Rozwojˇwka - Rozwˇj osobowoÂc trempa│a r5


B. Harwas-Napierała i J. Trempała „Psychologia rozwoju człowieka - T3”

Rozdział 5 „Rozwój osobowości”

Wspaniale opracował ten przydługawy rozdział : Piotr Dragon ;-)

Do czego docieramy

Obejmuje

Poziomy poznania

według

D.P. Adams

R.R. McCrae

Psychologia poznawcza

Struktura osobowości

Najbardziej stałe predyspozycje

Cechy

Cechy

Wrodzone dyspozycje

Mechanizmy motywacyjne

Dążenia, cele, wartości

Motywy

Charakterystyczny styl adaptacji

Nawyki

Tożsamość

Znaczenie jakie jednostka nadaje swemu życiu

System osobistej narracji

Koncepcja siebie

Świadomość

Poziom cech

  1. Genetyka behawioralna

  1. Dunn i Plomin - procent wyjaśnionej wariancji osobowości

- 40 % - uwarunkowania genetyczne

- 35 % - środowisko specyficzne

- 5 % - środowisko wspólne

- 20 % - błąd pomiaru

  1. Teoria cech

- 7 r.ż. - cechy zaczynaj być stałe

- stabilność cech zwiększa się stopniowo co najmniej do 30 r.ż.

- maksymalny „poziom” osobowości - 50,60 r.ż.

- w życiu dorosłym cechy o skrajnym nasileniu tracą na znaczeniu (silna introwersja spada z biegiem lat)

- na przestrzeni życia, (bez względu na płeć) :

obniża się poziom : wzrasta poziom:

o neurotyczności o sumienności

o ekstrawersji o ugodowości

o otwartości na doświadczenia

- po 40 r.ż. (połowa życia), następuje przesunięcie emocjonalności u mężczyzn w kobiecą u kobiet - w męską

kobiety (bardziej niż uprzednio) mężczyźni (bardziej niż uprzednio)

o autonomiczne o łagodni

o zdecydowane o uczuciowi

o przedsiębiorcze o opiekuńczy

  1. Rozwój typów osobowości

  1. C.G. Jung

- rozwój typu osobowości na przestrzeni dorosłego życia, polega na odkrywaniu funkcji stłumionej i integrowaniu jej z funkcją dominującą np. racjonalny introwertyk odkrywa intuicję

  1. Freud

- (opisany jest tu rozwój psychoseksualny), typ osobowości wytworzony przy zafiksowaniu w danym stadium

stadium oralne osobowość dorosłym życiu:

o osobowość oralno-bierna - nadmierna zależność, beztroska

o osobowość oralno-sadystyczna - pesymizm, sarkazm, nieufność

stadium analne

o osobowość analno-retencyjna - zatrzymywanie uczuć, skąpstwo

o osobowość analno - ekspulsywna - porywczość, brak uporządkowania

stadium falliczne

o osobowość falliczno-narcystyczna - u mężczyzn - obsesja potwierdzania męskości,

poprzez sukcesu, powodzenie u kobiet

u kobiet - nadmierna koncentracja na kobiecości

(rozmarzona, flirtująca, nie potrafi nawiązać intymności)

Poziom charakterystycznego stylu adaptacji

Podejście psychodynamiczne

1. Psychoanaliza i psychologia ego

a) klasyczna psychoanaliza (piszę tylko o tym o czym nie było wcześniej 100 razy napisane)

- mechanizm introjekcji - normy i wartości w sposób nieświadomy przejmowane są od rodziców i wpisywane w superego. Ma dwa podsystemy:

o sumienie - kształtuje się wcześniej, obejmuje zakazy, powinności, dotyczy głównie zachowań niepożądanych. Jego rolą jest hamowanie seksualnych i agresywnych impulsów id, oraz oddziaływanie na ego w celu uwzględniania norm moralnych

o ego idealne - ostatecznie kształtuje się w okresie dorastania. Zawiera ideały, motywuje działanie dążenia do doskonałości

