Ortopedia - w, Wykład I


0x08 graphic
0x01 graphic

Wykład I. 08.10.04r.

„Leczenie złamań małych zwierząt”

egz. - ogólna znajomość zagadnienia (nie tylko wykłady); egz. ustny

Zagadnienia ogólne związane ze złamaniami

- kość blaszkowata - zbudowana z osteonów z kanałem Haversa (w nim tętnica, żyła, nerw)

- osteony otoczone są większymi kanałami (skupiskami kolagenowymi)

- kość gąbczasta

- dwu warstwowa okostna:

warstwa wewnętrzna - poprzez komórki osteogenne zapewnia wzrost na grubość oraz odpowiada za proces gojenia. W dorosłej kości warstwa ta jest cieńsza i luźniej związana z kością (nacina się ją przy zabiegach kortykotomii), w młodych kościach gruba i ściśle przylega do kości.

Kość zbudowana jest z macierzy i komórek (osteoblasty, osteocyty, osteoklasty).

Osteoblasty

- powstają z komórek mezenchymalnych intensywnie dzielących się

- syntetyzują macierz pozakomórkową - inicjują proces mineralizacji

- są modulatorami procesu resorpcji kości (kolagenaza)!!

- regulowane są hormonalnie, witaminami, cytokinami

- duża aktywność fosfatazy zasadowej AP - marker enzymatyczny gojenia kości

- osteoblasty → osteocyty

Osteocyty

- dojrzałe komórki kości

- mają długie wypustki (kanalikule), którymi komunikują się między sobą oraz z naczyniami włosowatymi i osteoblastami (utrzymują homeostazę)

Osteoklasty

- komórki wielojądrzaste, duże (20-100m)

- leżą na powierzchni resorbowanej kości w zatokach Hofshipa

- odpowiadają za modelowanie kości

- zawierają liczne wakuole, a ich błona komórkowa tworzy rąbek koronkowy (rąbek szczo-teczkowy, tzw. kryza) od strony niszczenia kości - wcina się w młodocianą kostninę lub dorosłą kość

rys.1

Macierz kostna:

- 35% z komponenty organicznej - 95% to kolagen

- 5% to substancja podstawowa (nieupostaciowane czynniki

organiczne)

- 65% z komponenty nieorganicznej: hydroksyapatyt Ca10(PO4)6(OH)2

Kolagen - najczęściej typu I (typy zależą od układu aminokwasów i rodzaju łańcuchów): glicyna, prolina, hydroksyprolina, hydrosylizyna; podwójna helisa.

Kość niedojrzała - k. gąbczasta, k. beleczkowata, chrząstki wzrostowe przynasadowe, a dodatkowo k. podchrzęstna na nasadach.

Białka niekolagenowe kości (5%):


Biomechanika kości:

- wytrzymałość na ściskanie - 150N/mm2 (wytrzymałość żeliwa), na naciąganie 120N/mm2

- kość może zanikać z bezczynności i przerastać z nadczynności

- przy za długim zostawieniu płytki -zgąbczenie tkanki kostnej

- u młodych goi się bez blizny

rys.2

- kość jest ciałem wiskoelastycznym -jest sprężysta ale może się też złamać:

→ przy krótkim czasie naprężenia - kość może więcej wytrzymać, jest bardziej sprężysta i ma większy próg odkształcenia

→ powolne naprężanie (maltretowanie kości) - niski próg odkształcenia, mała elastyczność, złamanie

- ma właściwości anizotropowe - jej wytrzymałość zależy od wypadkowej kierunków działania sił; różnie reaguje zależnie od przebiegu sił i naprężeń (złamania jedno- i wielo- odłamowe)

Wykład 2 15.10.04

Typy złamań w zależności od rodzaju sił:

1. ROZCIĄGANIE - dwie siły działają w przeciwnych kierunkach. Największe odkształcenie występuje w płaszczyźnie prostopadłej (złamania w okolicy przyczepów ścięgien guza łokciowego, krętarza)

2. KOMPRESJA - z powodu anizotropowej budowy kości i sił ścinających działających pod kątem 60 w stosunku do osi długiej kości. Miażdżenie beleczek kostnych. Głównie w urazach kręgów.

3. SKRĘCANIE - złamanie spiralne z ostrymi końcami odłamów. Kąt działania sił większy niż w kompresji (w zależności od warunków).

4. ZGINANIE - występują siły zginające od strony zginanej i rozciągające na stronie wypukłej

5. KOMPRESJA I ZGINANIE - siły kompresyjne powodują ukośne złamanie i po ich stronie powstaje odłamek zwany skrzydło motyla, wielkość sił zginających decyduje o wielkości odłamu (im większa siła zginająca tym większe skrzydło motyla). Przy zginaniu kości łukowatych np. udowej następuje ich kompresja.

Współczynnik Poissona - obrazuje w jakim stopniu zmienia się w stosunku do wydłużania, średnica tego ciała (następuje zwężenie); dotyczy rozciągania

Gojenie kości

Są to złożone procesy, ważne są:

- warunki unieruchomienia, użyte materiały

- typ złamania

I. Klasyczne wygojenie ma trzy etapy:

1. Faza zapalna - około 1 tygodnia od momentu urazu (wynaczynienie - przerwanie ciągłości kości i tkanek). Krwiak - pasywna rola w unieruchomieniu fragmentów, włóknik jest rusztowaniem dla proliferacji komórek, ma właściwości osteogenne.

- na 4 tygodnie po usunięciu krwiaka stabilizacja złamania jest o 60% mniejsza niż u tych z pozostawionym krwiakiem.

- martwica końców odłamów przy przerwaniu naczyń zawsze występuje, tylko różną ma rozległość:

- minimalna - przy złamaniach bez przemieszczenia

- znaczna - przy przemieszczeniach, oderwaniu przyczepów mięśni

- zabieg może pogłębić niedokrwistość

- Proliferacja komórek od 8h po urazie max po 24h - dotyczy to komórek okostnej, śródkostnej, szpiku i okolicznych tkanek, które dostarczają komórek multipotencjalnych (ważniejsze niż te z okostnej). Proliferacja naczyń okostnej (urazy zewnątrzkostne) powoduje odklejanie okostnej i po 4 tyg. dochodzi do 3x zmniejszenia stabilizacji.

2. Faza reperacji (gojenia) - 3 podokresy:

Fibroblasty - produkują substancje podstawową (ziarnina)

Osteoklasty - resorbują martwicę

Kolagen - zwiększa konsolidacje odłamów kostnych

Tkanka łączna (chrzęstna) powstaje z komórek mezenchymalnych niezróżnicowanych - chondroblasty lub osteoblasty. Przy braku tlenu dochodzi do metaplazji chrzęstnej, jej jakość jest zróżnicowana i zależy od względnej ruchomości odłamów kostnych -„0” idealna stabilizacja. Przy złej stabilizacji powstaje ścinanie i wrastanie naczyń, spada ciśnienie parcjalne tlenu i powoduje przekształcanie komórek mezenchymalnych w chondroblasty. Jest to stadium przejściowe, przemiana w stadium gojenia kostnego.

Zamaskowana radiologicznie- mocno zmineralizowana.

3. Przebudowa - remodeling (przekształcanie tkanki niedojrzałej w blaszkowatą)

Jest najdłuższa, może trwać wiele lat - u człowieka do 9 lat kość piszczelowa. Wg prawa Wolfa przebudowa modeluje (dostosowuje) kształt do obciążeń mechanicznych, zachodzi w warunkach cyklicznego obciążania. Nadaje właściwą orientację (kierunek) włóknom kolagenowym. Jednocześnie zachodzą procesy resorpcji przez osteoklasty (formują stożki wzrostu), odbudowy przez osteoblasty oraz rewaskularyzacja. Są one fizjologiczne i dotyczą obrotu kostnego, u różnych gatunków ???. Kostnienie zachodzi od odłamów do centrum złamania - w centrum jest więc kostnina(wg. prawa Wolfa), nadmiar kostniny jest usuwany.

