2.
1. Typologia Pendego: szkoła włoska z punktu widzenia fizjologii i endokrynologii uzupełnil system Viola'ego. Wyróżnił on typy: hyposteniczny (hipotoniczny), asteniczny, steniczny i hipersteniczny. Viola- stosował precyzyjne pomiary antropometryczne. Oparta jest na 10 pomiarach- dł. Mostka, dł. Kończyn górnych bez ręki dł. Do kostek, szer. I gł. Klatki piersiowej szer. Nadbrzusza
2. Regulacja hormonalna rozwoju: różnorodne związki org. wytwarzane przez żywe organizmy, regulujące i koordynujące procesy chem. w komórkach i tkankach, a pośrednio wszelkie procesy fizjol., przez dostosowywanie ich do zmieniających się warunków otoczenia. Wszystkie hormony organizmu tworzą układ hormonalny, w którym współdziałają ze sobą (np. adrenalina i glukagon podnoszą poziom glukozy we krwi) lub działają antagonistycznie względem siebie (np. insulina obniża poziom glukozy, a adrenalina i glukagon podwyższają), dzięki czemu wszystkie procesy w organizmie pozostają w równowadze. Hormony występują w żywej komórce w b. małych stężeniach; krew przenosi je do miejsca działania. Synteza danego hormonu jest pobudzana przez inny hormon, przez określoną substancję neurosekrecyjną lub zmianę chem. w organizmie; jedne hormony są wydzielane do krwiobiegu w sposób ciągły (np. insulina), inne okresowo w zależności od potrzeb organizmu (np. hormony płciowe). Niektóre hormony wywierają wpływ ogólny na ustrój żywy (np. hormony wzrostu, hormony przytarczyczne), inne działają na określony narząd (np. gonadotropiny na gonady) lub tkankę (np. oksytocyna na mięśnie gładkie). Układ hormonalny kontroluje ogólny metabolizm w ciągu całego życia: koordynuje nieustannie przebiegi procesów biochem. i utrzymuje określone środowisko wewn. (głównie hormony przysadki, rdzenia i kory nadnerczy, tarczycy i trzustki), a także reguluje gospodarkę wodną i ciśnienie osmotyczne (hormony kory nadnerczy, tylnego płata przysadki) oraz procesy trawienia (hormony tkankowe przewodu pokarmowego). Hormony odgrywają również rolę w przewodzeniu bodźców nerwowych ( neurohormony ). Układowi hormonalnemu podlegają poszczególne etapy rozwoju organizmu; reguluje on procesy wzrostu (somatotropina, hormony tarczycy, nadnerczy i trzustki pobudzają wzrost, hormony gruczołów płciowych hamują go) oraz różnicowania się narządów (tyroksyna powoduje metamorfozę płazów, hormony wylinki linienie owadów i skorupiaków). Wreszcie układ hormonalny kontroluje procesy związane z funkcjami rozrodczymi organizmu (hormony gonadotropowe rozwój i funkcjonowanie gruczołów płciowych, hormony płciowe rozwój drugorzędnych i trzeciorzędnych cech płciowych, zachowanie się seksualne, np. toki ptaków, hormony laktogenne wytwarzanie mleka, wydzieliny wola u gołębi, instynkt macierzyński). W zdrowym organizmie układ hormonalny pozostaje w równowadze; zaburzenie wydzielania poszczególnych hormonów zakłóca tę równowagę, a naruszając tym samym równowagę fizjol. i chem. ustroju, prowadzi do zaburzeń chorobowych
3. Historia antro w Pl; pierwszym polakiem którego zainteresowania naukowe można określić jako antropologiczne był żyjący w XV w. prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego Jan z Głogowa: interesował się kranioskopią i fizjognomiką w związku z cechami charakteru i psychiki. Inni pionierzy problematyki antropologicznej: Jan de Nova Domo, Szymon z Łowicza, Andrzej z Kobylina. W 1818r r ukazała się książka Józefa Jasińskiego Pt. „Antropologia- o właściwościach człowieka fizycznych i moralnych” w której autor porównał organizm człowieka i zwierząt. W 1824r. prof. Wawrzyniec Surowiecki wydał dzieło Pt. „Śledzenie początków Słowiańskich”. Zawarł on w tej rozprawie syntezę antropologiczną opartą na cechach fizycznych Słowian i ludności Europy. W połowie XIX. Głownym ośrodkiem kształtowania się myśli antropologicznej był Kraków. W 1874 utworzono przy Akademii Umiejętności w Krakowie Komisję Antropologiczną która skupiła wszystkich interesujących się tą nauką. Lata między 1891 a 1908 nazywa się prowincjonalnym okresem rozwoju antropologii. W 1908 powst. Zakład Antropologi na Uniwersytecie Jagiellońskim prowadzony przez Juliana Talko- Hryniewicza. W 1913 Jan Czekanowski został powołany na Katedrę Antropologii i Etnologii we Lwowie. Po pierwszej i po drugiej wojnie swiatowej obserwujemy dalszy rozwoj zakładów antropologii w Polsce.