  1. Psychologia ego

- rozwój osobowości zmierza w kierunku wypracowania siły ego, kosztem ograniczenia dominacji id i superego. Ma on prowadzić do możliwości

o świadomego kierowania sobą

o odroczenia gratyfikacji

o umiejętności zmagania się ze stresem bez uciekania do mechanizmów obronnych

o poczucia sensowności własnego Ja

o odnoszenia się do inny w kategoriach wzajemności i intymności

o kontemplacji sztuki

- stadia rozwoju ego opisują

o J.Loevinger - paradygmat poznawczo-rozwojowy, ego w kategoriach procesu syntetyzującego doświadczenia poprzez ich opanowanie, integracje) i E.H.Erikson (rozwój psychospołeczny

ludzie zatrzymują się na różnych poziomach rozwoju ego - co tłumaczy różnice w sposobach pojmowania świata, moralności, celach życiowych

o E.H. Erikson - teoria rozwoju psychospołecznego (każdy zna)

  1. koncepcje neopsychoanalityczne (Horney, Fromm, Sullivan)

- rozwój - wynikiem przede wszystkim oddziaływań i interakcji społecznych, zwłaszcza rodzinnych

Horney:

- koncepcja lęku podstawowego, trzy możliwe postawy jednostki wobec świata

o ku ludziom - umożliwia nawiązywanie serdecznych kontaktów, więzi z otoczeniem, zapewnia porozumienie i współpracę

o przeciwko ludziom - umożliwia rywalizację, samoobronę, uczy jak walczyć o przetrwanie w społeczeństwie gdzie panuje zasada konkurencji

o od ludzi - możliwość niezależności, jest podstawą refleksji i krytycznego stosunku wobec świata i siebie samego, dzięki niej osiągamy wewnętrzną harmonię i spokój

- dla dorosłej zdrowej jednostki, rozwój osobowości pozostaje w sferze osobistych możliwości i przybiera charakter wartości moralnej, obowiązku

Fromm

- akcentował wpływ (oprócz czynników rodzinnych) czynników socjokulturowych, zwłaszcza w adolescencji i dorosłości

- człowiek oderwany od natury, bez jednorodnego wzorca kulturowego, jest wolny, ale jednocześnie samotny i wyobcowany. Uciekając od uciążliwej wolności człowiek sam podporządkowuje się autorytetom, władzy lub zwraca się ku destrukcji. Trudniejszym rozwiązaniem, ale zapewniającym rozwój osobowości jest „zjednoczenie z innymi w duchu miłości i współpracy”.

- rozwój osobowości poprzez miłość, szacunek, pracę

  1. Psychologia analityczna Junga

- twórczy rozwój, nasilający się z biegiem życia, dążenie do jedności i pełni osobowości

- w miarę upływu lat i nabywania doświadczeń (zwłaszcza w połowie życia - 35-40 lat), człowiek staje się bardziej świadomy cienia (ciemna strona naszej natury), może używać jego sił w społecznie akceptowanych działaniach

- w dzieciństwie i adolescencji, dominują procesy witalna, związane z libido, w wieku średnim - rośnie rola świadomości w kierowaniu własnym rozwojem. „Ja” staje się centralnym systemem osobowości. Głównym zadaniem jednostki jest rozwój „Ja”, (zapewniający jedność, równowag, stabilność osobowości), poprzez syntezę i integrację wewnętrznych przeciwieństw oraz dążenie do ideału osobowości. Proces ten to indywiduacja, czyli pełny rozwój wszystkich aspektów osobowości, świadomych i nieświadomych, oraz ich ostateczną integrację.

