1994.09.07 postanow. SN III KRN 98/94 OSNKW 1994/11-12/72

Oczywisty brak faktycznych podstaw oskarżenia - jako przesłanka umorzenia postępowania karnego na podstawie art. 299 § 1 pkt 4 k.p.k. - zachodzi między innymi w sytuacji braku jakichkolwiek dowodów świadczących o popełnieniu przez oskarżonego przypisywanego mu przestępstwa, a nie może być efektem oceny dowodów.

1991.02.11 wyrok SN V KRN 331/90 OSNKW 1991/7-9/45

Unormowanie zawarte w art. 468 k.p.k., zezwalające na wniesienie (a więc i rozpoznanie) rewizji nadzwyczajnej na korzyść oskarżonego m.in. mimo jego śmierci, powinno być rozumiane w ten sposób, że śmierć oskarżonego - podobnie jak zaistnienie innych ujemnych przesłanek procesowych, wymienionych w tym przepisie - nie stoi na przeszkodzie uniewinnieniu oskarżonego, natomiast nie może oznaczać dopuszczalności wydania orzeczenia innego niż umarzającego postępowania w wypadku, gdyby uniewinnienie okazało się niemożliwe. Nie do przyjęcia jest w szczególności pogląd, który pozwalałby np. na wydanie - wskutek wniesienia rewizji nadzwyczajnej na korzyść oskarżonego, a więc na podstawie art. 468 k.p.k. - jakiegokolwiek wyroku skazującego oskarżonego na łagodniejszą niż uprzednio karę wówczas, gdy oskarżony zmarł lub zaistniała inna ujemna przesłanka procesowa, ponieważ sprzeciwiałoby się to kategorycznemu nakazowi ustawowemu określonemu w art. 11 k.p.k.: umorzenia postępowania karnego. Ten sam nakaz wynika zresztą z treści art. 388 pkt 4 k.p.k.

1992.02.12 uchwała SN I KZP 40/91 OSNKW 1992/5-6/31

7 sędziów

W wypadku gdy Sąd Najwyższy, rozpoznając rewizję nadzwyczajną wniesioną na niekorzyść oskarżonego, stwierdził, iż w czasie orzekania zachodzi ujemna przesłanka procesu karnego w postaci przedawnienia (art. 11 pkt. 6 k.p.k.), powinien umorzyć tylko to postępowanie, które zostało wszczęte wskutek wniesienia rewizji nadzwyczajnej (postępowanie "nadzwyczajnorewizyjne"), chyba że na podstawie art. 383 § 2 k.p.k. w zw. z art. 462 k.p.k. zmieniłby jej kierunek i orzekł na korzyść oskarżonego.

1986.07.11 postanow. SN V KRN 262/86 OSNKW 1987/1-2/8

1. W wypadku gdy w grę wchodzą dwie możliwości, a mianowicie umorzenie postępowania w stosunku do sprawcy przestępstwa na podstawie przepisów o przedawnieniu albo na podstawie przepisów o amnestii, pierwszeństwo należy dać zawsze przepisom o przedawnieniu jako korzystniejszym dla sprawcy.

2. Mimo nastąpienia przedawnienia karalności sąd może orzekać o przepadku przedmiotów tytułem środka zabezpieczającego, ponieważ przedawnienie karalności stanowi tylko okoliczność wyłączającą ukaranie sprawcy czynu zabronionego.

glosa krytyczna: Sługocki L. Palestra 1990/8-9/61

2001.01.05 wyrok SN V KKN 504/00 OSNKW 2001/7-8/57

Przeszkoda procesowa sformułowana w art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., w postaci rei iudicatae, zachodzi wówczas, gdy uprzednio zakończone zostało prawomocnie postępowanie co do tego samego czynu tej samej osoby. Jeśli więc występuje tożsamość czynu przypisanego tej samej osobie w różnych postępowaniach, z których pierwsze zostało prawomocnie zakończone, wyrok wydany w drugiej sprawie podlega uznaniu za nieważny zgodnie z dyspozycją art. 101 § 1 pkt 3 k.p.k. Dotyczy to sytuacji, gdy przedmiot postępowania w pierwszej z owych spraw pokrywa się z przedmiotem postępowania w sprawie następnej, a także gdy przedmiot postępowania prawomocnie zakończonego obejmuje w całości przedmiot postępowania w sprawie następnej i wykracza poza ten przedmiot.

Przewodniczący: sędzia SN W. Kozielewicz.

