Konspekt analizy opowiadania/noweli „Chłopiec z Biblią” Tadeusza Borowskiego
I. Rozpoznanie:
1948 r.- cykl opowiadań pt „Pożegnanie z Marią” - akcja dzieje się na Pawiaku (miejsce przejściowe, poczekalnia)
II. Narrator:
1 os. l. poj.- kiedy zaczyna się gra w karty, 3 os. l. poj.- z punktu widzenia współwięźniów
Techniki narracyjne:
- narracja personalna (narrator to uczestnik akcji)
- dużo dialogów (mało akcji, akcja ograniczona do minimum → to opowiadanie jest sceniczne, udramatyzowane pod względem formy)
- brak zmiennych punktów widzenia, mowy pozornie zależnej
- opowiadanie apsychologiczne
- behawioryzm- akcja → reakcja, fakty widzialne i realne, zachowanie, słowa, gesty
- narracyjny behawioryzm- pokazanie tylko reakcji bohaterów, a nie ich przeżyć, brak niepotrzebnych rzeczy, autentyczne doświadczenia, brak fikcji, literatura faktu
III. Sytuacja / czas i miejsce:
Wieczór, noc, wiosna, pierze + bezludne getto = po powstaniu w 1943
Pawiak- cela (na dole, w piwnicy, zbyt mała na tyle osób, nieludzkie warunki, okno / drzwi, karty, wyryte imiona i daty → poczekalnia między życiem, a śmiercią, miejsce przejściowe, świadczy o masowości zbrodni, to co dokonuje się tutaj ma charakter masowy)
Sytuacja uwięzienia- ekstremalna (ostateczna, decydująca)
VI. Bohaterowie:
Wielu- współwięźniowie, ofiary i kaci, ludzie różnych narodowości, ludzie różnych zawodów pochodzący z różnych warstw społecznych, w różnym wieku
Za co siedzą?- Matula (za udawanie Niemca i za napadanie na Polaków), Kozera (przemyt żywności), Tadeusz (został złapany podczas łapanki kiedy szukał narzeczonej), chłopiec (za rysowanie kredą na ulicy)- w większości są to minimalne przewinienia
Wniosek- nie ma racjonalnej reguły za co można trafić do więzienia (model systemu totalitarnego), o tym decyduje przypadek
Reakcje- nerwowe maszerowanie 9ukrywanie lęku, dawanie wyrazu swojemu lękowi, ukrywanie go), granie w karty dla zabicia czasu i nie myślenia o śmierci, czytanie Biblii (chłopiec wierzy że nic mu się nie stanie, co istnieją przecież jakieś zasady, a on nic złego nie zrobił i jego tata jest bankierem)
Tadeusz- ma szczęście w kartach, wie na czym polega życie na Pawiaku - sprowadza się do instynktu przetrwania
Wniosek- w takiej sytuacji ludzie nie interesują się innymi, dbają tylko o swój byt, przetrwanie za wszelką cenę. Człowiek staje się zdehumanizowany, pozbawiony ludzkich odruchów. Przypadkowość tego kto umiera.
V. Motywy:
Biblia- zbiór zasad, kamuflaż, wiara, dekalog (moralność), wyjście chłopca na śmierć razem z Biblią
Gra- w oczko o kanapki (przetrwanie), losowa, przypadkowość ludzkiego życia (w celi wszystko zależy od przypadku)
Drzwi- otwarte, z napisami, drzwi śmierci (przy wywoływaniu na śmierć), powrót Mikulskiego (wejście kapusia)
Wniosek- ten teks to nowela, świadczy o tym motyw z sokołem (drzwi); motywy symboliczne
VI. Styl:
Dominacja dialogu nad opowiadaniem
Spowolnienie akcji, ograniczenie jej do minimum
VII. Podsumowanie:
Świat na niby, rządzony przez przypadek, życie na niby, tymczasowość, niemożność planowania czegokolwiek, brak reguł w obozie ( dominacja szczęścia, przypadku, zmiany humoru).
Opracowała Daria Kaniewska III a