Badania marketingowe
Zbiór technik i zasad systematycznego gromadzenia, zapisywania, analizowania i interpretowania informacji, które ułatwiają podejmowanie decyzji marketingowych
Systematyczne planowanie, zbieranie, analiza i przekazywanie danych informacji istotnych dla sytuacji marketingowej w jakiej znajduje się przedsiębiorstwo
Gromadzenie, przetwarzanie i analiza informacji o przedmiocie badań prowadzące do jego poznania
Kryteria badań marketingowych
Czasu: historyczne, bieżące, perspektywiczne
Ciągłości: ciągłe, okresowe, sporadyczne
Podmiotu: przedsiębiorstwa przemysłowe, handlowe, usługowe
Miejsca: w przedsiębiorstwie, konsumentów, kanał dystrybucji
Metody: symulacyjne, ankietowe, statystyczne, psychologiczne
Dokładności; opisowe, ilościowe, jakościowe
Budżetowe: wysokonakładowe, niskonakładowe
Przedmiotu: produktu, ceny, popytu, promocji, konkurencji
Badania eksploracyjne: identyfikacja zjawiska, niejasny zakres, prosta forma gromadzenia danych, mała próba, dobór subiektywny, analiza jakościowa (często ma charakter nieformalny), wnioski w formie sugestii
Badania eksplanacyjne: weryfikacja hipotez, zakres ściśle określony, uporządkowana forma gromadzenia informacji, próba duża, dobór obiektywny, charakter formalny, analiza ilościowa, wnioski ostateczne rozstrzygnięcia
Cechy badań marketingowych: systematyczność, celowość, użyteczność, zasada spirali rosnącej (od ogółu do szczegółu)
Etapy procesu badawczego
projektowanie badania: musimy opisać kryteria badania, postawić założenia i określić zakres badawczy
dobór próby - próba musi spełniać warunek reprezentatywności; ważną rolę odgrywa populacja
wybranie metody i budowa instrumentu badawczego
pomiar
redukcja i redakcja danych
analiza danych
prezentacja wyników
Zamknięty cykl badania marketingowego: człowiek, projektowanie badania, dobór próby, badanie instrumentu pomiarowego, zbieranie danych, sprawdzenie i analiza danych, interpretacja i prezentacja wyników, człowiek, …
Pytania którymi należy się zająć na różnych etapach procesu badawczego
sformułowanie problemu: jaki jest cel studium (rozwiązanie problemu), zidentyfikowanie możliwości, czy potrzebna jest dodatkowa informacja ogólna, jakich informacji potrzeba do podjęcia decyzji, w jaki sposób informacje będą użytkowane, należy przeprowadzać badanie
określenie projektu badawczego: ile już wiadomo, czy można sformułować hipotezę, na jakie typy pytań trzeba odpowiedzieć, jakiego typu studiu najlepiej odpowiada pytaniom badawczym
określenie metody i form zbierania danych: czy można wykorzystać z pożytkiem istniejące dane, co będziemy mierzyli, jak, jakie jest źródło danych, czy możliwe jest uzyskanie obiektywnych odpowiedzi przez wypytywanie ludzi, jak należy prowadzic takie rozmowy
projektowanie próby i zbieranie danych: kto należy do docelowej populacji, czy dysponujemy wykazem elementów populacji, czy niezbędna jest próba, czy pożądana jest próba probabilistyczna, jak wielka powinna być próba, wJaki sposób należy dobrać próbę
analiza i interpretacja danych: kto będzie się zajmował redagowaniem danych, kto będzie nadzorował kodowanie, czy zastosowane zostaną tabulacje komputerowe, jakie tabulacje są potrzebne, jakie techniki analizy zostaną zastosowane
przygotowanie raportu z badań: kto będzie czytelnikiem raportu, jaki jest poziom technicznego wyrafinowania odbiorców raportu, czy potrzebne są zalecenia kierownicze, jaki będzie format raportu pisemnego, czy potrzebny jest raport ustny
DEFINICJA I PROJEKTOWANIE SYSTEMÓW INFORMACJI MARKETINGOWEJ
Zestaw procedur i metod regularnego, planowego zbierania, analizy prezentacji informacji, wykorzystywany przy podejmowaniu decyzji marketingowych.
