10. Interakcje zogniskowane i niezogniskowane
Podział utworzony przez Ervinga Goffmana.
Interakcja niezogniskowana (unfocused) - Prosta współobecność ograniczona do wzajemnego dostrzegania się jej uczestników. Może to być np. Ruchliwa ulica. „Składa się z komunikacji interpersonalnej, która odnosi skutek jedynie dzięki temu, że uczestnicy znajdują się w tym samym miejscu, np. Wtedy gdy dwie obce sobie osoby lustrują przez cały pokój swój ubiór, postawię i ogólny sposób bycia, zarazem modyfikując własne zachowanie z powodu znajdowania się pod obserwacją”. Są to generalnie wszelkie sytuacje w miejscach publicznych z obcymi osobami, z którymi nie mamy potrzeby rozmawiać czy też kontaktować się bliżej. Goffman wyróżnił je, twierdząc iż sam fakt bycia obserwowanym ma ogromny wpływ na nasze zachowanie, nawet jeśli nie są to ludzie nam znani czy cokolwiek.
Interakcja zogniskowana - „Zachodzi wówczas, gdy ludzie zgadzają się na podtrzymanie na jakiś czas pojedynczego punktu wzrokowo i poznawczo ogniskującego uwagę np. W czasie konwersacji, gry planszowej bądź wspólnego zadania realizowanego przez krąg uczestników pozostających ze sobą w bliskim kontakcie bezpośrednim.” Może być to wizyta u lekarza, czy spotkanie ze starym przyjacielem, aktorzy ze sobą współpracują, a ich uwaga jest raczej skierowana na tą samą rzecz czy zagadnienie.
11.Obsadzanie w roli
Obsadzanie w roli jako proces kontroli interakcji. Jeden z aktorów swym występem narzuca role pozostałym (altercasting) ograniczając w ten sposób ich zakres wyboru linii działania. Oczywiście nadal następuje tu pewna negocjacja i modyfikacja ról, jednak jest ona przez działanie tego aktora znacznie ograniczona. Skuteczne obsadzenie w roli to kontrola lub zablokowanie nadawania znaczeń partnerowi interakcji. Generalnie efektywne obsadzenie partnera to narzucenie mu swojej definicji sytuacji i jego roli.
12. Dystans do roli
W teorii Goffmana zaznaczone są dwa podejścia jakie aktor może mieć do roli:
Aktor cyniczny- ma pełen dystans do odgrywanego przez siebie przedstawienia, nie utożsamia się z graną rolą ani nie troszczy się o to co pomyśli publiczność, gra po to tylko by osiągnąć swoje konkretne cele.
Goffman zaznacza iż takie podejście może odgrywać swego rodzaju funkcję obronną, chroniącą jednostkę przed zranieniem, obniża to napięcie wywołane koniecznością dobrego odegrania roli, czy też pogodzenie się z sytuacją gdy rola jest dla aktora poniżająca, poza tym może pokazywać, iż aktor posiada dodatkowe aspekty jaźni, wykraczające poza rolę.. Poszczególne występy są stopniowym budowaniem maski, która z czasem może stać się prawdziwym „ja” jednostki, nie do zdjęcia. Również w konkluzji jest zaznaczone iż aktor cyniczny często wychodzi na tym gorzej, gdyż publiczność czuje jego brak zainteresowania, chętniej będzie obserwować występ innego aktora. W dodatku często widownia powątpiewa w lojalność aktora cynicznego.
Aktor Szczery- Całkowicie wierzy we wrażenia jakie pragnie wywołać i wywołuje swymi występami. Wciąga go akcja sceniczna i jest przekonany że zainscenizowana iluzja jest rzeczywistością. Prawdopodobnie aktor ten na dłuższą metę na takim graniu wychodzi lepiej, gdyż publiczność wierzy w jego lojalność i po pewnym czasie orientuje się jakiego zachowania można od niego oczekiwać.
Te dwie skrajności wyznaczają krańce pewnego kontinuum prezentującego posiadany dystans do roli. Często występuje ewolucja jednostki w czasie od aktora szczerego do aktora cynicznego. Aktorzy w swym stosunku do roli dążą raczej do skrajnych punktów skali, choć możliwe są postawy pośrednie.
13. Tworzenie roli w interakcji
W myśl interakcjonizmu symbolicznego role aktorów nie są stałe. Od samego początku interakcji są prezentowane, interpretowane i modyfikowane, negocjowane. Jednostki starają się uzgodnić definicję sytuacji oraz to jaką rolę gra partner, jest to kluczowe dla właściwego zrozumienia się. Gdy aktor ustali juz jaką według niego rolę odgrywa druga osoba, testuje to sprawdza, weryfikuje zgodnie z zachowaniami tego aktora, czasem próbuje na nią wpłynąć. Podobnie sam , prezentuje jaką rolę gra, a partner jego gesty interpretuje, stosownie do tego wyrażając swoją akceptację bądź jej brak, dokonuje modyfikacji, wypróbowywania itd. Partnerzy uzgadniają i modyfikują swoje role w ramach postępowania procesu interakcji.
Goffman w tym kontekście mówił również o „labelling” czyli swego rodzaju etykietowaniu czy też naznaczaniu społecznym, gdy otoczenie narzuca nam pewną rolę i aby nasze przedstawienie odniosło sukces musimy zgodzić się na jej przyjęcie przynajmniej w pewnym zakresie.
Role-taking - próba spojrzenia z perspektywy naszego rozmówcy. „pomyśl jak ja to widzę...” pomaga nam w uzgodnieniu definicji i ról z pozostałymi aktorami.