TKANKA
KOSTNA
- PYTANIA
Z HISTOLOGII
Opracował M.P. na podstawie:
- „Histologia” - W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” - J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)
Wydanie I 2008
Jakie funkcje spełnia tkanka kostna?
- stanowi ochronę dla narządów wewnętrznych
- ochrania narządy zmysłów
- funkcja podporowa
- bierny udział w ruchu
- pełni rolę dźwigni, do których przyczepiają się mięśnie
- stanowi bogaty rezerwuar wapnia
Z czego składa się tkanka kostna? Jaki jest procentowy udział jej poszczególnych elementów?
- komórki (osteoblasty, osteocyty, osteoklasty) - 5%
- istota międzykomórkowa: część organiczna (osteoid) - 25% i część nieorganiczna (sole mineralne) - 60-70%
Z jakiego listka zarodkowego wywodzi się tkanka kostna?
Wywodzi się z mezodermy.
Jaka jest ultrastruktura osteoblastu i jaką funkcję pełni?
Jest to komórka mająca okrągłe pęcherzykowate jądro, zasadochłonną cytoplazmę. Ma budowę biegunową. W części komórki zwróconej ku kości leżą pęcherzyki wydzielnicze, aparat Golgiego, szorstka siateczka śródplazmatyczna.
Osteoblasty syntetyzują i wydzielają składniki istoty międzykomórkowej: kolagen typu I oraz proteoglikany. Wydzielają także białka regulujące proces mineralizacji kości jak osteonektyna, osteokalcyna, osteoprotegeryna oraz hydrolazy (kolagenaza), jak również prostaglandynę PGE2.
Co to jest osteoprotegeryna i jaką funkcję spełnia?
Jest to białko wydzielane przez osteoblasty, które wiąże się z glikoproteiną RANKL powierzchni osteoblastów i zapobiega kontaktowi osteoblast-osteoklast, co wpływa również hamująco na wapnienie naczyń krwionośnych.
Przez co regulowana jest czynność osteoblastów?
- parathormon
- witamina D3
Jak odżywiają się osteocyty?
Substancje odżywcze z naczyń tkanki kostnej przekazują sobie poprzez ich wypustki cytoplazmatyczne leżące w kanalikach kostnych.
Jaka jest ultrastruktura osteocytu?
Jest to komórka płaska z jądrem o zbitej chromatynie. Pęcherzyki wydzielnicze, aparat Golgiego i szorstka siateczka śródplazmatyczna są słabo rozwinięte. Komórka ta ma wypustki cytoplazmatyczne.
Jaka jest ultrastruktura osteoklastu? Jaka jest jego funkcja?
Jest to komórka najczęściej owalna, o kwasochłonnej cytoplazmie, mająca 5-10 jąder (jest polikariocytem), mająca na powierzchni styku z kością wypustki. W jego cytoplazmie znajdują się liczne lizosomy, mitochondria oraz polisomy. Jest tam także aparat Golgiego i niezbyt rozbudowana szorstka siateczka śródplazmatyczna.
Jego główną funkcją jest niszczenie kości.
Gdzie w tkance kostnej leża osteoklasty?
Leżą one w tzw. zatokach Howshipa.
Co wchodzi w skład istoty międzykomórkowej (ECM) kości?
- osteoid (osseina, osnowa kości, część organiczna)
- część nieorganiczna
Jaki typ kolagenu występuje w kościach?
Występuje tam kolagen typu I.
Jaki jest procentowy skład osteoidu?
- włókna kolagenowe typu I (80%)
- białka mineralizacji kości jak np. osteokalcyna, osteonektyna, czynnik wzrostu kości
Z czego składa się część nieorganiczna tkanki kostnej?
Składa się m.in. z fosforanu wapnia (85%) (w postaci kryształów hydroksyapatytu), węglanu wapnia (13%), fluorku wapnia (0,5%), chlorku wapnia (0,2%).
Jak dzielimy tkankę kostną? Co jest cechą charakterystyczną poszczególnych jej typów i gdzie one występują?
- tkanka kostna grubowłóknista (splotowata). Cechuje się nieuporządkowanym, nierównomiernym ułożeniem włókien kolagenowych, które zgrupowane są w różnym kierunku. Jest w nie stosunkowo niewiele osteocytów. Tworzy szkielet ssaków w rozwoju płodowym, a po urodzeniu występuje w miejscach przyczepu ścięgien do kości, w błędniku kostnym, w szwach czaszki, w wyrostkach zębodołowych, w miejscach zabliźnionych złamań oraz pojawia się w przebiegu wielu chorób kości.
