Św. Augustyn (354-430): Ojciec Kościoła zachodniego, najwybitniejszy z Ojców Kościoła, jeden z najwybitniejszych filozofów i teologów Zachodu; rozwój filozoficzny Augustyna: 1. manicheizm, 2. Sceptycyzm, 3. neoplatonizm + chrześcijaństwo; poglądy : 1. subiektywizm (lepiej znamy własną duszę niż świat zewnętrzny), 2. woluntaryzm ( przewaga woli nad rozumem), 3. iluminizm (oświecenie przez Boga), 4. teoria łaski i predestynacji ( przeznaczenia), 5. platonizm (idee rzeczy istniejące w Bogu przed stworzeniem świata), 6. Prywatna (negatywna ) koncepcja zła, 7. Twórca historiozofii chrześcijańskiej (dzieje świata to walka Państwa Bożego z Państwem Ziemskim.
Św. Tomasz z Akwinu (1225-1274): Włoch pochodzący z arystokratycznej rodziny, dominikanin, poglądy: 1.
Dualizm Boga i świata, 2. Koncepcja stworzenia (creatio ex nihilo), stworzenie zostało dokonane w czasie (nie odwiecznie!) i przez samego Boga, 3. Obiektywizm: lepiej znamy rzeczy zewnętrzne niż własną duszę, 4. Empiryzm: wszelka wiedza pochodzi z poznania zmysłowego, 5. Intelektualizm: wyższość rozumu nad wolą,
5. Teoria substancji: Substancja =Istnienie (Akt) + Istota (Możność, Potencja) Istota = Forma (decyduje o przynależności do gatunku) + Materia (decyduje o indywidualności danej rzeczy) Bóg = Czysty Akt Istnienia ( do Istoty Boga należy Jego istnienie) Anioł = Istnienie + Istota ( Czysta Forma) Człowiek = Forma (dusza) + Materia (ciało) - hilemorfizm, 6. Hierarchia bytów: Bóg -> Aniołowie -> Człowiek -> Zwierzęta -> Rośliny -> Materia nieożywiona Żywioły 6. Oddzielił dziedzinę wiedzy (filozofię) od dziedziny wiary (teologię): pomiędzy rozumem a Objawieniem nie ma jednak sprzeczności, lecz niektóre prawdy wiary (Trójca, stworzenie świata w czasie) przekraczają możliwości rozumu, 8. Dowody na istnienie Boga: a) z ruchu, b) z niesamoistności świata, c) z przypadkowości rzeczy, d) z istnienia istot o różnej doskonałości, e) z powszechnej celowości przyrody; 8. Zbliżył filozofię chrześcijańską do filozofii greckiej, 9. W 1567 r. został Tomasz uznany za doktora Kościoła, a jego doktryna do dzisiaj jest oficjalną doktryną Kościoła.
Platon (Arystokles 427-347): 1) idealizm- obok rzeczy realnych (jednostkowych) istnieją idee (przedmioty ogólne, byty wieczne, niezmienne); 2) rzeczy są odbiciem idei; 3) istnieje Demiurg ( budowniczy świata); 4) człowiek to dusza uwięziona w ciele; 5) istnieje wiedza wrodzona, rozumowa, która jest doskonalsza od zmysłowej; 6) dialektyka (analiza pojęć) jest najdoskonalszą metodą naukową; 7) w etyce najwyższe są dobra idealne, realne powinny być im podporządkowane; 8) koncepcja idealnego państwa: władcy, wojownicy, rzemieślnicy; 9) dusza składa się z trzech części: rozumnej, impulsywnej i pożądliwej: koncepcja czterech cnót: mądrość, odwaga, panowanie nad sobą, sprawiedliwość. Pogląd Platona to tzw. Idealizm. (Idealizm ontologiczny Idealizm teoriopoznawczy).
