Wykłady 16.12 i 18.12.2005 r.
Fizjologia - termoregulacja
Wymogi temperaturowe ośrodkowego układu nerwowego istot stałocieplnych:
Nadmierna temperatura - ochrona przed przegrzaniem
Rozszerzanie zewnętrznych naczyń krwionośnych,
Pocenie się.
Przechłodzenie - stan, w którym ustrój szybciej traci ciepło niż jest je w stanie wytwarzać; skutkuje obniżeniem temperatury:
I stopień (do 35ºC),
II stopień (do 31ºC),
III stopień (poniżej 31ºC).
Zasady postępowania z osobą w stanie przechłodzenia.
Pozostawanie w bezruchu i zabezpieczanie przed utratą ciepła (worki aluminiowe),
Ogrzewanie,
Podać letnią, mocno osłodzoną herbatę,
ABSOLUTNIE NIE WOLNO PODAĆ ALKOHOLU! GROZI TO ŚMIERCIĄ!
Wstrząs cieplny (szok termiczny) - natychmiastowe zatrzymanie pracy serca wskutek naturalnych procesów fizjologicznych (nagłego zwiększenia oporów przetłaczania krwi w układzie krążenia).
Wymogi środowiskowe:
Turystyka piesza nizinna - szlaki nizinne; czyste środowisko,
Turystyka piesza górska - szlaki górskie; czyste środowisko,
Turystyka kolarska - szlaki rowerowe, nizinne i górskie,
Turystyka kajakowa - odpowiednie akweny o niewielkim zafalowaniu,
Turystyka żeglarska - odpowiednie akweny (głębsze niż dla kajaków i bardziej otwarte), praktycznie cały świat,
Turystyka narciarska (zjazdowa i śladowa) - tereny i szlaki narciarskie,
Turystyka motorowa - szlaki motorowe o odpowiednich wartościach
Speleologiczna - jaskinie, walory turystyczne samych jaskiń i dojazdu,
Podwodna - akweny zapewniające odpowiedni poziom bezpieczeństwa i walory estetyczne i poznawcze,
Jeździecka - szlaki jeździeckie, umożliwiające zaspokojenie potrzeb jeźdźca i konia.
Cechy turysty kwalifikowanego:
ZDROWY ROZSĄDEK,
Poszanowanie przyrody,
Skłonność do podejmowania wysiłku,
Ciekawość świata,
Znajomość zasad zachowania w środowisku,
Znajomość własnej fizjologii,
Umiejętność posługiwania się sprzętem turystycznym.
Swoboda i luz:
Swoboda - możliwość postępowania, zachowywania się według własnej woli, bez konieczności ulegania przymusowi; brak skrępowania, niezależność, wolność.
Luz - swoboda i naturalność zachowania, zazwyczaj połączona z odprężeniem psychicznym.
Swoboda - poruszanie się lekko i z wdziękiem wśród wszelkich reguł, z poszanowaniem ich; fachowość najwyższej jakości,
Luz - ignorowanie wszelkich reguł; pogarda dla zasad (szacunek dla człowieka, poszanowanie przyrody itp.), której zwykle towarzyszy prymitywizm moralny i intelektualny, a niekiedy również zachowania typu chuligańskiego.
Anarchia:
Anarchia - stan chaosu i nieporządku, zwykle powstały wskutek bezsilności ośrodków władzy lub ich braku.
Wolność w społeczeństwie:
Potrzeba wolności; więzienie - kara,
Cena za wygodę i zdobycze cywilizacji - ograniczenie lub samoograniczenie wolności,
Nawyk samoograniczenia - gwizdanie na jachcie.
Kwalifikacje - turystyka piesza nizinna:
Znajomość szlaku (umiejętność korzystania z mapy),
Meteorologia,
Walory ekologiczne,
Walory kulturowe,
Umiejętności „harcersko-traperskie” - samodzielność na szlaku,
Pierwsza pomoc.
Kwalifikacje - turystyka piesza górska:
Znajomość szlaku (umiejętność korzystania z mapy),
Meteorologia,
Ekologia,
Walory kulturowe,
Ratownictwo i pierwsza pomoc,
GOPR i TOPR (Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe i Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe),
Elementy techniki wspinaczkowej.