Sędziowie SN: P. Hofmański, F. Tarnowski (sprawozdawca)

2000.04.04 wyrok SN V KKN 29/00 Prok.i Pr. 2001/2/11

Brak formalnego wniosku o ściganie może być uzupełniony w każdym stadium toczącego się postępowania karnego, a więc nie tylko przed jego umorzeniem, ale także po jego prawomocnym umorzeniu - o ile nie nastąpiło przedawnienie karalności przestępstwa ściganego na wniosek.

2001.11.21 uchwała SN I KZP 29/01 OSNKW 2002/1-2/2

Prawomocne skazanie za czyn ciągły (art. 12 k.k.) stoi na przeszkodzie, ze względu na treść art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., ponownemu postępowaniu o później ujawnione zachowania, będące elementami tego czynu, które nie były przedmiotem wcześniejszego osądzenia, niezależnie od tego, jak ma się społeczna szkodliwość nowo ujawnionych fragmentów czynu ciągłego do społecznej szkodliwości zachowań uprzednio w ramach tego czynu osądzonych.

1994.02.16 uchwała SN I KZP 40/93 OSNKW 1994/3-4/18

Immunitet parlamentarny, określony w art. 7 ust. 1 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 84, poz. 426), wyłączający odpowiedzialność karną posła za działania wynikające z wykonywania mandatu, odnosi się nie tylko do jego udziału w obradach i pracach Sejmu oraz komisji sejmowych, ale dotyczy także jego działalności zewnętrznej (poza samym Sejmem), jeżeli mieści się ona w granicach realizacji funkcji członka parlamentu.

1989.09.08 uchwała SN II KZ 56/89 OSNKW 1990/4-6/22

Istnienie braków formalnych aktu oskarżenia wymienionych w art. 295 § 1 k.p.k., których usunięcia odmawia prokurator, nie może być uznane za równoważne z brakiem skargi uprawnionego oskarżyciela i nie może uzasadniać umorzenia postępowania na podstawie art. 11 pkt 4 k.p.k.

1994.08.31 uchwała SN I KZP 19/94 OSNKW 1994/9-10/56

Jeżeli prokurator, mimo zwrócenia mu aktu oskarżenia w trybie art. 298 k.p.k. w celu uzupełnienia braków formalnych, ponownie przekaże go w tej samej postaci, prezes sądu może sam zmienić swoją poprzednią decyzję, wykonując czynności przewidziane w art. 302 § 1 k.p.k., albo powinien wnieść sprawę na posiedzenie sądu, który podejmuje stosowne postanowienie w ramach uprawnień przewidzianych w art. 299 § 1 k.p.k.

Grzeszczyk W. glosa częściowo aprobująca Prok.i Pr. 1995/2/61

Glosa do uchwały SN z dnia 31 sierpnia 1994 r., I KZP 19/94.

Braku ponownego wniesienia aktu oskarżenia po jego zwrocie na podstawie art. 298 k.p.k. nie można traktować konkludentnie jako cofnięcie wniesionego uprzednio oskarżenia, bowiem w świetle art. 36 k.p.k. odstąpienie od oskarżenia nie wywołuje skutku w postaci cofnięcia aktu oskarżenia, gdyż jego wniesienie do sądu jest czynnością nieodwołalną. W omawianym wypadku sąd, nie dysponując aktem oskarżenia ani środkami procesowymi pozwalającymi "wymusić" jego wniesienie, zmuszony byłby umorzyć postępowanie z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela. (…)

Jedynym brakiem aktu oskarżenia, jako pisma procesowego, wymienionym w art. 104 § 1 k.p.k., nie objętym art. 298 k.p.k., jest brak podpisu oskarżyciela i tylko w tym zakresie będzie miał zastosowanie art. 105 § 2 k.p.k. W odniesieniu do pozostałych braków stosuje się art. 298 k.p.k. Przepis ten nie zawiera jednak takich rygorów jak art. 105 § 2 k.p.k., a więc nie pozwala na uznanie aktu oskarżenia za bezskuteczny w razie nieusunięcia braków w zakreślonym terminie 7 dni, mającym charakter instrukcyjny, a nie stanowczy. Trafnie przyjmuje zatem Sąd Najwyższy w glosowanym orzeczeniu, że art. 298 k.p.k. nie uprawnia prezesa sądu do zakończenia postępowania karnego własnym zarządzeniem, stwierdzającym nieskuteczność czynności wniesienia aktu oskarżenia wobec jego wadliwej formy. (…)

Brak kompetencji prezesa sądu do zakończenia postępowania karnego wspomnianym zarządzeniem nie oznacza jednak, że "można nad nim przejść do porządku dziennego, uznając je za niebyłe i niewiążące, lub też odwrotnie, że nie podlega ono już zaskarżeniu i uchybieniu". Zarządzenie takie w rzeczywistości istnieje i faktycznie zamyka stronom drogę do wydania wyroku, więc musi zostać uchylone i zastąpione stosownym postanowieniem właściwego sądu po uprzednim wniesieniu od niego zażalenia.

