T1.Podaj przyczyny stosowania dyfuzora wylotowego dla stopnia akcyjnego „A”... Cel stosowania dyfuzora: W rozszerzającym się kanale następuje zmniejszenie się prędkości spalin na rzecz wzrostu ich ciśnienia. Może zatem rozprężanie w turbinie doprowadzić do ciśnienia niższego od ciśnienia atmosferycznego, a w dyfuzorze kosztem zmniejszenia prędkości uzyskać wzrost ciśnienia, co umożliwi odprowadzenie spalin na zewnątrz układu. Dla turbiny bez dyfuzora pracę przedstawiają linie 0*-0-1'-2-3, zaś dla turbiny zaopatrzonej w dyfuzor linie 0*-0-1'-2'-2''-3''. Przemiana oznaczona linią 2'-2'' przedstawia politropowe sprężanie spalin w dyfuzorze. Mimo niewielkiej sprawności dyfuzora ηd=0,7-0,85 daje się uzyskać zmniejszenie energii kinetycznej uchodzącej do atmosfery spalin. Na wykresie tę energie kinetyczna (stratę wylotowa) dla turbiny bez dyfuzora przedstawia różnica entalpii między punktem 3 i 2 (i3-i2) zaś dla turbiny zaopatrzonej w dyfuzor - różnica entalpii miedzy punktami 3'' i 2'' (i3'-i2''). Praca obwodowa turbiny rośnie przy tym od wartości lu (bez dyfuzora) do wielkości lud dla turbiny z dyfuzorem wylotowym. Ujemną cechą takiego rozwiązania jest zwiększenie długości turbiny, gdyż kąt rozwarcia kanału nie powinien być większy niż 10-12o. Zysk wynikający z zastosowania dyfuzora wylotowego jest poważny i mieści się w granicach (40-70)% Δhwyl. (RYS)
T2.Podaj przyczynę stosowania dyfuzora wylotowego dla stopnia reakcyjnego „R”... Jak w pytaniu 1 tylko inny rysunek. (RYS)
T5.Wyjaśnić, dlaczego układ napędowy złożony z 1-wałowego TSS pracującego w wariancie n=var i T3=var... (RYS)W przypadku jednowałowego TSS przeznaczonego do napędu śruby okrętowej jest niemożliwa, gdyż oprócz bilansu przepływu musi być również spełniony warunek bilansu mocy. Śruba okrętowa posiada charakterystykę zapotrzebowanej w zależności od prędkości obrotowej Ne=F(Nśr). Dla utrzymania nominalnej prędkości obrotowej TSS - n1 - dla wytworzenia zapotrzebowanej mocy wymagana jest temp spalin T31 przed turbiną, co przedstawia punkt współpracy a' - punkt warunków nominalnych. Zmniejszenie prędkości okrętu odpowiadają coraz to mniejsze moce, a zatem i niższe temp czynnika. Jeżeli więc przyporządkowane sobie wielkości T3 i n z charakterystyki Ne=F(Nśr) naniesie się na wykres charakterystyk przepływowych Π=F(m) to uzyska się krzywą stworzoną z kolejnych punktów współpracy a',b''.c''' wg, której jedynie może się układać współpraca maszyn wirnikowych ze śrubą okrętową. Pewien odcinek tej krzywej leży w obszarze najwyższych sprawności sprężarki ηis czemu sprzyja ukształtowanie krzywych muszlowych. Wraz z obniżeniem n i T3 znacznie pogarsza się sprawność sprężarki a punkt współpracy zbliża się do linii pompowania. W przypadku krótkotrwałego zwiększenia mocy max temp spalin wyniesie T3max, a odpowiednim punktem współpracy będzie punkt e, który przesunie się w kierunku mniejszych sprawności sprężarki a tym samym mniejszej sprawności całego TSS.