Kompletna przebudowa występuje tylko u bardzo młodych osobników, ale nie koryguje deformacji, złego kątowania, asynchronicznego wzrostu kości promieniowej i łokciowej.

Dla uzyskania zrostu bezpośredniego wymagane są następujące czynniki:

- idealna adaptacja odłamów

- wywołanie dociskiem tarcia między odłamami

- totalny brak ruchów obrotowych między odłamami

- sztywne materiały ustalające by wykluczyć zginanie odłamów

- stosować materiały, których elastyczność przekracza elastyczność kości gdyż zbyt duża sztywność (przesztywnienie) powoduje zrzeszotnienie kości (osteoporozę)

Im większy krwiak i kostnina tym więcej martwej kości i tym większa niedokładność przy zespalaniu odłamów.

Pojawienie się narastania kostniny od zewnątrz kości świadczy o błędzie przy zespalaniu (reakcja organizmu). Jeśli nic się nie zrobi nie będzie wzrostu kości.

Minimalna ilość kostniny jest potrzebna - przenosi obciążenie na kość, oznacza prawidłowy dobór elastyczności i dobre złożenie.

Zaburzenia zrostu kostnego:

1. Opóźniony zrost (dilate union)

2. Brak zrostu - pseudozrost (non union)

3. Staw rzekomy (pseudoartrosis):

- noga konia

- noga słonia

- brak zrostu - oligotroficzny

Są to stawy:

- biologicznie czynne

- nieczynne - martwicze: dystroficzny, martwiczy, zdefektowany, atroficzny

rys.:

Wykład 3 03.12.2004

Postępowanie przy leczeniu złamań

  1. Ocena rodzaju złamania

  2. Wybór metody stabilizacji

Część bliższa: nasada

chrząstka wzrostu

przynasada

części bliższa i dalsza - kość gąbczasta

trzon kości - kość korowa

Uzależnienie miejsca złamania od typu złamania:

Podział złamania wg.Salter-Harrisa (złamania nasadowe i przynasadowe):

Bardzo niebezpieczne typ V i VI bo zwierzęta bardzo różnie reagują - nie kuleją lub nie ma bolesności, można przeoczyć to złamanie zwłaszcza jeśli nie ma się do dyspozycji RTG. Wtedy pojawia się problem za 2-3 m-ce zwłaszcza u młodych zwierząt - nasada kości promieniowej ulega skróceniu lub skrzywieniu. Pojawia się postawa francuska (nadgarstki są zbliżone do siebie a palce na zewnątrz) - jest to fizjologiczne u zdrowych jamników i welsh corgi.

Złamanie nasady dalszej kości ramiennej

Najwięcej problemów - złamania dotyczące części dalszej kości promieniowej

Złamania kłykcia bocznego najczęściej u buldogów francuskich.

Przemieszczenia kości doczytać z radiologii !

Leczenie:

  1. Tymczasowe unieruchomienie - ważne w przypadku złamań dalszych odcinków kończyny, które maja cienką warstwę tkanek miękkich, złamanie zamknięte może przekształcić się w otwarte, a odłamy mogą ulec dalszemu rozdrobnieniu

  2. Środki p/bólowe i antybiotyk - jeśli chodzi o antybiotyk to są dwie szkoły: profesor jeśli może podaje antybiotyk 2-3 dni przed zabiegiem, ale inni uważają że można go nie podawać, bo przyczynia się do kolonizacji środowiska i powstawania szczepów szpitalnych. Przy otwartym złamaniu podaje się antybiotyki o szerokim spektrum działania aż do czasu uzyskania wyników z antybiotykogramu.

  3. Opatrunek wzmacniamy szynami, drutami aluminowymi, watą i ligniną by wyłączyć z ruchomości staw leżący powyżej

  4. Złamania otwarte - wykonujemy jałowo, należy oczyścić ranę, usunąć tkanki martwe, pobrać próbki do bakteriologii

  5. Opatrunek pierwszej pomocy (przed zdjęciem RTG) - nie nastawiać, nie unieruchamiać całkowicie, tymczasowy. W przypadku złamań bliższych niż staw łokciowy i kolanowy- trudne do stabilizacji - umieszczenie zwierzęcia w klatce

Pomyłki !!!! - nastawianie zwichnięcia żuchwy gdy jest złamana !!!!!!!

Zasady leczenia:

  1. Nastawienie anatomiczne - umożliwia późniejszą ruchomość w stawach

  2. Sztywna stabilizacja

  3. Wczesne przywrócenie czynności - utrzymuje napięcie i masę mięśni kończyn - pełna ruchomość, odżywianie stawów, angażują siły obciążające kończyny do utrzymywania odpowiedniej gęstości kości

Metody z otwarciem ale bez dotykania (metoda biologiczna)

Przed leczeniem analiza:

- czy złamanie wymaga interwencji chirurgicznej

- czy jesteśmy w stanie prawidłowo przeprowadzić zabieg

Wybór metody zależy od opcji i wyposażenia.

Większość powikłań jest skutkiem błędów w technice operacyjnej ale obarcza się winą właściciela.!!!!

Aspekty techniczne:

- rozmiar implantu

- pozycja implantu (gwóźdź, płytka)

- przeszczep kości

- zastosowanie cerklarzu (drut)

- rodzaj cerklarzu

Najczęściej stosowane gwoździe doszpikowe i drutowanie.

Metoda gwoździowania doszpikowego

- pojedynczy gwóźdź Szanca (dawniej Dewita)- na końcu gwint

- idealne do kości udowej

- zapewnia stabilizację w trzech punktach:

  1. miejsce wprowadzenia

  2. cieśń jamy szpikowej - na podstawie średnicy trzonu kości dobieramy rozmiar gwoździa (w tym miejscu najwęższa jama szpikowa); średnica gwoździa ma wynosić 70-90% jamy w okolicy trzonu kości, można użyć kilku gwoździ

  3. dalszy odcinek kości gąbczastej

- do złamań spiralnych i skośnych gwoździe z cerklarzem (drutownie, szew kostny z drutu)

- złamanie wielodołamowe - gwoździowanie nie może być podstawową metodą gdy nie można ustabilizować pozostałych odłamów

- gwoździe doszpikowe uszkadzają jamę szpikową, uszkadzają ukrwienie (unaczynienie kości) ale ukrwienie szybko ulega naprawie (ukrwienie z zewnątrz)

- gwoździe Szteimana o różnej długości i średnicy, najczęściej okrągłe na przekroju

- u młodych zwierząt gwoździe Kirsznera (na przekroju kształt V)

- gwoździe Szteimana z gwintem na końcu - średnica w odcinku niegwintowanym jest równa średnicy gwintu - używane do stabilizacji przynasad

- wkręcane lub wwiercane ale prawidłowo wwiercanie w części korowej a następnie wbijanie bez obracania

- nie powinno się używać wiertarek o dużej liczbie obrotów, bo dochodzi do wzrostu temperatury i martwicy kości, po pewnym czasie dochodzi do obluzowania gwoździa (przy wbijaniu nie ma martwicy)

- długość gwoździa dobierana jest na podstawie długości zdrowej kończyny

- gwoździe wprowadza się sposobem otwartym lub zamkniętym; można wprowadzać od strony nasady lub przełomu (złamanie)

Nastawianie otwarte - odsłania się miejsce złamania, co pozwala manipulować odłamami i narzędziami. Dodatkowo urządzenia stabilizujące powodują wzrost ryzyka zakażenia.

Nastawianie zamknięte:

- wymaga wprowadzenia gwoździa od strony nasady - jest trudniejsze, bo nie ma dostępu do miejsca złamania. Długość gwoździa określa się po wprowadzeniu do kości.