- tkanka kostna drobnowłóknista (blaszkowata) dzieli się na: kość zbitą i kość gąbczastą. Kość zbita buduje trzony kości długich oraz jako substancja korowa pokrywa powierzchnię nasad kości długich oraz powierzchnię kości krótkich, płaskich i różnokształtnych. Kość gąbczasta zbudowana jest z beleczek kostnych, pomiędzy którymi występuje szpik kostny czerwony i znajduje się w wnętrzu nasad kości długich. Jej cechą charakterystyczną jest uporządkowany, równoległy układ włókien kolagenowych w tzw. blaszkach kostnych, pomiędzy którymi leżą jamki kostne z osteocytami w środku.
Co to jest osteon i jaka jest jego budowa?
Jest podstawowa jednostka strukturalno-czynnościowa tkanki kostnej. Zbudowany jest kanału osteonu (kanału Haversa) oraz otaczających go koncentrycznie blaszek kostnych, pomiędzy którymi leżą jamki kostne z komórkami kostnymi w ich wnętrzu.
Jakie struktury przebiegają przez kanał osteonu?
Przebiega w nim naczynie krwionośne włosowate oraz nerw.
Co to są kanały Volkmanna?
Są to inaczej kanały odżywcze w kości, które biegną pomiędzy kanałami osteonów.
Jakie rodzaje blaszek kostnych wyróżniamy w kości zbitej?
- blaszki podstawowe (okalające) zewnętrzne
- blaszki podstawowe (okalające) wewnętrzne
- blaszki systemowe
- blaszki międzysystemowe
Czym pokryta jest jama szpikowa od wewnątrz?
Wyścielona jest śródkostną.
Jaką funkcję pełni okostna, jak jest zbudowana oraz gdzie jej nie ma?
Okostna zbudowana jest z warstwy wewnętrznej zawierającej dużo komórek, a mało włókien oraz warstwy zewnętrznej, w której przeważają włókna kolagenowe (włókna Sharpeya) przytwierdzające ją jednocześnie do kości. Zbudowana jest z tkanki kostnej właściwej zbitej.
Okrywa kość od zewnątrz, stanowi dla niej ochronę, odżywia ją i unerwia oraz umożliwia jej regenerację? Okostnej nie ma na powierzchniach stawowych kości.
Co to są włókna Sharpeya?
Są to włókna kolagenowe biegnące od warstwy zewnętrznej okostnej przez warstwę wewnętrzną przytwierdzające okostną do kości.
Czy kość jest: a) unaczyniona, b) unerwiona?
a) tak
b) tak
Jakie rozróżniamy sposoby powstawania kości?
- kościotworzenie bezpośrednie (na podłożu błoniastym, mezenchymatycznym, łącznotkankowym)
- kościotworzenie na podłożu chrzęstnym
Z jakiej dokładnie tkanki zbudowany jest: a) model chrzęstny kości, b) mankiet kostny?
a) z tkanki chrzęstnej szklistej
b) z tkanki kostnej grubowłóknistej
Co wchodzi w skład pęczka naczyniowo-komórkowego?
- pęczki tkanki mezenchymatycznej
- komórki macierzyste
- naczynia krwionośne włosowate
Gdzie powstaje pierwotny punkt kostnienia?
W trzonie kości długiej.
Gdzie leżą komórki powodujące wzrost zawiązka kości na długość?
Leżą one pomiędzy trzonem a nasadą, czyli w tzw. przynasadach.
Co to jest modelowanie kości?
Jest to całkowita wymiana wszystkich składników kostnych.
Czy kość i szpik kostny są unaczynione limfatycznie?
Nie.
W jaki sposób parathormon działa na kość? Gdzie znajdują się dla niego receptory?
Parathormon wzmaga uwalnianie wapnia z tkanki kostnej, powodując proces niszczenia kości. Receptory dla niego znajdują się powierzchni osteoblastów.
Jaką funkcję spełnia kalcytonina i gdzie znajdują się dla niej receptory?
Jest to hormon działający antagonistycznie w stosunku do parathormonu. Kalcytonina hamuje uwalnianie wapnia z tkanki kostnej, obniża wchłaniania wapnia i fosforu w jelicie oraz przyspiesza wydalanie wapnia z moczem. Znajduje również zastosowanie w leczeniu osteoporozy. Receptory dla niego znajdują się na powierzchni osteoklastów.
Co to jest: a) złamanie, b) kostnina?
a) przerwanie ciągłości tkanki kostnej, jej okostnej, naczyń krwionośnych i nerwów
b) tkanka bliznowata pojawiająca się w miejscu złamania
Jaka tkanka występuje we więzozroście?
Występuje tam tkanka łączna właściwa włóknista.
Jaką funkcję spełnia torebka stawowa?
- łączy kości w stawie
- ochrania staw
- ustala położenie kości w stawie
- jej błona maziowa wydziela maź stawową, która odżywia chrząstkę stawową
Z jakich warstw składa się torebka stawowa? Podkreśl nazwę tej, która wytwarza maź stawową.
- warstwa włóknista
- warstwa maziowa