T6.Które ze znanych ci rozwiązań konstrukcyjnych 2-wałowego TSS są stosowane do napędu okrętów? Uzasadnij celowość przyjęcia wskazanych rozwiązań. Charakterystyka 1wałowego TSS stosowanego napędu odbiorników o zmiennej prędkości obrotowej jakim jest np. śruba okrętowa o stałym skoku, nie jest korzystna gdyż w miarę oddalania się od punktu znamionowego znacznie maleje jego sprawność. Jest to przede wszystkim spowodowane znacznym obniżeniem się sprawności sprężarki przy odejściu od punktu znamionowego w skutek obniżenia prędkości obrotowej wirnika. Dwu wałowe TSS mogą występować w dwóch wariantach: a)z turbiną niskoprężną, b)z turbiną napędową wysokoprężną. Zespoły te mogą posiadać w punkcie znamionowym identyczne osiągi, natomiast różnić się mogą właściwościami przy zmiennych lub częściowych obciążeniach. (RYS) Dla przypadku, kiedy turbina napędową TN jest turbiną niskiego ciśnienia TNC, praca zużyta na napęd turbiny wytwornicy spalin jest prawie stała. W ten sposób małą moc przekazywaną na śrubę okrętową przy częściowych obciążeniach realizuje się przy wysokiej prędkości obrotowej sprężarki, a więc w obszarze wysokiej jej sprawności, niezbyt odległym od punktu znamionowego. Dla przypadku gdy turbina wysokiego ciśnienia TWC napędza odbiornik mocy to każde zadane obniżenie obrotów wału śrubowego i śruby okrętowej związane jest z obniżeniem obrotów TWC, a tym samym obniżenie mocy i obrotów turbiny niskiego ciśnienia -TNC, co wpływa zdecydowanie na obniżenie sprawności sprężarki, zmniejszenie ilości czynnika tłoczonego do komory spalania - KS, a w efekcie obniżenie mocy TWS. W układzie jednowałowego TSS w którym sprężarka jest mechanicznie związana z napędem odbiornika mocy, każde obniżenie prędkości obrotowej wału musi wywołać nieuchronnie duży spadek sprawności samej sprężarki a tym samym całego TSS.
T7.Przedstaw na wykresach przebiegi charakterystyk: uniwersalnej i ruchowej 2-wałowych okrętowych TSS. (RYS) Na charakterystykę uniwersalna składają się krzywe jednostkowego zużycia paliwa be, godzinowego zużycia paliwa BH mogą być również umieszczone krzywe temp spalin przed turbiną T3 i temp spalin wylotowych T4. Pole pracy TSS ograniczone jest liniami max prędkości obrotowej wytwornicy spalin nWSMAX , max prędkości turbiny napędowej nTNMAX oraz liniom max momentu obrotowego MTSSMAX. Jeżeli do charakterystyki uniwersalnej wpiszemy charakterystykę odbiornika to powstaje tzw charakterystyka ruchowa TSS. Każda krzywa stałego i jednostkowego zużycia paliwa bE posiada swoje min. Minima te układają się według linia A, która przedstawia najkorzystniejsze warunki pracy silnika przy zmiennych (częściowych) obciążeniach. Praca silnika przy częściowym obciążeniu odbywa się ze zwiększonym zużyciem paliwa. Szczególnie duże jednostkowe zużycie paliwa ma miejsce wówczas, gdy prędkość obrotowa jest mniejsza od optymalnych wartości określonych linią A, co ma miejsce przy napędzie odbiornika mocy, jakim jest śruba okrętowa. Praca odbywa się, bowiem wzdłuż charakterystyki śrubowej. Wskazane było by, aby obie linie: min jednostkowego zużycia paliwa dla obciążeń częściowych oraz charakterystyka śrubowa pokrywały się ze sobą w całym polu pracy TSS. Jest to jednak niemożliwe do zrealizowania w całym zakresie obciążeń silnika. Natomiast warunkiem koniecznym jest to, aby w znamionowym punkcie pracy (pkt 0) linie te pokrywały się ze sobą.
T8.Przedstaw na wykresie przebieg charakterystyki obciążeniowej 2-wałowych okrętowych TSS o różnych mocach. Charakterystyka obciążeniowa silnika jest zależnością jednostkowego zużycia paliwa bE w funkcji mocy silnika NE. (RYS) Wnioski wynikające z charakterystyki obciążeniowych w/w silników są następujące: - wraz ze zmniejszeniem obciążenia rośnie jednostkowe zużycie paliwa, a więc maleje sprawność silnika, - dla TSS o większych mocach zmniejszenie obciążenia ma mniejszy wpływ na wzrost jednostkowego zużycia paliwa niż przy silnikach o mniejszych mocach, - zwiększenie jednostkowego zużycia paliwa przy niskich obciążeniach spowodowana jest zmianą kinematyki strumienia czynnika w maszynach wirnikowych oraz zmniejszeniem sprawności wewnętrznej obiegu jako konsekwencji obniżenia maksymalnej temp spalin.
