ZAKRES UNERWIENIA NERWU III
Nerw III (n. oculomotorius)
Jądra:
Leżą w śródmózgowiu na wysokości wzgórków górnych blaszki pokrywy.
Wyróżnia się następujące jądra:
Jądro główne nerwu okoruchowego, czyli jądro wielkokomórkowe (parzyste).
Jądro dziobowe, Perli, nerwu okoruchowego (leży w płaszczyźnie pośrodkowej między jądrami głównymi), nieparzyste. Dla mięśnia rzęskowego.
Jądro dodatkowe nerwu okoruchowego, czyli jądro autonomiczne nerwu okoruchowego,
(jądro Westphala - Edingera).
Anatomia:
Korzenie nerwu okoruchowego wychodzą z jąder tej samej oraz przeciwległej strony.
Podstawę pnia mózgu opuszcza w dole międzykonarowym dwoma grupami pęczków (grupa boczna i przyśrodkowa).
Przebija oponę twardą a następnie biegnie w ścianie bocznej zatoki jamistej.
Przechodzi przez szczelinę oczodołową górną, przez którą wchodzi do oczodołu - w szczelinie tej leży w kącie przyśrodkowym.
W szczelinie oczodołowej górnej oddzielają się przywspółczulne włókna nerwu III i podążają do zwoju rzęskowego, skąd po przełączeniu biorą początek włókna pozazwojowe unerwiające mięsnie wewnętrzne oka (mięsień rzęskowy, zwieracz źrenicy, (Mazur pisze jeszcze, że rozwieracz źrenicy też).
Obszar unerwienia:
Włóknami ruchowymi - mięsień dźwigacz powieki górnej, 3 mięśnie proste gałki ocznej: górny, przyśrodkowy, dolny oraz mięsień skośny dolny.
Włóknami przywspółczulnymi - mięsień rzęskowy oraz mięsień zwieracz źrenicy (wszystkie mięśnie wewnętrzne oka).
Nie unerwia mięśnia prostego bocznego i skośnego górnego.
Czynności główne zewnętrznych mięśni ocznych:
|
|
Mięsień prosty górny |
Unoszenie gałki ocznej(działanie zwiększa się w odwiedzeniu oka, zmniejsza w przywiedzeniu) |
Mięsień prosty dolny |
Obniżanie gałki ocznej (działanie zwiększa się w przywiedzeniu, zmniejsza w odwiedzeniu) |
Mięsień prosty przyśrodkowy |
Przywodzi oko |
Mięsień skośny dolny |
Unoszenie gałki ocznej (działanie zwiększa się w przywiedzeniu, zmniejsza w odwiedzeniu) |
Porażenie:
Przyczyny: udar mózgu, stwardnienie rozsiane, zapalenie mózgu, pourazowe uszkodzenie nerwu III( złamanie podstawy czaszki), tętniak podklinowy t. szyjnej lub tętnicy łączącej tylnej, zapalenie opon mózgowych, przetoka tętniczo - żylna w zatoce jamistej, etiologia zakaźna, zakażony zakrzep zatoki jamistej.
Objawy:
W uszkodzeniu pnia nerwu okoruchowego opadnięcie powieki występuje jako objaw wczesny (razem z rozszerzeniem źrenicy).
Porażenie całkowite obwodowe:
Dwojenie obrazu,
opadnięcie powieki - odnerwieni mięśnia dźwigacza powiek
zez rozbieżny z ustawieniem gałki ocznej ku dołowi i na zewnątrz - w skutek działania pozbawionego antagonisty mięśnia prostego bocznego
rozszerzeniem źrenicy, brakiem odruchu na światło i zniesieniem akomodacji - porażenie włókien przywspółczulnych
wszystkie ruchy SA porażone z wyjątkiem ruchu odwodzenia oraz nikłego ruchu ku dołowi
występuję dwojenie we wszystkich kierunkach z wyjątkiem patrzenia w bok
Porażenie jądrowe:
występuje zwykle łącznie z zaburzeniem spozierania pionowego
Jeśli proces postępuje to opadnięcie powieki zwykle występuje jako ostatnie („na końcu spada kurtyna”).
Oszczędzenie (często) mięśni wewnętrznych (przy uszkodzeniach jądra głównego).
Często towarzyszą objawy ze strony OUN.
Zespoły pniowe z jądrowym niedowładem nerwu III:
Zespół Webera - porażeniu nerwu III po stronie ogniska towarzyszy połowiczy niedowład po stronie przeciwnej i ośrodkowym porażeniem n VII i XII (jeden z zespołów pniowych, naprzemiennych). Jego stwierdzenie wskazuje na uszkodzenie w obrębie konara środkowego mózgu, najczęściej w przebiegu udaru mózgu - obszar unaczynienia tętnicy podstawnej.
Zespół Benedicta - objawia się porażeniem n III po stronie ogniska uszkodzenia oraz przeciwstronnym występowaniem drżenia, ruchów pląsawiczych lub atetotycznych, niezborności i niedowładu \porażenia połowiczego. Stwierdzany jest u chorych z uszkodzeniem w obrębie jądra czerwiennego, konara środkowego mózgu i nakrywki. Najczęściej w przebiegu udaru mózgu - obszar unaczynienia tętnicy podstawnej.
Zespół Nothnagela - porażenie n III po stronie uszkodzenia oraz niezborność kończyn po stronie przeciwnej. Proces patologiczny we wzgórkach górnych lub dolnych