Kwalifikacje - turystyka kolarska:
Znajomość przepisów drogowych,
Znajomość szlaku,
Meteorologia,
Orientacja w terenie, umiejętność korzystania z mapy,
Znajomość sprzętu,
Umiejętności psychofizyczne,
Bezpieczeństwo.
Kwalifikacje - turystyka kajakowa:
Znajomość wody,
Meteorologia,
Orientacja na wodzie (umiejętność korzystania z mapy),
Znajomość sprzętu i przepisów,
Znajomość zasad bezpieczeństwa,
Pierwsza pomoc; WOPR (od 1962).
Kwalifikacje - turystyka żeglarska śródlądowa:
Formalne uprawnienia żeglarskie,
Znajomość szlaku (umiejętność korzystania z mapy),
Meteorologia,
Znajomość techniki prowadzenia jachtu,
Znajomość przepisów,
Znajomość zasad bezpieczeństwa,
Ratownictwo - WOPR (Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe)
Kwalifikacje - turystyka żeglarska morska:
Formalne uprawnienia żeglarskie,
Znajomość szlaku (umiejętność korzystania z mapy),
Meteorologia,
Znajomość techniki prowadzenia jachtu,
Znajomość przepisów,
Znajomość zasad bezpieczeństwa,
Ratownictwo - WOPR (Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe)
Kwalifikacje - turystyka narciarska:
Umiejętności sportowe,
Meteorologia,
Znajomość własnej fizjologii,
Przepisy narciarskie.
Kwalifikacje - turystyka motorowa:
Formalne uprawnienia do prowadzenia pojazdu,
Umiejętności techniczne obsługi sprzętu,
Meteorologia,
Języki.
Kwalifikacje - turystyka speleologiczna:
Formalne uprawnienia do uprawiania turystyki speleologicznej,
Wyszkolenie (geologia, jaskinie krasowe),
Wiedza o jaskiniach,
Umiejętności techniczne.
Kwalifikacje - turystyka podwodna:
Formalne uprawnienia do nurkowania,
Wyszkolenie,
Wiedza (np. o fizjologii nurkowania),
Umiejętności techniczne,
Ekologia,
Meteorologia i hydrologia,
Znajomość zasad bezpieczeństwa.
Kwalifikacje - turystyka jeździecka:
Kontakt ze zwierzęciem,
Rozwój sfery odczuwania (właściwości terapeutyczne, hipoterapia),
Ekologia,
Meteorologia.
Cechy wspólne:
Obyczajowość,
Solidarność,
Eliminacja zachowań niepożądanych,
Duma z przynależności do określonego kręgu,
Chęć zdobycia jak najwyższych kwalifikacji faktycznych i formalnych.
Wynaturzenia - tzw. sporty ekstremalne:
Współzawodnictwo,
Nienaturalność,
Działanie na pokaz,
Traktowanie ryzyka jako wartości samej w sobie.
Kwalifikacje turysty:
Kwalifikacje „twarde” (hard skills): umiejętności techniczne, znajomość zasad bezpieczeństwa i poszanowania środowiska; łatwo wytrenowalne; wiedza przyrodnicza, kulturowa, językowa, wiedza o własnej fizjologii, wiedza o sprzęcie turystycznym, pierwsza pomoc (cztery złote minuty).
Kwalifikacje „miękkie” (soft skills): umiejętności organizacyjne, instruktorskie i społeczne; trudniej wytrenowalne i ocenialne.
Kwalifikacje „pozaosobowe” (meta-kwalifikacje, meta skills): zdolności komunikacyjne, giętki styl przywódczy, kodeks etyczny, rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, dokonywanie ocen; wspomaganie łączenia kwalifikacji „miękkich” i „twardych” w celu wykształcenia skutecznego przywódcy w dziedzinie aktywności pod gołym niebem.
Kształcenie turystów w PTTK:
Turyści „szeregowi” - odznaki turystyczne, pobudzanie ambicji, skłanianie do systematyczności.
Odznaki turystyczne - dwa rodzaje:
Ogólnopolskie,
Regionalne.
Przodownik - doświadczony turysta prowadzący grupy i służący swym doświadczeniem innym turystom; zdobywanie - staż, szkolenie, egzamin.
Instruktor - przodownik z dużym stażem i dodatkowymi uprawnieniami (np. instruktor narciarstwa).