3.
1.Okres starzenia się: W okresie tym następuje nieodwracalna, stopniowa redukcja czynnych komórek w najważniejszych organach, między innymi mózgu i mięśniach, dochodzi do obniżenia przystosowawczych zdolności do środowiska zew., które wyraża się m.in. poprzez trudności w dostosowaniu się do bodzców stresowych i wolniejszy powrót do stanu równowagi ustrojowej, zmienia się chemiczny skład krwi, występują zakłócenia w ciśnieniu krwi oraz ciepłocie ciała. Zaburzenia i zmiany w układzie nerwowym , zwiększona labilność emocjonalna, osłabienie pamięci, koncentracji uwagi. Kruchość układu kostnego i zwiotczenie mięsni. Ogólne zwolnienie przemiany materii. Ilościowe i jakościowe zmiany w zakresie białek i składników mineralnych. Odkładanie się w tkankach złogów wapnia, cholesterolu i innych tzw. produktów odpadowych przemiany materii. Demielinizacja włókien nerwowych. Osłabienie koordynacji nerwowo mięśniowej. 45-55 lat cofanie w rozwoju, wydolności fizjologicznej, zmniejsza się szybkość, elastyczność i płynność ruchów. Ucieczka od nauczania nowego ruchu i stronienie od znaczniejszego wysiłku fizycznego.
2.Asymetria - brak lub naruszenie symetrii. symetria to cecha budowy ciała większości organizmów zwierzęcych; symetria równoosiowa, czyli homoaksoniczna , cechuje niektóre niższe organizmy, np. ziarniaki mają one kształt wszechstronnie symetryczny, kulisty; zbliżoną do poprzedniej symetrią wieloosiową, poliaksoniczną (środek symetrii i duża, lecz skończona liczba osi symetrii) odznaczają się np. promienice, słonecznice; symetrią promienistą wykazują m.in. jamochłony i szkarłupnie (ciało można podzielić na symetryczne części płaszczyznami biegnącymi wzdłuż jednej osi gł.); najpowszechniejsza jest symetria dwuboczna, czyli bilateralna (występuje u większości tkankowców), organizm może być podzielony tylko na 2 części symetryczne, prawą i lewą, stanowiące swe zwierciadlane odbicie; płaszcz yzną symetrii jest płaszczyzna pośrodkowa, biegnąca wzdłuż osi
3. GENETYCZNE UWARUNKOWANIA CECH MORFO-FUNKCJYJNYCH- rozwój regulowany jest przez 3 rodz.genow:*geny wzrastania I rzędu- decyduja o podzialach komorek i ihc roznicowaniu po zapłodnieniu,*geny wzrastania II rzedu sa odpowiedzialne za wzrastanie w okresie wewnatrzmacicznym,*III rzedu- steruja rozwojem od urodzenia do dojrzewania i przyczyniaja się do uksztal.roznic indywid.miedzy osobnikami,+kompleks dzieciecy-faza aktywnosci tego tego kompleksu pokrywa się z f.aktywn.przysadkow czynnika wzrastania+kompleks pokwitaniowy- f.aktywn.tego kompleksu wiąze się z aktywn.hormonow płciowych
4.
1. okres noworodka- trwa od urodzenia do chwili ustania hormonalnych wpływów matki, usamodzielnienia dziecka wówczas gdy ustalają się warunki prawidłowego oddychania wydalania krążenia gdy następuje wyrównanie urodzeniowego ciężaru ciała po częściowym spadku oraz ma miejsce odpadnięcie pępowiny pojawia się poczucie głodu i chęć jego zaspokojenia.
2. typologia czernoruckiego: wyodrębnił na podstawie kryteriów morfofunkcjonalnych 3 typy: 1)normosteniczny (stenos- wąski)- proporcjonalnie zbudowany, o równomiernych uregulowanych procesach życiowych, jest to typ pośredni w stosuku do dwóch pozostałych; 2) asteniczny- typ który cechuje przewaga wymiarów długościowych nad szerokościowymi, kończyny dolne dłuższe od tułowa wraz z głową, długa kl. piersiowa, ręce i stopy długie i wąskie, słabe mięśnie, ciśnienie krwi niskie, słaba zdolność chłonna jelit, przyspieszona przemiana materii, przewaga dysymilacji nad asymilacją; 3) hipersteniczny- typ, który charakteryzuje przewaga wymiarów szerokościowych nad podłużnymi, szeroka klatka piersiowa, grube kończyny, a także dłonie i stopy, brzuch duży, miednica pojemna, tendencje do podwyższonego ciśnienia, duże zdolności chłonne jelit, zwolniona przemiana materii.
