Podstawy teorii producenta - teoria kosztów

Podział kosztów

1. Koszty księgowe (explicite, jawne) - koszty odzwierciedlone w ewidencji księgowej obejmujące zarówno rzeczywiste wydatki pieniężne jak i niepieniężne - amortyzację,

2. Koszty ukryte (implicite) - koszty faktycznie nie ponoszone przez przedsiębiorstwo, które mogłoby one ponosić, gdyby wykorzystano go w innym możliwym zastosowaniu (koszt alternatywny),

3. Koszt ekonomiczny - suma kosztów jawnych i ukrytych powiększona o tzw. zysk normalny - czyli minimalna wielkość zysku skłaniającą producenta do pozostania w branży. Zysk ekonomiczny (zysk czysty, nadzwyczajny, ponadnormalny) - różnica między przychodami z działalności a kosztami ekonomicznymi.

I. Koszty w krótkim okresie

Okres krótki to taki, w którym przynajmniej jeden koszt jest stały. W długim okresie wszystkie koszty są zmienne.

1. Koszt stały (FC) - koszt, którego wielkość w danym przedziale produkcji jest stała,

2. Koszt zmienny (VC)- koszt, którego wielkość w żadnym przedziale produkcji nie jest stała. Zmienia się wraz ze zmianą produkcji.

3. Koszt całkowity (TC) jest sumą kosztu stałego i zmiennego, czyli TC = FC + VC.

Koszty przeciętne - koszt całkowity, stały lub zmienny w przeliczeniu na jednostkę produkcji, czyli:

Koszt marginalny - jest to przyrost kosztu całkowitego spowodowany wzrostem produkcji o jednostkę, czyli:

Dla krótkiego okresu:

Jeżeli:

1. MC < AVC to AVC maleje,

2. MC < ATC to ATC maleje,

3. MC > AVC to AVC rośnie,

4. MC > ATC to ATC rośnie,

5. AVC = MC to AVC min,

6. ATC = MC to ATC min.

	Rys.1: Krzywe TC, VC, FC.
			TC
				VC
TC, VC, FC
			FC
		FC
				FC
					X

	Rys. 2: Krzywe ATC, AVC, AFC, MC.
ATC, AVC,
AFC, MC
			MC
					ATC
				AVC
				AFC
					X

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY MC A MPP, AVC I APP

1. Jeżeli APP max to AVC min,

2. Jeżeli MC min to MPP max, bo:

II. Koszty w długim okresie

Za długi okres przyjęto uważać ten, w którym wszystkie kategorie ekonomiczne są zmienne.

1. Korzyści skali (ekonomie skali) - występują, gdy koszty całkowite rosną wolniej niż rozmiary produkcji, krzywa długookresowego kosztu przeciętnego opada. Źródła korzyści skali:

• technologiczne,

• marketingowe,

• finansowe.

2. Niekorzyści skali (dyzekonomie skali) - oznaczają więcej niż proporcjonalny wzrost kosztu całkowitego przy wzroście produkcji. Krzywa długookresowych kosztów przeciętnych wzrasta. Źródła:

• zła komunikacja wewnętrzna,

• nadmierny rozrost organizacji.

3. Zewnętrzne korzyści skali - korzyści skali wynikające ze wzrostu całej gałęzi prowadzącej do obniżki kosztów działania poszczególnych przedsiębiorstw.

	Rys. 3: Typowa krzywa długookresowego kosztu przeciętnego.
LATC
					LATC
	Korzyści skali		Stabilizacja kosztów	Dyzekonomie skali
					X

Jeżeli:

1. Występują korzyści skali to LMC < LATC,

2. Występują niekorzyści skali to LMC > LATC,

3. LTC rosną w takim samym tempie jak produkcja to LATC przybiera kształt poziomej linii prostej, a LMC = LATC,

4. Początkowo pojawiają się korzyści skali a następnie niekorzyści skali to LMC przecina LATC w jej najniższym punkcie.

	Rys. 4: Długookresowe krzywe kosztu przeciętnego i marginalnego
LATC,
LMC
				LMC
		LATC min = LMC
					LATC
	rosnące		malejące
	korzyści skali		korzyśli skali
				X

Jeżeli producent osiągnął minimalny, z punktu widzenia długiego okresu, koszt całkowity produkcji danej ilości produktu to krzywe: TC i LTC oraz ATC i LATC będą dla tej wielkości produkcji styczne, czyli ich współczynniki kierunkowe będą równe. Zatem, gdy zachodzi równość TC i LTC, to MC = LMC.