- po 30 r.ż.- stopniowa przemiana od zaangażowania w działanie w świecie, ku autorefleksji, filozoficznej eksploracji „Ja”

- w połowie życia (35-40 r.ż.) - odchodzenie od preferencji związanych z dobrami materialnymi, seksem i zwrot ku wartościom duchowym, społecznym, kulturowym, pojawiają się egzystencjalne pytania o sens i wartość życia, człowiek poszukuje harmonii

o oznacza to konieczność wyjścia poza dominujący typ osobowości - ekstrawertyk odkrywa w sobie postawę introwertywną, mężczyzna odkrywa w sobie animę (ukryta żeńska część mężczyzny), kobieta animusa ( ukryta męska część kobiety), każdy człowiek staje przed wyzwaniem zintegrowania młodości i starości

- po 40 r.ż. proces indywiduacji nabiera intensywności

  1. Socjobiologia i teoria opanowania trwogi

- odpowiedni wzorzec przywiązania matka-dziecko (Ainsworth)

  1. wzorce adaptacji

- „maksymalizowanie jakości” - (w czasach spokojnych), prawidłowe rodziny wychowują nieliczne potomstwo, silne więzy rodzinne, opieka nad dzieckiem

- „maksymalizowanie ilości” - (podczas wojen i kataklizmów), matka ma dużo dzieci, z różnymi partnerami, mało się nimi zajmuje - przetrwają najsilniejsze

  1. teoria opanowania trwogi

- rozwój osobowości - wyraża się plastyczną adaptacją do aktualnych warunków oraz trafną antycypacją stanów przyszłych. Jest pochodną ujmowania rzeczywistości w kategoriach przyczynowych, wyobrażania sobie przyszłych wydarzeń, autorefleksji. Ale:

o dzięki temu zdajemy sobie sprawę z możliwości przedwczesnej i nieoczekiwanej śmierci, co wywołuje trwogę

o trwodze przeciwdziała bufor kulturowy na 2 sposoby, poprzez:

*światopogląd (symboliczna koncepcja rzeczywistości), daje odpowiedzi na najbardziej lękorodne pytania i pozwala osiągnąć wrażenie sensownego i uporządkowanego świata

* przekonanie jednostki, że ma ona swoje miejsce i rolę w grupie, społeczności (poczucie własnej wartości)

- rozwój osobowości polega na stopniowym tworzeniu i umacnianiu obydwu elementów bufora kulturowego

Podejście poznawcze

Poznawcze teorie osobowości

  1. Drogi rozwoju osobowości

  1. transformacja pod wpływem wymiany informacji z otoczeniem i przetwarzania ich przez przedmiot

- sposoby komunikowania się mózgu ze światem (kody orientacji)

o kody konkretne - nośniki doświadczeń zmysłowych (pies = Azor)

o kody hierarchiczne (po rozwoju myślenia i mowy) - nośniki znaczeń i wiedzy o przetwarzaniu informacji (pies = ssak, zwierze domowe, przyjaciel człowieka…..)

- rozwój osobowości poprzez rosnącą umiejętność posługiwania się kodami hierarchicznymi, adekwatny do sytuacji i rodzaju zadan wybór kodu, opanowanie negatywnych emocji, które zwykle skłaniają do zejścia na poziom kodu konkretnego

  1. poprzez tworzenie osobistych konstruktów (Kelly)

- bogaty, unikatowy, hierarchicznie zorganizowany system konstruktów, oraz opanowanie umiejętności przewidywania zdarzeń, zapewnia jednostce poczucie kontroli (wewnętrznej vs zewzewnętrznej - Rotter)

  1. zasady funkcjonowania osobowości (Łukaszewski)

- zasada koniecznego tłumienia różnorodności poprzez selekcję informacji

- zasada koniecznego wzbogacania osobowości poprzez pobieranie i wytwarzanie informacji

- zasada zachowania koniecznej równowagi między strefami stabilności i zmienności osobowości