3. DOWODY ŚWIADCZĄCE O PRZYNALEŻNOŚCI CZŁOWIEKA DO ŚWIATA ZWIERZĄT- MAŁPY CZŁEKOKSZTAŁTNE, Pongidae, rodzina małp wąskonosych najbliżej spokrewniona z człowiekiem, wywodząca się przypuszczalnie od driopiteków ; obejmują gibony oraz orangowate ( szympans, goryl, orangutan); z człowiekiem łączy je m.in. charakterystyczna budowa zębów trzonowych, brak ogona, obecność wyrostka robaczkowego, menstruacja u samic, powolny rozwój osobniczy w dzieciństwie, niektóre cechy chem. krwi, niektóre instynktowe typy zachowań oraz niektóre reakcje psych.; w odróżnieniu od człowieka pierwszy palec stopy (paluch) mają przeciwstawny; są roślinożerne lub wszystkożerne; prowadzą nadrzewny ( brachiacja ) lub mieszany, częściowo naziemny tryb życia. Pochodzenie i ewolucja. Najstarszymi przodkami małp człekokształtnych są propliopiteki . W eocenie w Afryce i Europie żyły prymitywne małpy dryomorfy, od nich prawdopodobnie wywodzą się gibony; przodkami orangutana były ramamorfy znane ze środk. i późnego miocenu z Azji i Afryki; z afryk. ramamorfami byli przypuszczalnie związani przodkowie człowiekowatych; z najnowszych badań wynika, że rozdzielenie linii rozwojowych orangutana i małpy człekokształtnej nastąpiło ok. 16 mln lat temu; linia człowiekowatych oddzieliła się ok. 10 mln lat temu szympans i goryl są więc bliżsi człowiekowi niż orangutan
5
1. SKŁAD TKANKOWY CIAŁA- Szkielet ,tk. mięśniowa, tk. Tłuszczowa, narządy wewnętrzne z krwią, skora z przydankami. Noworodek: 14%,22%,20%,40%,4%,Mężczyzna 18%,42%,12%,22%,6%,Kobieta 16%,36%,18%,24%,6%.POSTAWA CIAŁA-sposób trzymania się osobnika jaki charakteryzuje go w swobodnej pozycji stojącej .PRAWIDŁOWA-taki układ poszczególnych segmentów, który pozostaje w zgodzie z procesami rozwoju oraz umożliwia utrzymanie najlepszej stabilności ciała przy najmniejszej pracy mięśni oraz właściwym ułożeniu i funkcjonowaniu narządów wew.
2. EGZOGENNE- modyfikacja rozwoju- najlepszy dla rozwoju biologicznego jest klimat umiarkowany ciepły tym 18-25C. W klimacie tropikalnym zimnym stwierdza się opóźnienie rozwoju. Stwierdzono związek miedzy roczną tem. A masą ciała. U murzynów mniejsza jest masa ciała niższy poziom przemiany materii i zapotrzebowanie na pokarm w klimacie zimnym odwrotnie. U górali jest większa klatka piersiowa więcej włókien czerwonych. Wiosną jest szybszy wzrost szkieletu a jesienia masy
3.NEADERTALCZYK H. SAPIENS - wyst.ok.10 lat temu. Kopalny człowiek z górnego plejstocenu którego szczatki odkryto w doline neadertow. Liczne stanowiska pochdzą głównie z europy a także z Afryki i Azji, wyróznia się kilka gr. Nendertalczyka:1) Klasyczny - stanowili ludność zach.i płd. europy w 1 fazie zlodowacenia. Odznaczali się niskim wzrostem b .masywna bud .szkieletu i potężnym umięśnieniem. Czszke charakteryzowały wały nadoczodolowe,pochyle czolo niska ale duza puszka mózgowa ,wielka twarz ,silni wysunięta do przodu cz. Szczękowa twarzy ,żuchwa pozbawiona bródki. 2)Progresywni - preneandertalczycy poprzedzający i zapewne członkowie N.K., znani z wielu europejskich znalezisk okresu międzylodowcowego. 3) Lewantyńscy - znani z Iranu,podobni do form zachodnio europejskich i terenu Izraela, wykazujących mieszaninie cech klasycznie neandertalskich oraz typowych dla człowieka rozumnego. (zaokraglona potylica, dobrze rozwinieta brodka)Miejsce neandertalczyka w rodowodzie człowieka współ.jest tematem spornym. Przewaza pogląd ze h.sapiens wywodzi się od jakis form preneandertalskich i ze powstał jeszcze przed pojawieniem się N.klas. którzy stanowili boczna slepąodnoge ewolucji i zostali na terenie europy zach. Wytepieni przez h.sap.lub czesciowo przez nich wchłonieci uprawiali łowiectwo i zbieractwo. Mieszkali głow.w jaskiniach skalnych,posługiwali się różnorodnymi ale prymitywnymi narzędziami. Byli 1 ludźmi o których wiadomo ze praktykowali zwyczaj grzebania swych zmarłych co świadczy o istnieniu zaczątków magii i wierzeń religijnych HOMO ERECTUS - Jest istotą plejstocenu. Stanowiska zawierające ich szczątki znajdują
6.