- najczęściej wykorzystuje się przy złamaniach kości podudzia - mało mięśni i można dobrze nastawić złamanie

- technika: po max zgięciu w kolanie wprowadzamy gwóźdź od strony przyśrodkowej stawu lub przedniej na guzowatości piszczelowej. Wprowadzamy 2-3 gwoździe. Wkręcamy gwóźdź do końca (czujemy opór), zaznaczamy na gwoździu, wysuwamy go troszkę, odcinamy (mamy pożądaną długość), należy wygładzić powierzchnię aby nie drażnił tkanek i wprowadzamy ponownie do kości.

Przy braku odpowiedniej stabilizacji nastąpi przemieszczanie w trakcie gojenia.

Gwoździowanie wiązkowe (2 i więcej gwoździ) - w przypadku złamań poprzecznych gdy wprowadzamy pojedyncze gwoździe nie hamują one ruchów rotacyjnych (lepiej użyć kilku gwoździ o mniejszej średnicy). Prawidłowa stabilizacja wymaga wprowadzenia każdego gwoździa przez osobny otwór w bliższym końcu, aby gwoździe rozchodziły się rozbieżnie - tak jakby rozpierały dalszą nasadę (konwergencja, dywergencja).

Błędem jest wprowadzanie wszystkich gwoździ przez jeden otwór.

Kość udowa, ramienna - 1 gwóźdź + zewnętrzna stabilizacja.

Metoda Rusha:

- gwoździe Rusha - bardzo cienkie, sprężynujące

- wprowadza się 2 gwoździe z przeciwległych stron nasady, aby krzyżowały się w miejscu złamania → przy prawidłowym wykonaniu powstaje dynamiczna stabilizacja dzięki wygięciu tych gwoździ, które sprężynują

- używa się przy złamaniu nasad i przynasad

- gdy przebije się przeciwległą substancję korową następuje utrata dynamicznej stabilizacji - powstaje zwykła stabilizacja

- przy wprowadzaniu gwoździe powinny się wyginać pod kątem 30-60º

- kiedyś uważano, że należy je usuwać po 4 tyg. aby pozwolić na dalszy wzrost kości, obecnie uważa się, że zamknięcie chrząstek następuje niezależnie od metody stabilizacji

Gwoździowanie blokowane:

- stosuje się je gł. u ludzi przy gwoździowaniu kości udowej i piszczelowej, u małych zwierząt od niedawna (bardzo skomplikowana metoda)

- metoda gwoździowania z ryglowaniem (interlooking nail system) - przy użyciu prowadnicy wprowadzamy gwóźdź nie docięty, dodatkowo śruba ustalająca

- przy złamaniach kości długich różnego typu, także wieloodłamowe, ale muszą być całe przynasady i nasady

Drutowanie:

- wyjątkowo stosowana jako metoda podstawowa

- u małych zwierząt 0,5-1,0 mm, drut skręcamy igłotrzymaczami lub specjalnymi urządzeniami (ale przy użyciu urządzeń drut pęka)

- drut ma mały kontakt z kością, nie upośledza więc krążenia ani gojenia

- zakładany po dojściu otwartym, po nawierceniu kości

- uszkodzenie kości na gł. 1% powoduje osłabienie zespolenia o 60%

- drut zakładamy 0.5 cm od linii złamania

- by się nie ześlizgnął do trzonu można naciąć kość na kształt stożka

- drut należy skręcać równolegle, nie może być jeden nawinięty na drugi

- powinno się przeciągać drut przez igłę 9

Popręg s. naciąg dociskający s. pętla Webera:

- zaopatrywanie złamań wyrostków np. łokciowego (np. złamanie Montegiego - zwichnięcie łokcia i złamanie wyrostka łokciowego), krętarz kości udowej, guz piętowy

- stabilizacje stosuje się po uzyskaniu dojścia chirurgicznego do stawu np. po osteotomii

- przeciwstawia się napięciom wywołanym przez ścięgna

Mięśnie → przykurcz → ściąganie więzadła, powodują rozciąganie linii złamania, a gdy obejmuje ona staw to powoduje wnikanie płynu miedzy odłamy i opóźnienie gojenia.

Metoda od środka na zewnątrz (inside out) - odłamanie kłykcia bocznego:

Technika: odchyla się kłykieć na zewnątrz, utrzymuje się on na więzadle i nawierca się wiertłem od środka (aby śruba była idealnie na środku), potem po przyłożeniu kłykcia na miejsce od strony zewnętrznej wprowadza się śrubę. Kanał w kłykciu odłamanym jest szerszy (śruba powinna luźno chodzić) niż w kłykciu zdrowym. Zespolenie następuje dzięki głowicy śruby, która znajduje się w kłykciu zdrowym.

Konie - leczenie złamań u zwierząt do 150-200 kg

Wykład 4 10. 12. 2004r.

Ochwat koni

- specyficzna, nie zakaźna choroba występuje głównie u koni. Sporadycznie pojawia się u owiec, bydła i świń

- dotyczy delikatnego łożyska mikronaczyniowego blaszek tworzywa ściennego położonego między kością kopytową a ścianą puszki kopytowej

- charakteryzuje się zaburzeniem krążenia krwi w tworzywie kopytowym prowadzące do niedokrwienia, degeneracji i nekrozy blaszek głównie przedniej ściany tworzywa ściennego co klinicznie manifestuje się kulawizną; efektem tego jest morfologiczne i funkcjonalne zmiany w obrębie kopyta powodujące kalectwo

- występuje na wszystkich kontynentach i o każdej porze roku. W niektórych krajach obserwuje się sezonowe zachorowania: USA - maj (bujna trawa). W Polsce nie odnotowano wyraźnej sezonowości - w pewnych rejonach wzrost zachorowań po żniwach, po wypasach na pastwiskach z dużym udziałem roślin strączkowych.

- dotyczy wszystkich ras koni, kuce chorują 4x częściej niż inne, bardzo wrażliwe są źrebięta kucy - najbardziej koniki polskie. Podatność może wynikać z ich dobrych zdolności wykorzystywania pasz (skłonność do nadwagi)

Czynniki ryzyka:

Nie ma jednoznacznej przyczyny, nie można ustalić precyzyjnie i chronologicznie mechanizmu rozwoju choroby, szczególnie na jej początku. Uważa się że podstawową cechą choroby, pomimo że przyczyna nie jest znana, jest zastój krwi w tworzywie kopytowym, niedokrwienie i niedożywienie tworzywa.

Postacie: ostra, podostra i przewlekła. Niektórzy wyodrębniają postać oporną.

O kwalifikacji ochwatu decyduje:

Czas trwania - nie ma pełnej zgodności w przypadku postaci ostrej. Do tej postaci można zaliczyć przypadek, kiedy ból ciągły utrzymuje się przez 48 h. Zaliczyć można również przypadki, gdy ból trwa nieprzerwanie przez 72 h, o ile wcześniej nie nastąpi przemieszczenie kości kopytowej. Dłużej utrzymująca się choroba bez przemieszczenia kości kwalifikuje się do postaci podostrej. Każde przemieszczenie kości niezależnie od czasu przemieszczenia to postać chroniczna.