III. Rozwinięcie teorii podaży - ustalanie wielkości produkcji

Przychód całkowity (TR), przeciętny (ATR), marginalny (MR):

- wielkość sprzedaży.

Przedsiębiorstwo wybierając optymalny poziom produkcji z punktu widzenia maksymalizacji zysków porównuje wielkość dodatkowego przychodu wynikającego ze zwiększenia produkcji (MR) z wielkością dodatkowego kosztu, jaki trzeba ponieść aby wytworzyć tą wielkość produkcji (MC). Przedsiębiorstwo tak długo będzie zwiększało wielkość produkcji, jak długo przychód ze sprzedaży dodatkowej jednostki dobra będzie przewyższał dodatkowy koszt produkcji tej jednostki, czyli MR > MC. W punkcie, w którym dodatkowy przychód zrówna się z dodatkowym kosztem (MR=MC) przedsiębiorstwo osiągnie optymalny poziom produkcji - maksymalizujący zysk lub minimalizujący stratę. Aby określić, czy przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk, czy minimalizuje stratę należy porównać wysokość przychodów przeciętnych i kosztów przeciętnych. Zatem:

		Rys. 4: Decyzje produkcyjne przedsiębiorstwa w okresie krótkim
	koszty,
	przychody
						MC			ATC
jeżeli przychód przeciętny
(cena) jest większy od
ATC - przedsiębiorstwo									AVC
produkuje X1 z zyskiem
jeżeli cena jest większa					graniczny	punkt	rentowności
od AVC - przedsiębiorstwo
minimalizuje straty
jeżeli cena jest niższa
AVC - produkcja przedsiębiorstwa					MR
wynosi zero
					X1		produkcja, sprzedaż

		Rys. 5: Decyzje przedsiębiorstwa w długim okresie
	LATC,
	LMC, MR
						LMC
jeżeli cena jest
równa lub wyższa od							LATC
LATC, produkcja
wynosi X1
jeżlei cena jest
niższa od LATC, produkcja				MR
wynosi 0
				X1		produkcjia, sprzedaż

Ćwiczenia do zajęć 5

PYTANIA PROBLEMOWE

1. Wyjaśnij źródła występowania korzyści i niekorzyści skali.

2. Dlaczego powinniśmy zwracać uwagę na stosunek minimalnej efektywności skali produkcji do wielkości rynku?

3. Ustosunkuj się do tezy, iż im większa produkcja tym niższe są koszty przeciętne.

4. Kiedy przedsiębiorstwo maksymalizuje różnicę między korzyściami całkowitymi a kosztami całkowitymi?

5. Czy prawdziwe jest stwierdzenie, iż struktura kosztów wszystkich firm jest w długim i krótkim okresie zasadniczo taka sama?

6. Czy przedsiębiorstwa ponoszące straty powinny zaprzestać działalności?

7. Czy prawdą jest, że krzywa LATC przechodzi przez najniższy punkt każdej krótkookresowej ATC?

ZADANIA:

1. Tablica prezentuje funkcję produkcji pewnego przedsiębiorstwa. Kapitał i praca kosztują odpowiednio: 1 i 2 za jednostkę. Istnieją dwie technicznie efektywne metody produkcji oznaczone w tablicy jako A i B. Która z metod jest bardziej kapitałochłonna, a która pracochłonna? Czy występują tu korzyści czy niekorzyści skali? Wskaż minimalną efektywną skalę produkcji.

