Redel, 01 Finanse przedsiebiorstw 01


WYŻSZA SZKOŁA EKONOMICZNO - INFORMATYCZNA

W WARSZAWIE

Zagadnienia z finansów przedsiębiorstw.

1.1. Pojęcie finansów przedsiębiorstwa

1. Przedmiot nauki o finansach przedsiębiorstwa.

1.1. Pojęcie finansów przedsiębiorstwa

Przedmiot finanse przedsiębiorstw rozpatrywany być może w różny sposób.

1. Jako element ogółu zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych

2. Jako element pieniężnego mechanizmu wymiany i podziału wartości rzeczowych i usług.

Finanse przedsiębiorstw to badania nad całością procesów, mechanizmów, zjawisk zachodzących w przedsiębiorstwie. Ich szczególną cechą różniącą je od innych form jest pieniężny charakter. Do podziału dóbr i usług dochodzi w drodze przeplatających się ze sobą przepływów różnych kategorii strumieni pieniężnych.

1.2. Klasyfikacja strumieni pieniężnych:

1. Przedmiotowa

  1. Strumień przepływów rynkowych, - który charakteryzuje się głównie bezpośrednim związkiem przepływu pieniądza z przepływem dóbr i usług.

  2. Strumień przepływów transferowych, - który polega na przepływie pieniądz bez ekwiwalentu. Występuje tu przepływ w jedną stronę np. zasiłki, renty.

  3. Przepływ kredytowy - dochody kredytowe, będące skutkiem bankowej kreacji pieniądza poprzez udzielenie kredytu.

  4. Przepływ oszczędności- jest to strumień zdecydowanie różniący się od poprzednich, bo jest to strumień zatrzymywany, a nie jak poprzednie będące w ruchu. Ten strumień zatrzymany nie tworzy strumieni płynących dochodów, ale tworzy on zasoby.

2. Podmiotowa

  1. finanse przedsiębiorstw

  2. ludności

  3. publiczne

  4. banków i innych instytucji kredytowych

  5. ubezpieczeń

1.3. Klasyfikacja przedmiotowa zjawisk pieniężnych:

1. Gromadzenie przychodów

1. Ekwiwalentnych (rynkowych) z tytułu sprzedaży towarów, wyrobów i usług

2. Kredytowych z tytułu pożyczek bankowych

3. Transferowych między innymi z rynku kapitałowego z budżetu

2. Dokonywanie wydatków

1. Ekwiwalentnych (rynkowych) z tytułu zakupu materialnych czynników produkcji i wynagrodzeń za pracę

2. Transferowych występujących w postaci podatków, opłat oprocentowanie kredytów bankowych i obligacji, wypłaty dywidendy składek na ubezpieczenia społeczne i rzeczowe

3. Kredytowych z tytułu spłaty pożyczek bankowych

2. Gospodarka finansowa przedsiębiorstw. Jej cele, fazy i kryteria oceny.

2.1. Pojęcie gospodarki finansowej

1. Czynności polegające na racjonalnym uruchamianiu strumieni pieniężnych oraz ich osiadaniu, czyli tworzeniu oszczędności.

2. Gospodarkę finansowa można rozumieć jako mechanizm ciągłego, odpowiednio zorganizowanego procesu gromadzenia przychodów i dochodów oraz realizacji wydatków.

3. Gospodarka finansowa to prowadzenie nieustannej działalności w sferze operacji pieniężnej. Jest ona ciągłym procesem w ramach, którego dokonuje się ciągły ruch i dokonuje się zmiana przepływów (przepływy pieniężne spotykają się na swojej drodze z innymi przepływami).

4. Prowadzenie gospodarki finansowej oznacza uzyskiwanie i wydatkowanie pieniędzy z równoczesnym planowaniem działań w czasie krótkim i długim, oraz ich analizę i ocenę w celu ukształtowania przyszłych decyzji.