Postać ostra:

- depresja, brak apetytu, przekrwienie spojówek

- poty, drżenie mięśni, temp. do 40,5ºC

- T 100-120/ min, O 50-80/ min

- wzrost ciśnienia tętniczego do 150 mmHg w pierwszych 24h

- przestępowanie z nogi na nogę, krótki ostrożny krok, potykanie się i kulawizny

- koń przyjmuje nietypową postawę w zależności od tego, które kończyny są objęte chorobą

- częściej dotknięte są kończyny przednie - wówczas stara się przerzucić ciężar na kończyny miedniczne, a przednie wysuwa do przodu, aby bardziej obciążać piętki

- jeżeli proces toczy się tylko w kopytach kończyn miednicznych, wówczas kończyny przednie podciągnięte są pod tułów, szyja i głowa opuszczone, a grzbiet łukowato wygięty, ciężar ciała przenoszony na kończyny przednie

- w przypadku zajęcia procesem chorobowym 4 kopyt (często po porodzie) zwierzę stara się obciążać piętki wszystkich kończyn, postawa jakby miał się przewrócić (słabsze punkty podparcia), częściej leży, niechętnie wstaje i kładzie się, trudno zmusić do ruchu

- przy zmuszaniu do ruchu ból i drżenie mięśni

- bolesność kopyt - podczas przeprowadzania po twardym podłożu, podczas nagłych zwrotów i cofania konia - co powoduje zwiększenie obciążenia chorych kończyn

- chód ochwaconego konia jest krótki, kończyny sztywne i wyprostowane, kopyta dotykają podłoża najpierw piętkami

- w trakcie badania klinicznego stwierdza się wzrost ciepłoty kopyt chorych, szczególnie koronki, bolesność ściany kopyt (opukiwanie lub badanie kleszczami) zwłaszcza przedniej, wyraźnie wyczuwalne a nawet widzialne tętnienie tętnic palcowych

- sporadycznie krew lub surowiczy wysięk na koronce, co jest sygnałem prawie beznadziejnej sytuacji

- niekiedy zdarza się, że w przednim odcinku koronki powstaje zagłębienie w wyniku zapadnięcia po przemieszczeniu wyrostka kości kopytowej - przejście postaci ostrej w chroniczną

- w postaci ostrej podeszwa nie jest objęta procesem chorobowym; duża bolesność przedniej części strzałki może świadczyć o objęciu podeszwy. W krańcowym przypadku przy całkowitym przemieszczeniu może dojść do zrzucenia puszki i eliminacja z hodowli.

- następuje wzrost podstawowych wskaźników klinicznych CTO, co związane jest z ostrością i rozległością procesów chorobowych

- ciepłota kopyt w przebiegu ochwatu może być zmienna, w trakcie rozwoju choroby na początku ostrego ochwatu kopyta mogą być chłodne, podobnie jak inne dystalne fragmenty ciała. W rozwiniętym ochwacie kopyta staja się ciepłe. Następnie w ekstremalnym ostrym ochwacie kopyta są chłodniejsze a koronka zimna z surowiczym wysiękiem - zupełne niedożywienie tworzywa - zwiastun zbliżającego się zrzucenia puszki kopytowej

- w trakcie rozwoju ochwatu, kiedy nie występuje jeszcze kulawizna nie ma tętnienia tętnic palcowych. W tej fazie oprócz depresji występuje brak łaknienia, zmienne CTO, mogą pojawić się lekkie bóle kolkowe, biegunka, objawy metritis, zaburzenia ze strony nerek, wstrząs

- ostra postać choroby jest typowa dla przebiegu ochwatu wewnętrznego i cechuje się dużymi zmianami ogólnymi, a kulawizna może dotyczyć wszystkich kończyn

- przy przekarmieniu ziarnem objawy ochwatu występują po 12-24h

- zmiany we krwi przy ostrej postaci ochwatu:

- stwierdza się wzrost ciśnienia tętniczego, wzrost pojemności minutowej serca, wzrost objętości wyrzutowej lewej komory serca

- zmiany biochemicznie we krwi:


Wyniki te dowodzą, że ochwat ostry jest chorobą pochodzącą z wewnątrz i jest chorobą całego organizmu. Pomimo wykazania tak wielu zmian żadna nie jest specyficzna dla ochwatu.

Postać podostra i łagodna:

Występują tu objawy choroby podstawowej i nie dowodów przemieszczenia kości kopytowej: ból, tętnienie tętnic palcowych, wzrost ciepłoty kopyt, charakterystyczna postawa, kulawizna. Objawy są słabiej wyrażone niż w postaci ostrej i często ograniczają się tylko do niedużego wzrostu liczby tętna, apetyt zachowany.

Postać podostra może być pierwotną formą choroby lub zejściem postaci ostrej. Ma ona skłonność do nawrotu i rozwija się z niej postać chroniczna.

Postać oporna

Występuje gdy intensywne leczenie nie przynosi efektu, nie ma poprawy w ciągu 7-10 dni lub jeśli po początkowej poprawie następuje zaostrzenie objawów chorobowych. Następuje tutaj utrzymująca się degradacja tworzywa ściennego, silny stan zapalny i obrzęk w obrębie kopyt. Gdy nie uda się uzyskać poprawy w ciągu 10-14 dni to przemieszczenie kości kopytowej jest nieuniknione - następuje przemieszczenie distalne i uszkodzenie lub penetracja podeszwy.

Postać chroniczna

Dochodzi tutaj do przemieszczenia kości kopytowej i kulawizny, występuje w dwóch formach:

rotacja - przemieszczenie kości kopytowej w stosunku do przedniej ściany kopyta

przemieszczenie distalne - przemieszczenie w stosunku do przedniej ściany koronki

- może występować samodzielnie lub łącznie z rotacją

Można powiedzieć, że ochwat chroniczny występuje w każdym przypadku przemieszczenia kości kopytowej i obecności kulawizny, niezależnie od czasu trwania choroby i kształtu kopyta, a proces chorobowy dotyczy również podeszwy. Ta postać ochwatu może pojawić się po 24-48h jak i po kilku dniach czy tygodniach.

Klinicznym potwierdzeniem przemieszczenia kości kopytowej jest zagłębienie na koronce po wyrostku wyprostnym, poszerzona linia biała czy zmiana kształtu kopyta.

Rozpoznanie

- dokonuje się na podstawie wywiadu, badania klinicznego, RTG

- RTG jest pomocne dla określenia zmian morfologicznych w obrębie kopyta, może ono potwierdzić rozpoznanie kliniczne, posłużyć do terapii i rokowania

- ostatnie badania sugerują, że przez zastosowanie spektroskopu z użyciem podczerwieni - wykrycie zaburzeń hemodynamicznych krążenia tworzywa kopytowego

- rozpoznanie postaci ostrej lub przewlekłej nie jest trudne, wątpliwości mogą towarzyszyć postaci podostrej

Leczenie:

Ochwat toksyczny - ma przebieg ostry

Obecnie stosowane leczenie ochwatu toksycznego:

1. Usunięcie przyczyny:

- ten typ ochwatu ma źródło w innym niż kopyto miejscu w związku z czym usunięcie przyczyny będzie polegało na likwidacji choroby pierwotnej.

- związek ochwatu z przedłużonym okresem spokoju płciowego - podajemy prostaglandyny

- gdy podstawową przyczyną jest przewód pokarmowy np. ochwat endotoksyczny lekiem z wyboru jest olej parafinowy - oprócz działania przeczyszczającego, osłania błonę śluzową przewodu pokarmowego przed uszkadzającym działaniem endotoksyn a ponadto utrudnia ich wchłanianie do krwioobiegu

- gdy choroba wywodzi się z macicy to należy leczyć metritis - podawanie antybiotyku i usuwanie łożyska czy jego pozostałości

- gdy endotoksemia, septicemia i towarzysząca im hemokoncentracja - postępowanie powinno polegać na podawaniu ogólnym antybiotyku, niesterydowych leków przeciwzapalnych, nawadniających. Przy leczeniu endotoksemii i posocznicy przed wystąpieniem objawów ochwatu wskazana jest profilaktyka wsparcia strzałki i podeszwy, okresowe oprowadzanie konia co 30 min. oraz przygotowanie dobrze wyścielonego boksu.

