VI 05.10.98 /dr Basta/

RAK SZYJKI MACICY

Najczęstszy neo u kobiet :

% wszystkich neo u kobiet - sutek 17.5%

- szyjka 14.2%

% neo narządu rodnego - szyjka 59 %

- jajnik 19 %

- trzon 17 %

- inne 5 %

Sutek + neo narządu rodnego - 50% wszystkich neo kobiet.

35

↑ ryzyka rozwoju raka szyjki macicy:

• przed 18 rż początek współżycia

• wielu partnerów,

• partnerzy, którzy mają liczne kontakty seksualne,

• niska higiena seksualna,

• duża liczba ciąż,

• niski status społeczno-ekonomiczny, istotne zwłaszcza odżywianie,

• palenie nałogowo tytoniu (istotne powyżej 10 papierosów / dobę),

• doustne środki antykoncepcyjne, głównie gdy równocześnie pali papierosy,

• niedobory witaminy A, gdy równocześnie pali papierosy (okydoreduktor),

• infekcja HPV, onkogenny typ wirusa,

• wiek 28-32 lata.

Młode kobiety mają niedojrzały nabłonek, który podatny jest na zapalenie HPV, występuje około 80 podtypów HPV:

• 6,11,42 - niski potencjał rozwoju neo,

• 31,33,35 - średni potencjał rozwoju neo,

• 16,18 - wysoki potencjał rozwoju neo.

.

Wykrycie HPV:

• cytologicznie - obraz tzw. koilocytów i komórek podobnych do dysplastycznych,

• hybrydyzacji - bardzo czuła metoda.

Dowody na związek HPV z CIN:

• podobny model epidemiologiczny zakażeń HPV i CIN,

• wysoki odsetek współistnienia HPV i CIN,

• 10 - 15 % subklinicznej infekcji HPV ulega progresji do CIN,

• korelacja pomiędzy HPV 16 i 18 a aneuploidalną zawartością chromosomów,

• podobieństwo kolposkopowe i morfologiczne subklinicznego zakażenia HPV i CIN.

By powstał CIN wystarczy jeden czynnik ryzyka , by ca, to potrzeba więcej tych czynników.

Dgn:

Wykrywanie zmian przednowotworowych i wczesnych:

• cytologia

• kolposkopia to nie metody rozpoznawcze, tylko wykrywcze.

W cytologii:

• hamują eozynofile,

• bazofile,

• hamowanie warstwy intermedialnej.

Dla infekcji HPV charakterystyczne są koilocyty - komórki warstwy powierzchownej lub komórki z podwójnym jądrem, z powiększonym lub nieregularnym jądrem, wokół których występuje jasne halo i zagęszczona cytoplazma na około.

Dyskretna cecha infekcji HPV - ziarnistości eozynofilowe w komórkachnabłonka

Preparat z koilocytami to nie dysplazja ale infekcja HPV.

36

Klasyfikacja obrazów cytologicznych w/g Papanicolaou:

Oparta na zmianach zachowania komórek w różnych fazach cyklu, i zmianie wyglądu w różnych stanach zapalnych; można oceniać

• onkologicznie,

• hormonalnie,

• infekcje HPV

GR I prawidłowe komórki powierzchowne i pośrednie,

GR II komórki z wszystkich warstw nabłonka wielowarstwowego płaskiego , obecne także komórki zmienione zapalnie; kontrolować, ewentualnie gałka z antybiotykiem + środek przeciwgrzybiczy,

GR III obecność komórek dysplastycznych,

GR IV obraz jak w III + niewielka liczba komórek nowotworowych

GR V liczne komórki nowotworowe.

Podział obrazów cytologicznych w/g Bethesteda:

• obrazy nieprawidłowe o małym nasileniu (low-grade SIL)

• infekcja HPV

• mała dysplazja

• obrazy nieprawidłówe o dużym nasileniu (high-grade SIL)

• dysplazja średniego stopnia

• dysplazja ciężkiego stopnia

• ca in situ - nie przekracza błony podstawnej (IVA)

Kolposkopia:

Można zobaczyć:

• architektonikę powierzchownego nabłonka w powiększeniu

• podnabłonkowe łożysko naczyniowe.

Jedno i drugie zmienia się w karcinogenezie. Chodzi o naczynia nowo utworzone , one nie mają błony mięśniowej, są zbudowane tylko ze śródbłonka.

Kolejność oglądania:

• bez odczynników:

• piankowata - rzęsistek,

• serowata - beztlenowce,

• po umyciu solą fizjologiczną,

• po zakontrastowaniu 3% kwasem octowym - nieprawidłowy nabłonek ulega zmiękczeniu. Im dłużej się utrzymuje tym ↑ patologia,

• 5% kwas mlekowy - podobnie,

• próba Scillera - płyn Lugola (roztwór jodu w jodku potasu), komórki z glikogenem wybarwiają się na ciemno, brak wybarwienia - patologia.

Na tarczy szyjki macicy ciągła walka nabłonka gruczołowego i płaskiego,jest to proces transformacji, czyli METAPLAZJA płaskonabłonkowa - to proces fizjologiczny.

Nadżerka pole z całkowitym brakiem nabłonka erosio, jest bardzo rzadka.

Nadżerka rzekoma (ektopia) gdy nabłonek gruczołowy wchodzi na płaski.

37

Kolposkop do pobierania wycinka - brać ze zmętnienia.

Naczynia charakterystyczne dla

HPV to:

• gwiaździste,

• palczaste wypustki,

• pętle,

nowotworu:

• rozszerzone patologicznie naczynia,

• nie mają błony śluzowej tylko sam nabłonek.

Podział obrazów kolposkopowych w/g Madeja

1. obrazy prawidłowe,

2. obrazy parafizjologiczne

• ektopia gruczołowa,

• strefa transformacji,

• nabłonek atroficzny,

3. obrazy podejrzane o infekcje HPV i CIN1

4. obrazy podejrzane o CIN2, CIN3 i raka

5. obrazy charakterystyczne dla zmian przerostowych:

• bodawczaki,

• ektopia endometrialna,

• ektopia doczesnowa.

Mikrokolpocervicoskopia - do obserwacji zmian, które nie uwidaczniają się w kolposkopie. Służy do dokładnego diagnozowania kanału szyjki.

Klasyfikacja histopatologiczna

• dysplazja małego stopnia,

• dysplazja średniego stopnia,

• dysplazja dużego stopnia,

• ca in situ.

Klasyfikacja w/g Richarda:

CIN1 = małego stopnia,

CIN2 = średniego stopnia,

CIN3 = dużego stopnia i CIS.

wykład z 5 października 1998; doc. Basta; Marcin Nowak; 1

---