  1. Trendy rozwoju osobowości rozumianej jako system informacji to jej:

- wzbogacanie

- różnicowanie

- porządkowanie

- integracja

- hierarchizacja

  1. Regulacyjna teoria osobowości J.Reykowskiego

- poziomy rozwoju osobowości

o mechanizmów popędowo emocjonalnych (od odruchowych do celowych)

o kształtowanie się struktury Ja (poczucie tożsamości) i ekspansja Ja (eksploracja świata

o rozwój sieci wartości

o rozwój sieci operacyjnej (poznawcza reprezentacja świata)

o sieć operacyjna + sieć wartości = sieć poznawcza - zdolność generowania nowych idei, wychodzenia poza dostarczone informacje i wykorzystanie ich w regulacji zachowania

4. Teoria społeczno-kognitywna (Bandura)

- rozwój osobowości obejmuje:

o nabywanie nowych doświadczeń i kompetencji w drodze modelowania

o kształtowanie się realistycznego przekonania o własnej skuteczności

o zdolność do określania celów życiowych

o zdolność do automotywowania, samokontroli, samowzmacniania

5. Poznawcza teoria self

- rozróżnienia na ja idealne, możliwe itp. - jest wszystko w tekstach Olesia na 11 ćwiczenia, piszę tu to, czego nie ma w tamtych tekstach

- w okresie dorosłości zwiększa się znaczenie motywacyjne „Ja” możliwych, są one bardziej realistyczne

- u ludzi młodych więcej „Ja” pożądanych (sprzyja planowaniu przyszłości, dookreślaniu tożsamości), u starszych - niepożądanych (pomagają się przygotować do koniecznych strat i zapobiegać im)

  1. Kognitywno-afektywny ogień krzyżowy motywów (pomiędzy motywem autowaloryzacji i autoweryfikacji)

- autoweryfikacja - potwierdzenie prawdziwości koncepcji siebie (samowiedza)

- autowaloryzacja - próby uzyskania informacji o sobie podtrzymujących lub podnoszących samoocenę

- konflikt utrudnia kształtowanie się koncepcji siebie i jest źródłem wewnętrznych napięć

- podczas konfliktu ludzie wybierają raczej autoweryfikację (dlatego trudno zmienić negatywne przekonania o sobie)

Podejście humanistyczne

  1. G.W. Allport

a) następuje rozwój motywacji na przestrzeni życia, od motywacji biologicznej podczas dzieciństwa (działa na zasadzie redukcji napiecia), do motywacji świadomej w dorosłości (polega na tworzeniu nowych motywów co wywołuje napięcie lub je wzmaga)

b) zjawisko autonomii funkcjonalnej motywów - czynność, która była początkowo odruchowa, służyła zaspokajaniu jakiegoś innego motywu, staje się celem sama w sobie np. początkowo nauka czytania dla dziecka jest trudna i wymaga dodatkowych wzmocnień - później czytanie jako czynność sama w sobie

  1. Na osobowość dojrzałą (ukoronowanie rozwoju osobowości człowieka dorosłego) składają się:

- poszerzanie zasięgu „Ja”- dążenie do poznania świata i zdobywania nowych doświadczeń

- budowanie serdecznych kontaktów z ludźmi - kontakt pozbawiony prób uzależniania i podporządkowania sobie innych, bez zazdrości i zawiści

- poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego i samoakceptacja

- realizm w podejściu do siebie i świata - spostrzeganie spraw we właściwych proporcjach bez wyolbrzymiania, podchodzenie z dystansem do spraw

- obiektywizacja samego siebie - zdrowe poczucie humoru (zdolność śmiania się z siebie) i wgląd, będący podstawą rozumienia własnej motywacji

- opracowanie jednoczącej filozofii życia - wyznacza cel i znaczenie aktywności podmiotu

  1. A. Maslow

  1. koniecznymi warunkami rozwoju osobowości są zaspokojenie potrzeb podstawowych oraz kultura , która temu sprzyja, a warunkiem wystarczającym jest dążenie do samoaktualizacji