2001.09.20 postanow. s.apel. II AKz 292/01 KZS 2001/10/27

w Krakowie

Prawo pokrzywdzonego do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia powstaje z prawomocnością ponownego postanowienia prokuratora o odmowie wszczęcia bądź ponownego postanowienia o umorzeniu postępowania po uchyleniu przez sąd poprzedniego postanowienia tejże treści (art. 55 § 1 k.p.k.). Bez spełnienia tych warunków pokrzywdzony nie jest uprawnionym oskarżycielem (art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.).

1973.09.28 wyrok SN III KR 182/73 OSNKW 1974/3/53

Rozstrzygnięcie, że oskarżyciel prywatny utracił prawo skargi, nie jest orzeczeniem merytorycznym i nie przesądza o utracie skargi również przez oskarżyciela publicznego.

1982.09.18 postanow. SN VI KZP 15/82 OSNPG 1982/11/151

Jeżeli oskarżyciel prywatny wniósł do sądu akt oskarżenia o przestępstwo prywatnoskargowe, a sąd dostrzegł w zarzucanym oskarżonemu czynie cechy przestępstwa publiczno-skargowego, powinien z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela, postępowanie umorzyć i akta sprawy przesłać prokuratorowi (art. 256 § 2 k.p.k.).

2001.06.06 wyrok s.apel. II AKa 197/01 OSA 2001/10/67

we Wrocławiu

Ustalenie, że oskarżony popełnił jeden czyn, którym naruszył dobro chronione prawem i naraził na bezpośrednie niebezpieczeństwo naruszenia takiego dobra dwóch osób pokrzywdzonych, oznacza, że brak wniosku o ściganie pochodzącego od jednego z pokrzywdzonych, nie uprawnia do odrębnego orzeczenia w wyroku o umorzeniu postępowania w tej części, na podstawie art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. w związku z art. 414 § 1 k.p.k., ponieważ takie orzeczenie może dotyczyć jedynie całości czynu, a nie jego elementów.

(…) Sąd Okręgowy nie rozstrzygał oddzielnie o czynie oskarżonego (fragmencie czynu), w zakresie w jakim dotyczył on pokrzywdzonego Eugeniusza K. i realizował znamiona z art. 160 § 3 k.k., a jedynie, wobec braku wniosku tego pokrzywdzonego o ściganie, pominął kwalifikację z art. 160 § 3 k.k. w podstawie skazania oskarżonego, zaś w opisie czynu przypisanego, znamiona dotyczące pokrzywdzonego Eugeniusza K. W ten sposób wyrok Sądu Okręgowego rozstrzyga o całości zarzutu aktu oskarżenia i nie uchybia art. 413 § 1 pkt 5 k.p.k. (…).

1983.09.14 wyrok SN V KRN 197/83 OSNKW 1984/3-4/40

Abolicja jako tzw. ujemna przesłanka procesowa wyłącza możliwość prowadzenia procesu karnego.

1977.12.29 postanow. SN N 15/77 OSNKW 1978/2-3/40

Jeżeli w toku postępowania karnego ujawniają się okoliczności, które uniemożliwiają jego wszczęcie lub prowadzenie (np. z powodu przedawnienia karalności przestępstwa), organ procesowy umarza postępowanie karne nie na podstawie odpowiednich przepisów o amnestii, lecz na podstawie tych przepisów kodeksu postępowania karnego, które ze względu na określoną sytuację (przewidzianą np. w art. 11 pkt 6 k.p.k.) wskazują, że niedopuszczalne jest wszczęcie lub prowadzenie postępowania karnego przeciwko danej osobie oraz że wszczęte w takiej sytuacji postępowanie karne podlega umorzeniu.

1969.11.04 wyrok SN V KRN 363/69 OSNKW 1970/1/7

Z treści art. 13 ust. 3 dekretu z dnia 20 lipca 1964 r. o amnestii (Dz. U. Nr 27, poz. 174) wynika, że sąd - mimo istnienia warunków abolicji - może również rozpoznać sprawę merytorycznie na rozprawie, po zamknięciu przewodu sądowego, jeżeli wcześniej nie umorzył postępowania postanowieniem. Abolicja bowiem stanowi tylko przeszkodę do wydania wyroku skazującego.

