W każdym kraju istnieje określony ustrój pieniężny. Emisja znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym na terenie danego kraju jest suwerennym i niezbywalnym przywilejem państwa - związku publicznoprawnego. Państwo samo jednak tego przywileju nie wykonuje, powierza go bankowi centralnemu (emisyjnemu, państwa). Tę emisję bank realizuje w ramach pewnego porządku prawnego. Każde państwo posiada swój własny ustrój pieniężny określający organizację porządku pieniężnego, to znaczy:
Obowiązującą jednostkę pieniężną i jej podział na mniejsze jednostki.
Rodzaje znaków pieniężnych, ich nominały i wygląd zewnętrzny.
Stosunek wymienny narodowej jednostki pieniężnej do jednostek pieniężnych innych państw - tzw. reguły kursowe.
Zasady rozliczeń pieniężnych w kraju i za granicą.
Moc płatniczą - ważność w obiegu znaków pieniężnych i wszystkie zmiany.
Możliwość wywozu za granicę i przywozu banknotów, w szczególności o wysokich nominałach.
Warunki skupu i wymiany zużytych lub uszkodzonych znaków pieniężnych.
Zakaz oraz konsekwencje umyślnego zniszczenia, uszkodzenia i fałszowania pieniędzy.
Od czasu uznania znaków pieniężnych za prawny środek płatniczy ich wygląd bardzo się zmienił. Znaki poszczególnych państw zostały znacznie ujednolicone pod względem:
szaty graficznej (bardzo bogatej)
materiału, z którego są wykonywane
zabezpieczenia przed fałszerstwem: znaki wodne, barwne włókna ochronne, znaki holograficzne
metody druku - dziś stanowiące mieszankę stalorytniczego, typograficznego i offsetowego
każdy znak pieniężny posiada nazwę państwa lub banku emisyjnego, oznaczenie serii banknotu i kolejnych numerów, wartość nominalną wyrażaną cyframi i słownie, datę emisji, urzędową pieczęć, podpis jednego lub dwóch funkcjonariuszy banku centralnego
dwustronna szata graficzna, kompozycje geometryczne, motyw dekoracyjny (osoby, widoki)
Podstawową formą pieniądza gotówkowego są dziś bilety bankowe opiewające na okrągłe kwoty. Wartość nominalna banknotu zależy między innymi od:
organizacji obiegu pieniężnego (gotówkowy czy bezgotówkowy)
zasady innych rozliczeń
wysokości płac
wysokości cen towarów konsumpcyjnych
Jeżeli siła nabywcza jednostki pieniężnej danego kraju jest wysoka, to potrzeby obiegu pieniężnego wymagają znacznej ilości znaków pieniężnych o małej wartości nominalnej. Jeżeli siła nabywcza jest niska, istnieje potrzeba emisji wielu znaków o dużej wartości nominalnej. W każdym kraju z uwagi na potrzeby praktyczne obiegu pieniężnego często zachodzi konieczność wymiany znaków pieniężnych na nowe. Wycofaniu z obiegu mogą podlegać wszystkie pieniądze danego kraju - taką operację przeprowadza się na zasadzie reformy pieniężnej. W Polsce miała miejsce 28 października 1950 roku przy tzw. zmianie ustroju pieniężnego Polski. Wymieniano 100 starych złotych za 1 nowy. Płace wymieniono 100 za 3 nowe złote. Od 1 stycznia 1995 trwa denominacja złotego, na której nikt nie traci. Często ma miejsce wymiana określonych znaków pieniężnych, których obieg został uznany za niepożądany. Najczęstszym powodem tego rodzaju decyzji jest fakt zniszczenia banknotów lub znaków pieniężnych. W Polsce do kategorii banknotów uszkodzonych zalicza się taki, któremu brak 2/5 lub więcej części, jeśli nawet przedstawiana część banknotu posiada serię, numer i podpisy z NBP. Do banknotów zużytych zalicza się banknoty zużyte w stopniu uniemożliwiającym stwierdzenie ich autentyczności. Do tej kategorii zalicza się również banknoty o niewątpliwej autentyczności, ale nie nadające się do obiegu.
Pojawienie się w obiegu fałszywych pieniędzy jest również powodem do wymiany banknotów. Najlepszym przykładem fałszerstwa było podrobienie w czasie wojny przez Niemców biletów Banku Anglii. Były drukowane jednostronnie z datą emisji 1937 lub wcześniejszą, nazywane „białymi funtami”. Były tak doskonale podrobione, że nierozpoznawalne nawet przez ekspertów Banku Anglii. Przyjęto więc zasadę, że są przyjmowane do inkasa, odsyłane do Banku Anglii, który realizował banknot jeżeli banknot o tej samej serii i numerze nie został jeszcze wymieniony. Innym przykładem doskonałego fałszerstwa było sfałszowanie 500 FF banknotu parę lat po wojnie. Zjawisko nie było tak masowe jak poprzednie, bilety wymieniano na nowe. Najczęściej podrabianą walutą są USD, bo przywóz, wywóz i posługiwanie się USD nie były i nie są ograniczane. Cechy charakterystyczne oryginalnego banknotu dolarowego:
niezależnie od instytucji emitującej i daty emisji wszystkie banknoty dolarowe o jednakowej wartości nominalnej mają zawsze ten sam portret prezydenta (od 1$ do 100.000$)
w papier wprasowane są cienkie nitki jedwabne niebieskie i czerwone dające się wydłubać igłą bez uszkodzenia banknotu
rysunek jest zawsze bardzo wyraźny i precyzyjny
pieczęć jest również bardzo precyzyjna i wyraźna, na banknotach systemu rezerwy federalnej jest zielona, na biletach skarbu państwa - czerwona
numeracja różni się tak samo kolorami, umieszczana idealnie poziomo i przy zachowaniu idealnych odstępów między cyframi
Oszustwa najczęściej ograniczały się do zmiany nominałów. Banki w razie wątpliwości co do autentyczności banknotu przyjmują go do inkasa i rozpoczynają procedurę mającą na celu wykrycie fałszerza. Zajmuje się tym poza bankiem centralnym policja danego kraju i Interpol. Do roku 1996 dolar amerykański był jednakowy. Od tego czasu wprowadzane są nowe wzory banknotów, początkowo 100$. Pomogło to we wprowadzeniu nowych zabezpieczeń, przy czym rozmiary i kolory pozostały te same, stare banknoty były sukcesywnie wycofywane z obiegu. Zmieni się portret prezydenta: będzie większy i przesunięty w lewo. Znak wodny ukazuje tego samego prezydenta, na klapie wielebny ma hologram. Seria to dwie litery oznaczające rok wydania i bank rezerwy federalnej, osiem cyfr i dodatkowa literka na końcu. Całkowity koszt zaprojektowania nowych banknotów to 765 tys. $. Koszt jednego banknotu 100$ to 3.7 centa. Każdego roku produkuje się 9 miliardów banknotów dolarowych o różnych nominałach. Pierwszy transport nowych dolarów poleciał do Moskwy. Po kilku miesiącach rozpleniło się fałszerstwo, toteż rozważa się wprowadzenie dodatkowych zabezpieczeń. Podobna sytuacja była z marką niemiecką, jeszcze przed wejściem oryginałów krążyły fałszywki.