2. Usunięcie lub obniżenie bólu - w tym celu najbardziej przydatny w użyciu jest niesterydowy lek przeciwzapalny - butapirazol, podaje się go dożylnie 2 x dziennie 4,4,mg/kg m.c.- 1 i 2 dnia leczenia a potem przez 3-5 dni w dawce o polowe mniejszej. Przedłuża proces krzepnięcia, działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Nie można go jednak stosować przez dłuższy czas w dużych dawkach, bo ma wiele szkodliwych dla zdrowia działań ubocznych. Nie powinno podawać się przy zawansowanej toksemii, zaburzeniach funkcji wątroby, bardzo wrażliwe są na niego kuce. W przypadku konieczności dłuższego stosowania - dawki:

1 dzień 4,4 mg/kg m.c. i.v. 2 x dziennie

2 dzień 4,4,mg/kg m.c. i.v. ale podzielone na dwie dawki po 2,2,mg

3-7 dzień po 2,2mg/ kg i.m. 2 x dziennie

8-14 dzień po 2 mg/ kg m.c. 1 x dziennie i.m. lub p.o.

Dłuższe stosowanie uzależnione jest od wyników badań krwi.

Do obniżenia bólu stosuje się również ketoprofen - niesterydowy lek przeciwzapalny - przy ochwacie chronicznym 2,2-3,6 mg i.v. lub i.m. 2 x dziennie. Dawka 3,6 mg ma lepsze działanie przeciwbólowe niż butapirazol w dawce 4,4 mg.

Nie można ich stosować z aspiryną i innymi lekami przeciw zapalnymi.

DMSO - 0,1-1 g/ kg m.c. 10% r-r w płynie Ringera i.v. 1-3 x dziennie przez 3-5 dni - szczególnie przydatny do leczenia ochwatu, bo oprócz działania przeciwzapalnego, przeciwbólowego, przeciwobrzękowego rozszerza naczynia obwodowe, hamując agregację płytek i jest diuretykiem i zmiataczem wolnych rodników.

3. Poprawa krążenia kapilarnego i perfuzji w blaszkach tworzywa kopyt - uzyskać ją można przez zastosowanie zabiegów fizykoterapeutycznych i farmakologicznych.

Fizykoterapia - ciepłe okłady lub kąpiele, termofory. Ciepło powoduje rozszerzanie naczyń i przedłużenie procesu krzepnięcia krwi - poprawa krążenia, lepsze odżywienie tworzywa kopytowego.

Niektórzy autorzy zalecają oprowadzanie 3-5 x dziennie po 10 min. tylko w fazie rozwoju ochwatu i tylko, gdy nie występuje kulawizna.

Poprawa krążenia w kopycie na drodze farmakologicznej:

- wazodilatatory i antykoagulanty

- blokada farmakologiczna zakończeń nerwów przy użyciu α-blokerów - polepszenie, ale po -blokerach pogorszenie

pridazol - 0,6-0,7 mg/kg m.c. 4x dziennie przez 3-4 dni

pentoksyfilina (Trental) - 2-4 mg/kg 2 dziennie - poprawa krążenia w kończynach - zmiana kształtu krwinek i ułatwia przechodzenie przez naczynia

dextran - 2 mg/kg m.c i.v. poprawa krążenia

Stosowanie leków zapobiegających krzepnięciu w leczeniu i profilaktyce:

- aspiryna - 10-20mg/kg p.o. 1x dziennie - hamuje funkcje płytek krwi

- heparyna drobnocząsteczkowa - s.c. 50 j.m./kg m.c. co 10-12h

4. Zapobieganie przemieszczaniu kości kopytowej:

Mechaniczne wzmocnienie podparcia strzałki i podeszwy poprzez umieszczenie między podkową a podeszwą wkładek, można też stosować bandaż w celu podtrzymania wsparcia strzałki.

Umieszczenie zrolowanych bandaży w okolicy strzałki na podeszwę.

5. Poprawa keratynizacji

Jeśli uzyska się wzmocnienie blaszek rogowych to połączenie puszki z tworzywem jest mocniejsze co zapobiega się przemieszczeniu kości kopytowej. W tym celu zwiększa się koncentrację metioniny we krwi, aby zwiększyć jej dopływ do metioninozależnej tkanki.

20% metionina (Metiovit) - 20mg/kg m.c. przez 4 dni, a potem 10mg/kg przez 10 dni

biotyna - 0,03-0,1 mg/kg p.o. przez 2 tyg.

6. Zapobieganie infekcjom wtórnym

W postępowaniu terapeutycznym ochwatu należy brać pod uwagę możliwość wtórnej infekcji - wzrost ciepłoty, ropnie podeszwowe (trzeba wcześnie drenować). Leczenie antybiotykami.

Leczenie ochwatu chronicznego - kucie ortopedyczne

Wykład 17.12.2004r.

Choroby ortopedyczne owiec i świń

Owce: choroby niedoborowe, chlamydie, zatrucia pokarmowe, zanokcica

Kulawka - ZZO - zakaźna zanokcica owiec

Łac. Dermatitis contagiosa digitalis

- choroba wywoływana przez wiele różnych bakterii

- dochodzi do oddzielenia rogu kopytowego w wyniku martwicowego uszkodzenia warstwy rozrodczej

- występuje u sporej części owiec

- zależy od warunków klimatycznych, w sprzyjających warunkach 50%

- uwarunkowania genetyczne - bardziej wrażliwe są merynosy

- atakuje różną ilość kończyn- 1, 2 lub wszystkie

- objawy:

- łagodny stan zapalny skóry przestrzeni międzyracicznej, obrzęk, utrata włosa, ubytki naskórka, duża bolesność

- nieznaczne oddzielenie rogu w płaszczyźnie międzyracicznej

- martwica miazgi twórczej, oddzielenie rogu ściennego od środkowego

- poprzez ciągłość tkanek proces przechodzi na miazgę twórczą, podeszwową i opuszkową

- rozpadanie rogu i kanek

-w przypadkach zaniedbań i w zaawansowanych stanach dochodzi do zmian martwicowych, oddzielenie całego rogu racicowego, opuszki rogowej, luźnego łączenia się z miazgą twórczą aż do całkowitego oddzielenia puszki kopytowej

- proces rozchodzi się od środka racicy na zewnątrz

- pod oddzielonym rogiem znajduje się miazga twórcza, tam zachodzą gnilno- martwicowe (masa wilgotna, szarobrunatne zabarwienie i charakterystyczny zapach)

- przy przewlekłych procesach chorobowych - na powierzchni podeszwowej obszar regeneracji - biała, serowata konsystencja warstwy

- przy przebiegu ostrym - kulawizna wyraźna, bardzo silna bolesność, porusza się na nadgarstkach lub leżą

- przebieg przewlekły - kulawizna nie występuje tak ewidentnie, pojawia się po rozczyszczeniu, widoczne są ubytki rogu

-stopnie choroby:

I - proces zapalny w przestrzeni międzyracicznej

II - proces martwicy z oddzieleniem rogu racicowego ścienno-przyśrodkowego

III - nekrotyczne oddzielenie rogu ścienno- przyśrodkowego i podminowanie rogu podeszwowego

IV -zaawansowane procesy martwicze miazgi twórczej, oddzielenie rogu ścienno- przyśrodkowego, podeszwowego, piętkowego, w różnym stopniu bocznego

- chorobę wywołują wspólnie : Bacterioides nodosus i Fusibacterium necrophorus, towarzyszyć im mogą Corynebacterium pyogenes- wytwarza czynnik stymulujący namnażanie F. necrophorus, paciorkowce

- czynniki sprzyjające:

- niehigieniczne warunki środowiskowe, zoohigieniczne

- pora roku

- ilość opadów

- czynniki mechaniczne

- żywienie

- Diplococcus nodosus - ma powinowactwo do tkanki epidermalnej - ropotwórczej, wytwarza proteazy, może wnikać ze środowiska do głębszych warstw tkanek i wikłać proces

- patogeneza - choroba sezonowa, rozpoczyna się zimą, w złych warunkach higienicznych, mokra ściółka, stłoczenie zwierząt. W nawodnionej i rozmoczonej skórze dochodzi do kolonizacji F. necrophorus - jest to pierwotny czynnik. W miejscach uszkodzonych przez tą bakterię namnaża się drugi - Diplococcus nodosus. Wytwarzają one stymulatory namnażanie się. Do tak zmienionej miazgi wnikają inne bakterie beztlenowe.

