyny meteorologiczne:
Cyklony, susze, tornada
Przyczyny geologiczne:
tsunami, wybuchy wulkanów,
trzęsienia ziemi.
b)
Obszary występowania:
cyklony – Zatoka Bengalska,
susze – Sahel,
tornada –środkowe stany USA.
0-2
a)
Za poprawne pogrupowanie
klęsk żywiołowych ...............1 pkt
b)
Za poprawne
przyporządkowanie obszarów
do klęsk meteorologicznych ..1 pkt
64
Różnica wysokości:
919 m n.p.m. – 350 m n.p.m. = 569 m
Różnica temperatur:
0,6°C - 100 m
x – 569 m
x = 3,41°C
Temperatura na szczycie:
10°C - 3,41°C = 6,59°C
0-2
Za poprawny sposób
obliczenia ………… 1pkt
Za poprawny sposób
obliczenia i poprawny
wynik ……………… 2pkt
(uznajemy wynik podany
z dokładnością do 0,1°C)
65
1 – umiarkowany morski, Irlandia
2 – zwrotnikowy monsunowy, Półwysep
Indyjski
0-2
Za poprawne uzupełniony
wiersz lub kolumnę po ......1 pkt
66
a) B
b) np.:
- gorące i wilgotne lato
- długi okres wegetacyjny
- dodatnie średnie temperatury przez cały rok
- większe opady w półroczu letnim (w okresie
nasilonej wegetacji roślin).
0-2
a) za poprawny wybór stacji
– 1 pkt
b) za podanie dwóch cech
klimatu – 1 pkt
67
Kolejno: C – E – A – D – F - B
0-2
Za poprawne uzupełnienie trzech
12
kolejnych komórek schematu – 1
pkt
Za poprawne uzupełnienie
wszystkich komórek schematu - 2
pkt
68
C. (Kraków, Olsztyn, Poznań)
0-1
Za poprawna odpowiedź
– 1 pkt
69
Wyjaśnienie, np.:
- Kujawy znajdują się po zawietrznej stronie
wzniesień pojezierzy
- na północno – zachodnich stokach wzniesień
pojezierzy skrapla się para wodna zawarta w
wilgotnych masach powietrza i na Kujawy
napływa mniej wilgotne powietrze
- Kujawy są osłonięte przed napływem
wilgotnych mas powietrza przez wzniesienia
(Pojezierza Pomorskiego)
0-1
Za podanie wyjaśnienia
– 1 pkt
70
a)
Półkula S Półkula N
Niż wyż
b) np.:
- ruch obrotowy Ziemi
lub
- siła Coriolisa
- tarcie
- gradient ciśnienia
0-2
Za podanie nazw półkul i ośrodków
barycznych 1 pkt
b) za podanie jednej przyczyny – 1
pkt
jeśli poznaje tylko tarcie lub tylko
gradient to nie uznajemy
71
A. P
B. P
C. F
D. F
0-2
za udzielenie prawidłowych
odpowiedzi
- dwóch, trzech 1 pkt
- czterech 2 pkt
72
rys 1. – W – wyż baryczny, półkula pd
rys. 2. – N – niż baryczny, półkula północna
0-2
za prawidłowe nazwanie układów
barycznych 1 pkt
za poprawne wskazanie półkul 1
pkt
73
a) 21,8°C
b) 24,3°C
0-2
za poprawne obliczenia i podanie
prawidłowej wartości średniej
temp. powietrza 1 pkt
za poprawne obliczenia i podanie
prawidłowej wartości amplitudy
temp. 1 pkt
74
Np.:
- zniknięcie bogatych łowisk ryb
- zamieranie koralowców i alg
- zniknięcie ptactwa morskiego
0-1
za właściwe wskazanie dwóch
zmian przyrodniczych 1 pkt
75
Np.:
0-1
za prawidłowe podanie dwóch
13
1. pożary i sztormy spowodowały utratę
domostw dużej ilości ludności
2. ucieczka z ciepłych mórz bogatych
łowisk ryb, może spowodować widmo
głodu
konsekwencji 1 pkt
76
Np.:
- czynniki radiacyjne
- czynniki cyrkulacyjne
- rozkład lądów i mórz
- rzeźba terenu
- prądy morskie
- wysokość nad poziomem morza
- rodzaj podłoża
Zmienność składników klimatu:
Wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem
morza:
- temperatura powietrza maleje
- ciśnienie atmosferyczne spada
- rośnie ilość opadów i zmienia się ich
charakter
0-4
za poprawne wymienienie
wszystkich czynników 1pkt
za prawidłowe podkreślenie
czynników astrefowych 1pkt
za prawidłowe wymienienie trzech
składników klimatu 1pkt
za poprawne określenie ich
zmienności 1pkt
77.