Przewodnik - osoba posiadająca uprawnienia do prowadzenia wycieczek krajoznawczo-turystycznych na określonym terenie; egzaminy prowadzone przez PTTK; znajomość języków obcych!
Znakarz,
Strażnik przyrody,
Społeczny opiekun zabytków i opiekun przyrody.
Szkolenie instruktorskie w innych organizacjach:
Polski Związek Żeglarski,
Polski Związek Kolarski,
Polski Związek Kajakowy itp.
Masowość turystyki:
Turystyka fotelowa,
Turystyka czynna,
Masowość turystyki - czynnik decydujący o biznesie turystycznym.
Bezpieczeństwo - zasada „safety first”:
Dawniej: Navigare necesse est, vivere non est necesse!
Dziś: Noradrenalina bez ryzyka, noradrenalina „za darmo”.
Ryzyko w aktywności ruchowej:
Lęk i strach jako składniki instynktu samozachowawczego,
Rozsądne podejmowanie ryzyka - cecha dojrzałego turysty,
Ryzyko jako „towar na sprzedaż” i wartość sama w sobie - nagrody Darwina.
Doskonalenie sprzętu:
Możliwość podejmowania coraz śmielszych przedsięwzięć przy akceptowalnym poziomie ryzyka,
Udostępnianie amatorom takich dziedzin aktywności turystycznej, które wcześniej były dostępne jedynie zawodowcom.
Obniżenie jakości turystyki czynnej:
Moda na turystykę i „zaliczanie” imprez turystycznych,
Mechaniczne uczestnictwo w imprezach turystycznych,
„Ufotelowienie” turystyki czynnej.
Wychowanie do turystyki:
Mała przydatność umiejętności turystycznych w życiu codziennym (na krótką metę, bo hipokinezji i zubożenia intelektualnego wskutek braku kontaktu ze światem zewnętrznym nie dostrzega się natychmiast), skąd wynika konieczność uświadamiania tych potrzeb i wychowania do turystyki.
Turystyka i ekologia:
Ernst Häckel (1869),
James Lovelock (1974) i hipoteza Gai - Ziemia jako nierozłączny, harmonijny i samoregulujący się układ biologiczny.
Dinozaury i człowiek.
James Lovelock:
Wcale nie środowisko naturalne umożliwiło pojawienie się i rozwój życia; to istoty żywe wydzielają gaz, który pozwala im trwać. Inaczej mówiąc, biosfera ma zdolność kontrolowania swego środowiska naturalnego i fizycznego.
Całość biosfery i atmosfery, organiczna i nieorganiczna, tworzy jedność nierozłączną, harmonijną; samokontroluje się ona, tak jak organizm zwierzęcy, przez wewnętrzny obieg, zwłaszcza przez obieg siarki i jodu wydzielanego przez oceany.
Syndrom „uczenia czarnoksiężnika”:
Niezdolność człowieka do przewidzenia wszystkich skutków swoich działań (symulacja bez modelu).
Pazerność człowieka i bezwzględna eksploatacja środowiska naturalnego.
Moda na ekologię i fałszywe rozumienie ochrony przyrody.
Zagrożenia niewywołane przez człowieka:
Zaburzenia klimatyczne.
Niszczenie warstwy ozonowej wskutek oddziaływania czynników naturalnych.
Aktywność fizyczna Słońca.
Katastrofy naturalne - hipoteza o przyczynach wyginięcia dinozaurów
Zagrożenia wywołane przez człowieka:
Zaburzenia klimatyczne (efekt cieplarniany),
Przemysłowe niszczenie warstwy ozonowej (rak w Nowej Zelandii),
Zaburzanie naturalnych procesów w przyrodzie (port we Władysławowie),
Wycinanie puszcz tropikalnych - niszczenie fabryk tlenu.
Fałszywe rozumienie ekologii - wybrane przykłady:
Atomkraft - nein, danke!
Przykuwanie się ekologów do drzew, które miały być wycięte, by zrobić miejsce na autostrady.
James Lovelock:
Ekologiści mają dobre serca, ale źle umeblowane głowy. W swej walce porywają się na najbardziej pozorne problemy. Na przykład: zanieczyszczenie.