-leczenie:

- zapobieganie, suche miesiące letnie i pierwsze tygodnie przebywania w pomieszczeniach -najlepsze efekty leczenia

- korekta racic

- dokładne badanie ortopedyczne - selekcja zwierząt na zdrowe i chore,zwierzęta bez zmian chorobowych powinny być poddane kapielom racic 1 raz w środkach antyseptycznych, chore zwierzęta oddzielane

- chore - po oddzieleniu rogu -usuwa się zmienione miejsca miazgi twórczej, tkanki martwicze aż do zdrowej miazgi, krwawienie hamować nadmanganianem (nie zostawić krwawiącej rany).

- następnie pędzlować środkiem bakteriobójczym

- dalsze leczenie zależy od nasilenia choroby, rozległości, ekonomii, warunków klimatycznych

- farmakologia - antybiotyki miejscowo, kąpiele racic, szczepienia

- ogólnie - tylko w początkowym stadium i przy małej ilości zwierząt (penicyliny+streptomycyna)

- suche podłoże, antybiotyki o przedłużonym działaniu, kąpiele racic

- bardzo zaawansowane zmiany (zajęta miazga twórcza ścienna i przyśrodkowa):

- antybiotyki w aerozolu przez 5 -7 dni,

- antybiotyk ogólnie,

- Vagotyl, siarczan miedzi- pędzlowanie

- miejscowo- pod opatrunek antybiotyki- maści 2 razy co 7 dni, zwiększony procent wyleczeń

- kąpiele:

1. dawniej w formalinie 5 - 8% ( max. 10%), młode powyżej 5% - może wywołać zapalenie skóry i infekcje ropne

- 1x tygodniowo przez 1 minutę

- 2x tyg. - dochodzi do zaburzeń rogowacenia

- wysusza róg racicowy, śmierdzi, drażni

2. wodne roztwory siarczanu cynku - nie drażni skóry, nie powoduje nadmiernego wysuszania -roztwór 10-20% przez 0,5-1,0 h co 5-7 dni (2-6 kąpieli)

- wspomagająco Zn doustnie

3. preparaty jodoforowe - duża zdolność przenikania do porowatych warstw, nie drażnią

przy II-IV -2-10% roztwory, pierwsza kąpiel tylko umyć racicę, druga kąpiel odkażająca, po 10 dniach u 70% zmiany regeneracyjne

  1. dawniej: siarczan miedzi, kwas mlekowy, związki arsenu, arsenian sodowy

- postępowanie profilaktyczne:

- odpowiednia korekta racic - na 4 tygodnie przed stanówką

- szczepienia 2 razy co 6 tyg.

- kąpiele profilaktyczne: formalina, siarczan miedzi, siarczan cynku

- postępowanie immunizacyjne

Świnie

- zaburzenia ruchu - wynik wzrostu intensyfikacji hodowli, duze straty finansowe

- ważny jest sposób utrzymania zwierząt, program szczepień

- choroby kończyn:

- uszkodzenia racic i gnicie rogu - zaczyna się na kończynach piersiowych, potem tylne, zapalenie tworzywa, rozpadlina w 2/3 distalnych racicy

- zapalenie i gnicie w wyniku ran perforujących podeszwę może wystąpić niezależnie od wieku

- zmiany racic u zwierząt rzeźnych - 80% lekkie zmiany, ubytek rogu w okolicy piętek, rozpad rogu i kopyt

- u rozpłodowych - szczeliny, nieprawidłowe narastanie rogu, deformacja puszki (hyperkeratoza), keratynizacja opuszki podeszwowej, oddzielenie rogu w linii białej, gnicie rogu racicowego, zapalenie miazgi twórczej

- przyczyny: Fusobacterium necrophorum, Corynebacterium pyogenes

- powstają tkanki martwicze i zakażenie w przyległych tkankach - zapalenie ropne ścięgien, kości i stawów, przetoki powyżej warstwy korowej

- czynniki sprzyjające:

- prosięta - racice przyśrodkowe uszkadzają się przy przepychaniu do pokarmu

- starsze - racica boczna uszkadzana bo przyśrodkowa jest krótsza i węższa

- częściej dochodzi do uszkodzenia rogu niepigmentowanego

- róg z procesem zapalnym jest słabszy

- podłoże - idealne powinno być wygodne, o dobrej przyczepności, łatwe do czyszczenia (zwykle są nieprawidłowe, betonowe, drewniane)

- żywienie -gdy mleko zsiadłe, serwatka to są bardziej podatne niż gdy odpady rzeźniane. Wspomaga biotyna 200μg/kg m.c.

- postępowanie przy kulawiźnie dużego stopnia (brak obarczania):

- oczyścić racicę, znaleźć miejsce uszkodzenia

- antybiotykoterapia - duże dawki penicyliny prokainowej

- miejscowo maści antybiotykowe, siarczan miedzi

- amputacja kończyny

- sprawdzić podłoże

Ochwat świń

- zapalenie tworzywa racicowego (nieinfekcyjne)

- najczęściej po porodzie lub przy mastitis, sprzyja też gorączka poporodowa,zatrucie

- zajęte są kończyny piersiowe lub wszystkie 4

- infekcyjny - gdy trzymane na twardych podłożach - uraz - krwotok - zakażenie

- nadmierne wyrastanie rogu- zbyt małe klatki, brak ruchu, zmiana kształtu racicy

Zapalenie stawów

- Mycobacterium synoviae - naturalnie znajduje się w jamie nosowej i gardle

- wystepuje w wieku 10 -30 tyg. życia, gł. pod koniec 30 tyg.

- objawy poprzedzone są transportem, stresem, selekcją, przepędzaniem po mokrym podłożu, zmianą utrzymania

- rozwój zmian zwyrodnieniowych stawów: nadgarstkowych, łokciowych, kolanowych, skokowych, najczęściej w kończynie miednicznej, nie ma wzrostu temperatury, trudności w poruszaniu. Gdy piersiowe - przenoszą ciężar ciała na kończyny miedniczne, prostują łokcie, zginają nadgarstki. Gdy miedniczne - próbują obarczyć kończyny piersiowe i przenoszą ciężar ciała z nogi na nogę

- najczęściej te objawy po wstaniu (sztywny chód), po wysiłku staje się prawidłowy

- kyphosis

- stan nadostry - obrzęk stawu, po 1 tyg. kulawizna zmniejsza się i objawy ustępują, często dotyczy 50% stada

- diagnozowanie:

1. zmiany sekcyjne - zmiany w stawach, błony maziowe przekrwione, przerośnięte, nacieczone, zwiększona ilość płynu surowiczo- krwistego, powierzchnie stawowe nieuszkodzone

2. wywiad - brak gorączki, ostry przebieg

3. bad. serologiczne, posiewy

-wrażliwe na linkomycynę, tyrozynę, przy pierwszych objawach kortyzony, szczepienia

Septyczne wielostanowe zapalenie noworodków

- zwiększa śmiertelność prosiąt

- choruje 3 -4% zwierząt w stadzie, śmiertelność 1% (w 2 - 5tyg. życia)

- po przechorowaniu odporność przez cały okres tuczu

- zakażenie przez jelita, migdałki, pępowinę, rany, zabiegi hodowlane (znakowanie, skracanie ogonów, przycinanie kiełków), urazy wynikające z nieprawidłowego podłoża, rany okolicy kolana

- wpływ ma ilość siary otrzymana po urodzeniu

- remont stada jest okresem sprzyjającym

- kulawizna zaczyna się 10 dnia życia (po upływie 1 - 2 tyg.), pogrubienie okolicy stawów, najwięcej zapaleń w 2 - 5 tyg. życia