1. typologia Giovanniego: twórca szkoły włoskiej, ustaliłidealne proporcje budowy ciała. Odchylenia od nich musiały by świadczyć o typie zmierzającym bądź w kierunku długościowym, bądź szerokościowym. Budowa średnia wg G. chartka. się: wys. ciała=rozpiętość ramion(siąg), obwód kl. piersiowej= połowa wys. ciała, wys. mostka= 1/5 obw kl. piersiowej, wys. brzucha(xi-sy)= 2/3 obw kl. piersiowej, szer. Miednicy= 4/5 wys. brzucha. Zastąpienie znaków równości przez znaki nierówności określa odchylenie budowy w kierunku długości bądź szerokości albo też typ budowy kombinowany.
2.mechanizm ewolucji człowieka: zmiana sposobu lokomocji na dwunożny spowodowała osiedlenie nowych siedlisk, zmianę sposobu odżywiania oraz uwolnienie kończyn górnych, które obecnie mogły wykonywać nowe czynności takie jak sporządzanie narzędzi i posługiwanie się nimi. Powiększenie pojemności czaszki było prawdopodobnie spowodowane rozpoczęciem polowania, rozwojem mowy i rozwojem systemu kojarzeń. W wyniku rozpoczęcia polowanie wzrosła potrzeba wynajdowania nowej, ulepszonej broni i narzędzi; powstała zmiana organizacji grupy i podziału pracy w grupie: pojawili się strażnicy obozowiska, zwiadowcy, przywódcy. Konieczność planowania polowań, poznawania zwyczajów zwierząt, przewidywania pogody wywierała silny nacisk na selekcyjny w kierunku doskonalenia mózgu i kształcenia pamięci. Z kolei planowanie i wspólpraca stymulowały zdolności porozumiewania się - mogła powstać struktura społeczna, prawa rządzące wspólnotą oraz wierzenia. Zmiana systemu kojarzeń wprowadziła porządek w grupie dzięki likwidacji współzawodnictwa o samice, tworzenie warunków do opieki nad potomstwem.
3. okres dzieciństwa wczesnego: Okres ten cechuje spadek tempa rozwoju fizycznego. Zmieniają się proporcje ciała. Silnie zaznaczona lordoza lędźwiowa. Do 4 roku życia dziecko powinno opanować funkcję świadomego oddawania moczu. W tym okresie duża jest ruchliwość dziecka, polepsza się koordynacja mięśni przy słabej jednak wytrzymałości. Chwiejny system nerwowy. W wieku 3,5 lat następuje proces lateralizacji. Wyższe w tym wieku jest tętno niż u dorosłych i ciepłota ciała, niższy poziom Hb. W wieku 6-7 lat kształtuje się względna równowaga fizyczna i psychiczna dziecka. Zwiększa się sprawność motoryczna i ruchliwość.
7.
1.Homo habilis i homo erectus: Homo habilis (człowiek zręczny) - hominid z Afryki wschodniej, żyjący 2,5-1 mln lat temu.Miał od ok. 100 do ok. 125 cm wzrostu i 45 kg masy. Czaszka H. habilis charakteryzuje się pojemnością 750-800 cm3, silnym wysklepieniem, drobnym uzębieniem, zbliżonym morfologicznie do Homo sapiens. Nazwa "człowiek zręczny" została mu nadana, ponieważ uznano go za twórcę narzędzi kamiennych znalezionych w złożach sprzed 1,8 mln lat. Homo erectus (Człowiek wyprostowany) syn. pitekantrop - gatunek człowiekowatych uznawany za przodka człowieka współczesnego. Żył przypuszczalnie od około 2 milionów do 300 tysięcy lat temu. W porównaniu do Homo habilis miał mniej spłaszczone czoło i mniejsze zęby. Posiadał mózg o wielkości około 3/4 mózgu człowieka współczesnego. Wzrost od 130 do 170 cm. Pitekantrop miał niewielką pojemność puszki mózgowej, masywną żuchwę bez bródki, niskie, cofnięte czoło z prostoliniowym zarysem grubych wałów nadoczodołowych i potężne kłykcie potyliczne zestawiające czaszkę z kręgosłupem. Pitekantrop poruszał się w postawie wyprostowanej. Posługiwał się on prymitywnymi narzędziami kamiennymi. Budował szałasy. Jako jeden z pierwszych człowiekowatych polował i żywił się większymi zwierzętami. posługiwał się ogniem
2. hormonalne czynniki rozwoju REGULACJA HORMONALNA DOJRZEWANIA- Znajduje się pod układu podwzgórzowo -przysadkowego. Być może proces p-p polega na obniżeniu progu czułości podwzgórza na hormony obwodowe- estrogeny. POKWITANIE DZIEWCZĄT- od około 9 roku u obu płci obniżenie wrażliwości kom. mózgowych na stężenie hormonów we krwi obwodowej co powoduje podwyższenie poziomu gonadotropin i androgenów nadnerczowych. Gonadotropiny pobudzają do rozwoju pęcherzyk Graffa zakończone wydzieleniem kom. Jajowe, w tym momencie przedni płat przysadki wydziela hormon heteinizujący, który pobudza wydzielanie estrogenów i rozwój ciałka żółtego. Ciałko żółte wydziela progesteron. Wytworzone pod wpływem ganadotropin estrogeny pobudzają wzrost macicy, pochwy i tkanki tłuszczowej. Wraz z prolaktyną estrogeny pobudzają rozwój gruczołów piersiowych. Równocześnie następuje wzrost androgenów nadnerczowych, które wpływają na rozwój mięśni szkieletu, owłosienia łonowego i pachowego, trądzik. W głównej mierze androgeny nadnerczy odpowiadają za skok pokwitaniowy kobiet. U CHŁOPCÓW wzrost hormonu kortykotropowego prowadzi do zwiększonego wydzielania androgenów w nadnerczach. Jednocześnie gonadotropiny wpływają na rozrost jąder, moszny, pobudzają kom. rozrodcze do wydzielania plemników. Androgeny i testosteron warunkują kształtowanie się drugo i trzeciorzędowych cech męskich (krtań, szkielet, mięśnie i włosy).