a) Valentia, 7,5°C (uznajemy wynik z
przedziału od 7 °C do 8°C)
b) np. wraz ze wzrostem odległości od oceanu
wzrasta roczna amplituda temperatury
powietrza
0 - 2
Za wybór Valentii
i poprawnie obliczoną
wartość rocznej amplitudy
temperatury powietrza ........ 1
pkt
Za poprawnie
sformułowany wniosek .... 1 pkt
78.
Np. - w klimacie morskim średnie temperatury
powietrza w miesiącach letnich są niższe niż
w klimacie kontynentalnym - w klimacie
morskim średnie temperatury powietrza w
miesiącach zimowych są wyższe niż w
klimacie kontynentalnym - w klimacie
morskim średnia temperatura powietrza
najcieplejszego miesiąca jest niższa niż w
klimacie kontynentalnym - w klimacie
morskim średnia temperatura powietrza
najzimniejszego miesiąca jest wyższa niż w
klimacie kontynentalnym - w klimacie
morskim roczna suma opadów
atmosferycznych jest wyższa niż w klimacie
kontynentalnym
0 - 1
Za poprawne podanie
dwóch różnic ....................... 1
pkt
79.
a) Zjawiska przyrodnicze, np.:
- silny wiatr
- intensywny opad deszczu
b) Przyczyny, np.:
- duża liczba ludności zamieszkująca ten
obszar
- brak systemu ostrzegania przed
zbliżającym się cyklonem
- brak urządzeń zabezpieczających przed
skutkami powodzi
- niekorzystna konfiguracja terenu
0 - 2
a)
Za poprawne podanie
dwóch zjawisk
przyrodniczych 1 pkt
b)
Za poprawne podanie:
- dwóch przyczyn 1 pkt
14
sprzyjająca zalaniu obszarów wodą z
wezbranych rzek (delta Gangesu i
Brahmaputry)
80. C - zwrotnikowych
0 - 1
Za poprawną odpowiedź ... 1 pkt
81. B. zstępujące ruchy mas powietrza
w troposferze
D. oddziaływanie zimnego prądu
morskiego
0 - 1
Za poprawny wybór dwóch
przyczyn ............................... 1
pkt
82. A4, B3, C1
0-2
Za poprawne przyporządkowania:
- dwa – 1 pkt
- trzy – 2 pkt
83. Zwrotnikowa, II
0-1
Za podanie nazwy strefy
klimatycznej i podanie numeru na
mapie – 1 pkt
84. Świnoujście: 1, 4
Nowy Targ: 2, 3
0-2
Za poprawne przyporządkowanie
cech:
- dwóch, trzech – 1 pkt
- czterech – 2 pkt
85. D. (Zielona Góra, Łódź, Biała Podlaska)
0-1
Za zaznaczenie poprawnej
odpowiedzi – 1 pkt
86.
Od góry w kolejności:
Poznań
Świnoujście
Nowy Targ
Białystok
0-2
Za poprawne wpisanie do tabeli
stacji:
- dwóch, trzech – 1 pkt
- czterech – 2 pkt
87.
a) ozon
b) stratosfera (ozonosfera)
0-2
Za podanie nazwy składnika
gazowego – 1 pkt
Za podanie nazwy warstwy atm – 1
pkt
88.
