MOWA DZIECKA
I JEJ ZABURZENIA

Temat:

Badania nad mową dziecka (dzieje, zakres, metody).

Motto:

Naucz swoje dziecko milczeć, mówić nauczy się i tak dość szybko”.

(Beniamin Franklin)

1. Mowa jako zjawisko i jako przedmiot badań.

1.1. Problem:

„W jaki sposób istota ludzka staje się homo loquens?”

(Maria Kielar-Turska)

Czy dziecko rodzi się jako „tabula rasa”, czy jako „ssak, który będzie mówił”, tj. z gotowym programem rozwoju językowego?

1.2. Cele poznania mowy dziecka:

• Ogólnopoznawcze cele nauk podstawowych.
  

• Praktyczne cele nauk stosowanych.

1.3. Dyscypliny naukowe zajmujące się rozwojem mowy:

• Medycyna (foniatria),

• Psychologia.

• Lingwistyka (stosowana)

• Psycholingwistyka rozwojowa.

• Pedagogika.

• Logopedia.

• Socjologia.

1.4. Sposoby organizacji badań:

Badania podłużne (longitudinalne) - dotyczą rozwoju mowy poszczególnych osób, są prowadzone przez wiele lat.

Badania poprzeczne - dotyczą grup dzieci
w tym samym wieku, żyjących
w określonym środowisku.

Badania porównawcze - dotyczą grup dzieci w tym samym wieku żyjących w różnych środowiskach
lub poznających
różne języki.

2. Najwybitniejsi badacze
mowy dziecka:

Jean Piaget (1896-1980)
Lew S. Wygotski (1896-1934)

3. Polscy badacze mowy dziecka:

3.1. Językoznawcy:

Jan Bauduin de Courtenay (1845-1929)
Paweł Smoczyński (1914-1979)
Leon Kaczmarek (1911-1996)
Maria Zarębina

Jan Bauduin de Courtenay
(1845-1929)

Jan Bauduin de Courtenay: Spostrzeżenia nad językiem dziecka. Wybór i opracowanie Maria Chmura-Klekotowa. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974.

Paweł Smoczyński: Przyswajanie przez dziecko podstaw systemu językowego. Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1955.

Leon Kaczmarek
(1911-1996)

Maria Zarębina:
Kształtowanie się systemu językowego dziecka. Zakład im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1965.

Bronisław Rocławski: Rocławski B. Poradnik fonetyczny
dla nauczycieli. WSiP, Warszawa, 1986.

3.2. Psychologowie:

Stefan Szuman(1889-1972)
Maria Kielar-Turska
Barbara Bokus

Stefan Szuman
(1889-1972)

O rozwoju języka
i myślenia dziecka.
Pod redakcją Stefana Szumana, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968.

Maria Kielar-Turska: Mowa dziecka. Słowo i tekst. Rozprawy Habilitacyjne Nr 161, UJ, Kraków 1989.

Barbara Bokus

4. Główna teza badań
nad rozwojem mowy dziecka:

ROZWÓJ MOWY MA CHARAKTER STADIALNY.

5. Kształtowanie się mowy jako przedmiot zainteresowania pedagogiki
i logopedii.

5.1. Zadania badawcze:

a) Ustalenie normy
i podstaw oceny.

b) Opis procesu
i jego eksplikacja.

c) Wykrywanie wczesnych objawów zaburzeń i opóźnień rozwoju mowy.

d) Opracowanie metod stymulacji rozwoju
oraz zapobiegania jego zaburzeniom.

e) Opracowanie metod terapii zaburzeń mowy.

6. Logopedia jako nauka
o wychowaniu
człowieka mówiącego (dobrze mówiącego).

Podsumowanie:

Badania nad mową
i językiem dzieci ujawniły fakt, że każdy człowiek
w ciągu kilku pierwszych
lat życia jest „genialnym lingwistą” - twórcą własnego języka.

Język dziecka jest dopóty tworem indywidualnym
i niepowtarzalnym, dopóki nie stanie się podobny do języka dorosłych.

Jest wytworem genetycznie uwarunkowanej indywidualnej aktywności jednostki.

Aktywność ta odbywa się w środowisku społecznym.

Język dziecka podlega formowaniu
oraz stereotypizacji
w środowisku społecznym.

Dzięki temu język przyjmuje funkcję
kodu łączącego
osobowy umysł
z kulturą wspólnotową (narodową)
i ogólnoludzką.

Dziecięce zdolności językowe budzą podziw badaczy reprezentujących wszystkie dziedziny wiedzy zajmujące się tym zagadnieniem
oraz wszystkie orientacje antropologiczne
i metodologiczne.

---