Pedro Calderón de la Barca
„Życie jest snem” (imitował Jarosław Rymkiewicz)
Dzień pierwszy:
scena 1: Wieża Segismunda. Rosaura, przebrana za mężczyznę nadchodzi w towarzystwie Clarína i opowiada o nieprzyjaznej atmosferze Polski. Clarín zastanawia się, co będą robić - zapada wieczór. Zastanawiają się nad przeznaczeniem wieży, wchodzą do niej. Słychać dźwięki łańcuchów.
scena 2: usłyszawszy głos Segismunda Rosaura i przerażony Clarín chcą uciekać, lecz ukazuje się skuty Segismundo, który lamentuje nad swoim uwięzieniem: „milczysz / rozumiem cię niebo / masz swoje powody / popełniłem przestępstwo / rodząc się / a przecież każdy / rodzi się a więc każdy jest / przestępcą” Segismundo zauważywszy przybyszy chce ich zabić, nie może jednak oderwać wzroku od Rosaury. Rosaura stwierdza: „(...) może / moje skargi i łzy przyniosą ci / ulgę / posłuchaj i weź / ile zechcesz / bo mam w nadmiarze / i łez i skarg / jestem”.
scena 3: strażnik wieży, Clotaldo, wraca i każe pojmać przybyszy. Clarín pyta o powód, a Clotaldo wyjawia, że dekret królewski zabrania oglądania tego miejsca. Segismundo radzi Clarínowi posłuszeństwo i złorzeczy więżącemu go niebu. Clotaldo wskazuje jego zapalczywość jako powód uwięzienia.
scena 4: Rosaura prosi o łaskę, a Clarín stwierdza: „(...) jestem nikim / a więc nie jestem / i nie warto mną się zajmować”. Rosaura nie chce oddać swojej szpady byle komu, gdyż ostrze to ma dokonać w Polsce zemsty. Szpadę tę Rosaura otrzymała z rąk kobiety, która kazała jej się zemścić. Clotaldo rozkazuje zabrać więźniów; przypomina sobie, że szpadę tę dał pięknej Violante, która spodziewała się syna, aby mógł w przyszłości rozpoznać potomka. Waha się, gdyż wedle prawa powinien zabić swojego syna - przebraną Rosaurę. Postanawia poradzić się króla.
scena 5: Sala w pałacu królewskim; Astolfo, książę Moskwy, komplementuje infantkę Estrellę; ma nadzieję, że z woli króla poślubi ją i obejmie tron.
scena 6: Król Basilio przypomina przepowiednię, którą wyczytał z gwiazd: Segismundo miał zostać okrutnikiem i potworem. Dlatego rozkazał go uwięzić. Postanawia zweryfikować swój wybór i sprawdzić słowa przepowiedni osadzając Segismunda na próbę na tronie.
scena 7: Clotaldo przedstawia królowi swoją prośbę, lecz przepowiednia nie jest już tajemnicą i król nakazuje uwolnić przybyszy.
scena 8: Clotaldo uwalnia Rosaurę i Clarína. Clotaldo wyznaje, że szpada należała do niego; Rosaura zaś, że ma zabić Astolfo. Nie chce zdradzić powodu zemsty, lecz przyznaje, że jest kobietą.
Dzień drugi:
scena 1: Clotaldo zdaje królowi relację z przygotowań do planów wobec Segismunda. Został on uśpiony magicznym eliksirem i przeniesiony do pałacu. Pyta o przyczyny takiego postępowania, a Basilio przypomina przepowiednię. Uważa że w razie czego Segismundo pomyśli, iż cała sytuacja była tylko snem. Basilio wychodzi, każąc Clotaldowi poinformować Segismunda o przyczynie jego uwięzienia.
scena 2: Clarín uważa, że powinien zostać królem lub kimś z dworu, bo wszyscy są jak on błaznami. Dyskretnie szantażuje Clotaldo, by ten obiecał mu nagrodę za milczenie.