  2. metapatologia (np. nerwice egzystencjalne) - występuje gdy potrzeby podstawowe są zaspokojone, ale jednostka nie podejmuje trudu samoaktualizacji, objawia się poczuciem nieszczęścia, brakiem satysfakcji z życia, nudą, pustką

  3. osobowość dojrzała, cechuje się: otwartością na doświadczenie, integracją wewnętrzną i autonomią oraz twórczym podejściem do życia

  4. kompleks Jonasza - pragnienie wzrostu i doskonałości i jednocześnie obronę przed tym, lęk przed niespełnieniem, ucieczkę przed rozwojem talentu (może hamować rozwój osobowości)

  1. C.R. Rogers

  1. aktualizacja siebie - wrodzona zdolność jednostki do zdrowego i twórczego rozwoju, jeśli zewnętrzne warunki są sprzyjające - rozwój osobowości jest spontaniczny

- warunek - bezwarunkowa akceptacja ze strony rodziców ogólnie otoczenia społecznego. Pozwala ona na klarowne słyszenie „głosu natury” (organizmiczny proces wartościujący) i bez lęku - dokonywać często intuicyjnych, optymalnych z punktu widzenia posiadanych zdolności wyborów.

b) jeśli realizowanie potencjału nie jest zablokowane, osoba rozwija się w pełni funkcjonującą, która jest otwarta na doświadczenia, nie ma nastawienia obronnego, ma jasną i dokładną świadomość zdarzeń, bezwarunkowe poczucie własnej wartości

c) jeśli dziecko jest akceptowane warunkowo - jest kochane gdy spełnia oczekiwania rodziców, które nie są zgodne z wewnętrznym głosem. Rodzi to konflikt, jednak potrzeba miłości jest silniejsza i głos organizmiczny jest tłumiony, przyjmowane są preferencje osób znaczących - rodzi to fałszywy obraz siebie (moim celem życiowym jest medycyna, a nie muzyka). Życie charakteryzuje się wtedy przymusem, sztywnością, brakiem satysfakcji , co można zmienić tylko powracając do autentycznego „Ja” (muzyka)

Poziom tożsamości

  1. Znaczenie wczesnych doświadczeń: tworzenie celów i powstawanie skryptu

  1. psychologia indywidualna (A. Adler)

- aby wyjaśnić zachowanie, konieczne jest odniesienia się do celów, które wynikają ze sposobu patrzenia na świat

- poczucie niższości - naturalne doświadczenie każdego dziecka, które czuje się słabe w świecie osób dorosłych

- poczucie niższości wywołuje dążenie do mocy (perfekcji) - co stymuluje rozwój dążeń osobistych

o określony sposób radzenia sobie z poczuciem niższości utrwala się jako unikatowy sposób przystosowania - styl życia (w znacznym stopniu zależy on od tematyki i emocjonalnego klimatu pierwszych zapamiętanych świadomych doświadczeń) - dziecko, którego zabawkę zabrano i dano kuzynowi, lęka się, że zostanie czegoś pozbawiona na rzecz bliskich

o pierwsze doświadczenia, nie zamykają jednak szansy twórczego rozwoju

- człowiek działa według zasady fikcyjnego finalizmu - podporządkowuje swoje działanie wizji przyszłości, jakby była ona prawdziwa, choć naprawdę jest fikcją. Nawet niemożliwa do realizacji, funkcjonuje jako nadrzędna zasada organizująca dążenie człowieka

- rozwój osobowości - pozostaje pod wpływem świadomych dążeń i wizji własnej przyszłości

  1. teoria skryptu S. Tomkinsa

- od najwcześniejszych lat życia, człowiek tworzy rodzaj scenariusza sztuki, w której gra główną rolę i której podstawowym elementem jest scena, obejmująca pamięć zdarzenia, w tym uczuć i postaci w niej występujących

