SAMORZĄD TERYTORIALNY W SZWAJCARII

1.GMINY W PAŃSTWIE FEDERALISTYCZNYM

Szwajcaria-państwo federelane, poza władzą centralną występują 26 kantony, jako państwa członkowskie

KANTONY- suwerenne nieograniczone konstytucją związkową, realizują wszystkie prawa nieprzekazane władzy federalnej, oznacza to, iż państwowość Szwajcarii nie jest wynikiem decentralizacji, lecz powstała w drodze łączenia się od dołu. Kantony stanowią po szczeblu federalnym drugi szczebel polityczny kraju, trzecim są gminy.

GMINY- starsze od kantonów, ale prawnie to przez nie zostały utworzone, oznacza to, iż to nie federacja określa i reguluje istotę gmin. Gminy posiadają podwójną rolę:

• są państwowymi władzami lokalnymi wypełniającymi zadania zarówno Związku jak i kantonów. Zadania: rejestr stanu cywilnego, księgi gruntowe, kontrola zameldowań mieszkańców, rejestr wyborców

• w drugiej płaszczyźnie są korporacjami samorządowymi upoważnionymi do samodzielnego regulowania swoich spraw z uwzględnieniem porządku prawnego. Zadania: kultura, sport pozaszkolny, przedsiębiorstwa komunalne, zaopatrzenie w elektryczność, gaz, przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej, prowadzenie szkół nieobowiązkowych.

2.ORGANIZACJA GMIN I DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA

26 kantonów, w każdym z nich można znaleźć różnice dotyczące regulacji odnośnie organów gmin. Najważniejszym organem gmin jest ogół głosujących obywateli, który wybiera we wszystkich gminach ich najważniejsze organy uczestniczące.

I TRADYCYJNE FORMY ORGANIZACYJNE

W tradycyjnych formach jest to ogół obywateli i rada gmin

Ogół obywateli wybiera z reguły od 5 do 9 członków. W mniejszych gminach tylko przewodniczący rady(określany, jako prezydent gminy) pełni są funkcję odpłatnie inni członkowie rady pracują społecznie.

Obywatele realizują swoje prawa poprzez zgromadzenia gminne. Rozstrzyga ono na podstawie materiałów i projektów zgłoszonych przez radę gminy.

Taka oddolna demokracja wiąże się nierozerwalnie z szwajcarskim rozumieniem państwa, ważne rozstrzygnięcia, zatem powinny być akceptowane przez wszystkich obywateli również w sposób rzeczywisty. Jeśli chodzi o historię nie tworzono „demokracji zgromadzeniowej” była ona naturalną formą porozumienia się w sprawach miejscowych. Udział w zgromadzeniu nie był traktowany, jako prawo, lecz obowiązek.

Bardziej skomplikowana sytuacja występowała w miastach, gdzie nie było zgromadzeń ludowych a w radach zasiadała szlachta, wielcy posiadacze ziemscy i bogaci kupcy.

W wyniku Wielkiej Rewolucji Francuskiej stary Związek Szwajcarski rozpadł się. Konstytucja z 1798 roku poprzedziła ustawę z 1799 roku o gminach o bardzo nowoczesnych zasadach. Jednak wraz z klęską Napoleona wszystko stało się manukulturą. Dopiero około 1830 roku powstało wiele nowych konstytucji kantonalnych i w ich następstwie nowe ordynacje wyborcze nieraz i struktura istnieje do dziś. instytucji demokracji bezpośredniej należy, zatem szukać na płaszczyźnie kantonalnej a nie w prawie gminnym.

Dzisiejsza sytuacja demokracji zgromadzeniowej przedstawia się następującą: z 3000 gmin 85% zna system zgromadzeń( zaznaczyć należy, że około 45% gmin posiada mniej niż 1000 mieszkańców, a około 20% mniej, niż 200 co znacznie ułatwia ta formę demokracji). Jednak w gminach z ponad 1000 mieszkańców zaczynają występować różne problemy. W gminach z 8000 mieszkańców w zgromadzeniach bierze udział 5% uprawnionych. Z tych względów wiele konstytucji kantonalnych dopuszcza rozstrzygnięcia projektów bezpośrednio przy urnach. Wiele gmin obecnie zorganizowanych jest w systemie mieszanym-zgomadzenia i głosowania przy urnach.