3.typologia Bunak'a: uważał, że klasyfikacja morfologiczna nie może opierać się wyłącznie na cechach izolowanych, ale musi brać pod uwagę model rozwoju najważniejszych tk. ustroju tzn. szkielet, mięśnie, tłuszcz i skóra. Rozróżnia 4 typy budowy: stenoplastyczny (smukły), mezoplastyczny (umięśniony), europlastyczny (krępy), subplastyczny (pośredni). 7 cech budowy: kl. piers., nadbrzusze i okolice podżebrowe, szyja, plecy, umięśnienie, otłuszczenie, skóra.
8.
1. charakterystyka komponentów tkankowych: TK. MIĘŚNIOWA , tkanka zbud. z wydłużonych komórek zw. włóknami mięśniowymi, odgrywająca podstawową rolę we wszystkich ruchach dzięki zdolności kurczenia się; u kręgowców rozróżnia się tkankę mięśniową gładką, poprzecznie prążkowaną szkieletową i sercową ( serce); elementem kurczliwym włókien wszystkich rodzajów tkanki mięśniowej są miofibryle; tkanka mięśniowa gładka jest zbud. z włókien wrzecionowatych, jednojądr.; tworzy błony mięśniowe narządów wewn., np. mięśniówkę jelit, macicy; tkankę mięśniową poprzecznie prążkowaną mięśni szkieletowych tworzą długie włókna wielojądr.; włókna czerwone, ciemne, z mniejszą ilością miofibryli, są zdolne do pracy ciągłej (np. mięsień przepony), włókna jasne, z dużą ilością miofibryli do dużego, lecz mniej długotrwałego wysiłku (np. mięśnie kończyn). przesuwanie się wobec siebie włókienek komórek mięśniowych stanowi istotę mechanizmu skurczu (teoria ślizgowa Huxleya); KOSTNA TKANKA, twarda tkanka kręgowców tworząca szkielet; zbud. z komórek kostnych, czyli osteocytów , i dużej ilości substancji międzykomórkowej (z włóknami klejorodnymi), przesyconej solami miner., gł. solami wapnia (ok. 35% to fosforan wapnia); W tkance kostnej zbitej (trzony kości długich, zewn. warstwa kości krótkich i płaskich) blaszki kostne tworzą tzw. osteony, czyli systemy Haversa;. W tkance kostnej gąbczastej (nasady kości długich, wnętrze kości krótkich i płaskich) blaszki tworzą różnokierunkowo układające się beleczki, przestrzenie między nimi wypełnia szpik. Tkanka kostna jest w stałej przebudowie, dzięki równoczesnemu istnieniu procesów resorpcji i kościotworzenia TŁUSZCZOWA TKANKA, tkanka zwierzęca (rodzaj tkanki łącznej) zbud. gł. z komórek tłuszczowych, zawierających tłuszcz w postaci dużej kropli, która wypełnia prawie całą komórkę (mogą one też występować w tkance łącznej pojedynczo lub w małych skupieniach); tkanka tłuszczowa stanowi materiał energ. i zapasowy, chroni przed urazami, reguluje proces produkcji ciepła; tkanka tłuszczowa brunatna sen zimowy.