- skrypt - zespół zasad interpretowania, tworzenia, umacniania rodziny powiązanych ze sobą scen. Tworzy się na podstawie scen z dzieciństwa. Są 2 rodzaje skryptów:

o skrypt typu zaangażowanie - tworzony na podstawie pozytywnych scen z dzieciństwa, gdzie dominowały uczucia radości i ekscytacji. Jego istotą jest zaangażowanie w poprawianie świata, realizację celu, który daje obietnicę sukcesu, szczęścia. Jednostka obejmuje nim coraz nowe pola aktywności, podmiot wierzy w pokonanie wszelkich trudności, emocje negatywne spełniają rolę mobilizującą

o skrypt jądrowy - tworzony na podstawie scen z dzieciństwa, w których początkowo dominowały pozytywne uczucia, jednak dalszy bieg zdarzeń doprowadził do przekształcenia się sceny w negatywną (uczucia radości w strach, wstyd) np. dziecko potrzebujące miłości zostanie odsunięte z powodu pojawienia się drugiego dziecka. Scena taka stanowi podstawę dla interpretacji dalszych wydarzeń życiowych na analogicznych zasadach. Pozwala to wyjaśnić np. dyssatysfakcję następującą po osiągnięciu sukcesu

- skrypy niezależnie od swego rodzaju, sprawia, że świat staje się zrozumiały i w pewien sposób wyznacza dalszy bieg życia

2. „Ja” podmiotowe i tworzenie systemu znaczeń osobistych

    1. etapy rozwoju „Ja” podmiotowego (D. Stern)

- rozwój poczucia „Ja” poprzez wyodrębnianie siebie z otoczenia i procesu konsolidacji poczucia:

o sprawczości

o spójności wewnętrznej

o stałości wzorców afektywnych

o ciągłości „Ja”

- za pomocą funkcji „Ja” podmiotowego - interpretacja doświadczenia - tworzy się system znaczeń osobistych (podstawa osobowości)

- poprzez uczucia, które towarzyszą refleksji nad ważnymi dla „Ja” doświadczeniami osobistymi (które wartościujemy), wyrażają się fundamentalne tendencje motywacyjne - motywy podstawowe:

o dążenie do umacniania siebie (samoobrona, samoaktualizacja)

o pragnienie kontaktu i jedności z kimś lub czymś poza sobą (współdziałanie, miłość)

o jeśli motywy są zaspokojone - doświadczeniu towarzyszą uczucia pozytywne i odwrotnie

- rozwój osobowości oznacza:

o wzrastającą różnorodność wartościowań, co do różnych doświadczeń jednostki

o integracja systemu znaczeń osobistych (jako dobrze wyodrębniona myśl przewodnia, główny wątek historii)

o wzrost giętkości systemu znaczeń - dopasowanie rodzaju wartościowań do zmieniającej się sytuacji, nowych doświadczeń

- prawidłowy rozwój systemu wartościowań eliminuje niebezpieczeństwo dysocjacji (tendencyjnej interpretacji doświadczeń, tłumienie uczuć)

    1. rewolucja podmiotów (Obuchowski)

- dzięki funkcjom „Ja” podmiotowego jednostka może określić własną tożsamość indywidualną i społeczną oraz podejmować intencjonalną aktywność

- rewolucja podmiotów - narastające zjawisko kulturowe, które wiedzie ku społeczeństwu ludzi wolnych, którzy sami określają swoje zadania, a świat zewnętrzny traktują jako przestrzeń dla samorealizacji

- rozwój osobowości nie jest celem samym w sobie, ale najpełniej dokonuje się dzięki wymagającym działaniom nastawionym prospołecznie

    1. Kozielecki

- istotą rozwoju osobowości jest rosnąca swoboda wyboru, której konsekwencją jest odpowiedzialność za własne czyny

- transgresje - czynności twórcze , wywołują motywację heterostatyczną (dążenie do rzeczy nowych - nowe doświadczenia, zachowania), której towarzyszy zjawisko przesunięcia afektywnego (wzrost emocji pozytywnych i zmniejszenie emocji negatywnych podczas czynności twórczych, realizowania zamierzonych celów)