Systemy informacji marketingowych są oparte na obiektywnej analizie stylu podejmowania decyzji leżących w zakresie obowiązków wszystkich menedżerów. Dokonywana jest ocena typów decyzji podejmowanych przez osoby je podejmujące, ich potrzeb informacyjnych, rozkładu tych potrzeb w czasie oraz optymalnego formatu informacji
Marketingowy system informacyjny to skoordynowany zespół ludzi, działań i narzedzi, łącznie z systemami komputerowymi którego celem jest wytwarzanie, przechowywanie i wykorzystywanie danych dostarczonych przez badania marketingowe
Porównanie systemów informacji marketingowej i systemów wspomagania decyzji
system informacji marketingowej: standaryzowane formy raportu; podejmujący decyzje muszą ujawnić potrzeby informacyjne i procesy decyzyjne; przetwarzanie plików w ustalonych z góry okresach; użyteczne dla ustrukturyzowanych problemów; modele określone przez programistę
systemy wspomagania decyzji: elastyczne i ewolucyjne formy raportu, użytkownicy mogą zmienić potrzeby informacyjne i procesy decyzyjne; przetwarzanie interaktywne dokonywane w czasie realnym; użyteczne dla źle ustrukturyzowanych problemów; system dialogowy umożliwia menedżerom określenie modeli
Zakres badań marketingowych
badanie warunków wewnętrznych
badanie warunków zewnętrznych
badanie instrumentów oddziaływania
związane z produktem
związane z ceną
związane z dystrybucją
związane z promocją
badania rezultatów działania
wyników sprzedaży
udziału w rynku'
wizerunku przedsiębiorstwa
Konkurencja profili konkurentów
tło: identyfikacja firmy; położenie; filie; organizacja firmy; akcje wyemitowane; własność; kiedy ostatni raz zmieniła się struktura
finanse: statystyki i analizy wyników; wykorzystywane banki; dane giełdowe, aktualna wartość rynkowa; współczynniki i porównania branżowe; analiza płynności, aktywa i zwrot z aktywów, kapitalizacja, kapitał obrotowy
produkty: oferowane produkty i usługi, pozycja na rynku wg produktu, silne i słabe strony produktu; wprowadzone nowe produkty; wydatki na BIR; analiza projektu projektowania, rozwoju w firmie; posiadane patenty
cenotwórstwo: ogólna polityka ustalania cen; specjalne rozwiązania w sprzedaży; porozumienia licencyjne i joint-venture; koszty produkcji
rynki: obsługiwane segmenty rynkowe, docelowe rynki, stopień penetracji; jak firma postrzega orientację branży; rynki i obszary geograficzne obrane jako cel ekspansji; reklama, marketing wysiłek sprzedawcy włącznie z budżetem i agencjami reklamowymi; handel zagraniczny, ostatnie zamówienia, kontakty rządowe
obiekty: położenie, wielkość, w kraju czy za granicą; potencjał, jego wykorzystanie; struktura produkcji wg zakładów; inwestycje, zakup sprzętu; liczba linii produkcyjnych i zmian
Cechy przedsiębiorstwa
cechy ilościowe
wewnętrzne: ilość zatrudnionych pracowników, wysokość zarobków, udział płci w zatrudnieniu, wielkość produkcji
zewnętrzne: udział w rynku, efektywność służb w sprzedaży, wielkość sprzedaży
cechy jakościowe
wewnętrzne: struktura organizacyjna, polityka personalna, morale pracowników, komunikacja
zewnętrzne: polityka produktu, polityka cen, polityka dystrybucji, polityka promocji, trendy w branży, otoczenie
Cechy człowieka
cechy ilościowe
cechy fizyczne: waga, płeć, wiek, wzrost, wielkość konsumpcji
cechy fizjologiczne: fale mózgowe, ruch gałek ocznych, wrażliwość skóry, natężenie głosu
cechy ekonomiczne: wartoścć konsumpcji, dochody, wydatki, oszczędności, stan posiadania
cechy jakościowe
cechy psychiczne: potrzeby psychiczne, motywy, skłonności, postawy, opinie, wyobrażenia, preferencje
inne: wykształcenie, umiejętności, wiedza, zawód, status społeczny
Populacja badana jest to skończona zbiorowość o której badacz chce uzyskać określone dane
Wykazem (operantem) badanej populacji nazywa się zbiór elementów tej populacji odwzorowany na konkretnej liście z której pobiera się próbę
Metoda doboru próby jest to sposób w jaki elementy populacji badanej są dobierane z tej populacji
Dobór losowej próby to taki sposób doboru jednostek z listy badanej populacji gdzie przypadek losowy decyduje o tym która jednostka zostanie dobrana
Zaplanowanie próby polega na pisemnym sformułowaniu planu wprowadzenia w życie podjętych dotychczas decyzji związanych z doborem próby
Losowanie proste - z tablic liczb losowych
Losowanie systematyczne - losowanie z wykazem. Określa się co którą jednostkę zaliczymy do próby
Metoda doboru jednostek typowych np. uliczni przechodnie, przeciętne gospodarstwa domowe
Metoda doboru kwotowego
badaną populację dzieli się na warstwy wg takich kryteriów jak płeć, wiek, miejsce zamieszkania, wykształcenie. Każdą wyodrębnioną warstwę należy operacyjnie zdefiniować
po wyborze warstw określa się skład próby, określamy udział procentowy wybranych warstw w populacji. Następnie określa się skład próby proporcjonalnie do udziału warstw w populacji. Te składowe ilości jednostek próby nazywają się kwotami.