2.2. Cele gospodarki finansowej

1. Powinna sprzyjać wzrostowi nadwyżki finansowej

2. Powinna sprzyjać realizacji inwestycji rzeczowych

3. Powiększanie efektywności

4. Reprodukcja rozszerzona kapitału własnego.

2.3. Fazy gospodarki finansowej

1. Faza przygotowawcza - obejmuje przygotowanie operacji, prognozowanie, planowanie.

2. Etap realizacji - czynności związane z rzeczywista realizacją operacji pieniężnych.

3. Etap ewidencji, analizy, wnioskowania.

2.4. Cele przedsiębiorstwa:

  1. Osiągnięcie określonych zamierzeń stawianych przed przedsiębiorstwem

  2. Uzyskanie nadwyżki ekonomicznej wyrażonej w pieniądzu, może być traktowana jako dążenia do uzyskania nadwyżki finansowej w stosunku do wyłożonego kapitału w przedsiębiorstwie.)

Cele przedsiębiorstwa jednoosobowego:

  1. otrzymanie nadwyżki służącej do pokrycia potrzeb konsumpcyjnych właściciela ,

  2. pokrycie potrzeb rozwojowych,

Cele spółek akcyjnych:

  1. osiągnięcie nadwyżki, która zagwarantuje zapłacenie dywidend akcjonariuszom spółki,

  2. niekiedy walne zgromadzenie rezygnuje z wypłaty dywidend, kierując się motywem rozwojowym,

Cele przedsiębiorstw państwowych:

  1. teoretycznie - jest uzyskiwanie nadwyżki zapewniającej wysokie nie podatkowe dochody budżetowi czy też skarbowi państwa,

Cele państwowego przedsiębiorstwa menedżerskiego jest uzyskanie zysku, bo od niego zależą wynagrodzenia menadżerów,

Cele przedsiębiorstwa samorządowego - dochód czysty (zysk + wynagrodzenia pracownicze),

Celem wspólnym dla wszystkich przedsiębiorstw jest dążenie do uzyskania wzrostu efektywności, rozumianej jako stosunek pożądanej kategorii nadwyżki (zysk, dochód czysty) do zaangażowanego kapitału. Celem działalności przedsiębiorstwa jest uzyskiwanie efektywności sprzyjającej interesowi zarobkowemu właścicieli, wzrostowi wartości przedsiębiorstwa.

2.5. Kryteria oceny gospodarki finansowej:

1. Racjonalność zewnętrzna - ocena całej gospodarki przedsiębiorstwa w tym także finansowej

- maksymalizacja nadwyżki ekonomicznej

- pomnażanie wartości przedsiębiorstwa

2. Racjonalność wewnętrzna - gospodarka finansowa oceniana jest w sposób izolowany

- płynność finansowa

- obniżka kosztów

3. Ryzyko, jego rodzaje, czynniki je wywołujące oraz sposoby ograniczania.

3.1. Definicje ryzyka:

1. Ryzykiem nazywamy statystyczne prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia losowego o charakterze negatywnym dla dotkniętego nim podmiotu.

2. Ryzyko występuje wtedy, kiedy prawdopodobieństwo realizacji zamierzonego zadania, wystąpienia określonych warunków itd., zawiera się w granicach O < P(x) < l, gdzie P(x) oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia zmiennej losowej x.

3. Statystycznie, pojęciem ryzyka określa się sytuację, w której co najmniej jeden z elementów składających się na nią nie jest znany, ale znane jest prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Jeśli ten parametr jest źle oszacowany, lub pominięty, to wynik decyzji może być katastrofalny.

3.2. Niepewność

Występuje wtedy, kiedy podejmujący decyzję wie, iż wszystkie dopuszczalne wyniki i zdarzenia są możliwe, ale nie jest możliwe określenie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia losowego.

3.3. Źródła ryzyka

1. Makroekonomiczne - niezależne od przedsiębiorstwa (koniunktura, polityka fiskalna)

2. Mikroekonomiczne, związane z sektorem, w którym działa przedsiębiorstwo

3.4. Kalkulacja ryzyka

Ma na celu zapewnienie wzrostu efektywności, mierzonej właściwą dla danego przedsiębiorstwa nadwyżką finansową. Kalkulacja ryzyka ma też na celu zapewnienie zwiększenia wartości samego przedsiębiorstwa. Ryzyko dotyczy także nie podjętej na czas decyzji. Mówi się wówczas o ryzyku utraconych potencjalnych korzyści.

