359. Stylizacja językowa i jej odmiany.
Stylizacja polega na świadomym wprowadzeniu do stylu utworu literackiego środków językowych, właściwych językowi dawnych epok - jest to wprowadzenie do utworu elementów gwarowych, środowiskowych. Rodzaje stylizacji: archaizacja stylizacja gwarowa - dialektyzacja stylizacja na język potoczny stylizacja na język środowiskowy stylizacja poetycka inne zabiegi stylizacyjne służące celom humorystycznym, satyrycznym Stylizacja może obejmować cały utwór, pewne jego partie (np. wypowiedzi bohaterów), może dotyczyć wszystkich elementów dzieła (fleksji, składni, słownictwa itp.) Formy archaiczne od najdawniejszych czasów uważane były za bardzo uroczyste, nadające się do stosowania w stylu podniosłym. Jednocześnie rozkwit archaizacji nastąpił w Polsce dopiero w XIX wieku. Wiąże się to z rozwojem zainteresowań historycznych. Tematyka historyczna wkroczyła do dzieł romantycznych takich jak "Grażyna" czy "Konrad Wallenrod" Adama Mickiewicza. W tych utworach archaizacja odnosi się głównie do realiów życia rycerskiego (słowa: giermek, rajtar, brzeszczot). Znakomitym przykładem archaizacji dzieła literackiego są powieści historyczne Henryka Sienkiewicza. Sienkiewicz dokonał w "Trylogii" stylizacji językowej na wzór XVII-wiecznej polszczyzny - wzorem dla niego stały się "Pamiętniki" Paska. Zalety zabiegu dokonanego przez Sienkiewicza to po pierwsze wszechstronna stylizacja - w zakresie słownictwa, fonetyki, fleksji, składni, po wtóre sposób zastosowania tych elementów - archaizacja nie zaciemnia czytelności tekstu. W wierszu "Przedśpiew" Staffa archaizacja ma podkreślić związek autora z klasycyzmem. Archaiczne są treść i forma (wyrazy "brzemienna", "niewiasta", "starce") Stylizacja gwarowa - na przykładzie wiersza "Na skalnym Podhalu" Kazimierza Przerwy-Tetmajera czy "Chłopów" Stanisława Reymonta. Stylizacja środowiskowa Stylizacja poetycka - "Ferdydurke" Gombrowicza, "Szewcy" Witkacego, "Monachomachia" Krasickiego - służące parodii, grotesce.
360. Rodzaje stylizacji językowej - przykłady w utworach literackich.
Stylizacja językowa polega na celowym wprowadzaniu do utworów środków leksykalnych i gramatycznych, charakterystycznych dla jakiejś epoki literackiej, dla określonego dialektu regionalnego lub środowiska. Stylizacja językowa jest jakby naśladowaniem pewnego stylu językowego. Najważniejsze rodzaje stylizacji to:
archaizacja - polega na wprowadzeniu do utworu archaizmów i form archaicznych w celu przybliżenia określonej epoki, na przykład “Stara baśń” Kraszewskiego czy “Krzyżacy” Sienkiewicza. Służy temu celowi używanie dawnego słownictwa i dawnych form fonetycznych, składniowych i morfologicznych. Ma to wywołać odpowiedni nastrój i zbliżenie czytelników do danej epoki.
Stylizacja gwarowa (dialektyzacja) - polega na wprowadzeniu form gwarowych w celu scharakteryzowania poszczególnych osób i nadawaniu utworowi gwarowych cech słownikowych i gramatycznych. Przykładami mogą być: “Wesele” Wyspiańskiego, “Na skalnym Podhalu” Tetmajera - autentyczna gwara podhalańska, czy “Chłopi” Reymonta - stylizacja gwary łowickiej.
Stylizacja środowiskowa - polega na wprowadzeniu do utworu wyrazów i zwrotów charakterystycznych dla jakiegoś środowiska i używaniu w utworach słownictwa charakterystycznego dla danego środowiska. Za przykład mogą posłużyć “Syzyfowe prace” - środowisko uczniowskie. Poza funkcją realistyczną, stylizacja środowiskowa często pełni funkcję humorystyczną.
Można także wspomnieć o stylizacji biblijnej użytej w “Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego” Mickiewicza.
Sposoby stylizacji językowej mogą być różne: albo autor posługuje się samym tylko słownictwem, albo sięga po dalsze środki, stylizując formy gramatyczne i składnię. Może też być stylizacja patetyczna (styl pełen patosu), humorystyczna i groteskowa (parodia