Nic nie zanieczyszcza bardziej niż stado krów; przy zachowaniu wszelkiej proporcji krowy produkują więcej odpadów i gazów toksycznych niż jakakolwiek fabryka!
Ekologia - prawdziwa i pozorna:
Rzetelne organizacje ekologiczne - Greenpeace.
„Biznes” i hochsztaplerzy ekologiczni (wysypisko śmieci można urządzić tylko wtedy, gdy opłaci się daninę organizacji ekologicznej).
Ekologiczne zagrożenia w turystyce - wybrane przykłady:
Wycinanie drzew na trasy narciarskie,
Zadeptywanie Wielkiego Kanionu Kolorado,
Zanieczyszczanie Wielkich Jezior Mazurskich i Bałtyku.
Ochrona przyrody na świecie:
UNESCO - United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury); World Heritage List (Lista Dziedzictwa Światowego)
Miejsca dziedzictwa światowego w Polsce:
Starówka w Krakowie (1978),
Kopalnia soli w Wieliczce (1978),
Obóz koncentracyjny Auschwitz (1979),
Puszcza Białowieska (1979, 1992),
Starówka w Warszawie (1980),
Starówka w Zamościu (1992),
Starówka w Toruniu (1997),
Zamek krzyżacki w Malborku (1997),
Kalwaria Zebrzydowska (1999),
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy (2001),
Drewniane kościółki w południowej Małopolsce (2003),
Park Mużakowski/Muskauer Park (2004).
Czynniki rozwoju turystyki:
Czas wolny,
Potrzeba i nawyk (wychowanie do turystyki),
Rejony i atrakcje turystyczne,
Dostępność sprzętu,
Transport,
Reklama,
Informacja,
Zasoby finansowe.
Baza materialna turystyki:
Dom turysty - obiekt o charakterze hotelowym z pomieszczeniami noclegowymi o zróżnicowanym standardzie,
Dom wycieczkowy - obiekt hotelowy służący turystom, świadczący nieco mniej usług niż dom turysty,
Schronisko młodzieżowe PTSM - obiekt noclegowy, sezonowy lub całoroczny, świadczący tanie usługi; jego zadaniem jest wspieranie rozwoju turystyki młodzieżowej,
Schronisko - obiekt posiadający, co najmniej 10 pokoi, świadczący szeroki zakres usług dla klientów,
Schron turystyczny - obiekt noclegowy, usytuowany przy szlaku turystycznym,
Bacówka - małe schronisko turystyczne,
Stacja turystyczna PTTK - obiekt zorganizowany i wyposażony przez PTTK w obiekcie prywatnym,
Stanica wodna PTTK - obiekt noclegowy, usytuowany przy szlaku turystycznym,
Kemping - wielofunkcyjne obozowisko turystyczne o wysokim standardzie zagospodarowania,
Pole biwakowe - obozowisko turystyczne najniższej kategorii.
Lądowe szlaki turystyczne w Polsce:
Łączna długość turystycznych szlaków lądowych - 30000 km,
W tym nizinne - 20000 km,
Górskie - 10000 km.
Wodne szlaki turystyczne w Polsce:
Łączna długość turystycznych szlaków wodnych - 30000 km,
W tym o walorach międzynarodowych - 1500 km,
O walorach krajowych - 6000 km,
O walorach regionalnych - 25000 km.
Formy wędrówek turystycznych:
Obóz wędrowny - wieloetapowa wędrówka z lekkim sprzętem turystycznym, piesza lub korzystająca ze środków lokomocji,
Wycieczka - kilkudniowa wędrówka grupy zorganizowanej, korzystającej z usług recepcyjnych i gastronomicznych, odbywana w celu krajoznawczym, rekreacyjnym lub kulturowym.
Złaz - masowa impreza turystyczna zakończona uroczystym spotkaniem uczestników indywidualnych i grup (np. przy ognisku),
Rajd - planowa wędrówka kilku grup turystycznych po określonym terenie i z ustalonymi zadaniami turystycznymi,
Spływ kajakowy - wieloetapowa wędrówka kajakowa licznych załóg na ustalonej trasie według zasad określonych regulaminem,
Rejs żeglarski - wielodniowa wędrówka morska na jachcie żaglowym lub motorowym, zwykle z zachodzeniem do kilku portów.