T9.Wymień zadania i przedstaw zasadę działania komór spalania TSS w oparciu rozkład parametrów czynnika roboczego na długości KS. Komora spalania - jest ważnym wysoko obciążonym termicznie podzespołem konstrukcyjnym TSS w którym zachodzą złożone procesy aero- termo - chemiczne nie dające się ująć w sposób analityczny. Od stateczności i niezawodności jej pracy zależy pewność pracy całego silnika. Zadania KS: -spalanie rozpylanego paliwa w strudze przepływającego powietrza przy współczynniku nadmiaru powietrza λ=1 z małymi stratami niecałkowitego spalania, -wymieszanie wytworzonych spalin z powietrzem rozcieńczającym w celu wytworzenia gazu o temp możliwej do opanowania przez elementy konstrukcyjne turbiny. Tk=1500°, 2000°, 2300°. Zmiana parametrów wzdłuż komory spalania (RYS: I-proces tworzenia mieszanki palnej II-proces spalania mieszanki palnej III-proces odbierania temp spalin do wartości wymaganej na wylocie (strefa mieszania), 1dyfuzor, 2osłona, 3rura ogniowa, płomiennica, 4wtryskiwacz, 5zawirowywacz, 6otwory doprowadzające powietrze rozcieńczające, 7otwory doprowadzające powietrze dopalające). Rozróżniamy trzy rodzaje komór spalania: -rurowa (RYS), -pierścieniowa, -pierścienioworurowa. (RYS)
T10.W oparciu o wykresy charakterystyk normalnych przedstaw różnicę pomiędzy sprężarkami: osiową i promieniową. (RYS) Z porównania charakterystyk obu sprężarek że: krzywe dla n=idem w sprężarkach osiowych są bardziej strome, co oznacza dużą czułość ich na zmianę strumienia masy. Czułość ta jest tym większa im większy jest spręż sprężarki. Sprężarki promieniowe pracują statecznie i z zadawalającą sprawnością w dużym zakresie zmiany natężeń przepływu. Granica niestatecznej pracy występuje w sprężarkach osiowych w środkowym polu, a w sprężarkach promieniowych w początkowym i końcowym polu pracy.
T11.W oparciu o schematy wirników sprężarki i turbiny TSS przedstaw zadanie które mają do wykonania wirniki... Wirnik turbiny konstrukcji tarczowo - bębnowej: 1wieniec łopatek wirnikowych, 2tarcza, 3część bębnowa wirnika, 4wał przenoszący moment obrotowy. Łopatki wirnika: -prostokątne, -trapezowe, -o zarysie hiperboli, o równomiernej wytrzymałości. Wymagania połączeń łopatek: -przenosi naprężenia (zginające i rozciągające), -powinien nie wprowadzać dodatkowych naprężeń, -tłumić drgania (połączenie zwane zamkiem, łopatka nie drga), -możliwość chłodzenia. Rodzaje zamków: -walcowy, -młotkowy, -sworzniowy, -trapezowy, -widlasty, -choinkowy. Wirniki: -bębnowy, -tarczowy, -tarczowo- bębnowy. Połączenie wirnika z wałem - wymagania: -przeniesienie momentu obrotowego, -powinno być rozłączne, -powinno zapewnić zachowanie współosiowości elementów łączonych, -ograniczenie powierzchni przejmowania ciepła. Wyróżniamy: -połączenie kołnierzowe, -p. sworzniowe.
T12.W oparciu o schematy ważniejszych instalacji obsługujących TSS przedstaw zadania i omów zasadę ich działania. Paliwowa: (RYS) 1zb. rozchodowy, 2.Pompa podająca, 3.Filtr paliwa, 4.Pompy paliwowe, 5.Zawór regulacyjny, 6.Zawór szybkoodcinający, 7.Wtryskiwacze robocze, 8.Pompa rozruchowa, 9.Wtryskiwacz rozruchowy. Wtryskiwacze robocze: -strugowe, -wirowe, -wirujące, -z czynnikiem rozpylającym, -jedno i dwukanałowe. Instalacja paliwowo- regulacyjna: (RYS) 1.Pompa paliwowa, 2.Tarcza sterująca, 3.Siłownik hydrauliczny, 4.Regulator ciśnienia, 5.Zawór regulacyjny, 6.Regulator bezpieczeństwa (zadziała gdy: za wysoka temp. T3, za duże obroty turbiny, osiowe przesuniecie wirnika, zanik płomienia w komorze, zanik smarowania, drgania w układzie wirnikowym), 7.Regulator przyspieszenia (dostosowuje dawkę paliwa do ilości powietrza), 8.Zawór rozdzielający (decyduje czy paliwo płynie jednym lub dwoma kanałami do wtryskiwaczy). Instalacja smarowania: (RYS) 1.Filtr, 2.Pompa tłocząca, 3.Pompa zasilająca, 4.Urządzenie odpieniające, 5.Zbiornik oleju. Pneumatyczna: (RYS) 1.Filtr powietrza, 2.Sprężarka, 3.Zbiornik powietrza, 4.Przedmuch automatyczny, 5.Zawór odcinający, 6.Zawór regulacji ciśnienia (reduktor), 7.Zawór drenujący, 8.Rozrusznik pneumatyczny, 9.Powrót powietrza do atmosfery, 10.Zespół agregatów pomocniczych (skrzynka połączenia), 11.Pomocnicza instalacja sprężonego powietrza, 12.Odpowietrzenie powietrza, 13.TZS małej mocy, rozruch elektryczny.