Arystoteles (384-322): 1) twórca logiki formalnej, metodologii nauk dedukcyjnych (system aksjomatyczny), zoologii naukowej, psychologii (gr. psyche- dusza), meteorologii, teorii państwa i prawa konstytucyjnego, estetyki i etyki naukowej; 2) teoria substancji złożonej z formy (aktu) i materii (możności); 3) zasada „złotego środka" w etyce; 4) Poglądy: hilozoistyczna koncepcja człowieka: człowiek to złożenie duszy i ciała; 5) empiryczna teoria poznania; 6) koncepcja Pierwszego Poruszyciela; 7) teoria kategorii: substancja oraz przypadłości: ilość, jakość, relacja, gdzie, kiedy, położenie, posiadanie materialne, czynność, bierność.
Francis Bacon (1561-1626), poglądy: 1. podział nauk: a) historia (dziedzina pamięci), b) poezja (dziedzina wyobraźni), c) filozofia- nauka we właściwym rozumieniu (dziedzina trzeciej władzy duszy - rozumu); 2. idea nauki rozumianej empirycznie, jako opartej na doświadczeniu; 3. teoria złudzeń (idoli): a) plemienne - wspólne wszystkim ludziom, b) złudzenia jaskini - są one indywidualne, uwarunkowane np. wychowaniem czy typem wykształcenia człowieka, c)złudzenia rynkowe - są wynikiem języka, w którym można tworzyć szereg pseudo-pojęć, d) złudzenia teatru - właściwe określonej tradycji filozoficznej; 4. teoria indukcji, koniecznej przy uogólnianiu faktów.
Kartezjusz (1596 - 1650 ), Ojciec nowożytnej filozofii europejskiej, dla którego filozofia była uniwersalną nauką- drzewem, którego „korzeniami jest metafizyka, pniem fizyka, a gałęzie to pozostałe nauki: medycyna, mechanika, etyka". 1. poszukiwanie pewnej metody dla wszelkiej nauki - znajduje ją Kartezjusz w metodzie analitycznej stosowanej w arytmetyce; 2. jasność i wyraźność jako kryterium oczywistości twierdzeń i ich prawdziwości, 3. matematyka jako wzór wszelkiej wiedzy; 4. sceptycyzm metodyczny, jako próba znalezienia fundamentu filozofii - cogito ergo sum, jako wynik tych poszukiwań; 5. zagadnienie substancji (myślącej - res cogitans, dusza i rozciągłej - res extensa, rzecz rozciągła, materia ), 6. problem psychofizyczny - na czym polega stosunek duszy i ciała? (Kartezjusz twierdził, że dusza może wpływać na kierunek zmian dokonujących się w ciele i na odwrót); 5. mechanistyczne pojmowanie przyrody, 6. nieatomistyczna teoria budowy materii (jest ona podzielna w nieskończoność ), 7. natywistyczna teoria idei (niektóre idee np. idea substancji są człowiekowi wrodzone ); 8. ontologiczny dowód istnienia Boga.
George Berkeley ( 1685-175 ) nadał empiryzmowi Locke'a postać skrajną: 1. skrajny nominalizm (istnieją jedynie rzeczy i idee konkretne ), 2. skrajny sensualizm (istnieje tylko to , co postrzegamy, ciała postrzegamy tylko za pomocą zmysłów, rozum poznaje jedynie sprawy duchowe,3. skrajny subiektywizm ( wszystkie własności rzeczy są subiektywne), 4. immaterializm (esse estpercipi), 4. teoria Berkeleya to tzw. Idealizm subiektywny
Immanuel Kant (1724-1804 ) i jego filozofia krytyczna: 1. podstawowy problem: jak od przedstawień przejść do rzeczy?, 2. analiza sądów funkcjonujących w nauce i ich podział na : a) ze względu na pochodzenie sądy dzielą się na 9 a posteriori (pochodzące z doświadczenia) np. Ja siedzę tutaj teraz i 9 a priori (nie oparte na doświadczeniu, choć poznane dzięki niemu, np. 7^-5=12, b) ze względu na stosunek podmiotu do orzecznika sądy dzielą się na: analityczne (gdzie orzecznik jest zawarty w podmiocie ) np. Całość jest większa od części i 9 syntetyczne (w których orzecznik nie jest zawarty w podmiocie) np. Gliwice są miastem akademickim, 3. wszystkie zdania analityczne są a priori, ale one nie poszerzają naszej wiedzy, 4. zdania syntetyczne są zazwyczaj a posteriori, ale one nie mogą być ogólne, ponieważ zostały zdobyte dzięki doświadczeniu, które dostarcza zdań jednostkowych, 5. wiedza ma być jednak ogólna, a zatem składać się musi ze zdań syntetycznych syntetycznych priori (np. prosta to najkrótsza droga pomiędzy dwoma punktami), lecz nie pochodzą one z doświadczenia, a więc skąd? 6. „rewolucja Kopemikańska Kanta": poznanie ma naturę twórczą: umysł poznaje to , co sam tworzy ( nie umysł dostosowuje się do rzeczy, lecz rzeczy do umysłu!), 7. połączył racjonalizm z empiryzmem: zmysły dają poznaniu tzw. Formy zmysłowości ( przestrzeń i czas ), umysł tzw. Kategorie (np. przyczynowość), 8. mamy dwa światy: noumenów ( rzeczy w sobie) i fenomenów (rzeczy dla nas ), zamknięci jesteśmy jesteśmy świecie zjawisk (fenomenów ), 9. krytyka dowodów na istnienie Boga, 9. etyka oparta na tzw. Imperatywie kategorycznym: postępuj tak, aby twoje postępowanie mogło stać się normą dla każdego w twojej sytuacji.
