klasa

Pokrój

Typ rozgałęzień

Budowa anatomiczna

Liście

Przedrośle

Plemniki

Zawijka

Położenie zarodni

Ścianka zarodni

Grupy zarodni

Mechanizmy otwierające

Zróżnicowanie zarodników

Inne cechy

Przedstawiciele

Ważne pojęcia

Płonne

Zarodnionośne

Makroprzedrośle

Mikroprzedrośle

GROMADA: CLADOXYLOPHYTA

Cladoxylopsida

- krzaczasty (Cladoxylon) - drzewiasty (Pseudospo-rochnus)

dychotomiczne

- taśmowate wiązki przewodzące (Cladoxylon) - plektostela (Pseudosporochnus)

- spłaszczone, dychotomicznie rozgałęzione w różnych płaszczyznach (Cladoxylon) - nitkowate, dychotomicznie rozgałęzione w różnych płaszczyznach (Pseudosporochnus)

-

?

?

?

-

- na sporangioforach wyrastających wachlarzowato na łodydze (Cladoxylon) - na nitkowatych, dychotomicznie podzielonych trzoneczkach (Pseudosporochnus)

?

?

?

?

- gniazda komórek miękiszowych na terenie drewna - dewon

- Cladoxylon scoparium - Pseudosporochnus nodosus

GROMADA: POLYPODIOPHYTA

Coenopteropsida (staropaprocie)

oś główna + osadnik liściowy

potrójne (?)

protostela (zaczątki syfonosteli)

- miotlaste - płonne, obłe odgałęzienia dalszych rzędów na osadniku liściowym

- miotlaste - zarodnionośne, obłe odgałęzienia ostatniego rzędu na osadniku liściowym

?

?

?

-

na końcach części odgałęzień prymitywnego liścia

?

-

+

-

- zmiana charakteru walca osiowego po przejściu do osadnika liściowego (kształt liter C, W lub H) - bardzo słaby przyrost wtórny - zarodnia osadzona w miseczkowatym zgrubieniu szczytu odgałęzienia - obecność na łodydze tzw. aflebiów - Stauropteris burntislandica była różnozarodnikowa - dewon - perm

- Etapteris laccatei - Stauropteris oldhamia - Stauropteris burntislandica

- osadnik liściowy (filofor) - aflebia

Ophioglossopsida (nasięźrzałowe)

kłącze + liść

dychotomiczne

syfonostela (czasem przekształcona w diktiostelę)

- tylko 1 liść - podzielony dychotomicznie w różnych płaszczyznach na dwa odcinki - asymilacyjny i zarodnionośny - odcinek asymilacyjny niepodzielony (Ophioglossum) lub podzielony pierzasto na drobne wachlarzowate fragmenty (Botrychium)

- obupłciowe - bezzieleniowe - współżyje z grzybami - podziemne - rośnie dzięki działalności szczytowego merystemu - plemnie i rodnie podobne do gametangiów glewików

wielowiciowe

-

- terminalne, na trzoneczkach zarodnionośnego odcinka liścia (Botrychium) - pogrążone w tkance zarodnionośnej części liścia (Ophioglossum)

wielowarstwowa

-

-

-

- łodyga podziemna bezzieleniowa, bez odgałęzień - słaby (ale wyraźny) przyrost wtórny - mikoryza - zarodnie rozwijają się z kilku komórek epidermy - zarodnie pękają szczeliną na szczycie

- Botrychium lunaria - Ophioglossum vulgatum

Marattiopsida (strzelichowe)

kłącze + liście

-

protostela → syfonostela amfifloiczna → diktiostela policykliczna

- wielkie (do 9 m długości) - silnie pierzasto podzielone - mocne ogonki liściowe - zaopatrzone w przylistki osłaniające zawiązek liściowy, a potem tworzące z nasadą ogonka osłonę łodygi - tworzą zarodnie na odosiowej stronie

- obupłciowe - zielone - naziemne - plechowate (przypominają wątrobowce) - gametangia na brzusznej stronie plechy

wielowiciowe

-

na odosiowej stronie liści

wielowarstwowa

- kupki - synangia

-

-

- łodyga osłonięta przylistkami i nasadami ogonków liściowych - zarodnie pękają szparą - zarodnie rozwijają się z kilku komórek epidermy - łodygi pierwotnie przyrastają na grubość - młode liście pastorałowato zwinięte

