Marian Filipiak „Od subkultury do kultury alternatywnej” rozdz. Młodzież jako kategoria społeczna i czynnik zmian społecznych”
Socjologiczne ujęcie młodzieży w 2 perspektywach:
młodzież- jest traktowana jako społeczna kategoria obejmująca jednostki młode sensie chronologicznym i biologicznym, chociaż nie całkiem identyczne pod względem swoich cech społecznych;
młodzież- termin odnosi się do zbioru osobników określonej grupy wiekowej; młodzież kojarzy się z „młodością\ „młodość”- określa stan w jakim znajdują się młodzi ludzie lub fazę rozwojową jaką przeżywają
Kryteria potrzebne do zdefiniowania „młodzieży” jako kategorii społecznej:
wiek- kryterium najczęściej używane, ale nie wystarczające z dwóch powodów:
brak zgodności w określaniu lat na które przypada okres młodości;\ ogólnie przyjęto, że pojęcie „młodzież” wyraża okres zawarty między dzieciństwem, a wiekiem dojrzałym( nie ma sztywnych, jednoznacznych granic dzielących młodość od dzieciństwa i dojrzałości), np. „rytuały przejścia” inicjacji w społecznościach pierwotnych rozpiętość wieku uczestników wynosiła 4, a nawet 7 lat) tu główną rolę w tworzeniu generacji odgrywały czynniki społeczne: małżeństwo, narodziny pierwszego dziecka, czynny wojenne itd.
„młodzież”- to nie tylko osoby w określonym wieku(zakładając, że taki wiek można określić) , ale także jednostki, które mają właściwe sobie dążenia, wzory zachowań, język, prawa, obowiązki ubiór, sposób spędzania wolnego czasu itd. Cechy te są nie tylko zróżnicowane historycznie i geograficznie, ale ulegają modyfikacją pod wpływem zmian historycznych, cywilizacyjnych czy środowiskowych.
z punktu widzenia miejsca jakie zajmuje w społeczeństwie globalnym/ T. Paleczny definiuje „młodzież jako tę część grupy kulturowej, która ze względu na podleganie procesowi socjalizacji nie zinternalizowała( nie przyswoiła, opanowała) jeszcze w pełni wartości i norm kulturowych ani nie nabyła przepisów ról społecznych, przez co bardziej niż inni członkowie grupy podatna jest na sprzeciw wobec nich i ich odrzucenie.
młodzież charakteryzowana w dwóch kategoriach funkcjonalnych i strukturalnych:
kategorie funkcjonalne- młodzież określana jako ta część grupy, która nie posiada jasno określonych funkcji w obrębie grupy, a jej zadaniem jest nabywanie oraz internalizacja (przyswojenie, opanowanie) przepisów, ról, a także wartości i norm wyznaczających pozycje w grupie w przyszłości;
kategorie strukturalne- młodzież nie posiada ściśle określonego miejsca w systemie zależności stojąc niejako w sytuacji przedmiotu oddziaływania kultury, a nie jej współuczestnika i podmiotu(człowiek jest przedmiotem kultury, ale w żaden sposób na nią nie wpływa nic nie wnosi, nie tworzy jej). Sam proces socjalizacji postrzegany bywa przez uczestników jako przymusowy, represyjny, kierowany od górnie przez wyposażone w sankcje instytucje do tego powołane.
Wniosek (def. wg. T. Paleczny):
*młodzież odrębna kategoria społeczna nacechowana: niepełnym dostępem do społecznych uprawnień, nie podporządkowana jeszcze w pełni społecznym obowiązkom.