- obejmuje kilka stawów - nadgarstkowy, łokciowy, biodrowy, stępu

- większość przypadków ma charakter ropny, 50% przypadków wywoływana jest przez paciorkowce, też gronkowce, E. coli, corynebacterium, Pasteurela, Moracella,

- podostre - paciorkowce z gr. C, E:

- sekcyjnie:- w stawach zmiany nekrotyczne z włóknikiem, skrzepami krwi, błona maziowa przerośnięta, przekrwiona, ubytki chrząstki stawowej

- przewlekłe - gł. Corynebacterium pyogenes:

- powstawanie ropni okołostawowych,

- martwica tkanek, zwłóknienie mięśni

- obrzęki błony maziowej

- w jamach stawowych obfite masy materiału ropnego o biało- zielonym zabarwieniu

- liczne odlewy chrząstek stawowych

- badanie hodowlane - materiał ze śledziony i tkanki mózgowej

- leczenie:

- należy rozpocząć zanim dojdzie do pogrubienia okolicy stawowej i kulawiznu

- badanie bakteriologiczne - antybiotykogram (paciorkowce - penicylina w dużych dawkach)

- zapobieganie:

- dostęp noworodków do siary

- higiena zabiegów hodowlanych

- podłoża nie uszkadzające kończyny

- niektórym formom można zapobiegać przez szczepienia: Bacillus, E. coli, Haemophilus

- przestrzeganie minimalnych zasad aseptyki: jodynowanie pępowiny, antybiotyki po urodzeniu, antybiotyki w karmie przez rok

Ropne zapalenie stawów i kości

- chorują świnie starsze

- wywołują: Corynebacterium pyogenes, paciorkowce, gronkowce, sporadycznie Brucella suis

- wysiewane z migdałków podniebiennych

- brama wejścia: rany okolicy ogona, uszu, pochwy, gruczołu mlekowego,kończyn

- objawy kliniczne:

- zależą od miejsca wniknięcia drobnoustroju

- choroba ma charakter przewlekły i postępujący

- z czasem powstają ropniaki - powiększenie jam stawowych

- okolica okołostawowa pokryta ropniami, ropnie okolicy nadgarstka,

- zapalenie kręgów, kości - przeczulica okolicy grzbietu, wygięcie kręgosłupa, porażenie 4 kończyn

- często chorują lochy przeniesione z porodówek do stada

- przy złym żywieniu - niedobór lub nadmiar Mn, Mg, Cu, Zn, P, Ca, wit.A, D, E, zatrucie fluorem, zmiany od 5 m -ca do 3 lat

- zmiany w kościach - oddzielenie głowy kości udowej, często osteoporoza - złamanie kości udowej

- zamknięcie nasady w wieku 5 - 7 lat

- zaburzenia naczyniowe, odżywcze - zaburzenia kostnienia → 1- lub 2- stronne oddzielenie nasady kości udowej: duża kulawizna jedno- lub obustronna, powstaje nagle lub stopniowo w 5 -10 dni zaostrzenie

- przy obustronnym - nie może się poruszać ale ma apetyt

- przy jednostronnym - nie obarcza jednej kończyny

- przy badaniu krepitacja

- wykluczyć uraz mechaniczny, osteomalację (przy 1 - stronnym), paraplegię (obustronne)

- badanie poubojowe - badać kończyny nacinać zgrubienia.

Ocena - cała tusza niezdatna

07.01.2005r.

Urazy więzadeł

Więzadło - jest zbudowane z ułożonych równolegle pęczków kolagenowych

Więzadło stawowe - zgrubienie torebki stawowej lub jako twór powrózko podobny leży za stawem. Więzadła pobliżu ich przyczepu do kości przybiera charakter włóknisto - chrzęstny, kończą się włóknami kolagenowymi(wł. Scharpeja) wchodzącymi do kości.

Uszkodzenia (ang. Spraj)

Przerwanie więzadeł bez zwichnięcia stawu( 4 stopnie):

  1. włókna są rozdzielone wzdłuż ich przebiegu - niewielki krwotok

  2. częściowe przerwanie struktury włókna - krwiak wystaje poza obręb więzadła

  3. całkowite przerwanie więzadła - krwiak wypływa na zewnątrz, powstaje charakterystyczny „pędzel”

rysunek

  1. złamanie awulsyjne - występuje oderwanie się kawałka kości w miejscu gdzie wnikają włókna Scharpeja, uszkodzenie samego więzadła jest minimalne(często w kolanie i łokciu)

Gojenie więzadeł przebiega tak jak u ścięgien.

Uszkodzenia jednostki mięśniowo - ścięgnowej

W klinicznym ujęciu taką jednostką są:

→ przyczepy mięśni

→ brzusiec mięśni

→ połączenia mięśniowo - ścięgnowe

Urazy ścięgien:

Ścięgno - zbudowane jest z pęczków włókien kolagenowych między którymi znajdują się fibroblasty(młode komórki tkanki łącznej) odpowiedzialne za wytwarzanie włókien kolagenowych. Włókna w pęczkach przebiegają równolegle. W świetle spolaryzowanym ułożone są w fałdy, powodują one ścisłe zespolenie w strukturze ścięgna, substancją podatawową i zapobiegają przerwaniu. Taka budowa zapewnia brak liniowych deformacji pod obciążeniem, ulegają prostowaniu.

Wytrzymałość ścięgna jest podobna do wytrzymałości kości. Pęczki otoczone są ościęgną wewnętrzną, całe ścięgno otoczone jest ościęgną zewnętrzną. Obie te warstwy są ze sobą złączone i zawierają naczynia doprowadzające krew do ścięgna. Część leżąca poza ościęgną otoczona jest tkanką łączną (zwaną paratendon) - zapewnia to ślizganie ścięgna w stosunku do tkanki otaczającej je.

W jamach maziowych występują pochewki ścięgnowe, jest tam płyn maziowy - mezotendon.

Rys.

Gojenie:

Ścięgna normalnie wytrzymują obciążenie 600 - 800 kg/cm 2 .Po przekroczeniu tego obciążenia dochodzi do utraty łączności między wł. kolagenowymi i otaczającą tkanką łączą. Dochodzi do ślizgania włókien i przerwania → krwawienie w miejscu uszkodzenia(I stopień uszkodzeń). Następnie następuje odkładanie włóknika i niedokrwienie, obrzęk tkanki łącznej, nekroza fibroblastów, gromadzenie płynu między włóknami → zawiera enzymy → uszkadzają one włókna i substancję łączną.

Gojenie następuje przez wytworzenie ziarniny.

Po przerwaniu uwalniają się i przechodzą fibroblasty z torebki i paratendonu; wł. kolagenowe mają orientację przypadkową. W ciągu 3 m-cy wł. układają się równolegle jak w zdrowym ścięgnie - kierunek ich ułożenia nadaje siła wywierana na ścięgno. We wczesnym okresie(fazie wysiękowej) siła ma działanie niekorzystne. W późniejszym okresie(organizacji, przebudowy) działająca siła na ścięgna przyśpiesza gojenie(zaczyna się od małego wysiłku i w miarę zdrowienia zwiększamy obciążenie).

Po całkowitym przecięciu → unieruchamiamy na okres 4 - 6 tyg. , wciągu 2 m-cy stopniowo zwiększamy obciążenie.

Celem nadrzędnym jest osiągniecie normalnej wytrzymałości oraz czynności.

Na wskutek niewłaściwej techniki chirurgicznej lub braku nadzoru nad chorym zwierzęciem może dojść do nadmiernego rozrostu tkanki ziarninowej i obfitej blizny.

Typy urazu( 3 stopnie):

Większość urazów udaje się wyleczyć metodą zachowawczą - ograniczenie rozszerzania zmian, odkładania włóknika i redukcja wysięku przez zimne okłady i unieruchomienie → zmniejszenie blizny i przykurczu; np. uraz przyczepu ścięgna zginacza nadgarstka promieniowego, uraz powrózka piętowego wspólnego, przykurcz mięśnia czworogłowego uda.