WA 14/05 - wyrok z dnia 28 czerwca 2005 r.

Sąd wydając orzeczenie o umorzeniu postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. powinien odnieść się do określonych ustawowo w art. 115 § 2 k.k. kryteriów oceny społecznej szkodliwości czynu i w nawiązaniu do nich wykazać, dlaczego uznał, że przypisany oskarżonemu czyn charakteryzował się znikomym stopniem społecznej szkodliwości.

V KK 385/05 - postanowienie z dnia 5 maja 2006 r.

Naruszające art. 430 § 1 k.p.k. skierowanie do rozpoznania środka odwoławczego pochodzącego od oskarżyciela posiłkowego, działającego na podstawie art. 54 § 1 k.p.k., w wyniku błędnego uznania go przez sąd pierwszej instancji za pokrzywdzonego w sprawie z oskarżenia publicznego, nie oznacza, przy braku innych środków odwoławczych, że postępowanie odwoławcze toczy się mimo braku skargi uprawnionego oskarżyciela. Nie dochodzi tym samym do uchybienia przepisowi art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. i do zaistnienia okoliczności wyłączającej postępowanie, wskazanej w przepisie art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.

Wyrok z dnia 18 kwietnia 2007 r., III KK 471/06 SN

Sąd Najwyższy wielokrotnie zajmował się problematyką specyficznych relacji, jakie muszą zaistnieć między kolejnymi wyrokami skazującymi sprawcę za przestępstwa tzw. zbiorowe, do których należy przestępstwo z art. 207 k.k., aby można było uznać, iż wcześniejszy, prawomocny wyrok tworzy ujemną przesłankę procesową powagi rzeczy osądzonej, wskazaną w art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k.

Przeszkoda sformułowana w art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. w postaci rei iudicatae w odniesieniu do tego rodzaju przestępstw, zachodzi wówczas, gdy przedmiotem uprzednio zakończonego prawomocnie postępowania wobec tej samej osoby jest identyczny okres np.: znęcania się, jak przyjęty w sprawie, bądź jest to okres, wykraczający poza okres przyjęty w sprawie następnej. Jedynie bowiem wtedy można twierdzić, że postępowanie w sprawie kolejnej dotyczy tego samego czynu tej samej osoby, co do którego postępowanie karne zostało prawomocnie zakończone.

Wyrok z dnia 26 lipca 2007 r., IV KK 153/07

1. Prawomocne skazanie za czyn ciągły (art.12 k.k.) stoi na przeszkodzie ze względu na treść art.17 § 1 pkt 7 k.p.k., ponownemu postępowaniu o później ujawnione zachowania będące elementami tego czynu, które nie były przedmiotem wcześniejszego osądzenia, niezależnie od tego , jak się ma społeczna szkodliwość nowo ujawnionych fragmentów czynu ciągłego do społecznej szkodliwości zachowań uprzednio osądzonych.

2. Przestępstwo ciągłe ma charakter jednoczynowy, co ma decydujący charakter (...) co do zakresu powagi rzeczy osądzonej, a jednocześnie wyklucza możliwość (...) rozstrzygnięcia, które miałoby w odniesieniu do tego samego czynu rozstrzygać zarówno o umorzeniu postępowania jak i jego kontynuowaniu.

3. Rodzajowym i bezpośrednim przedmiotem ochrony przepisów art. 58, art. 62 i art. 64, co w równej mierze dotyczy art. 59 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii jest zdrowie społeczne (publiczne) wobec czego, przy spełnieniu pozostałych kryteriów przestępstwa ciągłego w postaci działania w krótkich odstępach czasu i w realizacji z góry powziętego zamiaru odpłatne i nieodpłatne udzielanie różnym osobom środków odurzających może być uznane za jedno przestępstwo ciągłe przewidziane w art. 12 k.k.

Wyrok z dnia 3 września 2009 r., V KK 141/09 (BPK 8/2009)

Brak zgody państwa wydającego na pociągnięcie oskarżonego do odpowiedzialności karnej, stanowi przeszkodę w ściganiu i jest tym samym "inną okolicznością wyłączającą ściganie" w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k., którą stosownie do treści art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. kwalifikować należy jako tzw. bezwzględną przyczynę odwoławczą.

