PRZYCZYNY I CHARAKTER ZIMNEJ WOJNY
Geneza zimnej wojny
wzrost presji ZSRR na świat zachodni
zaniepokojenie wolnego świata rozprzestrzenianiem się sympatii do komunizmu w Europie Zachodniej
radziecka kampania antyzachodnia
ekspansja radziecka na terenie Europy środkowowschodniej
Zimna wojna ang. cold war, ros. Холодная война to określenie stosunków między państwami zachodnimi, na czele z USA, a potem NATO i ZSRR, a później także całym blokiem państw komunistycznych pozostających w orbicie ZSRR. Podział między blokiem radzieckim i Zachodem został przypieczętowany blokadą Berlina, wynikłą z podziału okupowanych Niemiec pomiędzy Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, Francję i ZSRR. Różnice polityczne pomiędzy ZSRR i zachodnimi aliantami krótko po zakończeniu II wojny światowej doprowadziły do rozpadu koalicji antyhitlerowskiej i były faktycznym początkiem zimnej wojny. Zimna wojna miała poprzedzać "gorącą", czyli konflikt atomowy. Wyścig zbrojeń, na którym wojna polegała -to określenie na wzajemne, obustronne i spiralne (wzajemnie się rozkręcające) zbrojenia prowadzone przez państwa i obozy polityczne z myślą o potencjalnym konflikcie zbrojnym. Za początek "zimnej wojny" uważa się wystąpienie Winstona Churchilla w Fulton w USA, 5 marca 1946 r., który opowiedział się za stawieniem przez Zachód oporu komunizmowi, określił podział świata jako "żelazną kurtynę" - wystąpienie to uznano za proklamację zimnej wojny. Początek tego okresu, to lata 1946-1949. Zakończenie okresu zimnej wojny również budzi kontrowersje. Niektórzy uważają, iż jest to rok 1956, inni - 1975, kiedy doszło do podpisania Aktu Końcowego KBWE w Helsinkach. Natomiast znaczna grupa politologów uznaje za datę graniczną rok 1990, czyli rok zjednoczenia Niemiec i faktycznego rozpadu bloku wschodniego. Między "Wschodem" i "Zachodem" występował konflikt o podłożu przede wszystkim politycznym i ideologicznym, ale także ekonomicznym i światopoglądowym. Wyrażał się w serii "wojen zastępczych", gdzie siły zachodu konfrontowały się z blokiem radzieckim w krajach trzeciego świata i w takich konfliktach jak wojna w Korei, wojna wietnamska czy wojna w Afganistanie, w których oba bloki były zaangażowane. Często też konflikt ten przybierał formę walki propagandowej oraz walki wywiadów, w tym wywiadów gospodarczych. Istniała wyraźna rywalizacja np. na arenie podboju kosmosu czy we współzawodnictwie sportowym. I w takich konfliktach jak wojna w Korei, wojna wietnamska czy wojna w Afganistanie, w których oba bloki były zaangażowane.
Konsekwevcją zimnej wojny było NATO i potem Układ Warszawski, stworzenie RFN, żelazna kurtyna do '89, bipolaryzacja świata aż do dzisiaj.