Przygotowanie wyprawy turystycznej:
Zaznajomienie się z atrakcjami turystycznymi, (co należy zwiedzić),
Przygotowanie językowe (łatwość komunikacji, a nie perfekcja gramatyczna),
Przygotowanie „logistyczne” - noclegi, wyżywienie, ubezpieczenie itp.
Bieżące warunki zewnętrzne turystyki:
Klimat i pogoda,
Transport i komunikacja,
Informacja turystyczna,
Uwarunkowania gospodarcze.
Zagrożenia w aktywności turystycznej:
Papierosy,
Alkohol,
Narkotyki,
Nadmierne napięcie nerwowe (stres); oddziaływanie fizjologiczne i psychologiczne (prawo Yerkesa-Dodsona).
Prawo Yerkesa-Dodsona:
Turystyka kwalifikowana w szkole:
Wychowanie do turystyki,
Uświadomienie możliwości i niezbędności,
Ukazanie wartości,
Ukształtowanie nawyków.
Bezbronność uczestników,
Odpowiedzialność organizatorów - prawna i moralna.
Zasady żywienia:
Płeć |
Wiek |
Kalorie |
Węglowodany (g) |
Tłuszcze (g) |
Białka (g) |
Witaminy ABC (mg) |
Chłopcy |
13-15 |
3300 |
460-525 |
80-125 |
95 |
110,7 |
Chłopcy |
16-20 |
3700 |
535-600 |
100-130 |
100 |
123 |
Dziewczęta |
13-15 |
2800 |
390-425 |
80-110 |
85 |
97,5 |
Dziewczęta |
16-20 |
2700 |
360-390 |
90-105 |
80 |
97,3 |
Rozkład posiłków w ciągu dnia:
Śniadanie - 30%
Obiad - 30-35%
Podwieczorek - 5-10%
Kolacja - 30%
Normy obciążenia - turystyka piesza, nizinna i podgórska:
Wiek |
Początkujący (km) |
Średnio zaawansowani (km) |
Zaawansowani (km) |
Tempo (km/godz.) |
12-14 |
6-8 |
8-10 |
10-12 |
3 - 3,5 |
14-16 |
8-10 |
10-12 |
11-15 |
3,5 - 4 |
16-18 |
10-12 |
12-14 |
15-20 |
4 - 4,5 |
Dla dziewcząt - 20% mniej.
Normy obciążeniowe - turystyka piesza górska:
Rodzaj |
Wiek |
Pocz. |
Średnio zaawansowani |
Zaawansowani |
Tempo |
Górska 600-1000 m npm. |
14-16 |
3 h |
4 - 4,5 h |
4,5 - 5 h |
W zależności od różnic wysokości i pogody |
|
16-18 |
4,5 h |
4,5 - 5 h |
5 - 6 h |
|
Wysokogórska ponad 1000 m npm. |
15-16 |
3,5 - 4 h |
4 - 4,5 h |
4,5 - 5 h |
|
|
16-18 |
4 - 4,5 h |
4,5 - 5 h |
5 - 6 h |
|
Dla dziewcząt - 20% mniej.
Normy obciążeniowe - turystyka kolarska:
Wiek |
Początkujący |
Średnio zaawansowani |
Zaawansowani |
Tempo |
7-10 |
5-10 |
10-15 |
|
W zależności od różnic wysokości, pogody i natężenia ruchu |
12-14 |
10-20 |
20-25 |
|
|
14-16 |
15-25 |
25-30 |
30-35 |
|
16-18 |
20-35 |
35-40 |
40-50 |
|
Dorośli |
20-40 |
40-50 |
50-60 |
|
Dla dziewcząt - 20% mniej.
Normy obciążeniowe - turystyka kajakowa:
Rodzaj |
Wiek |
Początkujący |
Średnio zaawansowani |
Zaawansowani |
Tempo |
Kajakowa po jeziorach i kanałach |
14-16 |
8-13 |
10-16 |
12-16 |
3,5-4 |
|
16-18 |
13-15 |
16-20 |
20-26 |
4-4,5 |
Z prądem |
14-16 |
10-16 |
14-18 |
17-20 |
W zależności od prądu |
|
16-18 |
16-18 |
118-20 |
20-30 |
|
Pod prąd |
14-16 |
|
4-6 |
7-8 |
|
|
16-18 |
|
6-7 |
8-12 |
|
Dla dziewcząt - 20% mniej.