Od góry: IV, V, II, I
0-2
Za poprawne wpisanie
numerów stref klimatycznych:
– dwóch, trzech ... 1 pkt
– czterech ............ 2 pkt
89
0-1
Za prawidłowe
wpisanie wszystkich
liter ...................... 1 pkt
90
Obszary o wilgotnym klimacie:
Półwysep Bretoński (1),
Półwysep Indochiński (4),
Nizina Gangesu (6),
Kotlina Kongo (7).
Obszary o suchym klimacie:
Wielki Erg Wschodni (2),
Nizina Turańska (3),
Wyżyna Irańska (5),
0-2
Za prawidłowe wpisanie:
– czterech-siedmiu obszarów -1 pkt
– ośmiu obszarów ..2 pkt
15
91
Kolejno od lewej: D, C, A
0-2
Za poprawne przyporządkowanie
warunków pogodowych:
– dwóch ................ 1 pkt
– trzech ................. 2 pkt
92
a)
b) B. Paryż
0-2
Za poprawne wpisanie oznaczeń
trzech ośrodków ciśnienia – 1pkt
Za podkreślenie nazwy
właściwego miasta – 1pkt
93
Zakopane – A
Paryż - D
0-1
Za poprawne przyporządkowanie
dwóch klimatogramów – 1 pkt
94
Np.:
15°C – (-5) °C = 20°C
Lub
14°C – (-5) °C = 19°C
0-1
Za poprawny sposób obliczeń i
poprawny wynik – 1 pkt
Uznajemy wartości z przedziału
19°C - 20°C
95
Np.:
- możliwość uprawy większości roślin żywieniowych (np.
zbóż) wraz z nadejściem monsunu letniego
- deficyt wody przed nadejściem monsunu letniego
- konieczność ewakuacji ludności w czasie powodzi
wywołanych deszczami monsunowymi
- zagrożenie zdrowia i życia szczególnie w dzielnicach
najbiedniejszych (slumsach) w czasie występowania
obfitych deszczów monsunowych
- zanieczyszczenie wody pitnej
- zagrożenie chorobami ( w tym przewodu pokarmowego)
- pojawienie się chorób przenoszonych przez insekty
0-2
Za podanie
dwóch argumentów – 1 pkt
trzech argumentów – 2 pkt
96
Np.:
- budowa wałów przeciwpowodziowych
- ograniczenie możliwości osadnictwa na brzegach rzek
- wprowadzenie systemu szybkiego ostrzegania przed
powodzią
- stworzenie sprawnie działającej sieci placówek
medycznych
- wprowadzenie obowiązkowych szczepień dla ludności
- pomoc najbiedniejszym mieszkańcom podczas klęsk
żywiołowych
- zgromadzenie zapasów wody pitnej
- dotacje dla rolników, którzy stracili zbiory w wyniku
suszy lub powodzi
0-2
Za podanie propozycji działań
dwóch – 1 pkt
trzech – 2 pkt
Kotlina Kalahari (8).
16
- budowa zbiorników retencyjnych
- zabezpieczenie ujęć wody pitnej przed powodzią
- budowa studni głębinowych na wypadek powodzi
97
W tabeli od góry, np.:
- prądy morskie
- różnica temperatury wody w Atlantyku
- rozkład lądów i mórz, odległość od dużych zbiorników
wodnych
- stopień kontynentalizmu
0-1
Za dwa poprawne czynniki – 1pkt
Uwzględnić szersze odp ale
zawierające właściwy czynnik
98
0-1
Za poprawne wpisanie ośrodków
ciśnienia i poprawny kierunek
bryzy dziennej – 1pkt
99
a)
Alice Springs – C
Darwin – B
b) D. przewaga opadów w półroczu chłodnym
0-2
Za poprawną odpowiedź – 1pkt
Za poprawna odpowiedź – 1pkt
100
W kolejności od góry:
F
F
P
F
P
0-2
Za poprawną ocenę
prawdziwości zdań:
trzech, czterech..........1pkt
pięciu….....................2pkt
101
0-1
Za podanie poprawnych
nazw dwóch mierzonych
zjawisk………...........1pkt
102
1. Polska północno – wschodnia, np.:
napływ chłodnych, kontynentalnych mas
powietrza.
