Artur Schopenhauer (1788 - 1860)

• koncepcja przyrody jako jedności biegunowych przeciwieństw

Schopenhauer, Artur (1788-1860)

Życie

ur. w Gdańsku, syn kupca i literatki, studia na różnych uniwersytetach,

mieszkał w Weimarze w poliżu Goethego,

podrożował po Włoszech (miał urozmaiconą młodość),

Berlin- wcześnie wydał główne dzieło i habilitował sie, ale dzieło nie znalazło oddzwięku a wykłady nie przyciągnęly słuchaczy (panuje doktryna heglizmu), 1831- cholera- opuszcza miasto i porzuca docenturę

Frankfurt nad Menem- mieszka do końca życia jako prywatny uczony, odosobniony, rozgoryczony, zagniewany na świat, niezadowolony z losów niezadowolony, pesymistyczny pogląd na świat

głęboko przywiązany do życia, głosi pogardę dla życia

uzależniony od zdania innych i poklasku i ludzi

Dzieła

Świat jako wola i wyobrażenie

O wolności ludzkiej woli

(piękny styl, prostota myśli, zgodność ze zdrowym rozsądkiem)

Poprzednicy

Kant- punkt wyjścia

przyrodnicza, zwłaszcza fizjologiczna wiedza XIX w.

filozofia indyjska

(wiele wspólnego z filozofią VIIIw.- Wolter, Diderot, Helvetius)

(biegunowo przeciwni- Fichte, Schelling, Hegel)

(+jego wielbicielem Nietsche)

Poglądy

1. Fenomenalistyczna teoria poznania- „Świat jest moim wyobrażeniem”- hasło wzięte z Kanta, ale rozumiane w sposób uproszczony- tzn. umysł nie kopiuje rzeczy, lecz zabarwia je swoją własną naturą. toteż zawsze poznajemy jedynie zjawiska. A (zgodnie z filozofią ind.) zjawiska to tylko złuda

2. Metafizyka irracjonalno-woluntarystyczna - jak możemy dojść do prawdy, przebić sie przez te złudzenia:

1. na drodze poznania obiektywnego, biorąc za punkt wyjścia wyobrażenie, nigdy poza nie nie wyjdziemy, zawsze pozostaniemy przy zjawiskach, przy zewnętrznej stronie rzeczy i nie wniknieemy do ich wnętrza (z Kanta)

2. ale my jesteśmy nie tylko poznającymi podmiotami, ale też przedmiotami do poznania, sami jesteśmy rzeczami w sobie. I dlatego do istoty rzeczy, do której nie możemy dojść z zewnątrz możemy dojść od wewnątrz, rzecz sama o sobie może uzyskać samowiedzę

3. samowiedza zaś poucza nas, że jesteśmy wolą, to jedyne, co nam bezpośrednio dane, wszystko inne jest nam dane tylko w wyobrażeniu, a więc jako zjawisko,

bezpośrednie doznanie woli- jedyna droga do prawdy,

świat jest wolą i wyobrażeniem - wewnętrzną istotą jego jest wola, a zewnętrznie przejawia się jako wyobrażenie, wola jest osnową przyrody (siły, które działają w przyrodzie są jej objawami, trzeba pojmować przyrodę poprzez wolę, tak jak trzeba pojmować to co dane pośrednio przez to, co dane bezpośrednio)

4. wola jest irracjonalna , jest popędem działającym ślepo i bez celu (św. Augustyn, Duns Szkot, Kartezjusz- chrześcijańscy metafizycy woluntarystyczni- też uważali wolę za osnowę, ale pojmowali ją jako czynnik rozumny, rozum praktyczny, celowo kierujący irracjonalnymi przeżyciami)

5. metoda w filozofii:

bezpośrednia introspekcja

(nie dialektyka, jak u Hegla - bo osnowa świata jest irracjonalna,

nie doświadczenie - bo zewnętrzne, poznaje tylko zjawiska)

3. Pesymistyczny pogląd na świat, etyka współczucia i estetyka kontemplacyjna

1. na dnie wszystkich rzeczy jest bezrozumny, działający bez celu i nie znający ukojenia popęd, towarzyszy mu ciągłe poczucie braku, niezaspokojenia i niezadowolenia; dążymy do szczęścia, a nie możemy go osiągnąć, dążymy do tego, żeby utrzymać życie, ale to też jest nieosiągalne

życie schodzi na drobnych troskach i zabiegach, np o jedzenie i miłość

towarzyszy nam nieustanny lęk, np. przed śmiercią

człowiek szuka ulgi i pociechy w filozfii i religii, wytwarza majaki i złudzenia aby ujść swego losu, ale na próżno

w tych warunkach życie jest męką (jak u Pascala, ale tamten znajdował ukojenie w wierze)

2. dwa sposoby przeciw męce życia

1. etyka współczucia - widok męki innych ludzi musi wzbudzać w nas współczucie (etyka chrześcijaska), jest ono czynnikiem wyzwolenia- przejąwszy się cierpieniem cudzym, odrywamy się i wyzwalamy od własnego, przez wyzbycie się pożądań i potrzeb możemy oderwać się od świata, stać mu się obcymi i wyzwolić z cierpienia jakie niesie (filozofia indyjska)

2. sztuka i kontemplacja - dzięki zatopieniu się w pięknie ustaje działnie popędów i woli - jest ona bezinteresowna i wyzbyta pożądań

daje nie tylko ulgę ale i najwyższe poznanie: zatrzymuje zmienność, przepływ obrazów rzeczy, tylko tak można poznać wieczne idee stanowiące wzór i osnowę rzeczywistości

1

Historia filozofii - Friedrich Wilhelm Schelling

---