Angiopteris evecta

- synangia - kupki (sori) - przylistki

Osmundopsida (długoszowe)

- drzewiasty (gatunki południowe) - kłącze + liście (gatunki północne)

?

syfonostela

- rosną za pomocą szczytowej trójsiecznej komórki inicjalnej - silnie pierzasto podzielone - zróżnicowane na odcinek asymilacyjny i zarodnionośny - korzenie przybyszowe obecne u nasady liści

- obupłciowe - zielone - naziemne - plechowate - długotrwałe - zaopatrzone w żebro - rozwijają się egzogenicznie - tworzą masywne gametangia

wielowiciowe (?)

-

na szczytowej, zarodnionośnej części blaszki liściowej

jednowarstwowa (miejscami dwu-warstwowa)

kupki

-

-

- brak przyrostu na grubość - zarodnie rozwijają się z kilku komórek epidermy - zarodnia pęka podłużną szparą - obecny pierścień pomaga w szerszym otwarciu szczeliny

- Osmunda regalis - Leptopteris

pierścień (annulus)

Filicopsida (cienkozarodniowe)

kłącze + liście

-

- diktiostela - protostela - syfonostela

- zróżnicowane na trofofile i sporofile lub wszystkie liście pełnią podwójną funkcję lub blaszka liściowa jest zróżnicowana na asymilacyjną i zarodnionośną - kupki zarodni wyrastają z łożyska - liście podzielone pierzasto lub niepodzielone - za młodu często pastorałowato zwinięte - często pokryte łuskami - skomplikowana budowa anatomiczna ogonka liściowego

- obupłciowe - zielone - plechowate (rzadko nitkowate) - krótkotrwałe - u form prymitywnych często są bezzieleniowe i mikorytyczne

wielowiciowe

(+)

- trzoneczkowe, siedzące odosiowe - marginalne - na szczycie zarodnionośnej części blaszki liściowej

jednowarstwowa

kupki

pierścień

-

- kupki zarodni często osłonięte zawijką - zarodnie dojrzewają jednocześnie, w pewnej kolejności lub nieregularnie - u form prymitywnych zarodnie otwierają się podłużnie, u wyspecjalizowanych - poprzecznie

- Adiantum capillus-veneris - Polypodium vulgare - Pteridium aquilinum - Dryopteris filix-mas - Athyrium filix-femina - Matteucia struthiopteris

- zawijka (indusium) - łożysko (placenta) - pierścień (annulus)

Marsileopsida (marsyliowe)

kłącze + liście

-

- amfifloiczna syfonostela (kłącze) - protostela (korzeń)

- podzielone na 4 odcinki (Marsilea), 2 odcinki (Regnellidium) lub niepodzielone - szydlaste (Pilularia) - długi ogonek liściowy - nerwacja dychotomiczna lub siatkowata

kuliste sporokarpia wyrastające z nasady ogonków liściowych

- zredukowane - rozwój w obrębie ściany makrospory - zbudowane z niewielkiej liczby komórek - tworzy 1 rodnię

- zredukowane (1-2 komórki wegetatywne) - rozwój w obrębie ściany mikrospory - tworzy 1-2 plemnie - produkuje po 16 plemników

wielowiciowe

+

- zamknięte w sporokarpiach - kupki zarodni umieszczone na soroforze - sporokarpia zawierają makro- i mikrosporangia - kupki zarodni osłonięte zawijką i ścianą sporokarpium

?

kupki

-

+

- naczynia obecne w ksylemie korzeni - redukcja liczby makrospor do 1, a mikrospor do 32 - zarodniki rozwijają się po wypadnięciu z zarodni - Pilularia americana tworzy pierścień na zarodniach - paprocie wodne

- Marslilea - Regnellidium - Pilularia

- sporokarpium - sorofor - zawijka

Salviniopsida (salwiniowe)

pływający pęd + liście

-

?