2. Polska południowa, np.:
występowanie gór i spadek temperatury
powietrza wraz ze wzrostem wysokości
nad poziomem morza.
0-2
Za podanie poprawnego
czynnika
klimatotwórczego:
jednego..……………1pkt
dwóch…..…………..2pkt
17
103
0-2
Za prawidłowe
przyporządkowanie mas
powietrza:
trzech, czterech……..1pkt
pięciu…………….....2pkt
104
Np.
a) przyczyny:
- zanieczyszczenia utrudniają utratę ciepła,
- emisja ciepła z ogrzewanych w porze zimowej
budynków,
- mniejsze parowanie z zabudowanej
powierzchni miast niż z obszarów pokrytych
roślinnością /mniejsza strata ciepła/,
- silniejsze nagrzewanie się kamiennych
budynków i ulic niż otaczających terenów
pokrytych roślinnością,
b) konsekwencja:
- krótsze zaleganie pokrywy śnieżnej, aniżeli na
terenach poza miastem,
- wcześniejsze kwitnienie drzew owocowych,
- większe zachmurzenie, gdyż ocieplenie
powoduje spadek ciśnienia,
- powstawanie inwersji termicznej nad miastem,
co może prowadzić do gromadzenia
zanieczyszczeń i powstawania smogu.
0-2
a) Za wymienienie dwóch
prawidłowych przyczyn – 1
b) Za wymienienie
prawidłowej konsekwencji –
1 pkt
105 Skreślone:
- zawietrznym
- ocieplanie
- konwekcyjny
- dowietrznym
- maleje
- 0,6oC
0-2
Za skreślenie odpowiednich
sformułowań:
czterech, pięciu..................1pkt
sześciu.....................................2
pkt
106 1. stacja A
2. stacja B
3. stacja D
2
Za przyporządkowanie
poprawnych stacji:
- dwóch – 1pkt
- trzech – 2 pkt
107 C. na froncie chłodnym tworzą się chmury burzowe
1
Za poprawne zaznaczenie –
1pkt
108 a)
B. występowanie rocznej amplitudy temperatury o
2
a)
za zaznaczenie poprawnej
18
wartości poniżej 20°C
b)
np.
- różna wysokość n.p.m. obu miast
- Zakopane jest położone wyżej n.p.m. niż Kraków
cechy klimatu – 1pkt
b)
za podanie poprawnej
przyczyny – 1pkt
109 a)
w kolejności od góry: mniejsze, większe
b) np.:
- im większe zachmurzenie tym mniejsza amplituda
dobowa temperatury powietrza
- ze wzrostem zachmurzenia maleje dobowa
amplituda temperatury powietrza
- im mniejsze zachmurzenie, tym amplituda
temperatury większa
2
a)
za poprawne uzupełnienie
dwóch zdań – 1pkt
b)
za sformułowanie
prawidłowości – 1pkt
110 a) np.:
- nad obszarem B występują silne prądy wznoszące
powietrza umożliwiające rozwój chmur
konwekcyjnych dających obfite opady; nad obszarem
A dominują prądy zstępujące uniemożliwiające
rozwój chmur opadowych
- nad obszarem B występują obfite opady ze względu
na stały niż, nad obszarem A stały wyż uniemożliwia
rozwój chmur opadowych
- różnice w wielkości opadów są wynikiem
zróżnicowania ciśnienia atmosferycznego
(występowanie strefy obniżonego ciśnienia w
obszarze B i strefy podwyższonego ciśnienia w
obszarze A)
b) np.:
- obszar C jest pod wpływem zimnego prądu
morskiego a obszar D – ciepłego
