Układ limfatyczny

1. Charakterystyka ogólna

2. Węzły chłonne regionalne i ich naczynia

3. Główne przewody limfatyczne

Ad 1.

Układ limfatyczny jest jednym z trzech komponentów układu naczyniowego, różni się on od układu krwionośnego, ponieważ:

1. jest układem otwartym

2. nie ma części centralnej

3. chłonka ma jednokierunkowy przepływ, to znaczy z przestrzeni międzykomórkowych do prawego i lewego kąta żylnego.

4. limfa w różnych częściach układu ma rózny skład i wygląd

5. na przebiegu naczyć chłonnych obecne są liczne węzły chłonne

6. same naczynia chłonne posiadają natomiast między sobą liczne zespolenia

7. brak w tym układzie rozgałęzień czy dopływów jak ma to miesjce w ukłądzie tetniczym i żylnym

8. układ limfatyczny łaaczy się z układem żylnym, dokładniej z układem żyły głównej górnej

Naczynia włosowate chłonne nieobecne są w tych narzadach, które nie posiadają własnych naczyń włosowatych krwionosnych. Do takich struktur zaliczamy: warstwę nabłonkową skóry, włosy, paznokcie, rogówkę i ciało szkliste oka czy chrząstki stawowe.

Czynniki przepływu chłonki:

Ponieważ chłonka nie posiada cześci centralnej, a ściany naczyń limfatycznych nie mają tak dobrz jak w naczyniach krwionośnych rozbudowanej błony mięśniowej, Jednokierunkowy przepływ chłonki gwarantuje wiele cznników, do których zaliczamy:

1. włosowatość naczyń limfatycznych, kapilarność.

2. zastawkowość naczyń limfatycznych. Zastawki w naczyniach limfatycznych są liczniejsze wielokrotnie od zastawek w żyłach.

3. skurcze błony środkowej (mięśniowej) naczyń chlonnych

4. ruchy skurczowe sąsiednich narządów mięśni, narządów i tętnic

5. skurcze komórek mięśniowych gładkich węzłów chłonnych

6. skurcze prawej odnogi przepony brzusznej na początkowy odcinek przewodu piersiowego, zbiornik mleczu

7. siła ssąca przedsionka prawego serca

8. ujemne ciśnienie w klatce piersiowej

9. siła ciężkości - grawitacja ułatwiajaca spływ chłonki z nadprzeponowej części ciała

Organizacja tkanki limfatycznej:

W ustroju tkanka limfatyczna organizuje się od form prymitywnych po wyżej zorganizowane. Najbardziej prymitywne skupiska tkanki chłonnej to tzw. plamy mleczne, które wystepują w elementach topograficznych otrzewnej takich jak sieć większa.

Kolejną organizacją są grudki chłonne samotne i grudki chłonne skupione. Pierwsze obecne są w jelicie czczym, drugie obecne są w jelicie krętym. Grudki chłonne skupione nazywane są kępkami Peyera. Odpowiednikami grudek chłonneych są również skupiska ich w układzie oddechowym na wewnętrznych powierzchniach dróg oddechowych.

Kolejną organizacją, wyżej postawioną to migdałki, które położone są na skrzyżowaniu drogi oddechowej i pokarmowej, w gardle. Budują one tzw. pierścień Waldeyera, do którego zaliczamy migdałki podniebienne, językowy, gardłowy, trąbkowe.

Kolejną forma organizacji są węzły chłonne.

Najwyższą formą jest śledziona.

Węzeł chłonny zbudowany jest zasadniczo z trzech części, sa to:

1. kora

2. część przykorowa

3. rdzeń

Część korowa jest grasiczo niezależna, obecna jest w niej tkanka łączana siateczkowata i limfocyty.

Część przykorowa jest grasiczo zależna. Stąd posiada ona liczne limfocyty T.

Część przykorowa jest najlepiej rozwinięta u dzieci, z chwilą przekształcania się grasicy w ciało tłuszczowe (dojrzewanie płciowo) warstwa ta zanika.

Rdzeń węzła poprzedzielany jest zatokami podobnie jak i warstwa korowa. Pod torebką otaczającą węzeł obecne są zatoki brzeżne i zatoki podtorebkowe, które przechodzą w zatoki promieniste lub pośrednie. Zatoki promieniste kierują się do wnęki węzla, w której obecna jest zatoka końcowa mająca charakter zatoki zbiorczej. Stąd oczyszczona z antygenów i wzbogacona w przeciwciała chłonka odpływa z węzła naczyniami odprowadzającymi. W każdym węźle liczba naczyń odprowadzjacych chłonkę jest znacząco mniejsza niż liczba naczyń doprowadzajacych chłonkę do węzła.

Ad 2.