3.5. Podział ryzyk

1. Podział podstawowy:

1. Ryzyko właściwe - funkcjonuje na prawach wielkich liczb

2. Ryzyko subiektywne - związane z niedoskonałością człowieka subiektywnie oceniającego możliwość wystąpienia określonych zjawisk

2. Z punktu widzenia przedmiotu: inwestycyjne, transakcyjne, kredytowe, stopy procentowej, płynności

3. Kryterium rodzajowe: gospodarcze, polityczne, rynkowe, bankowe itp.

3.6. Rodzaje ryzyka:

1. Ryzyko operacyjne, wiąże się z możliwością aktywnego oddziaływania na cenę, sprzedaż, koszty. Ryzyko wiąże się także z:

- siłą oddziaływania konkurencji;

- możliwością wprowadzania substytutów;

- siłą przetargową oraz ewentualną spolegliwością dostawców;

- autentycznym znaczeniem pracowników najemnych i ich organizacji.

2. Ryzyko finansowe zależy przede wszystkim od udziału funduszy obcych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa, im większy jest ten udział, tym wyższe jest ryzyko.

3.7. Sposoby ograniczenia ryzyka

Ryzyko można ograniczyć przez uzyskiwanie informacji na temat centralnych decyzji ekonomicznych, napięć i konfliktów wewnątrz kraju i poza nim. Można również zmniejszać ryzyko zasięgając porady u fachowców, tworząc rezerwy, korzystając z usług towarzystw ubezpieczeniowych.

4. Ruch okrężny w przedsiębiorstwie i jego konsekwencje dla gospodarki finansowej.

Procesy gospodarcze można rozpatrywać jako ruch rzeczy (aspekt rzeczowy) lub jako ruch wartości (aspekt finansowy).

4.1. Zasady ruchu okrężnego w przedsiębiorstwie:

1. W ruchu okrężnym wyróżniamy 3 fazy ruchu:

2. wszystkie fazy powinny występować kolejno po sobie ale i jednocześnie

3. rozmieszczenie składników rzeczowych w ruchu okrężnym zależy od :

4.2. Konsekwencje ruchu okrężnego dla gospodarki finansowej przedsiębiorstwa:

1. Ruch okrężny jest podstawą klasyfikacji zjawisk finansowych, które występują w I - fazie pozyskiwania kapitału i zaopatrzenia w środki produkcji; III - uzyskiwanie przychodu i jego podział

2. Ruch okrężny ma charakter otwarty - zarówno w fazie zaopatrzenia i w fazie zbytu następuje powiązanie z funduszami zewnętrznymi.

- powiązanie bierne - przedsiębiorstwo pozyskuje środki dla siebie

- powiązanie czynne- lokowanie środków na rynku finansowym

3. Środki produkcji zachowują się nie jednakowo

- środki trwałe - zużywają się stopniowo utrzymując swoją postać rzeczową

- środki obrotowe - czas użytkowania do 1 roku

4. W ruchu okrężnym można wyodrębnić

- nierównomierny ruch okrężny środków obrotowych związany z sezonowością produkcji

- równomierny ruch okrężny środków obrotowych wyznacza pewną wartość, poniżej której zapotrzebowanie na środki obrotowe nie spada

5. Ruch okrężny daje podstawę do rozgraniczenia kapitałów na

- kapitały własne

- kapitałe obce

5. Przychody i koszty w przedsiębiorstwie.

Przedsiębiorstwa funkcjonują po to, aby uzyskać przychody z różnych źródeł np. ze sprzedaży np. wyrobów gotowych lub usług.

5.1. Źródła przychodów:

1. przychody ze sprzedaży produktów i towarów

wielkość przychodów zależy :

ilość przychodów zależy :

2. pozostałe przychody operacyjne,

3. przychody finansowe

5.2. Przychody ze sprzedaży w przedsiębiorstwie

Utarg jest podstawowym przychodem przedsiębiorstwa. Jest efektem zrealizowanej sprzedaży.