- prądy morskie o różnej termice
- pasat wiejący znad oceanu jest wilgotny a znad lądu
suchy
2
a)
za podanie poprawnego
wyjaśnienia – 1pkt
b)
za podanie poprawnej
przyczyny – 1pkt
111 W kolejności:
C, 2
A, 1
B, 4
2
Za poprawne wypełnienie
komórek
sześciu ...................... 2 pkt
czterech, pięciu.......... 1 pkt
112
1. niż
2. zachodniego
3. nastąpiły
1
Za wpisanie trzech
poprawnych określeń
...................................... 1 pkt
113
W kolejności od góry:
Tobolsk, umiarkowany chłodny
Rzym, podzwrotnikowy
Suwałki, umiarkowany ciepły
2
Za poprawne
przyporządkowanie nazwy
stacji oraz nazwy klimatu
do tabel
trzech .................... 2 pkt
dwóch ................... 1 pkt
lub
lub za poprawne
przyporządkowanie trzech
stacji ........................... 1 pkt
lub
lub za poprawne
19
przyporządkowanie
trzech typów klimatu....... 1 pkt
114
W kolejności:
zwiększy się
wzrośnie
spadnie
zachodni
2
Za podanie poprawnych
zmian:
czterech .................. 2 pkt
trzech .................. 1 pkt
115
1
Za poprawny sposób
obliczenia i poprawny
wynik z jednostką…1pkt
Uznajemy każdy wynik
uzyskany z poprawnego
zaokrąglenia
liczb na
dowolnym etapie
rozwiązywania
zadania
116
2
Za poprawne
uzupełnienie wierszy tabeli:
dwóch, trzech……...1pkt
czterech……………2pkt
117
a) Np.:
temperatura powietrza w XX wieku miała
tendencję wzrostową.
b) Np.:
- wzrost emisji CO2,
- efekt cieplarniany,
- podmywanie przez cieplejsze wody.
2
a) Za podanie poprawnej
tendencji………..1pkt
b) Za podanie właściwej
przyczyny………1pkt
118
Np.:
- otwarcie nowych dróg wodnych przez Arktykę,
umożliwi rozwój transportu wodnego,
- łatwiejsze pokonywanie drogi morskiej (bez
1
Za podanie dwóch
właściwych skutków
……………………..1pkt
20
lodołamaczy), skróci w czasie rejsy,
- umożliwienie dotarcia do złóż surowców
mineralnych znajdujących się na dnie morskim,
- umożliwienie dostępu do nowych zasobów
żywych (łowisk).
119
A
1
Za podkreślenie
poprawnego czynnika
……………………..1pkt
120
Np.:
- lód odbija więcej energii słonecznej niż obszary
niezlodowacone,
- obszary niezlodowacone pochłaniają więcej
promieniowania niż pokryte lodem,
- lód ma wyższe albedo niż obszary
niezlodowacone,
- obszary pokryte lodem mają ujemny bilans
energetyczny, a obszary niezlodowacone –
dodatni.
1
Za podanie dwóch
poprawnych różnic
…………………….1pkt
121
C
1
Za podkreślenie
poprawnego dokończenia
zdania……………...1pkt
122
a)
W kolejności: B, C
b)
W kolejności: B, D
2
a) 1 p. – za poprawne
przyporządkowanie
klimatogramów
b) 1 p. – za uzupełnienie
dwóch zdań literami
123
W kolejności: niżu, niższe, ciepły, zachmurzone,
spadnie
2
2 p. – za pięć poprawnych
uzupełnień
1 p. – za trzy lub cztery
poprawne uzupełnienia
124
lub
1
1 p. – za poprawne
uzupełnienie ciągu
przyczynowo-skutkowego
125
126
127