Dobór celowy - gdy sami dobieramy próbe do badania (odpowiednio argumentując)
Sześcioetapowa procedura budowy próby
zdefiniować populacje ( I krok)
zdefiniować ramę doboru próby ( II krok)
wybrać procedurę doboru próby ( III krok)
określić wielkość próby
wybrać elementy próby
zebrać dane z wyznaczonych elementów
Klasyfikacja danych wtórnych
wewnętrzne: faktura sprzedaży, sprawozdania, rozmów sprzedawców, rachunki kosztów handlowych sprzedawców, noty kredytowe, karty gwarancyjne
zewnętrzne:
publikowane: prace teoretyczne, księgi adresowe, źródła statystyczne, dokumenty finansowe, periodzki
komercyjne: dane geodemograficzne, dane z paneli pocztowych, dane inwentaryzacji sklepowych, dane na temat kontaktu z reklamą
Koncepcje (hipotezy i idee), metody (podejścia które pomagają rozwiązać problem), dane (fakty i liczby właściwe dla problemu)
dane wtórne: dane i liczby zgromadzone przed projektem
dane wewnętrzne: sprawozdania finansowe, raporty badawcze, listy od klientów, raporty dotyczące sprzedaży telefonicznej oraz spisy klientów
dane zewnętrzne: roczniki statystyczne GUS, opracowania stowarzyszeń handlowych, czasopisma i periodyki o tematyce gospodarczej, inne badania
dane wtórne: fakty i liczby po raz pierwszy zbierane na potrzeby projektu
dane z obserwacji ludzi: podejście mechaniczne i elektroniczne; podejście osobiste
dane ankietowe (pytania): kreacja idei na podstawie indywidualnych wywiadów pogłębionych i przez grup zogniskowane; ocena idei przez pocztę, telefon oraz sondaże
Procedura przygotowania pytań do badań wtórnych
zidentyfikować czego chcemy się dowiedzieć i co już wiemy na interesujący nas temat
opracować wykaz kluczowych terminów i nazw
przeszukać kilka ogólnych przewodników i ksiąg adresowych w celu znalezienia artykułów lub raportów
skompilować znaleziona literaturę, przepracować w razie potrzeby listę kluczowych słów i raportów
porozmawiać z bibliotekarzem źródłowym; rozważyć poszukiwania wspomagane komputerowo
sięgnąć do różnych ksiąg adresowych
zidentyfikować autorytety w danej dziedzinie i skonsultować się z nimi
TYPY EKSPERYMENTÓW
Eksperyment (badanie naukowe w którym badacz manipuluje i kontroluje jedna lub większą liczbę zmiennych niezależnych i obserwuje zmienną zależną w celu uzyskania współzmienności do manipulacji zmiennymi niezależnymi)
eksperyment laboratoryjny: postępowanie badawcze w którym badacz tworzy sytuację z dokładnie określonymi warunkami, tak by kontrolować pewne zmienne i manipulować innymi
eksperyment terenowy: studium badawcze w realistycznej sytuacji, w której eksperymentator manipuluje jedna lub większą liczba w starannie kontrolowanych warunkach, jeśli sytuacja na to pozwala.