II GMINY Z ORGANIZACJĄ PARLAMENTARNĄ

Parlament gminny oznacza przejście od procesu decyzyjnego w ramach demokracji bezpośredniej do demokracji przedstawicielskiej. Parlament, bowiem przejmuje uprawnienia przysługujące ogółowi obywateli. Ogół obywateli nie spotyka się już na zgromadzeniach, ale podejmuje decyzje bezpośrednio przy urnach. Parlament tak jak rada wybierany jest przez ogół obywateli, stworzony jest do tworzenia polityki w sposób stały.

W gminach liczących, co najmniej 10 000 mieszkańców są parlamenty gminne. W kantonie genewskim i Neuchatel powołanie parlamentu jest obowiązkowe, wyjątkiem są mniejsze gminny z mniej niż 800 mieszkańcami w kantonie Vadu,

Parlamenty są bardzo różne, są małe po 20 deputowanych i gremia z 100 osobami. W miastach parlamenty liczą od 40 do 70 członków.

III ZADANIA GMIN

Klasyczny podział działalności:

• do funkcji prawodawczych gminy są zobowiązane przez prawo kantonalne i tak do ich zadań należy wydawanie ordynacji gminnych ( jest w nich określana organizacja gminy), wydanie komunalnej regulacji budowlanej, jeśli natomiast gminy realizują zadania dobrowolnie muszą do tego stworzyć podstawy prawne

• administracja w tej kwestii nastąpiło bardzo wiele zmian gminy z czasem utraciły na rzecz federacji wiele uprawnień. Obecnie to federacja jest ustawodawcą a gminą przekazuje się wykonanie za pośrednictwem władz lokalnych, czyli kantonów.

• Azyl: gminy zostały zobowiązane do zbierania i rozpatrywania wniosków o azyl.

• Związek zadań odpowiadający klasycznemu podziałowi znajdujemy obecnie przy przejmowaniu zadań. Coraz częściej wielkość gminy jest nie bez znaczenia, zadania są rozwiązywane w ramach związków celowych lub gminnych. Tyczy się to: zaopatrzenia w wodę, spraw kanalizacyjnych, prowadzenia określonych typów szkół, szpitali i domów opieki, instytucji pomocy społecznej, zadań planowania regionalnego i lokalnego ruchu drogowego.

Gminy są obecnie powiązane ze sobą różnorodnymi umowami o współpracy

IV AUTONOMIA GMINY

Gmina posiada autonomię, ponieważ nie jest to jednostka zdecentralizowana państwa, lecz rozporządza własną wolą polityczną, jako korporacja samorządowa. Gminy mają udział w urzeczywistnianiu demokracji na małym obszarze i państwa prawnego i wolności obywateli. Autonomia daje większe szanse demokracji na małym obszarze, miarkuje wpływ kantonów. Gminy nadal wypełniają funkcje dla kantonów i federacji przyczyniając się do demokracji, umożliwiają wzajemną kontrolę i realizację zadań związanych z interesami lokalnymi.

Mimo orzecznictwa Sądu Związkowego, który przyjął ochronę autonomii gminnej, jako niepisane prawo konstytucyjne gmin, kantony poprzez konstytucję muszą i ustawy, w jakich dziedzinach gminom przysługuje swoboda decyzyjna.

AUTONOMIA GMINY ZOSTAJE NARUSZONA POPRZEZ:

• Przekroczenie kompetencji kontrolnych przez władze kantonów

• Uchylenie postanowienia regulacji gminnej przez władzę nadzorczą bez podania okoliczności prawnych

V FINANSE GMIN

Główne źródła dochodów gmin to podatki bezpośrednie:

• dochodowy

• od majątku

• od osób fizycznych

• od osób prawnych

• od zysku

• od kapitału

Kanton zarówno jak i gmina określa roczną stopę podatkową; gmina zbiera podatki dla siebie i kantonu. Oprócz podatków i opłat istnieją jeszcze dwa dalsze czynniki finansowania:

• Międzykomunalne wyrównywanie finansowe, katony ze względu na różnorodność gmin(wielkość) mają wyważyć w odpowiedni sposób obciążenia gmin podatkami i świadczeniami

• Przedmiotowe i gałęziowe świadczenia transferowe do gmin ze wspólnot nadrzędnych w ramach przekazanym gminom zadań, takie płatności wyrównawcze, wpłaty i subwencje mają na celu małym i słabym gminom realizację ich zadań

VI NADZÓR NAD GMINAMI

Nadzór nad gminami sprawują kantony.