Sprzedaż może być traktowana dwojako:

1. Memoriałowa,- w tym ujęciu sprzedaż polega na udostępnieniu produktu, wykonaniu usługi jej zafakturowanie i ewentualnym przyjęciu wykonanej pracy przez zleceniodawcę (bez środków pieniężnych). Sprzedaż memoriałowa nie jest elementem finansów, bo nie występuje przepływ strumienia pieniężnego.

2. Kasowa,- jest to zarówno wpływ gotówki jak też pieniędzy bezgotówkowych na rachunek bankowy. Sprzedaż w ujęciu kasowym, czyli utarg jest zjawiskiem finansowym. Ów utarg stanowi podstawowe źródło finansowania ponawianych cykli działalności przedsiębiorstwa.

Poziom utargu zależy od:

  1. cen realizacji,

  2. struktury asortymentowej,

  3. fizycznych rozmiarów sprzedaży.

Utarg można podzielić na :

  1. koszt,

  2. nadwyżkę

5.3. Pojęcie kosztów w przedsiębiorstwie

Kosztami będą te rodzaje wydatków, które są związane z bieżącą działalnością przedsiębiorstwa. Wydatkiem nazywamy każdorazowe pomniejszenie (wypływ) środków z kasy czy rachunku bankowego przedsiębiorstwa. Nie każdy wydatek będzie kosztem, Kosztami będą tylko te rodzaje wydatków, które są związane z bieżącą działalności ą przedsiębiorstwa.

Do kosztów uzyskania przychodu nie można zaliczyć:

5.4. Sposoby ewidencji kosztów w przedsiębiorstwie

Kalkulacyjny układ kosztów stosują zwykle te przedsiębiorstwa, które wytwarzają produkcję o zróżnicowanej strukturze asortymentowej i dla prawidłowego skalkulowania cen poszczególnych jej asortymentów muszą znać koszt własny każdego rodzaju produktu.

Porównawczy układ stosują te przedsiębiorstwa które mają produkcję jednorodną i nie ma potrzeby dokonywania szczegółowej kalkulacji jednostkowego kosztu wytworzenia. Ważne jest natomiast określenie, jaka część poniesionych w danym czasie kosztów odnosi się do produkcji sprzedanej w tym właśnie okresie.

5.5. Podział kosztów wg rodzaju:

I. Koszty rzeczowe

1. koszty związane ze zużyciem surowców, materiałów i energii potrzebnej do prawidłowego procesu produkcji w przedsiębiorstwie,

2. koszty związane ze zużyciem rzeczowych składników majątku trwałego przedsiębiorstwa (odpisy amortyzacyjne)

3. koszty zużycia tzw. usług obcych, takich jak usługi transportowe, telekomunikacyjne , remontowe

II Koszty pracy (osobowe) - związane z zatrudnianiem pracowników

1. Wynagrodzenia za bezpośrednio wykonaną pracę

- normatywny czas pracy

- godziny nadliczbowe

- stałe dodatki do pracy

2. Inne wydatki pracodawcy

- wynagrodzenia za czas nie przepracowany,

- specjalne wypłaty: premie , gratyfikacje, nagrody,

- świadczenia w naturze,

- świadczenia ubezpieczenia społecznego

- koszty opieki społecznej i socjalnej

- koszty działalności szkoleniowej

III Koszty finansowe

1. płacone przez przedsiębiorstwo odsetki i prowizje od kredytów i pożyczek zaciągniętych na finansowanie bieżącej działalności produkcyjnej

2. dyskonto potrącane przez nabywcę ( najczęściej bank) przy zakupie weksli, czeków obcych,

3. straty na sprzedaży papierów wartościowych,

4. ujemne różnice kursowe,

5. rezerwy tworzone na pewne lub prawdopodobne straty dotyczące prowadzonych przez przedsiębiorstwo operacji finansowych,

IV Pozostałe koszty

Dotyczą trzech sfer działalności przedsiębiorstwa:

1. podstawowej działalności produkcyjnej,

2. podstawowej działalności operacyjnej,

3. działalności finansowej.

Np. koszty ogólnozakładowe: koszty zarządu, podatki wliczane w ciężar kosztu np. VAT, koszty delegacji

6. Akumulacja.

6.1. Akumulacja pieniężna brutto

Jest to akumulacja pieniężna netto zwiększona o amortyzację (cash flow brutto = akumulacja + amortyzacja).