- produkuje 3 liście w okółku - 2 pływające o blaszce całkowitej i 1 nitkowato podzielony liść podwodny - liście pływające pokryte włoskami gruczołowymi (ich wydzielina trawi białko)

kuliste sporokarpia powstają na liściach podwodnych

- duże - rozsadza ścianę makrospory i zarodni - zazielenia się na szczycie - tworzy kilka rodni - unosi się w wodzie dzięki pienistej substancji

- zredukowane (1 komórka przedroślowa) - tworzy 2 plemnie - po 4 plemniki w każdej plemni - rozsadza ścianę mikrospory i zarodni, wyzwalając przy tym plemniki

wielowiciowe

+

- zamknięte w sporokarpiach - jedno sporokarpium zawiera tylko jedną kupkę z jednym typem zarodni (makro- albo mikrosporangium) - kupki zarodni osłonięte dwoma warstwami zawijki oddzielonymi warstwą powietrza

?

kupki

-

+

- redukcja liczby makrospor do 1, a mikrospor do 64 - zarodniki rozwijają się wewnątrz zarodni - mikrosporangia zostają uwięzione w zarodni przez twardniejącą wydzielinę - taki twór nazywa się massulą - makrospora otacza się pienistą twardniejącą substancją

Salvinia natans

- sporokarpium - zawijka - massula

Rząd

Pokrój

Budowa anatomiczna

Liście

Przedrośle

Zawijka

Położenie zarodni

Rozwój zarodni

Ścianka zarodni

Grupy zarodni

Mechanizmy otwierające

Przedstawiciele

PODKLASA: FILICOPSIDA

Schizeales (szparnocowce)

kłącze + liście

protostela → syfonostela → diktiostela (w korzeniach)

- różnorodne - podzielone nitkowato, pierzasto lub dłoniasto - mogą być zróżnicowane na część asymilacyjną i zarodnionośną - unerwienie może być dychotomiczne lub pierzaste - rośnie dzięki szczytowemu merystemowi z trójsieczną komórką inicjalną (potem przekształca się w dwusieczną)

- osiowe, bezzieleniowe, podziemne (Actinostachys) - zielone, nitkowate, nadziemne (większość przedstawicieli)

-

marginalne

jednoczesny

jednowarstwowa

kupki

pierścień poprzeczny lub wierzchołkowy (pękają szparą podłużną)

- Cryptogramma - Adiantum - Anemia - Schizea - Actinostachys

Gleicheniales (glajcheniowce)

kłącze + liście

diktiostela (?)

- budowa anatomiczna przypominająca budowę łodygi - wzrost za pomocą trójsiecznej komórki inicjalnej - pełnią zarówno funkcje asymilacyjne i zarodnionośne

- zielone, plechowate (większość przedstawicieli) - bezzieleniowe, podziemne, przypominające kłącze sporofitu (Stromatopteris) - mogą być zróżnicowane płciowo i powstawać z różnych zarodników (przedrośle z rodniami jest w zasadzie obupłciowe) - samodzielne

-

powierzchniowe -odosiowe

jednoczesny

jednowarstwowa

kupki

pierścień (pękają szparą podłużną)

- Stromatopteris - Gleichenia dicarpa - Platyzoma microphyllum

Polypodiales (paprotkowce)

kłącze + liście

diktiostela (?)

- pierzasto podzielone - pełnią zarówno funkcje asymilacyjne i zarodnionośne

?

-

powierzchniowe -odosiowe

nieregularny

jednowarstwowa

kupki

pierścień

- Polypodium vulgare - Platycerium alcicorne

Cyatheales (olbrzymkowce)

- drzewiasty (Cyatheaceae, Dicksoniaceae) - kłącze + liście

protostela → diktiostela

- najczęściej pierzasto podzielone - mogą być zróżnicowane na trofofile i sporofile (Matteucia struthiopteris)

- zielone - plechowate

+

- marginalne (Hypolepidaceae) - powierzchniowe -odosiowe

- od środka ku brzegowi (Cyatheaceae) - nieregularny

jednowarstwowa

kupki

pierścień (pękają szparą poprzeczną)

- Pteridium aquilinum - Dryopteris filix-mas - Athyrium filix-femina - Matteucia struthiopteris - Asplenium ruta-muraria

---