Charakterystyka pomiarów sondażowych (anonimowość, kontrola)
(najwyższa anonimowość, najniższa kontrola pomiaru) - ankieta telewizyjna, radiowa, prasowa, opakowaniowa, komputerowa, pocztowa, ogólna, bezpośrednia, telefoniczna, audztorzjna, wywiad telefoniczny, (pozioma kreska), obserwacja, wywiad grupowy, wywiad osobisty, pomiar fizjologiczny - (najniższa anonimowość, najwyższa kontrola pomiaru)
Klasyfikacja instrumentów pomiarowych
instrumenty naturalne (zmysły)
wzrok, słuch: metody obserwacji, studiowanie i wybór danych ze źródeł wtórnych
wzrok, smak, węch, dotyk: degustacja, oceny próbek towarowych i inne metody oceny
instrumenty pomiarowe sztuczne
konwencjonalne
kwestionariusze: ankiety, wywiady indywidualne, panele
test: metody projekcyjne, eksperymenty
dziennik: metody panelowe, metody obserwacji
instrukcja: metody obserwacji, wywiady
model: metody symulacji
inne instrumenty konwencjonalne
instrumenty mechaniczne
wizometr: panele konsumentów
kamera: obserwacja, pomiary fizjologiczne
komputer: metody symulacji
psychogalwanometr: pomiary fizjologiczne
skaner: panele sklepowe
terminal MRT: wywiady osobiste
tachistoskop: pomiary fizjologiczne
inne instrumenty mechaniczne
Skale pomiarowe: (skala, podstawowe porównania, typowe przykłady, miary przeciętne)
nominalna; tożsamość; kobieta - mężczyzna, użytkownik - nieużywający; dominanta
porządkowa; porządek; preferencja dla marek, klasa społeczna, trwałość minerałów, klasy jakości drewna; mediana
przedziałowa; porównanie przedmiotów; skala temperatury, przeciętna ze studiów, postawa wobec marek, świadomość reklamy; średnia arytmetyczna
stosunkowa; porównanie wielkości absolutnych; liczba sprzedanych jednostek, liczba nabywców, prawdopodobieństwo zakupu, waga
Przykłady zrównoważonego i niezrównoważonego skalowania odpowiedzi
skalowanie zrównoważone; skala porządkowa: jak oceniasz szybkość obsługi klientów w sklepie „x”
b. szybko
szybko
ani szybko ani wolno
powolna
b. powolna
skalowanie zrównoważone; skala przedziałowa lub stosunkowa: jaka część rocznej produkcji waszej firmy jest eksportowana
0-20%
21-40%
41-60%
61-80%
81-100%
skalowanie niezrównoważone; skala porządkowa: jak zareagowałeś na ukazanie się nowego produktu X
entuzjastycznie
b. pozytywnie
pozytywnie
obojętnie
negatywnie
skalowanie niezrównoważone; skala przedziałowa lub stosunkowa: ile razy podróżował pan w roku ubiegłym samolotem PLL „LOT” za granicę
ani razu
1 raz
2-4 razy
5-9 razy
10-19 razy
20 i więcej
Konstrukcje kwestionariusza ankiety
pytania zamknięte mają określone wszystkie możliwe odpowiedzi
pytania dychotomiczne: TAK lub NIE
pyt. zawierające wybór wielokrotny: A, B, C, D
pyt. zawierające skalę Likerta dające możliwość określenia akceptacji danego stwierdzenia: całkowicie się nie zgadzam, nie zgadzam się, nie mam zdania, zgadzam się, całkowicie się zgadzam
pytania zróżnicowane semantycznie np. przedsiębiorstwo X jest
duże _______ małe
nowoczesne ________ przestarzałe
z wysoką kulturą _______ z brakiem kultury
pytania zawierające skalę ważności: studia są dla mnie
b. istotne
istotne
dość istotne
niezbyt istotne
zupełnie nieistotne
pyt. zawierające skalę ocen: zajęcia z b. market są
znakomite
bardzo dobre
dobre
zadowalające
złe
pytania zawierające skalę intencji zakupu: jeśli by była możliwość zaliczenia przedmiotu w przedterminie to
z pewnością bym skorzystał
prawdopodobnie bym skorzystał
nie wiem
prawdopodobnie bym nie skorzysta ł
z pewnością bym nie skorzystał
pytania otwarte - dają respondentowi możliwość pełnej odpowiedzi udzielanej „własnymi słowami”
pytania całkowicie niesprofilowane: jaka jest twoja opinia na temat studiów
metoda skojarzeń słownych - polega na przedstawieniu kilku słów z prośbą aby respondent pierwsze słowo które mu przyjdzie na myśl np.
badanie - …….