August Comte (1798-1857): 1. Filozofia pozytywna zajmuje się: a)przedmiotami realnymi (nie fikcyjnymi); b) bada rzeczy dostępne umysłowi; c) zajmuje się zagadnieniami pożytecznymi; d) zajmuje się kwestiami ścisłymi unikając mglistych i niepewnych; e) działa pozytywnie nie ograniczając się do krytyki; 2. Ludzkość swoim rozwoju przechodzi przez trzy fazy: teologiczną metafizyczną, pozytywną ( ostatnią); 3. Comte dokonał klasyfikacji nauk: matematyka, astronomia, fizyka, chemia, biologia oraz socjologia (najmniej ogólna, ale za to, najbardziej złożona)
Jan Jakub Rousseau ??????
Tomasz Hobbes (1588-1679 ): Anglik, absolwent uniwersytetu w Oksfordzie, zwolennik rojalistów, stworzył filozofię naturalistyczną odrzucającą wszelkie czynniki duchowe i idealne, znał Galileusza, Franciszka Bacona, korespondował z Kartezjuszem; 1.materializm połączony z racjonalizmem : przyroda jest mechanizmem, rządzonym prawami mechaniki i poznawanym rozumowo; 2. filozofia polityki (najważniejsza część filozofii Hobbes'a): człowiek jest z natury egoistą (homo domini lapus est) państwo powstaje nie z natury i instynktu, ale z obawy i rozsądku, wraz z państwem powstaje prawo a z nim obiektywna miara dobra i zła ( wbrew poglądowi Arystotelesa).
Tales ( 624-547 ): wszystko powstało z wody i z wody się składa. Pierwsze zagadnienie filozofii to zagadnienie początku świata. Pierwsi filozofowie głoszą hilozoizm: życie, zdolność ruchu związane są z materią.
Demokryt z Abdery (460-360): 1) teoria atomów; 2) atomy sanie podzielne; 3) są w wiecznym ruchu; 4) ruch ten odbywa się w próżni (która jest niebytem ); 5) atomy posiadają cechy ilościowe: kształt, położenie, porządek; 6) własności rzeczy są subiektywne.
Nitsche ????????????
John Locke ( 1632-1704 ):1. epistemologiczny program filozofii: ma ona badać nie byt, ale nasze pojęcia o bycie , 2. empiryczna koncepcja wiedzy - umysł to „tabula rasa", którą zapisuje doświadczenie (nie ma wiedzy wrodzonej ), 3. dwie drogi doświadczenia: postrzeżenia (pochodzą od zmysłów) i refleksje ( operacje dokonywane przez umysł na nim samym - doświadczenie wewnętrne ), 4. idee (to, co istnieje w umyśle) są obiektywne, bądź subiektywne, pierwsze odpowiadają obiektywnym, drugie subiektywnym własnościom rzeczy, 5. głosił liberalizm, zasady demokratyzmu i tolerancji przez co wpłynął na koncepcje polityczne, 6. w pedagogice głosił indywidualne podejście do każdego dziecka