2. okres starszego dzieciństwa: okres starszego dziecinstwa,rozpoczyna się od wymiany zebow mlecznych na stałe,konczy uzyskaniem dojrzałosci płciowej. U dziewczat 12-15 lat u chłop.16-18 m-cy pozniej. Wzrasta sprawn.ruchowa, sila miesni oraz odpornosc ustroju. Pod koniec tego okresu zaznaczaja się róznice dymorficzne,w postaci wiekszej szer.barkow u chlopcow i szerszych bioder u dziewczat,w tym okresie ksztaltuje się budowa meska i zenska,wzrasta kl.piersiowa,szybszy rozwój miesni u chlopcow a otłuszczenia u dziewczyn,rozrost krtani- mutacje głosu u chłopców,pojawia się meskie owlosienie w okolicy łonowej,tułowia,twarzy,wzrastaja jadra i pracie. U dziewczat nastepuje pelny rozwój warg sromowych rozrasta się tk.tłuszcz.na wzgórku łon.,rozrasta się piers. Pod koniec tego okresu zwieksza się poj.zyciowa pluc i wymiary serca.
3. teoria stażenia: starzenie się jest naturalnym, długotrwałym i nieodwracalnym procesem zachodzącym w rozwoju osobniczym człowieka. Następuje zmiana metabolizmu komórek, zmniejszenie wodochłonności i odwodnienie komórek. Zmiany metabolizmu prowadzą do morfologicznych i funkcjonalnych zaburzeń w poszczególnych tkankach i narządach. Teorie starzenia się-przyczyną starzenia się jest obserwowane w komórkach starzenie się koloidów protoplazmy-zmiana ich dyspersji i uwodnienia.główną przyczyna starzenia się jest wpływ promieniowania kosmicznego, osłabienie czynności gruczołów dokrewnych, zużywanie się protoplazmy komórkowej, niedobór tlenowy. Długość Długość charakter starzenia się oraz życia są uwarunkowane dziedzicznie. Czynnikami przyspieszającymi proces starzenia się są: zatrucia, choroby zakaźne, niedobory witaminowe,pokarmowe, zaburzenia nerwowe, hormonalne, enzymatyczne, schorzenia serca, naczyń, nerek i inne.
9.
1. Typologia Lindegarda: Położył nacisk przede wszytskim na tkankowe proporcje ciała, które warunkują typ budowy.o budowie ciała decuduje rozwój i 3 podstawowych składników :tkanki kostnej ,mięśniowej i tłuszczowej. Ilościowy rozwój tych składników uzależniony jest od działania 4 następujących składników 1)czynnik długości kości powoduje kształtowanie kości długich ,smukłych ,przez śródchrzestny rozwój nasad kostny.2)czynnik tęgości kości wpływa na rozwój szkiletu masowego o kościach krótkich i grubych. Przez przewarstwienie tkanki kostnej.3)rozwój umięśnienia określa rozwój muskularny4)Czynnik otłuszczenia decyduje o ilości tkanki tłuszczowej. Ocena działanie 3 czynników umięśnienie określa się przy pomocy siły mięśniowej mierzonej dynamometrem,a ilości tłuszczu wylicza z równania regresji jako resztę pozostałą po wytraceniu z ogólnej masy ciała masy tkanki kostnej i mięśniowej.
2. charakterystyka ras: Charakterystyka odmian ( wg Czekanowskiego- wyodrębnił trzy podstawowe odmiany, twierdząc, że najistotniejsze właściwości gatunkowe morfologiczne, fizjologiczne i rozwojowe tych odmian są takie same. Różnice między odmianowe barwa skóry, kształt włosów, kolor oczu. RASA BIAŁA skóra biała w odcieniu od różowego do śniadego, oczy i włosy jasno zabarwione, niekiedy mogą być ciemne włosy o owalnym przekroju, ukośnie osadzone w skórze. Silne owłosienie ciała, twarz średnio szeroka lub wąska i krótka zwężająca się ku przodowi, kości jarzmowe mało wystające, nos wysoki, wąski, wystający ku przodowi, otwory nosowe wydłużone, oczy duże o szparach poprzecznie poziomych, powieka górna wolna od fałdy mongolskiej, wargi wąskie, cienkie, usta stosunkowo wąskie. RASA ŻÓŁTA. Żółty odcień skóry, niekiedy do czerwonego, oczy i włosy ciemne, grube; proste o przekroju okrągłym; prostopadle osadzone w skórze, skąpe owłosienie ciała, twarz duża, wąska, szeroko rozstawione kości jarzmowe, nos średni, szeroki, płaski o zaznaczonej wysokości, otwory nosowe owalne, ustawione ukośnie, oczy małe z wąską szparą, ustawione nieco skośnie w kierunku od wewnątrz, powieka górna przykryta fałdą mongolską, wargi cienkie o miernej szerokości. RASA CZARNA ciemno brunatna barwa skóry do czekoladowej włącznie, ciemne zabarwienie oczu i włosów, włosy silnie skręcone o przekroju owalnym lub nerkowatym, osadzone na skórze sierpowato, twarz mała wąska lub zaokrąglona; nos szeroki o niskiej lub średniej nasadzie, osie otworów nosowych ustawione w płaszczyżnie czołowej, oczy ustawione jak w odmianie białej, czasami tylko występuje fałda mongolska, twarz wyrażnie pragmatyczna, wargi mięsiste, szpary ustne dosyć szerokie
10.