Normy obciążeniowe - turystyka narciarska:
Rodzaj |
Wiek |
Początkujący |
Średnio zaawansowani |
Zaawansowani |
Tempo |
Teren górski |
12-16 |
10-12 km |
10-16 |
12-16 |
3,5 - 5 km/h |
|
16-18 |
12-14 |
12-16 |
16-20 |
4 - 5 |
Teren nizinny |
11-13 |
8-10 |
10-12 |
12-15 |
3,5 - 4 |
|
14-16 |
12-14 |
12-14 |
16-20 |
3,5 - 4 |
|
16-18 |
14-16 |
14-18 |
20-25 |
4 - 5 |
Dla dziewcząt - 20% mniej.
Normy obciążeniowe - turystyka motorowa (motocyklowa):
Wiek |
Początkujący |
Średnio zaawansowani |
Zaawansowani |
Tempo |
16-18 |
85 |
100 |
200 |
Średnio 30-50 km/godz. |
Ponad 18 |
120 |
150 |
150-200 |
|
Sprzęt ogólnoturystyczny:
Namioty,
Materace pneumatyczne,
Karimaty,
Śpiwory,
Kuchenki,
Plecaki (stelaż)
Sprzęt do turystyki pieszej:
Obuwie, cechy obuwia,
Bielizna,
Odzież,
Plecak lub chlebak,
Nowoczesne materiały (GoreTex, Avilastik).
Sprzęt do turystyki kolarskiej:
Rowery górskie - przerzutki, opony, obręcze, amortyzatory, hamulce;
Ubiór,
Wyposażenie.
Sprzęt do turystyki kajakowej:
Kajaki turystyczne (sklejkowe, z tworzyw, składane),
Wyposażenie kajaka:
Kajaki sportowe - fartuchy;
Sprzęt do przenosek;
Wilgoć na kajaku,
Przechłodzenie.
Sprzęt do turystyki żeglarskiej:
Śródlądowa „lekka”,
Śródlądowa „ciężka”,
Zatokowa,
Morska,
Oceaniczna,
Wyposażenie osobiste żeglarza - odzież, higiena,
Specyfika słonej wody - nie schnie (specjalne mydła i szampony),
Przechłodzenie.
Sprzęt do turystyki narciarskiej:
Narty śladowe z ruchomą piętą,
Obuwie,
Odzież;
Przechłodzenie.
Sprzęt do turystyki motorowej:
Sprzęt do turystyki motorowej:
Samochody,
Przyczepy,
Motocykle,
Miłośnicy starych samochodów,
Etos harleyowców,
„Easy Rider”.
Turystyka kwalifikowana osób niepełnosprawnych:
Osoby niepełnosprawne powinny jak najbardziej uprawiać turystykę, w tym również turystykę kwalifikowaną.
Pojęcie niepełnosprawności:
Określenie niepełnosprawności,
Paraolimpiady,
Zdrowotność fizyczna i psychiczna (witamina T),
Kształtowanie poczucia własnej wartości,
Likwidowanie bariery psychicznej między pełnosprawnymi i niepełnosprawnymi,
Różnica między „nie mogę” a „nie chcę”.
Umiejętności turysty kwalifikowanego:
Ocena własnych możliwości fizycznych,
Ocena wpływu wysiłku na stan zdrowia (obserwacja pulsu),
Obserwacja oddechu,
Pomiar ciężaru i temperatury ciała,
Czas powrotu po wysiłku do spoczynkowych parametrów biologicznych.
Cele treningu turystycznego:
Wszechstronny rozwój wydolności fizycznej,
Opanowanie technik turystycznych i umiejętności planowania aktywności turystycznej,
Hartowanie organizmu.
Pojęcie niepełnosprawności:
Niepełnosprawny - pozbawiony pełnej sprawności fizycznej lub psychicznej wskutek choroby, wypadku, wad wrodzonych itp.
Witamina „T”:
Aktywność ruchowa turystyczna,
Aktywność ruchowa sportowa - paraolimpiady,
Poczucie własnej wartości,
Łamanie barier.
