ZDANIA ZŁOŻONE WSPÓŁRZĘDNIE |
ZDANIA ZŁOŻONE PODRZĘDNIE |
|
Składa się ze zdań niezależnych, tzn. równych wobec siebie, mogących istnieć niezależnie od siebie.
Podział zdań złożonych współrzędnie: * Ze względu na połączenie spójnikiem lub nie, możemy podzielić je na: 1) zdania spójnikowe 2) zdania bezspójnikowe
* Ze względu na stosunek treściowy zdań składowych: 1) zdania współrzędne łączne - treści tych zdań łączą się ze sobą w czasie lub w przestrzeni - połączone są za pomocą spójników: i, a, oraz, tudzież, to-to lub bezspójnikowo. _______________........................_______________
2) zdania współrzędne rozłączne - treść jednego zdania wyklucza równocześnie istnienie treści zdania drugiego, - połączone są za pomocą spójników: albo, lub, bądź, czy lub bezspójnikowo. --------------------<…………….>-----------------------
3) zdania współrzędne przeciwstawne - treść drugiego zdania jest w jakimś sensie przeciwstawiona treści zdania pierwszego, - połączone są za pomocą spójników: a, ale, lecz, zaś, wszakże, jednak, jednakże, tylko, przeciwnie, natomiast, tymczasem lub bezspójnikowo. ------------------……………----------------------
4)zdania współrzędne wynikowe - treść drugiego zdania wynika z treści zdania pierwszego, - połączone są za pomocą spójników: więc, zatem, toteż, tedy, przeto, dlatego, wobec tego lub bezspójnikowo. ----------------……………>--------------------------
|
Zdania, w których jedno zdanie jest zależne od drugiego. Składa się ono z dwóch części: zdania nadrzędnego i zdania podrzędnego.
Zdanie nadrzędne ______________
pytanie zdanie podrzędne ________________
Rodzaje zdań podrzędnych: 1) zdanie podmiotowe - zastępuje podmiot zdania nadrzędnego - odpowiada na pyt: kto? co? - rozpoczyna się od: * zaimków względnych: kto, co, który, czyj w różnych przypadkach, * spójnika: że * zaimków pytających: kto? co? jaki? który? gdzie? kiedy?
2) zdania orzecznikowe - zastępuje orzecznik rzeczowny albo przymiotny zdania nadrzędnego, - odpowiada na pyt: kim jest? czym jest? jaki jest? kim został? czym się stał? - rozpoczyna się od: * zaimków względnych: kim, czym, jak * spójników: że, by, aby, ażeby - w zdaniu nadrzędnym orzecznikiem bywa zaimek taki, który jest odpowiednikiem zdania orzecznikowego.
3) zdanie dopełnieniowe - zastępuje dopełnienie zdania nadrzędnego, - odpowiada na pyt. Przypadków zależnych: kogo? czego? komu? czemu? kogo? co? kim? czym? (o) kim? (o) czym? - rozpoczyna się od: * zaimków względnych: co, jak, gdzie, kiedy, dlaczego, * spójników: że, iż, żeby, ażeby, aby, by, jakoby, * partykuły: czy
|
4) zdanie przydawkowe - zastępuje przydawkę zdania nadrzędnego, - odpowiada na pyt: jaki? który? czyj? ile? - rozpoczyna się od: * zaimków względnych: co, jaki, który, kiedy, * spójników: że, iż, żeby, ażeby, aby, by, jakoby,
5) zdania okolicznikowe - zastępują okolicznik zdania nadrzędnego, - odpowiadają na pytania: * zd. okol. miejsca: gdzie? skąd? dokąd? którędy? * zd. okol. czasu: kiedy? odkąd? jak dawno? jak długo? * zd. okol. sposobu: jak? w jaki sposób? * zd. okol. stopnia i miary: jak? jak bardzo? o ile? * zd. okol. celu: po co? w jakim celu? * zd. okol. przyczyny: dlaczego? z jakiego powodu? * zd. okol. warunku: pod jakim warunkiem? w jakim wypadku? * zd. okol. przyzwolenia: mimo co? wbrew czemu?
|