scena 3: Segismundo nadchodzi w otoczeniu muzyków i sług, dziwi się sytuacji. Sługi zastanawia fakt, iż Segismunda nie bawi muzyka. Clotaldo informuje księcia o przyczynach jego uwięzienia, poleca rozwagę. Rozwścieczony Segismundo skazuje Clotalda na śmierć; ten odchodzi, przypominając, że wszystko jest tylko snem. Clarín komentuje całą sytuację, co podoba się Segismundowi. Clarín: „I ty mi się podobasz książę / jesteś nieco podobny / do mnie”
scena 4: Astolfo wita Segismunda, ten jednak obraża go i ostrzega; jest dumny i pewny siebie.
scena 5: Estrella wita księcia, ten wypytuje o nią Clarína. Służący ostrzega księcia przed uwodzeniem infantki i twierdzi, że rozzłoszczony książę nie może mu nic zrobić. Segismundo wyrzuca go z balkonu: „czy jest jeszcze coś / czego nie mogę / zrobić”.
scena 6: Wchodzi Basilio, a Segismundo wyrzuca mu dotychczasowe postępowanie. Wzburzony Basilio przestrzega go: „bądź pokorny / i bądź miłosierny / i bądź łagodny / bo może tylko śnisz / choć cię zbudzono”.
scena 7: Rosaura w kobiecym stroju szuka swej pani, Estrelli; boi się, by jej nie rozpoznał Astolfo. Segismundo jest nią zauroczony, stwierdza że jest piękniejsza od Estrelli.
scena 8: Clotaldo ostrzega napastującego Rosaurę Segismundo. Aby ludzie uznali Segismundo za mordercę, chwyta obnażone ostrze, którym chce go pchnąć książę. Segismundo chce udusić Clotaldo.
scena 9: wchodzi Astolfo i pojedynkuje się z Segismundo
scena 10: wchodzi Basilio, a Astolfo udaje, że nic się nie stało. Jednak Segismundo przyznaje, że chciał zabić starego Clotaldo i przestrzega, że może się zemścić też na królu. Wychodzi, a Basilio postanawia wtrącić go z powrotem do więzienia.
scena 11: Astolfo stwierdza, ze przepowiednia spełniła się co do Segismundo, lecz nie w wypadku Estrelli, która nie darzy go miłością. Estrella przypomina posiadany przez Astolfo medalion, ofiarowany mu zapewne przez zakochaną kobietę.
scena 12: Rosaura podsłuchuje rozmowę Astolfa i Estrelli, także i obietnicę Astolfa, który zamierza oddać swój medalik księżniczce. Estrella prosi Rosaurę, by to ona odebrała rzeczony medalik z rąk Astolfo.
scena 13: Rosaura rozpacza nad swoim nieszczęściem - nie może powiedzieć kim jest, lecz inaczej Astolfo może ją rozpoznać.
scena 14: Astolfo przynosi medalion i rozpoznaje Rosaurę. Ta udaje, że jest kimś innym, lecz Astolfo wyznaje jej miłość. Kiedy Rosaura nadal udaje, Astolfo każe jej pokazać się Estrelli jako oryginał medalika. Rosaura chce odebrać Astolfowi medalik.
scena 15: wchodzi Estrella, dziwi się wynikłej między Rosaurą a Astolfo sytuacją. Rosaura (którą Estrella nazywa Asteą) kłamie, iż miała przy sobie swój portret, który wyśliznął się z rękawa podczas spotkania z Astolfem. Estrella nakazuje oddać medalion Rosaurze.
scena 16: Estrella prosi Astolfo o medalion, lecz gdy ten próbuje się tłumaczyć, Estrella odchodzi.
scena 17: więzienie w wieży Segismunda. Clotaldo osadza księcia w celi, każe też uwięzić nazbyt gadatliwego Clarína.
scena 18: Basilio z zasłoniętą twarzą pyta Clotalda o stan Segismunda. Słuchają jak ten bełkocze przez sen - o zabójstwie Clotalda. Wkrótce Segismundo budzi się i opowiada Clotaldowi swój sen, a ten gani go za niewdzięczność okazaną mu we śnie.
scena 19: monolog Segismundo: „zaśniemy / przecież życie jest snem / tylko snem / i ten kto żyje śpi / i śni siebie pokąd / nie prześni siebie”, „czym jest życie / snem szaleńca / aktem umysłu / czym jest życie / cieniem / poprzestańmy na sobie / na tym małym i ciepłym”.