1. Typologia Skerlij'a wprowadził pojęcie wektorów budowy, na przeciwnych końcach każdego wektora znajdują się typy budowy „idealnie abstrakcyjne” i skrajnie przeciwstawne. Wzdłuż wektorów rozłożone są wartości pośrednie pomiędzy tymi skrajnymi. 4 aspekty budowy: dymorfizmu płciowego (bud skrajnie M bud skrajnie K). proporcji ciała oparty na pojęciu typów: eurysemicznego (przewaga szerokości) oraz leptosomicznego (smukłego), plastyczność (wykształcenie tk. miękkich) od typu hiperplastycznego do hipoplastycznego. aspekt dystrybuanty (rozkład tk. tłuszczowej). Otłuszczenie: Górna cz ciała dolna cz ciałą, tułów kończyny.
2. okres niemowlęcia: trwa od zakończenia okresu noworodka do około pierwszego roku życia. ( do przyjęcia postawy spionizowanej ). Okres ten cechuje duże tempo rozwoju chociaż maleje ono z każdym miesiącem życia. Wielofazowy sen pod koniec pierwszego roku życia staje się dwu-, trzy fazowy z wydłużającym się okresem snu nocnego. Siła i sprawność mięśniowa wzrastają w kolejności od głowy przez kończyny górne po dolne: podnoszenie głowy ma miejsce przeciętnie w wieku 1-3 miesięcy, obrót wokół osi - 3-5 miesięcy, siadanie - 6-9 miesięcy, stawanie i chodzenie 10-13 miesięcy. W okresie poniemowlęcym zarastają się ciemiączka boczne w pierwszym miesiącu i duże około 1,5 roku. W szóstym miesiącu życia pojawiają się siekacze mleczne, a w dwunastym liczba zębów mlecznych wynosi najczęściej 6. wzrasta zdolność odbierania wrażeń zmysłowych. W wieku poniemowlęcym występuje stopniowy rozwój mowy.
3. cechy ludzkie: a)człowiek jako 1 naczelny przystosowalny do biegu i chodu, b) wykształciły się 4 krzywizny kręgosłupa, c)nastąpiło poszerzenie trzonów kręgowych, zmniejszenie wyrostków kolczys.i zmiana kier.ich ułozenia bardziej dachówkowato, d)kosc krzyz.skrócona i poszezona, e)kl.piers. spłaszczenie przed. I tylne,redukcja żeber do 12 par, f)kończyna górna skrócona w obrebie łopatki- powiekszenie cz.podgrzebieniowej, g)kosci przedramienia wysmukłe mniej wygiete reka uległa poszerzeniu, h)miednica skrócona i poszerzona , i)zmniejszenie masywnosci spoj.łon. a zwieksz.masyw.guzów kulszowych: j)kosci konczyn dolnych wydłuzone, kąt szyjkowo- trzonowy k.udowej powiekszony spowodował bardz8iej zbiezne ustawienie kolan,skróc.rzepki,kosci podudzia ułozone blizej siebie- mniejsze tylozgiecie, k)stopa wydłuzenie kosci stepu, l)zmniejszenie masywnosci szczeki,zebów,przesuniecie podpory czaszki ku przodowi,wzrost puszki i redukcja cz.twarzowej, m)ośr.mowy Broka, n)pełny rozwój mm.mimicznych o)rozwoj mm.związ.z powiekszaniem zdoln.manipulac. p)wzrost masy mm.przywodzacych i prostujących udo,orzwoj mm.goleni, wydluzenie sciegna Achillesa, R) ukł oddechowy obnizenie połozenia krtani,pojaw.się mm.napinaj.struny głosowe,redukcja płata pod serc.,serce poszerzonei przemieszczone ku dolowi i w lewo, s)powieksz.unaczynienia k.górnej a zmniejszenie k.dolnej, T)ukl.moczowo- płciowy- nerki obnizone pecherz spłaszczony, macica przesunieta w głab miednicy, U)dobrze rozwiniete wargi sromowe wieksze i gruczołypiersiowe, w)redukcja lewego plata watroby,wyodrebniony wyr.robaczkowy, x)zmiana kształtu małzowiny usznej i nosa, y)zmiennosc cech fiz.(barwy skory,oka, włosów), z)zwolnienie tempa rozwoju osobniczego,dluzsze dziecinstwo i młodosc. Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe Homo sapiens sapiens- przyrost złożoności budowy mózgu, oczodoły są w przedniej części czaszki, boczna ściana oczodołu zamknięta, skrócona twarzoczaszka szczególnie u człowieka i szerokonosych, zredukowane uzębienie, kończyna górna-przednia chwytna, palce zaopatrzone w mięsiste poduszki o bogatym unaczynieniu(czucie), palce zaopatrzone w płaskie paznokcie, duże możliwości ruchów obrotowych ręki i przedramienia, kończyny tylne 5palczaste, samice posiadają zazwyczaj jedno dziecko w macicy i jedną parę sutek, rozwój po urodzeniu wydłużony, obecność obojczyków w pasie barkowym, zasadniczo 4 kategorie zębów(kły, siekacze, trzonowe, przedtrzonowe), występuje jelito ślepe, pojedyncza macica, jądra w worku mosznowym.