2. Uzupełnij tabelę kosztów:

X	FC	VC	TC	MC	AFC	AVC	ATC
1	100	20
2	100	30
3	100	60
4	100	110
5	100	180
6	100	270

1. Czy firma, dla której sporządzono tabelę działa w krótkim, czy długim okresie czasu?

2. Jaka jest zależność między TC i VC? Jaki jest koszt całkowity dla produkcji równej 0?

3. Przy jakiej wielkości produkcji zaczyna działać prawo malejącej produktywności krańcowej i jaki ma ono związek z krzywymi ATC, AVC i MC?

4. Wartość jakiej zmiennej jest równa pionowej odległości między ATC i AVC?

3. Na podstawie danej funkcji kosztu całkowitego oblicz FC, VC, AVC, AFC, ATC, MC:

1. 
   

2. 
   ,

3. 
   

4. Funkcja kosztów marginalnych ma postać: MC
   . Koszty stałe wynoszą 1000. Ile kosztuje wyprodukowanie 100 jednostek produktu. Jakie są koszty wyprodukowania setnej jednostki produktu?

5. Produkcja wzrosła o jednostkę a koszt zmienny o 0,5. AVC wzrosło z 0,35 do 0,36:

1. jaki jest MC,

2. jaki jest poziom produkcji po wzroście i jaki był przed,

3. na jakim etapie produkcji znajduje się przedsiębiorstwo?

8. Produkujemy dobro na poziomie 200 jednostek. Cena produktu wynosi 350. Czy podnieść produkcję o jednostkę?

X	ATC
200	200
201	201
202	202

9. Znaleźć przychód marginalny jeżeli D = 36 - 2P. Jak zmieni się MR i TR jeżeli wielkość sprzedaży wzrośnie z 4 do 10 jednostek?

10. Znaleźć przychód marginalny jeżeli D = 24 - 8P. Jak zmieni się MR i TR, jeżeli cena sprzedaży wzrośnie z 2 do 12?

11. Pan Z otworzył własną działalność. Oceń, czy jego decyzja była prawidłowa, jeżeli:

• poniósł w roku X następujące koszty (w zł):

• 5 000 - reklama

• 10 000 - opłaty stałe za lokal,

• 5 000 - podatki,

• 40 000 - wynagrodzenia dla pracowników,

• 5 000 - należności dla dostawców

• i osiągnął zysk księgowy w wysokości 42 000 zł. Nie podejmując własnej działalności pan Z mógł pracować w firmie J za 2500 zł na miesiąc. Wpłacając 50 000 zł na konto (mógłby wyciągnąć tą kwotę po 2 latach) po roku otrzymałby odsetki. Roczna stopa procentowa wynosi 7%. Wynajmując lokal otrzymałby 1500 zł miesięcznie.

12. Funkcja popytu na dobro firmy i jej funkcja kosztów przeciętnych całkowitych mają postać:


Znajdź wielkość produkcji maksymalizującą TR i zysk oraz minimalizującą TC.

13. MPP dla jednej jednostki pracy wynosi 16, cena jednostki pracy wynosi 5:

1. jaki jest MC produkcji?

2. Co stanie się z MC, jeżeli MPP wzrośnie do 20 jednostek?

3. Co stanie się z MC, jeżeli MPP zmaleje do 10?

14. Wypełnij tabelę:

X	FC	VC	TC	AFC	AVC	ATC	MC
0
1	80	25
2							15
3		52
4						35
5					13
6		72
7							12
8					13
9		136
10						26

15. Funkcja krótkookresowego kosztu całkowitego ma postać:
    . Ile wyniosą FC dla produkcji równej 100 jednostek?

16. W tablicy pokazana jest sytuacja pewnego przedsiębiorstwa:

1. czy jest długi, czy krótki okres?

2. Oblicz MC i MR oraz TR i zysk dla tego warunku,

3. Ile należy wyprodukować?

4. Czy firma będzie kontynuowała działalność w długim okresie?

X	P	TR	MR	TC	MC	ZYSK
0	10			1
1	9			5
2	8			8
3	7			9
4	5,75			12
5	5			20
6	4			23

Gdy MR = MC, to zysk krańcowy = 0. Jest to warunek konieczny osiągnięcia lokalnego maksimum zysku względem produkcji, ale nie wystarczającym aby suma zysku przyjęła wartości dodatnie.

---