- rozwój człowieka polega na transgresji - ciągłym przekraczaniu osiągniętego pułapu

- rozwój osobowości możliwy w ciągu całego życia o ile nie wystąpi motywacja homeostatyczna (obrona równowagi)

3. Koncepcja narracyjnej tożsamości D. McAdamsa

- tworzenie narracji = refleksyjne opracowywanie zdarzeń, tworząc i opowiadając swą historię, jednostka porządkuje materiał narracyjny, obejmujący szereg pozornie niezgodnych ze sobą zdarzeń

- tożsamość jest historią życia, zinternalizowaną narracją, nadającą życiu spójność i sens. Tworzy się w ciągu całego życia, a poszczególne jej elementy pochodzą z różnych okresów rozwojowych

o ton narracyjny (emocjonalny klimat tożsamości) - wywodzi się z wczesnego dzieciństwa - jeśli było szczęśliwe - historia wyraża nadzieję, optymizm

o formowanie i nadawanie sensu własnemu życiu - pamięć wydarzeń między 10, a 30 rokiem życia

- rozwój historii życia ma związek z rozwojem poznawczym jednostki

o okres szkolny - dzieci wyodrębniają temat historii wynikający z dążeń podmiotu. Rozwija się motyw siły/władzy i motyw intymności (któryś z nich może przeważyć w tożsamości narracyjnej)

o u progu adolescencji - formułowanie tożsamości w kategoriach pragnień, planów, celów osobistych

o adolescencja - po raz 1 pytania kim jestem? Kim byłem? Kim mogę być?, formułują się osobiste przekonania i system wartości, pojawia się zdolność nadawania sensu temu, kim jesteśmy (uczucie unikatowości, poczucie niezrozumienia przez innych). Przekonania moralne oparte na zasadzie sprawiedliwości (motyw siły), albo miłosierdzia (motyw intymności)

o dorosłość - jednostka tworzy wyidealizowaną personifikację „Ja”, która funkcjonuje jako główna postać w historii życia, obrazująca ideał, pragnienia, role. Motyw siły - personifikacja nastawiona na poszerzanie wpływów, kontrolę; motyw intymności - miłość, współpraca z ludźmi

o połowa życia - pojawia się temat śmierci, narasta potrzeba pozostawienia czegoś po sobie (symboliczne dążenie do nieśmiertelności)

o wraz z biegiem życia (może dojść) - ewolucja formy narracji, która staje się coraz bardziej spójna, otwarta i tolerancyjna wobec zmian, wiarygodna, dochodzi do integracji motywów siły i intymności

  1. Psychologia egzystencjalna

- wolność człowieka (świadomy wybór) jako podstawa rozwoju osobowości, który jest egzystencjalną koniecznością

- jeśli jednostka nie realizuje swoich możliwości , ryzykuje depresją, nerwica, a nawet śmiercią psychologiczną - w tym sensie człowiek jest zmuszony do rozwoju, a każde zaniedbanie potęguje winę egzystencjalną

- żadne okoliczności i traumatyczne doświadczenia (psychopatyczni rodzice, choroby) nie tłumaczą osoby jeśli nie podejmuje trudu rozwoju, ponieważ jest ona wolna i sama wybiera sposób egzystencji, również patologii, jeśli mogła wybierać inaczej

  1. życie autentyczne, czyli realizacja pełni możliwości - fundamentalne pragnienie człowieka

- potrzebny jest do tego drugi człowiek, dla którego można „być”, z drugiej strony - indywidualna odpowiedzialność za kształt własnego życia, samotność (jeden z kluczowych dylematów egzystencjalnych)

- rozwijająca się osoba tworzy model jej bycia w świecie, a konieczność śmierci - nakłada odpowiedzialność za wykorzystanie każdej chwili życia, którego kształt w pełni leży w jej rękach



Wyszukiwarka