Niepełnosprawność:
„Nie mogę” i „nie chcę”
ISAF - Disabled Committee
Stephen Hawking
Turystyka kwalifikowana dla ludzi z dysfunkcją mózgu:
Porażenie mózgowe - niedowłady,
Atatoza i spastyczność,
Następstwa choroby Heinego-Medina,
Fizyczne wady wrodzone kończyn,
Paraplegia,
Specyfika niepełnosprawności i rodzaju turystyki - np. kolarstwo nie obciąża aparatu kostno-stawowego.
Turystyka kwalifikowana dla niewidomych:
Rozbudzenie potrzeby i ukazanie możliwości,
Aktywność fizyczna,
Rola kontaktu słownego,
Żeglarstwo ludzi niewidomych w Niemczech,
Wynaturzenie - samotny rejs niewidomego przez Atlantyk.
Pomoc widzących: opisy obiektów i widoków; rola kontaktu słownego,
Turystyka piesza nizinna i górska,
Rowerowa - tandemy,
Kajakowa, żeglarska, narciarska - kontakt tylko słowny i dźwiękowy (w prawo, w lewo, stój).
Turystyka kwalifikowana dla ludzi upośledzonych umysłowo:
Upośledzenie lekkie (dojrzałość 16-latka, wiedza 12-latka),
Umiarkowane,
Znaczne i głębokie; zachowania apatyczne i eretyczne,
Rola turystyki w rozwoju intelektualnym - wychowawcza, poznawcza i zdrowotna,
Najpopularniejsza forma - wycieczki
Turystyka kwalifikowana inwalidów słuchu: skala zaniedbań:
Wykształcenie ludzi niesłyszących: bez wykształcenia - 20%; podstawowe - 56%; średnie - 11%; wyższe - 1%;
Zawód: rolnicy - 25%; robotnicy niewykwalifikowani - 26%; pracownicy umysłowi - 7%.
Turystyka kwalifikowana inwalidów słuchu: zasady i możliwości:
Brak podstawowego wykształcenia - konieczność uzupełnienia w turystyce kwalifikowanej,
Specjalne systemy porozumiewania się,
Porucznik Ojo.
Turystyka kwalifikowana ludzi z chorobami układu krążenia:
Rehabilitacja ruchowa, psychoterapia i readaptacja społeczna,
Zagrożenia szczególne: przechłodzenie (pogoda, kąpiele, sporty zimowe), wysiłki statyczne,
Mechanizmy termoregulacji,
Zasilanie mózgu,
Zalecane rodzaje: np. turystyka piesza, kolarska, pływanie, narciarstwo, żeglarstwo
Turystyka kwalifikowana ludzi z nadwagą:
Nadwaga - cechy inwalidztwa,
Zagrożenia (1): zwiększona lepkość krwi, wzrost ciśnienia tętniczego, obniżenie rezerw adaptacyjnych układu krążenia, upośledzenie wentylacji płuc, 1% nadwagi - skrócenie życia o 2 miesiące; wzrost podatności na zachorowania;
Zagrożenia (2): przeciążenie układu kostno-stawowo-wiązadłowego; podatność na choroby układu krążenia; zmiany w przemianie materii; zmiany w obrazie morfologicznym krwi; zmiany neurologiczne (psychika); obniżenie sprawności - sterowanie i wykonanie ruchu.
Typ budowy ciała (I - V - A - H).
I - szczupła (małe zagrożenie otyłością),
V - atletyczna (średnie zagrożenie otyłością),
A - mocna, duże zagrożenie, odchudzanie trudne),
H - bardzo mocna, najbardziej predestynująca do otyłości .
Istota otyłości i zasada odchudzania; rola ruchu.
Body Mass Index; jego wartość nie powinna przekraczać 25:
Turystyka kwalifikowana osób starszych:
Spadek sprawności - już od 30 roku życia. W wieku 50-60 lat - 60% tego, co w wieku 24 lat.
Stępienie ostrości zmysłów, obniżenie inteligencji, zwolnione tempo myślenia.
Obniżenie sprawności poszczególnych układów ustroju (krążenie, oddech, mięśnie, kości - kolagen, osteoporoza, stawy - buty od 40 roku życia.
Turystyka w złotych okularach,
Turystyka „śmietnikowa”, sprzedaż masowego, tandetnego w istocie produktu turystycznego,
Antystarzenie.