Do organów nadzoru zalicza się:

• Rząd (egzekutywa kantonu)

• Rzeczowo właściwy departament administracji kantonalnej

• Władze okręgowe

• Organy orzecznictwa

Środki nadzoru to:

• Przedłożenie aktu gminy

• Zapytania

• Sprawozdania

• Kontrole (inspekcje i rewizje)

• Wgląd do akt

• Przesłuchania

• Wydanie prawnie niewiążących wytycznych

• Zgoda na wydanie zarządzeń, postanowień

• Wykonanie zastępcze

3. OCHRONA PRAWNA

I OCHRONA PRAWNA OBYWATELI

Zarządzenia niższych instancji wydawane przez korporację publicznoprawną mogą być zakwestionowane do najwyższych władz korporacji.

Najpierw skarga obywatela trafia do rady gminy, która spełnia tym samym swoją funkcję orzeczniczą. Jeżeli zainteresowany nie zgadza się z rozstrzygnięciem rady gminy może zaskarżać je do rządu kantonalnego, następną instancją jest kantonalny sąd administracyjny. W ostatniej instancji obywatelowi przysługuje skarga do Sądu Federalnego, jako najwyższego wewnątrzpaństwowego trybunału.

Oprócz tego obywatelowi przysługuje prawo z złożenia doniesienia do władzy nadzorczej

II OCHRONA PRAWNA GMINY

Gminy przysługuje ochrona prawna aż do Sądu Federalnego poprzez skargę o zachowanie jej autonomii. Gmina tym samym może bronić się przed działaniem nadrzędnego organu, jeżeli

4. STOLICA FEDERACJI, JAKO PRZYKŁAD GMINY MIEJSKIEJ

I ZAGADNIENIA OGÓLNE

Berno jest stolicą Szwajcarii, siedzibą parlamentu federalnego i większości administracji związkowej. Różni się przez to od innych miast: Zurychu miasta finansów, Bazylei miasta chemii i Genewy siedziby ONZ w Europie czy Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża.

II POLITYCZNA GMINA BERNO

Gmina polityczna- terytorialnie władcza korporacja na szczeblu komunalnym, do której należy każdy mieszkańca; jest to gmina uniwersalna

Najważniejszymi organami są:

• Uprawnieni do głosowania

• Parlament gminy przedstawiciele obywateli wybierani na 4 lata, członek parlamentu nie może sprawować swej funkcji dłużej niż 12 lat

• Rada gminy składa się z 7 członków, ponadto obywatele wybierają z pośród nich prezydenta miasta. Członkowie Rady są płatni.

Administracja miejska podzielona jest na następujące wydziały:

• Dyrekcja prezydialna

• Dyrekcja policji

• Dyrekcja opieki społecznej i zdrowia

• Dyrekcja szkół

• Dyrekcja planowania i budowy

• Dyrekcja finansów

• Dyrekcja przedsiębiorstw komunalnych

III BERNO-GMINA OBYWATELSKA

Gmina obywatelska inaczej mieszkańców, otrzymują gminne prawo obywatelskie, realizują szczególne zadania przekazane im przez ustawy, administrują swym majątkiem i mogą przejmować inne zadania, które nie są realizowane przez gminne polityczną

Organy gminy obywatelskiej

• Zgromadzenie gminy

• Prezydent i wiceprezydent wybierany przez zgromadzenie

• Wielka Rada Obywatelska składa się z prezydenta wiceprezydenta i 50 członków

• Mała Rada Obywatelska organ wykonawczy gminy. Składa się z prezydenta wiceprezydenta i 13 członków z grona Wielkiej Rady.

Zadania gminy obywatelskiej

• Opieka i przedstawicielstwo zamieszkałych w kantonie obywateli

• Zadania natury ogólno użytecznej i kulturalnej służące całej społeczności (pielęgnacja lasów)

• Kierownictwo i prowadzenie domu sierot, szpitali domów opieki i spokojnej starości, bibliotekę, muzeum, dom koncertowy, bank

Gmina obywatelska nie posiada władzy stanowienia podatków, największą część jej przychodów stanowią wpływy z jej posiadłości.

---