Chłonka drenowana jest w określonych rejonach topograficznych ciała przez określone węzły chłonne, które nazywamy węzłami chłonnymi regionalnymi. Z okolicy głowy i szyi chłonka płynie przez węzły chłonne szyjne głębokie. Z kończyn górnych - przez węzły chlonne pachowe, z klatki piersiowej przez węzły chłonne oskrzelowo-śródpiersiowe. Z trzew jamy brzusznej prez węzły chłonne trzewne. Z miednicy i ścian jamy brzusznej przez węzły chłonne lędźwiowe (wewnętrzne, zewnętrzne i wspólne). Z kończyn dolnych przez węzły chłonne pachwinowe. Przez wszystkie powyższe węzły chłonne regionalne przebiegają naczynia chłonne, które jako naczynia wychodzące budują pnie limfatyczne takie jak pień szyjny (prawy i lewy), pień podobojczykowy (prawy i lewy), pień oskrzelowo-śródpiersiowy (prawy i lewy), pień lędźwiowy (prawy i lewy) oraz dwa lub trzy pnie jelitowe.

Ad 3.

Głównymi przewodami limfatycznymi są przewód piersiowy i przewód limfatyczny prawy. Przewód piersiowy to główne naczynie zbiorcze układu limfatycznego. Powstaje on w jamie brzusznej na wysokości prawej odnogi przepony brzusznej co w odniesieniu do kręgosłupa wypada na wysokości drugiego kręgu lędźwiowego.

Przewód piersiowy powstaje z połaczenia się prawego i lewego pnia lędźwiowego oraz od dwóch do trzech pni jelitowych. Poczatkowy odcinek przewodu piersiowego jest najczęściej bańkowato rozszerzony i nazywamy go zbiornikiem mleczu. Z jamy brzusznej do klatki piersiowej przewód przechodzi razem z aortą rozworem aortowym. Układa się on na przedniej powierzchni kręgosłupa piersiowego.kierując się ku górze. Na wysokości Th7 kieruje się na stronę lewą, a na wysokości C7 zawraca w kierunku lewego kąta żylnego. Lewy kąt żylny (angulus venosus sisnister) to miejsce ujścia przewodu piersiowego, które pokrywa się z miejscem połączenia żyły szyjnej wewnętrznej lewej z żyłą podobojczykową lewą. Przewód piersiowy drenuje chłonkę z trzech czwartych ciała, przed ujściem do lewgo kąta żylnego przyjmuje on lewostronne pnie limfatyczne:

1. szyjny

2. podobojczykowy

3. oskrzelowo-śródpiersiowy

Przewód piersiowy zbiera chłonkę z całej podprzeponowej części ciała oraz lewej nadprzeponowej połowy.

Przewód limfatyczny prawy to naczynie krótkie (ok. 1cm) - niestałe. Które powstaje wklatce piersiowej z połączenia prawostronnych pni limfatycznych:

1. szyjengo

2. podobojczykowego

3. oskrzelowo-śródpiersiowego

Przeówd limfatyczny prawy uchodzi do prawego kąta żylnego drenując chłonkę z ¼ ciała, to jest: prawej połowy łowy i szyi, prawej kończyny górnej i prawej połowy klatki piersiowej. Kąt żylny prawy to miejsce ującia przewodu limfatycznego prawego, które pokrywa się z miejscem połaczenia prawostronnych zył: szyjnej wewnętrznej z podobojczykową.

Hasełka kliniczne:

Węzły chłonne na kończynach i w głowie dzielą się na powierzchowne i głębokie. Powierzchowne są badalne palpacyjnie (fizykalnie). Głębokie węzły są badalne tylko ultrasonograficznie. Przeważają liczebnie zawsze węzly chłonne głębokie. Na tułowiu węzły chłonne dzielimy na ścienne i trzewne. Odpływ chłonki z poszcególnych obszarów topograficznych jest przypisany okreslonym grupom węzłów chłonnych regionalnych. Klinicznie najważniejszymi węzłami kończyn dolnych są węzły chłonne pachwinowe tak powierzchowne jak i głebokie. Węzły pachwinowe głębokie towarzyszą w przebiegu zyle udowej, a węzłem najwyżej położonym, bo podpierającym pierścień udowy głęboki w przyśrodkowym kącie rozstępu naczyń jest węzeł Rosenmullera, który ma duze znaczenie diagnostyczne. Równie ważnym diagnostycznie węzłem chłonnym jest węzeł Virchoffa, który jest węzłem nadobojczykowym co oznacza, ze jest on węzłem diagnostycznym nie tylko klatki piersiowej, ale i jamy brzusznej. Równie ważne w klatce piersiowej są węzły Sorgiusa leżące na trzecim zębie mięsnia zębatego przedniego, za mięsniami piersiowymi. Diagnozujące między innymi nowotwory sutka.

Droga spływu chłonki z sutka. Wyróżniamy 5 dróg odpływu chłonki z sutka, które dzielą sutek na cztery kwadranty. Odpływ zawsze ma kierunek przyśrodkowo do góry, bocznie i do dołu.

1. droga pachowa z węzłów pachowych

2. droga międzymięśnowa

3. droga międzyżebrowa przednia i tylna

4. droga szyjna

5. droga nabrzuszna

Najczęściej nowotwory przemiejszczają się droga pachową i międzymięśniową.

---