Przy całkowitym przerwaniu ścięgna leczymy poprzez zabieg chirurgiczny, np. przerwanie mięśnia trójgłowego łydki, przecięcie ścięgna zginaczy palcowych śródstopia i śródręcza.

Przy podejrzeniu przecięcia ważne jest dokładne oglądanie ran, można poszerzyć ranę w celu dokładnego badania. Często w skutek przykurczu mm. koniec blizny obkurcza się. Warunkiem uniknięcia powikłań jest wczesne podjęcie leczenia.

Szycie ścięgien:

I. przeszywa się ścięgno w kilku miejscach szwem Grunwela(??)

II. podwójna zetka na ścięgno

Rys

III. robimy 3 wkłucia pod kątem 120

Rys

IV. przeszywamy całe ścięgno i wychodzi na zewnątrz i z drugiej strony to samo.

Rys

W przypadku małych zwierząt szycie jest bardzo trudne.

Przecięcie ścięgna prostownika → opatrunek unieruchamiający.

Przecięcie ścięgna zginaczy → opatrunek i leczymy w niewielkim zgięciu.

Powrózek piętowy wspólny - wyprostowanie przez śrubę kostną wprowadzoną przez guz piętowy i wkręconą w dalszy koniec kości piszczelowe. Śruba unieruchamia przez 6 tyg. i zabezpiecza przed zginaniem(zabezpiecza zespolenie).

Rys

Przerwanie awulsyjne - zachodzi najczęściej u młodych, niedojrzałych szkieletowo zwierząt, większości wypadków dochodzi do oderwania fragmentu kości razem ze ścięgnem. Gdy odłamany fragment kości jest mały → stosujemy śrubę i podkładkę lub steflery. Inną metodą jest przyszycie ścięgna do otaczających tkanek, np. odłamanie guza piętowego, guza łokciowego, przyśrodkowego nadkłykcia kości ramiennej, ścięgno m. prostownika palcowego drugiego, oderwanie przyczepu m. brzuchatego łydki(u dobermanów).

Stosuje się śruby i odpowiednio do tego odciążamy drutem kostnym, pętlę żebrową.

Przemieszczenie ścięgien - specyficzne przemieszczenie ścięgna zginacza powierzchownego palców na stronę przyśrodkową kości piętowej → wynika z przerwania tzw. troczków.

Przemieszczenie początkowego ścięgna m. dwugłowego ramienia - operacyjnie zastępuje się więzadło poprzeczne protezą z drutu.

Leczenie ścięgien koni.

W I etapie po urazie można stosować kortykosterydy, leki p/zapalne, p/bólowe, fenylbutazon, fluniksyna.

Kortykosterydy należy ograniczyć do minimum, dłuższe stosowanie → zahamowanie wydzielania hormonów kory nadnerczy → wydłuża gojenie.

Nie sterydowe leki p/zapalne powodują zahamowanie produkcji prostaglandyn(nie wpływają na gojenie), można stosować przez dłuższy czas ; mogą wpływać na owrzodzenie p. pokarmowego i uszkodzenie nerek. Miejscowo stosujemy leki p/zapalne; ↓ temp.: co 4 - 6h przez 20 minut lub co 2h na 15 minut poprzez zanużenie w lodowatej wodzie, woreczki, lodem, okłady, polewanie, urządzenie do okładów( przekroczenie 20 minut powoduje odruchowe rozszerzenie naczyń i zniesienie pozytywnego skutku).

Skutki pozytywne - zmniejszenie krwawienia, ↓ wysiękowości, ↓ obszaru ścięgna który ulega zmianom patologicznym

Stosuje się bandaże ochronnie w przerwach stosowania zimnych okładów. Miejscowo można stosować DMSO( Vetisolon) - wcierać w czystą skórę(może dojść do nadwrażliwości). Niektórzy uważają że miejscowo można stosować sterydy(w miejscu podania łatwiej powstają zwapnienia - jest to negatywny skutek). Można podawać hialuroniany i heparynę nisko lub wysokocząsteczkowa → zapobiega to powstawaniu zrostów.

Kortyzony tylko do 72h po urazie, gdy zostało opanowane → opatrunek ze środkiem p/zapalnym(powrót do sprawności nastąpi w momencie kompletnego wygojenia). Należy stopniowo zwiększać dystans oprowadzania konia. Co 60 dni należy sprawdzać w badaniu usg czy ścięgno uległo wygojeniu( po 30 dniach → ↑ obciążeń).

  1. Końcowym efektem gojenia jest blizna

  2. Wytrzymałość i elastyczność ścięgna po urazie nigdy nie będzie taka jak przed urazem

  3. ↑ ryzyko uszkodzeń w miejscu gojenia

  4. Masy włóknika w miejscu urazu utrzymują się do 8 tyg.

  5. Około 6 tyg. po urazie można przyjąć że istnieje dojrzała blizna.

Remodeling - przebudowa blizny trwa wiele m-cy, a nawet lat.

Po przerwaniu więzadła trzeszczki → całkowite wyłączenie konia z użytku na okres 1,5 - 2 lat.

Diagnostyka: w badaniu usg. Zaleca się głowice 7,5 MHz; oceniamy ścięgno, tkanki okołościęgnowe i określamy efekty leczenia.

Urazy klasyfikuje się w zależności od struktur, miejsca(proksymalne lub dystalne), rodzaju urazu, stopnia.

Miejsca proksymalne i distalne określa się w stosunku do kości dodatkowej nadgarstka.

W śródręczu jest 6 stref po 4 cm każda.

Rodzaj urazu określać można w 2 płaszczyznach: poprzecznej i strzałkowej.

Przyłożenie głowicy w strzałkowym prowadzeniu proksymalnym do distalnej części - zgodnie z przebiegiem włókien.

Uraz ścięgien ma 4 stopnie i jest achogeniczny na obrazie(ciemne miejsca):

  1. ↓ achegoniczności, minimalne przerwanie włókien

  2. do 50% achogeniczności, ↑ ilość przerwanych włókien

  3. > 50% achogeniczności

  4. całkowita achogeniczność w miejscu przerwania włókien(krwiak - tylko ciemne miejsce w obrazie skaningowym)

Urazy mięśni

Gojenie - zwłóknienie lub regeneracja włókien mięśniowych.

Niedostateczne zbliżenie brzegów → blizna; gdy jest dobre przygotowanie chirurgiczne, dobre zbliżenie brzegów → tkanka łączna i regeneracja włókien mięśniowych(1,5 mm dziennie).

Miopatie - doczytać z książki.

  1. Degeneracyjne:

→ wrodzone - u chow - chow, labradory, gulden retrivery - słaby rozwój mięśni

→ nabyte - pochodzenia neurogennego, ćwiczeniowe

  1. Zapalne - miositis mm.żwaczwych

  2. Idiomatyczne

  3. Bakteryjne i pasożytnicze(toxoplazma gondi, neospora caninum - testy immunofluorescencyjne

Leczenie: sulfonamidy, klindamycyna(60% pozytywne efekty)

Przyczyną miopatii jest uszkodzenie nerwów obwodowych.

Na egzamin: diagnostyka Kulczyckiego, skrypt Kostyry i bydło z Empla.

Kulawizna kończyny piersiowej u dużych ras szkieletowo niedojrzałych psów:

  1. Ogólnie:

- urazy - złamania, zwichniecia

- panosteitis

- osteodystrofia przerostowa

- urazy rdzenia kręgowego - niestabilność kregosłupa

  1. Okolica ramienna:

- OCD- głowy kości ramiannej

  1. Okolica stawu łokciowego:

-

  1. Okolica nadgarstka:

14.01.2005r.


1


Wyszukiwarka