Różne definicje młodzieży ze względu na:
„*sytuacja społeczna młodzieży” -stan przejściowy, stan, niedojrzałości, nieodpowiedzialności, niepełni\ jako stan, który zapewnia otwarte perspektywy życiowe;
*młodzież jako pojęcie wartościujące- oznacza siłę witalną i źródło odnowy całego społeczeństwa;
*potrzeby okresu młodzieńczego, np: potrzeba bezpieczeństwa, miłości, szacunku, poczucia sukcesu, odkrywania sensu świata i sensu własnego życia, twórczości wyrażającej się w ciągły dążeniu do odkrywania czegoś nowego itp. Zaspokajanie tych potrzeb warunkuje nie tylko właściwy rozwój biologiczny, intelektualny, emocjonalny młodzieży, ale i ukierunkowuje młodą osobę jako istotę społeczną zdolną do podjęcia w przyszłości określonych ról społecznych;
* wyliczając kto do niej należy/ młodzież- to zarówno nastoletni uczniowie ostatnich klas szkoły podstawowej, uczniowie szkół średnich oraz studenci i inni młodzi dorośli, którzy mając nawet za sobą tzw. moment startu życiowego, nie zrywają związków z grupami subkulturowymi, w których koncentruje się przeważająca część lub- rzadziej całość ich aktywności życiowej (wg. B. Fatyga Analiza stanu badań nad kulturą młodzieżową i grupami subkulturowymi);
*pojęcie młodzieży jako kategorii społecznej- nie oznacza że jest ona zdolna do życia poza obrębem społeczeństwa globalnego ani też że społeczeństwo nie może mieć wpływu na wybór i realizacje dróg życiowych młodzieży. Jej funkcjonowanie w ramach społeczeństwa globalnego zależy od obowiązujących w danym społeczeństwie mechanizmów awansu społecznego pokolenia występującego;
*młodzież prezentuje etap w życiu jednostki w którym spełniają się doniosłe zmiany w jej rozwoju wyróżniamy 3 sposoby tych zmian:
1) Uniezależnienie się od rodziny.
2) Budowanie własnej autonomi .
3) Wzrost umiejętności społecznych.
*zadaniem każdego społeczeństwa jest troska o to aby zmiany dokonujące się w młodości dokonywały się bez zakłóceń. Zakłócenia te mogą mieć charakter psychologiczny bądź społeczny:
*zakłócenia psychologiczne ich źródłem są ludzie dorośli i sami młodzi to przebiega w dwojaki sposób np.; wyręczając ich we wszystkich możliwych czynnościach nie dopuszczając do samodzielności (czyniąc z nich dorosłymi tylko z nazwy), albo odwrotnie uważając że szkoda czasu na zabawę wycieczki poznawanie świata itd. chcą jak najszybciej wprowadzić młodych w dorosłe życie „niszczą ich młodość” np.; niechciane ciąże itd.
*Młodzież jako czynnik przemian społecznych (hipoteza według Augusta Comta) tempo zmian społecznych zależne jest od rotacji pokoleń, im krótsze trwanie generacji tym większe dążenie dynamiki społecznej. Młodzież stanowi więc czynnik zmian społecznych nie jest tylko biernym przedmiotem socjalizacyjnego oddziaływania dorosłych świata. Socjalizacja i personalizacja to dwie różne fazy rozwoju:
Socjalizacje łączymy z dzieciństwem, a personalizacje umieszczamy zaś w fazie młodości.
*(według Erica Eriksona)- młodość stanowi okres w którym indywidualna historia życia przecina się z historią polega to na tym że zdania innych charakterystyczny dal okresu dzieciństwa zostaje uzupełniony wpływem znaczącej ideologia znaczącego historycznego doświadczenia.
wg. A. Kłosowskiej) /”młodość- stanowi kategorię socjokulturalną nadbudowaną na podstawie uniwersalnych mechanizmów fizjologicznych. Mechanizmy fizjologiczne są fundamentem, ale to wszystko, co nadbudowuje się na tym fundamencie jest zmienne uwarunkowane czynnikami społecznymi.
*(według J. Chałasińskiego) młodość to nie naturalny stan fizjologiczny i hormonalny lecz element kultury i instytucja społeczna.
Społeczeństwo określa długość młodości, wzory osobowe. W młodości tkwi siła wiecznego odnawiani się społeczeństwa i jego kultury. I dlatego społeczeństwa kultywują młodość taka, jaką sobie wyobrażają, a nie jako fizjologiczny stan pokwitania. Młodość jest jednym z centralnych tematów kultury wszystkich czasów.
Jakie wartości wnosi młodzież do życia społecznego?
Bunt przeciw złu
Refleksja nad światem
Wola naprawiania życia
Dążenie do zmian
czynnikami społecznymi.
Dlaczego młodzież jest skłonna sympatyzować z wszelkimi ruchami ideologicznymi występującymi przeciw naszej rzeczywistości? Jakie są tego konsekwencje?