11.
1. Determinacji plci: zespół cech organizmu warunkujący jego zdolność do wytwarzania komórek rozrodczych gamet żeńskich ( jajo) lub męskich ( plemniki ), a także umożliwiających zaplemnienie i często opiekę nad potomstwem.Rozróżnia się cechy płciowe: pierwszorzędowe odrębność gonad (jądra i jajniki), drugorzędowe odrębność dróg płciowych i narządów kopulacyjnych, i trzeciorzędowe odmienność postaci, np. wielkości, kształtów, uwłosienia, ubarwienia; drugo- i trzeciorzędowe cechy płciowe warunkują powstawanie dymorfizmu płciowego. Determinacja płeć może być dwojakiego rodzaju; u niektórych niższych zwierząt zależy od warunków zewn. lub wpływów hormonalnych zróżnicowanych osobników płciowych determinacja fenotypowa; płeć organizmów wyższych jest zwykle uwarunkowana genetycznie, często związana z występowaniem zróżnicowanych chromosomów płciowych; u ssaków, z człowiekiem włącznie, osobniki żeńskie mają w komórkach po 2 chromosomy płci X, a męskie jeden chromosom X i jeden Y, zawierający czynniki istotne dla determinacji płci męskiej;
2.Historia antropologi na swiecie: Hipokrates zaobserwował różnice w ukształtowaniu głowy u ludzi i starał się je uzasadnić oddziaływaniem środowiska geogr. Początki wielu dyscyplin przyrodniczych i lekarskich wiąże się z imieniem Arystotelesa. W przypadku antropologi Arystoteles używał nazwy antropolog w odniesieniu do filozofów zajmujących się człowiekiem, a w swoich dziełach zawarł opisy cech morfologicznych człowieka odróżniających go od innych zwierząt. Dużą rolę w budzeniu zainteresowań cechami gatunkowymi człowieka odegrały podróże i odkrycia geogr. Marco Polo. Pierwszą naukową klasyfikacją ludzkich ras ogłosił badacz i podróżnik francuski Franciszek Bernier w 1648.wydzielił on 4 typy rasowe według ich grogr. rozsiedlenia. Ojcem współczesnej antropologii nazwano Jana Fryderyka Blumenbachha. Do jego zasług zalicza się m.in.: określenie przedmiotu i zakresu antropologi, usystematyzowanie metod opisu człowieka, zwłaszcza kranioskopii oraz uściślenia pojęć takich jak gatunek czy rasa. W Niemczech Towarzystwo Antropologii powst. w 1869 (R. Virchow, J.Ranke, i inni) Twórcą włoskiej antropologi był Paweł Mantegazza. W 1868 powst. Towarzystwo Antropologii we Florencji. Za twórcę antropologi w Rosji uważa się Anatolda Bogdanowi.
3.wplyw treningow na organizm w poszczególnych okresach ontogenezy: Aktywność ruchowa wywołuje szereg procesów : nerwowych i humoralnych , utrzymujących homeostazę organizmu w warunkach zwiększonych obciążeń, niedogodności, zmiany środowiska zewnętrznego. Stymulowana aktywność ruchowa jest jedną z przyczyn akceleracji rozwoju. OKRES NIEMOWLĘCY- ćw. w tym okresie mają charakter stymulujący i przyspieszający rozwój motoryczny i społeczny- ćw. naturalne: zabawy statyczne i dynamiczne, ćw. mają wpływ na wcześniejszą postawę , zdolność, rozwój psychiki. OKR. DORASTANIA. Stymulacja poprzez ćw. ogólnorozwojowe, naturalny rozwój motoryki. 10-11 lat właściwa motoryczność, nawyki ruchowe, koordynacja. 11-12 szybkość, 15-16 siła. 16-17 wytrzymałość. Trening ma wpływ na koordynację, ruchy równoważne, rozwój układu krążenia i oddechowego, hartowanie organizmu, rozwój układu immunologicznego, zdolności przystosowawcze, siłę, wytrzymałość, masę mięśniowa. OKRES DOROSŁY. Regeneracja sił, stały poziom cech motorycznych, sprawność układu oddechowego i krążenia, stała wydolność, odporność organizmu, zdolności przystosowawcze. OKRES STARCZY. Zahamowanie, zmniejszenie tkanek aktywnych zmniejsza konsumpcję i przemianę materii, obniżenie poziomu cholesterolu i tłuszczu, zahamowanie siły mięśniowej, zahamowanie zmian inwolucyjnych.