WOJEWÓZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE

• Graniczy z: lubuskim; wielkopolskim; pomorskim i Niemcami

• Stolica: Szczecin

• Krainy geograficzne: Morze Bałtyckie, Zatoka Pomorska; Wyspy Wolin i Uznam; Zalew Szczeciński; Pobrzeże Koszalińskie; Pobrzeże (Nizina) Szczecińska; Pojezierza Pomorskie: Myśliborskie; Wałeckie i Drawskie

• Rzeki: Odra, Rega, Parsęta, Drawa, Ina

• Jeziora: Dąbie, Miedwie, Jamno, Drawsko, Lubie

• Podstawowe znaczenie dla wypoczynku: Mrzeżyno, Kołobrzeg, Mielno, Darłowo, Kamień Pomorski,Czaplinek, Połczyn Zdr, Świnoujście, Ińsko, jez. Lubie, Myślibórz

• Duże znaczenie dla wypoczynku: Trzebierz, Jezioro Miedwie, Barlinek, Węgorzyno, Szczecinek, Wałcz

• Uzdrowiska: Dąbki, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Świnoujście, Połczyn Zdr

• Walory przyrodnicze: 2 parki narodowe i 7 krajobrazowych

1. Woliński PN - bielik, foka szara; najwyższe polskie klify - góra Gosań do 93 m i Kawcza, klify porośnięte buczyną pomorską; Jez. Wicko Wielkie z wyspą Wielki Krzek - wsteczna delta Swiny, pkt. widokowy w Zielonce; jez. Turkusowe; jez.polodowcowe

2. Drawieński PN - wydra,bobry; litera V - Drawa i Płociczyzna; 320 letni klon Solarzy - kupcy soli z Kołobrzegu odpoczywali pod nim w drodze do wielkopolski; Głusko - elektrownia wodna z XIX w. i przepływka - kanał dla ryb; system bindugów - składnice drewna wykorzystywane przez flisaków od XVIII w.; Drawno - Muzeum Drawieńskiego PN

3. Głaz Trygław- Tychowo k. Koszalina- największy głaz w Polsce

4. Platan Olbrzym(pomnik przyrody)- Chojna

5. Park w Glinnej (dendrologiczny)- rosną tam sekwoje, jodły, mamutowiec olbrzymi obumarły

6. Dolina Pięciu Jezior- droga 100 zakrętów koło Połczyna Zdroju

7. Kamień Pomorski - głaz narzutowy k. Kamienia Pomorskiego w pobliżu Wyspy Czrząszczewskiej

8. Przelewice - ogród dendrologiczny z XIX w. - jabłonie ozdobne, wiśnia japońska, bambusy, mamutowce, sosny z Meksyku, Chin, Himalajów i Japonii

9. lipa Anna - Kliniska k.Szczecina

• Krzyże pokutne - kamienne krzyże wznoszone przez zabójców w miejscu, w którym dokonało się morderstwo. Zwyczaj ten przywędrował do Polski z zachodu, a panował w niej prawdopodobnie od XIII w. do poł. XIX w. Na przestrzeni wieków krzyże zmieniały swój wygląd oraz formę.

• Na terenie Polski znajduje się ok. 600 krzyży średniowiecznych choć zdarzają się i takie z XVII w.

• Morderca był zobowiązany pokryć koszty pogrzebu i przewodu sądowego, łożyć na utrzymanie rodziny zabitego, zakupić świece do kościoła, odbyć pielgrzymkę do miejsca świętego i postawić krzyż

• Początkowo krzyże były pozbawione rytów, te zaczęły się pojawiać k. XV w. - narzędzia zbrodni - sztylet, nóż; atrybuty zawodu ofiary - młot

• Stargard Szczeciński, Trzebiatów, Mirosławice

1. Świnoujście - miasto na wyspach Uznam Wolin Karsibór; uzdrowisko; najwyższa w Polsce Latarnia Morska z XIX i Muz. Rybołówstwa Morskiego w dawnym ratuszu;

2. Międzyzdroje - uzdrowisko; Muzeum Wolińskiego PN; promenada gwiazd; molo 395 m; hotel Amber Balic

3. Wolin - Festiwal Wikingów we wrześniu (muzyka celtycka, kuchnia, wyścigi okrętów, pokazy rzemiosł); grodzisko z X-XII w., przebudowane w XVII w. na bastion fortyfikacyjny (prawdopodobnie była tu pogańska świątynia poświęcona Trzygłowowi);

4. Kamień Pomorski - zespół katedralny: granitowo-ceglana bazylika romańsko-gotycka św. Jana Chrzciciela z przełomu XII/XIII w. wewnątrz wystrój barokowy - organy z XVII w. z ruchomymi figurami, gotycki tryptyk z XVI w. i gotycka chrzcielnica; gotycko - renesansowy kościół WNMP z XIV-XVI w.

5. Trzęsacz - na morskiej skarpie - brzeg klifowy - pozostałości gotyckiego kościoła z XV w. ( w momencie budowy znajdował się 2 km od brzegu, wyposażenie przewieziona do katedry w Kamieniu Pomorskim; pierwsza część zawaliła się w XX w. - 1901r.),wodne rejony rybacy nazywają tonią umarłych - wymywane kości ludzkie z kościelnego cmentarza

6. Trzebiatów - szachownicy układ urbanistyczny; mury miejskie z XIII w. z Basztą Kaszaną z XIII/XIV w.; gotycki kościół Macierzyństwa NMP z XIV w. z wieżą i 3 zabytkowymi dzwonami; gotycka kaplica św. Ducha z XIII w. wykorzystywana później jako magazyn soli; klasycystyczny ratusz z barokową wieżyczką z XVII w.(wcześniej gotycki z XV w.)

