KOGNITYWIZM
David Bordwell
- aktywność widza trzeba badać przez psychologię poznawczą
- film należy rozpatrywać w duchu poglądów formalistów rosyjskich
- teoria neoformalno-kognitywna: 1. odrzuca metodę w wąskim rozumieniu- musi być otwarta a modyfikacje (model nie jest sztywny jak w psychoanalizie)
2. filmy nie są aktami komunikacji, ale są wypowiedziami artystycznymi; nie można filmu sprowadzić do funkcji praktycznej- języka potocznego; nie jest przekaźnikiem treści od nadawcy do odbiorcy; przyjmujemy perspektywę estetyczną- kategoria chwytu formalnego; unieważnienie podziału na sztukę wysoką i niską
3. film jest formą, której znaczenie nadaje widz w procesie odbioru- film sam z siebie nie ma znaczenia
4. niezwykłość filmu należy wyjaśnić poprzez szukanie dominanty artystycznej i analizę chwytów kompozycyjnych
- procesy odbioru filmu są procesami świadomymi, których celem jest rozumienie i nadawanie znaczenia
- odwołał się do teorii schematowej - każda określona reakcja jest możliwa tylko dlatego, że związana jest z innymi podobnymi reakcjami; schematy poznawcze nabywane są w toku socjalizacji; pamięć organizuje w strukturalne całości to, co ma do przechowania
- Bordwell - 2 fazy odbioru filmu: 1. rozumienie - zdolność do skonstruowania denotacyjnej fabuły oraz jej sensu na podstawie tego, co w filmie dane jest bezpośrednio 2. interpretacja
Rodzaje schematów poznawczych:
prototypowe - umożliwiają rozpoznanie postaci, celów i działań oraz ich zlokalizowanie
szablonowe - służą do rekonstruowania brakujących informacji i weryfikują je za pomocą odpowiednich danych
proceduralne - sprawują dynamiczną kontrolę nad przyjmowaną informacją i organizują ją
kategorialne - dotyczące gatunków, okresów, autorów
personifikacyjne - obejmujące fikcyjnych protagonistów, reżysera, narratora, styl, kamerę
całej struktury tekstualnej
- pola semantyczne - struktury pojęciowe organizujące znaczenia we wzajemne relacje
- znaczenie referencyjne - wynika bezpośrednio z elementów formy filmowej (aspekty rzeczywistości do których odnosi się dzieło)
- znaczenie eksplicytne - ma charakter bardziej abstrakcyjny; skonstruowane na podstawie bezpośrednich wskazówek
znaczenie implicytne - gdy film „wypowiada” się pośrednio
znaczenie symptomatyczne - konstruowane na podstawie tego co w filmie nie zostało ujawnione
Narracja:
- „W filmie fabularnym narracja jest procesem, którym filmowy sjużet i styl współdziałają we wskazywaniu i ukierunkowywaniu dokonywanej przez widza konstrukcji fabuły”
4 podstawowe tryby narracyjne:
narracja klasyczna - styl zerowy (lata 1930-60) - prymat opowiadanej historii i stylistyczna przezroczystość; pragnienia postaci wyznaczają cel i tok rozwoju narracji; zakończenie „domknięte”; model paradygmatyczny- stanowi odniesienie dla innych modelów
narracja historyczno-materialistyczna - radzieckie kino lat 20. i 30. ; brak ciągłości akcji, słaba konstrukcja dramaturgiczna, dominacja odautorskich komentarzy; wysoki stopień samoświadomości narracji i wyrazistość stylu- eksperymenty montażowe
narracja kina artystycznego - europejskie kino nowofalowe, zindywidualizowane przekazywanie informacji, preferencja dla konstrukcji subiektywnych, złożoność konstrukcji czasowej - dezorientowanie widza; dwuznaczność
narracja parametryczna - priorytetem jest styl; konstrukcja opiera się na organizacji różnych elementów nieprzedstawiających, które są porządkowane za pomocą czynników stylistycznych