Postanowienie z dnia 28 października 2009 r., I KZP 21/09 (BPK 9/09)

Skoro sąd ma prawo i obowiązek badania po wniesieniu aktu oskarżenia, czy w sprawie nie zachodzą przeszkody prawne do prowadzenia postępowania (art. 339 § 3 pkt 1 i 2 k.p.k.), i umarza postępowanie przy zaistnieniu tych przeszkód, to może on także badać, czy uprawniające prokuratora do wniesienia oskarżenia uprzednie postanowienie Prokuratora Generalnego, o uchyleniu prawomocnego postanowienia o umorzeniu postępowania przygotowawczego przeciwko określonej osobie o określony czyn, zostało wydane z zachowaniem terminu, o którym mowa w art. 328 § 2 k.p.k. oraz bez naruszenia zakazu wskazanego w art. 328 § 1 zdanie drugie k.p.k., a także, czy do tego uchylenia nie doszło mimo istnienia innych ujemnych przesłanek procesowych stanowiących przeszkody prawne do skutecznego uchylenia prawomocnego postanowienia o umorzeniu dochodzenia lub śledztwa in personam. Prokurator bowiem tylko wtedy odzyskuje prawo do oskarżenia osoby, wobec której wcześniej prawomocnie umorzył postępowanie przygotowawcze, gdy do uchylenia tego postanowienia dojdzie z zachowaniem wymogów art. 328 k.p.k. i przy braku innych przeszkód prawnych uniemożliwiających skuteczne jego uchylenie, a sąd nie może dopuścić, aby postępowanie sądowe toczyło się w oparciu o akt oskarżenia wniesiony mimo braku odzyskania przez prokuratora prawa do oskarżania.

Jedynie wtedy, gdy uchylenie przez Prokuratora Generalnego prawomocnego postanowienia umarzającego postępowanie przygotowawcze na niekorzyść ówcześnie podejrzanych nastąpiło stosownie do wymogów art. 328 § 1 i 2 k.p.k. i przy braku innych okoliczności stanowiących prawną przeszkodę do takiego uchylenia, prokurator odzyskuje prawo do ich oskarżenia o czyn, który był podstawą prowadzenia umorzonego dochodzenia lub śledztwa i który zarzucono wówczas tym podejrzanym. W takiej sytuacji sam fakt, że uprzednio w innym postępowaniu, o ten sam czyn tych samych oskarżonych, tyle że obejmujący jedynie fragment czynu (zachowania) będącego przedmiotem prawomocnie umorzonego postępowania przygotowawczego, a wszczętym lub kontynuowanym po tym umorzeniu, doszło w sądzie po wniesieniu oskarżenia do umorzenia tego postępowania z powołaniem się na art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., z uwagi na prawomocne umorzenie postępowania przygotowawczego o ten sam czyn, inaczej tylko kwalifikowany, nie stoi obecnie na przeszkodzie prowadzenia postępowania sądowego, jako że ujemna przesłanka procesowa, która legła u podstaw poprzedniego postanowienia sądu została obecnie usunięta, a tym samym także to uprzednie sądowe postanowienie o umorzeniu procesu, z uwagi na istnienie wówczas owej przeszkody procesowej, nie stwarza dla aktualnego postępowania karnego stanu powagi rzeczy osądzonej.

Wyrok z dnia 7 stycznia 2010 r., V KK 243/09 (BPK 1/2010)

Prowadzenie postępowania karnego wbrew zakazom i ograniczeniom wynikającym z przepisów dotyczących ekstradycji sprawcy, stanowi naruszenie art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k. Jest to uchybienie wymienione w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., a jego stwierdzenie obliguje sąd odwoławczy do uchylenia zaskarżonego wyroku niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów.

Mimo wprowadzenia zmian prawnych w Polsce i w Czechach w wyniku implementacji Decyzji Ramowej Rady Unii Europejskiej z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi, wnioski o ekstradycję otrzymane przed dniem 1 stycznia 2004 r. nadal podlegają istniejącym instrumentom prawnym odnoszącym się do ekstradycji.

Do obu tych zakazów - ścigania i skazania - odnosi się możliwość ich zniesienia w wyniku wyrażenia zgody na rozszerzenie zakresu wydania. Tak więc wniosek powinien być złożony przed zainicjowaniem ścigania, tj. przed przedstawieniem osobie wydanej zarzutu popełnienia przestępstwa nieobjętego wnioskiem ekstradycyjnym, ale dopuszczalne jest także złożenie wniosku już w toku postępowania prowadzonego bez takiej zgody, ale przed prawomocnym skazaniem. W pierwszej z tych sytuacji brak zgody Państwa, które wydało osobę wyłącza możliwość wszczęcia postępowania in personam o „inne” przestępstwo, a w drugiej, brak zgody stanowi przeszkodę prawną w skazaniu za to przestępstwo w toczącym się już postępowaniu.

7

ART. 17 K.P.K.

---