Marketing - ………
Sesja - ………
Metoda uzupełniania zdania np. najważniejszy elementem zajęć jest dla mnie …………….
Metoda uzupełniania opowiadania
Metoda uzupełniania rysunku
Test percepcji tematycznej
Metody oceny postaw
Obserwacja zachowania
Techniki pośrednie
Wykonywanie obiektywnych zadań
Reakcje fizjologiczne
Techniki samooceny
Typy i niektóre kluczowe cechy studiów eksploracyjnych
Przeszukiwanie literatury: literatura teoretyczna, fachowa, publikowanie statystyki
Badanie doświadczeń: ludzie dysponujący odpowiednia wiedzą o różnych punktach widzenia; wywiady nieustrukturyzowane i nieformalne, swoboda respondenta w doborze omawianych czynników
Zogniskowane wywiady grupowe: od 8 do 12 osób jednocześnie, względnie jednorodne grupy, wiele grup dla uzyskania różnorodności punktów widzenia; kluczem jest prowadzący (moderator), opiera się na głównym przewodniku tematycznym ale z przedstawieniem czasu na interakcję
Analiza wybranych przypadków: kluczem jest postawa badającego, musi on być wyczulony na nowe idee; ważne są zdolności integracyjne badającego; przypadki odzwierciedlające raptowne zmiany, zachowanie skrajne i porządek zachowania zdarzeń w czasie są produktywne, poszukiwanie ostrych kontrastów lub uderzających cech
Procedura opracowywania kwestionariusza
określenie jakiej infor będziemy poszukiwać ( I krok)
określenie typu kwestionariusza i metody podania (II)
określenie treści poszczególnych pytań ( III )
określenie formy odpowiedzi na poszczególne pytania
określenie sformułowania poszczególnych pytań ( V )
określenie kolejności pytań ( VI )
określenie cech fizycznych kwestionariusza ( VII )
ponowny przegląd kroków I - VII i w razie potrzeby wprowadzenie korekt ( VIII )
przetestowanie kwestionariusza i w razie potrzeby wprowadzenie korekt ( IX )
Kombinacja błędów systematycznych i przypadkowych
Typy dowodów wspierających wniosek z trafności
pośredni dowód poprzez współczynnik rzetelności: powtórny test; zmiana formy; metoda połówkowa; współczynnik „alfa
dowód bezpośredni poprzez współczynniki trafności: trafność pragmatyczna, treści, pojęciowa, zbieżna, dyskryminacyjna
Typowa procedura weryfikacji hipotezy
sformułować hipotezę zerową i alternatywną po przeanalizowaniu problemu badawczego
wybrać właściwy test statystyczny, uwzględniając projekt badania po określeniu rozkładu próby, który ma zastosowanie przy wyborze danej statystyki próbnej
określić poziom istotności (alfa) dla badanego problemu
zebrać dane i obliczyć wartość statystyki próbnej właściwej dla rozkładu próby
określić prawdopodobieństwo statystyki próbnej przy hipotezie zerowej, przy użyciu rozkładu próby określonego w kroku 2
porównać otrzymane prawdopodobieństwo z określonym poziomem istotności i następnie w wyniku [porównania odrzucić lub nie hipotezę zerową
PROCEDURY JEDNOCZYNNIKOWE
Typy skali pomiarowej:
nominalna: względna i absolutna częstość w obrębie poszczególnych kategorii: test hi-kwadrat
porządkowa: mediana, odchylenie ćwiartkowe: test Kołmogorowa-Smirnowa
przedziałowa i stosunkowa: średnia arytmetyczna, odchylenie standardowe: test „t” i test „z”
PRPCEDURY DWUCZYNNIKOWE
Typ skali pomiarowej
nominalna: współczynnik korelacji: test hi-kwadrat
porządkowa: współczynnik korelacji ….:
U - test Mauru-Whitnera
Test Kołmogorowa-Smirnowa
Przedziałowa i stosunkowa: współczynnik korelacji liniowej i regresja prosta:
Test „t” różnic pomiędzy średnimi
Test „z” różnic pomiędzy średnimi
PROCEDURY WIELOCZYNNIKOWE
Występowanie zmiennych zależnych od innych
Brak; procedury badania niezależnego;
Analiza czynnikowa
Analiza skupień
Skalowanie wielowymiarowe
Występują; procedury badania zależnego
Regresja wieloraka
Analiza dyskryminacji
Pomiar wieloczynnikowy
Metody prognozowania
Metody intuicyjne
burza mózgów
metoda delficka
naukowe fantazjowanie
utopia
naukowe kreowanie przyszłości
metody badawcze
analiza czynników
analiza historyczna
analiza przekrojowa
badania nakładów i efektów
scenariusz
ekstrapolacja trendu
metody projektowe
modele decyzyjne
modele optymalizacyjne
metody sieciowe
teoria gier
drzewo decyzyjne
indeks siły nabywczej
metody rekursywne
zintegrowane systemy informacyjne kierownictwa
systemy wczesnego rozpoznania
metody symulacji
Etapy redukcji danych otrzymanych z pomiarów w badaniach marketingowych: kontrola pomiaru---redukcja danych (strzałki obustronnie)
Redakcja danych:
kodowanie danych, tabulacja komputerów, komputerowa transmisja danych
klasyfikacja i zliczanie, tabulacja ręczna
…, wstępna analiza statystyczna, opracowanie strategii danej analizy statystycznej
Sprawdzanie czytelności i dokładności danych
pomiary fikcyjne są to oszustwa świadome dokonane przez osoby prowadzące pomiar
błędne dane
sprzeczności i niedokładności
odpowiedzi niekompletne lub jednoznaczne
odpowiedzi nieadekwatne (nie związane z tematem)
BBO - błąd braku odpowiedzi
-Metody wprowadzania poprawek i uzupełnień
Nie wymazywać danych oryginalnych
Sprzeczne lub niezgodne dane należy zmienić lub odrzucić
Redaktor może określić odpowiedź na podstawie innych odpowiedzi
Należy zaznaczyć wszelkie uwagi i komentarze wypowiedzi przez respondenta
Błąd pomiaru - jest to różnica między wynikiem osiągniętym w danym pomiarze a wynikiem poszukiwanym (wartością oczekiwaną)
Błędy pomiarów sondażowych
Uboczne, stałe cechy respondenta (związane z badaniem postaw i preferencji i opinii)
Tymczasowe, niestałe cechy respondentów (związane ze zmianami krótkotrwałymi np. stan zdrowia)
Cechy związane z daną sytuacją (prowadzenie badania w nietypowej atmosferze)
Cechy zmieniające się pod wpływem osoby wykonywającej pomiar i stosowanej przez nią metody (wiek, płeć i osobowość badacza)
Nieprawidłowe zaprojektowanie instrumentu pomiarowego (złe wycechowanie instrumentu)
Cechy związane z reakcją osoby poddanej pomiarowi (niezdecydowanie, wstyd)
Nieprawidłowe przeprowadzenie pomiaru (wygórowane wymagania stawiane respondentom)
Struktura raportu z badań
strona tytułowa: przedmiot, nazwa organizacji, dla której przygotowany jest raport; nazwa organizacji
spis treści: rozdziały i podrozdziały raportu, wykaz tablic i rysunków
posumowanie: niezbędne dane ogólne, ważne wyniki i wnioski
wprowadzenie: ogólna informacja o studium włącznie z wydarzeniami które do niego doprowadzają
główna część raportu: szczegóły metody
wnioski i zalecenia: co stwierdzono, w odniesieniu do poszczególnych podstawowych celów
załączniki: kopia kwestionariusza, formularze kodowane. Mapy
Zdefiniowany problem badawczy,
analiza zebranych danych,
interpretacja wyników analiz,
formułowanie wniosków i zaleceń,
pisanie raportu,
prezentacja,
ocena decydentów,
wyrażanie zaleceń,
obserwacja zastosowań,
10.wnioski dla kolejnych badań