Dzień trzeci:
scena 1: Clarín w lochu w wieży Segismunda wygłasza monolog, skarży się na swój los i głód. Potwierdza też, że mówi zbyt wiele.
scena 2: słychać głosy za sceną, po chwili żołnierze wyłamują drzwi i uwalniają Clarína biorąc go za Segismundo. Postanowili oddać państwo Segismundo w akcie sprzeciwu przeciw Astolfo. Clarín: „śnię / jestem księciem / śnię / nazywam się Segismundo”.
scena 3: uwolniony Segismundo mówi, że to on jest księciem; żołnierze oddają mu cześć. Segismundo porównuje nową sytuację z wcześniejszą, wszystko uważa za kolejny sen. Waha się („nie chcę znów oglądać / siebie / w dłoniach losu”). Postanawia jednak podjąć kolejną próbę i walczyć przeciw ojcu.
scena 4: Clarín namawia Segismundo do zabicia Clotalda, ten jednak chce, by Clotaldo nadal mu służył. Postanawia czynić dobrze: „czynić »dobrze« jest zawsze rzeczą wskazaną / a więc czyńmy »dobrze«” i odmawiającego mu służby Clotalda odsyła do Basilio.
scena 5: Basilio przestraszony buntem ludu stwierdza: „kto chce oszukać los / zawsze zyskuje / (...) kto się wymyka / ten już dał się schwytać”. Uważa, że on sam zgubił królestwo.
scena 6: Estrella zdaje relację z rozszerzającego się buntu,
scena 7: przybywa Clotaldo, relacjonuje uwolnienie Segismunda. Basilio postanawia osobiście porozmawiać z księciem.
scena 8: Rosaura zatrzymuje Clotaldo i opowiada o spotkaniu z Astolfo. Clotaldo stwierdza, iż nie mógł go zabić, gdyż ten ocalił mu życie. Namawia Rosaurę do pójścia do klasztoru, jak zamierza sam uczynić. Rosaura jednak postanawia zabić Astolfo, a Clotaldo postanawia jechać z nią.
scena 9: Segismundo uspokaja swoje żądze, a Clarín dostrzega nadjeżdżającą Rosaurę.
scena 10: Rosaura prosi księcia o obronę. Opowiada o swoich losach: jej ojciec (za którego bierze Astolfo) opuścił ją i jej matkę zostawiając tylko szpadę; Rosaura nie chce pozwolić na jego ślub z księżniczką; prosi by Segismundo zabił Astolfo. Ten nie wie co robić, odchodzi.
scena 11: Clarín pokazuje się Rosaurze; chce się kryć, lecz Rosaura chce walczyć.
scena 12: nadchodzą żołnierze, Clarín chowa się.
scena 13: Basilio zostaje poinformowany, że przegrali. Astolfo i Clotaldo chcą uciekać przed gniewem księcia Segismundo. Pada strzał, który zabija Clarína - przed śmiercią radzi królowi, by nie uciekał przed śmiercią, gdyż ta i tak go dopadnie. Basilio mimo namowy Astolfo i Clotaldo postanawia zostać na polu bitwy.
scena 14: Basilio ukazuje się Segismundowi i klęka przed nim. Segismundo: „kłamcą i oszustem / jest ten / kto czyta w gwiazdach / i twierdzi że zrozumiał wszystko / i chce wykorzystać / to co błędnie odczytał / dla swoich celów / nikczemnych”. Wszyscy oddają mu cześć. Segismundo postanawia wydać Rosaurę za Astolfo - Clotaldo przyznaje, że to on jest jej ojcem. Astolfo zgadza się, a Segismundo postanawia poślubić Estrellę. Clotaldo ma zostać wynagrodzony za wierność, a żołnierz, który uwolnił księcia będzie uwięziony za zdradę. Segismundo stwierdza: „sen był / moim nauczycielem”.