Turystyka piesza, rowerowa (obrazek z Mazur - Niemcy około 70),
Turystyka narciarska, kajakowa, wioślarska, żeglarska (Willis, Bereśniewicz, Miller)..
Dobór obciążeń wysiłkowych - co nie zabija, to wzmacnia.
Czynniki psychiczne - potrzeba przebywania w grupie (amerykańskie rejsy wycieczkowe).
Utrzymywanie i budowanie sprawności psychofizycznej.
Zalecenie - raczej turystyka grupowa, nie indywidualna. Podobna wartość bojowa grupy. Mniejszy hart, ale większe doświadczenie
Planowanie wysiłku na podstawie tętna:
3 x 30 x 130,
Ale dokładniej:
c = (50-75%) × (220 - liczba lat)
Wiek |
Intensywność w % maksymalnego poboru tlenu |
||
|
80% (200 - wiek) |
70% (190 - wiek) |
60% (180 - wiek) |
50-60 |
145 |
135 |
125 |
61-65 |
140 |
130 |
120 |
66-70 |
135 |
125 |
115 |
71-75 |
130 |
120 |
110 |
Zalecane tętno w wysiłku długotrwałym:
Zalecane tętno przy wysiłku długotrwałym - 50-60% maksymalnego.
Zalecane formy turystyki:
Chodzenie, pływanie, kajaki, kolarstwo, żeglarstwo, narciarstwo (zjazdowe i śladowe; na śladowych da się zjeżdżać, ale na zjazdowych nie da się iść - Stasiu Maksymowicz); autokarowa, motorowa, kempingowa, morska (wczasy pod banderą).
Zagrożenia turystów (przykłady):
Pustynia, step: gady i owady jadowite, brak wody,
Góry: wysokość, brak tlenu,
Groty: ciemność, uwięzienie, woda
Rzeki i jeziora: krokodyle, hipopotamy, nurt,
Morze: rekiny, orki, wieloryby, sztormy, niebezpieczny ląd.
Zasady bezpieczeństwa:
Pogoda;
Turystyka piesza - pilnowanie szlaku;
Turystyka narciarska i kolarska - duże prędkości, sprzęt.;
Woda - wiatr i fala (jachty śródlądowe do 6ºB.
Sprzęt motorowy.
Uwarunkowania klimatyczne i prognozy pogody
Drogi oceaniczne świata (Ocean Passages for the World).
Vito Dumas (ruta impossible)
Frantz Romer (nagroda wytwórcy kajaków; Deutscher Sport; Lizbona - Wyspy Kanaryjskie, 11 dni - pierwsza reanimacja; Wyspy Kanaryjskie - St. Thomas, 58 dni - druga reanimacja; 8 września wyruszył do Nowego Jorku i nikt go już nie widział). Pogwałcenie podstawowej zasady turystyki - szacunku dla przyrody.
Obecna próba atakowania K2.
Księga Guinnessa i nagroda Darwina.
Anegdota o badaczach Antarktydy. Apteczka pierwszej pomocy.
Służby ratownicze - GOPR, TOPR, WOPR, SAR
Łączność - telefonia komórkowa, system GMDSS
Atrakcje turystyczne w Polsce:
Geografia atrakcji turystycznych w Polsce.
Miejsca dziedzictwa światowego UNESCO.
Parki narodowe.
Rezerwaty przyrody.
Strefy ciszy.
Atrakcje turystyczne na świecie:
Geografia atrakcji turystycznych na świecie.
Miejsca dziedzictwa światowego UNESCO.
Wnioski:
Trudno mówić o samej tylko turystyce kwalifikowanej, gdyż samo to pojęcie jest dość sztuczne i ma arbitralnie narzucone silne ograniczenia natury czysto organizacyjnej, nie merytorycznej, które rozsadza od środka.
Ponadto ma liczne powiązania z innymi dziedzinami - meteorologia, ekologia, medycyna, technika, nawigacja, architektura, botanika, przemysł itp., wreszcie FILOZOFIA.
27
Niski Wysoki
Poziom pobudzenia (lub motywacji)
Wysoka Niska
Sprawność działania
Spra-wność dzia-łania
niska
Wyszukiwarka