7. Kołobrzeg:

- uzdrowisko;

- latarnia morska z XVIII w.;

- gotycka bazylika konkatedralna WNMP z XIII w.;

- neogotycki ratusz z XIX w. przypominający zamek warowny (wcześniej gotycki z XIV w.); - fortyfikacje pruskiej Twierdzy Kołobrzeg XVII w. - XIX w.;

- Pomnik zaślubin polski z morzem;

- Muzeum Oręża Wojska Polskiego z wystawą plenerową;

- Muzem Okręt ORP Fala w porcie;

- Europejski Szlak gotyku ceglanego

8. Białogard - gotycki kościół NNMP z XIV w

9. Koszalin:

- Europejski szlak gotyku ceglanego

- gotycka katedra niepokalanego poczęcia NMP z XIV w.

- kamienice gotyckie z XIV-XVI w.

- mury miejskie z XIV w.

10. Darłowo - gotycki zamek książąt pomorskich z XIV w.; gotycki(skandynawski) kościół z kaplicą św. Gertrudy z XV w. wzorowana na jerozolimskiej świątyni Grobu Świętego - kościół z oknami bujalami

11. Krąg - zespół zamkowo - parkowy Podewilsów z XV w. przebudowanego w stylu renesansowym

12. Żydowo - elektrownia wodna pompowo - szczytowa (wykorzystuje różnice wzniesień między 2 jeziorami ok.80 m - wytwarza mniej energii niż zużywa, ale produkuje ją w okresie większego zapotrzebowania)

13. Świdwin - gotycki zamek Joannitów z XIII w.

14. Szczecinek - zamek książąt pomorskich na jeziorze z XIV w.;

15. Stare Drawsko - ruiny zamku Drabim z XIV w.

16. Zdbice - fortyfikacje Wału Pomorskiego z XX w. - niemiecki system umocnień obronnych wschodnich granic 3 Rzeszy; Skansen Bojowy I Armii Wojska Polskiego

17. Wałcz - ośrodek przygotowań olimpijskich - wałecka Bukowina (las bukowy); most wiszący nad jez. Raduń utrzymywany przez liny i łańcuchy.

18. Tuczno - renesansowy zamek Wedlów z XVI w.

19. Pyrzyce - mury obronne z bramami i basztami z XIII-XIV w.;

20. Myślibórz - obwarowania miejskie - pozostałości kamienno-ceglanych murów obronnych z XIV w. z Bramami Nowogródzką i Pyrzycką oraz Basztą Prochową; Kaplica Św. Ducha - budowla gotycka z XIII/XIV w., obecnie będąca siedzibą Muzeum Pojezierza Myśliborskiego; gotycki kościół św. Jana Chrzciciela z XIII w.

21. Mieszkowice - mury obronne z basztami i czatowniami z XII i XIV w.

22. Siekierki - cmentarz wojenny z II wojny światowej

23. Cedynia - miejsce bitwy z 972 r.

24. Rurka - kaplica templariuszy z XIII w.

25. Kołbacz - zespół klasztorny Cystersów z XII w.: gotycki klasztor z XIII/XIV w. i romańsko - gotycki kościół z XII/XIII w. z ozdobną rozetą i inne zabudowania gotycki dom opata, stodoła itp.

26. Stargard Szczeciński:

- kolegiata pw. Najświętszej Marii Panny - zabytek rangi światowej, najcenniejszy na Pomorzu Zachodnim. Pochodzi z XIII wieku, zbudowany w stylu gotyckim, najwyżej sklepiony kościół w Polsce (32,5 m)

- gotycki kościół św. Jana - pochodzi z XV wieku, posiada najwyższą wieżę na Pomorzu Zachodnim (99 m), sklepienie kryształowe, znajduje się w nim największy na Pomorzu i jeden z największych w Polsce średniowiecznych dzwonów

27. Szczecin: Europejski szlak gotyku ceglanego

1. - barokowa Brama Portowa z XVIII w.

2. - cmentarz centralny - największy cmentarz w Polsce i 3 w Europie; XX w.; liczne pomniki: ofiarom stalinizmu, ofiarom Katania, Sybirakom, bohaterom września itd

3. - jez. Szmaragdowe (zabarwienie na skutek węglanu wapnia)

4. - gotycka katedra św. Jakuba z (drewniany) XII/XIII w.(ceglany) - najwyższy w Szczecinie

5. - gotycki pofranciszkański kościół św. Jana Ewangelisty z XIV w.

6. - plac Orła Białego

7. - gotycki ratusz staromiejski z XV w. - Muz. Miasta Szczecin

8. - Wały Chrobrego z Muz. Narodowym - sztucznie usypany w XX w. ziemny wał z tarasem o długości 500m

9. - zamek książąt pomorskich z XIV w., przebudowany w stylu renesansowym z XVI w.

10. - zwiedzanie portu statkiem

---