6.2. Akumulacja netto

Stanowi różnicę pomiędzy utargiem a kosztami odnoszącymi się do tego utargu ( nadwyżka utargu nad kosztami) jest to tzw. akumulacja ze sprzedaży. Akumulacja ta skorygowana o saldo zysków i strat nadzwyczajnych stanowi akumulację z całokształtu działalności.

6.3. Akumulacja pieniężna (finansowa)

Jest zjawiskiem finansowym tzn. musi występować zawsze jako konkretna suma pieniędzy, może składać się z:

  1. VAT-u

  2. akcyzy,

  3. zysku brutto,

Ekonomicznie akumulację można określić jako finansowy odpowiednik nadwyżki ekonomicznej netto w skali makro.

Występują różnice:

7. Zysk i jego funkcje.

7.1. Funkcje zysku

1. Zysk jest najbardziej ogólnym i wszechstronnym miernikiem oceny pracy przedsiębiorstwa, przyjęcie zysku jako miernika oceny pracy przedsiębiorstwa wynika z jego walorów w tej roli:

- jest wskaźnikiem odzwierciedlającym efekty działalności,

- ma syntetyczny charakter,

- ma najszersze pole recepcji (wiąże się ze wszystkimi elementami gospodarki przedsiębiorstwa),

- jest zawsze skwantyfikowany (określony jednoznacznie ilościowo).

2. Zysk może motywować właścicieli kapitału i załogę do jego pomnażania, jest naturalnym motywem podejmowania dalszej realizacji działalności. Powoduje powstanie dochodów osobistych właścicieli oraz tworzy podstawę do pomnażania wartości ich kapitału.

3. Zysk stanowi źródło samofinansowania rozwoju przedsiębiorstwa. Zysk jest istotnym źródłem zwiększania kapitału własnego a pośrednio pozycji firm na rynku.

7.2. Podstawowe postacie wyniku finansowego w przedsiębiorstwie

Przychody z działalności operacyjnej

- Koszty działalności operacyjnej

=Wynik na działalności operacyjnej

+ Przychody finansowe

- Koszty finansowe

= Wynik brutto na działalności gospodarczej

+ Zyski nadzwyczajne

- Straty nadzwyczajne

= Wynik finansowy brutto

- Podatek dochodowy

= Wynik finansowy netto

7.3. Metody podziału wyniku finansowego:

  1. kalkulacyjna, polega na kształtowaniu zysku wg normatywów , które odnoszą się do pewnego nośnika np. premia z zysku dla załogi w relacji procentowej do płac.

  2. wynikowa jest metodą dominującą polega na procentowym obciążeniu zysku na rzecz budżetu i dowolnym ukształtowaniu podziału pozostałości zysku.

  3. mieszana jej elementy występowały do niedawna w przedsiębiorstwach państwowych. Dotyczyło to odpisu na rzecz budżetu w postaci obowiązkowej dywidendy. W spółkach akcyjnych w wysokości 8% zysku netto na rzecz zasilenia kapitału zapasowego ( do wysokości 1/3 kapitału akcyjnego).

8. Wskaźniki absolutne i relatywne.

8. 1. Wskaźniki absolutne

- kwota zysku, wskazuje na rozmiar uzyskanego efektu finansowego obliczanego w kwocie złotych. Będąc miarą efektywności i rzeczywistym źródłem samofinansowania wskaźnik ten:

  1. nie nadaje się do porównań w czasie i przestrzeni.

  2. sama kwota zysku bez powiązania jej z poziomem zaangażowanego kapitału względnie poniesionych nakładów, nie daje obrazu skali osiągnięć ekonomicznych

  3. w warunkach inflacji porównywanie zmian zysku w różnych okresach wymaga doprowadzenia do porównywalności

- przyrost zysku.

8.2. Wskaźniki relatywne

Mają dla celów analizy działalności przedsiębiorstwa przewagę nad absolutnymi, ze względu:

1. na możliwość dokonywania przy ich pomocy badań służących ocenie zjawisk w ujęciu dynamicznym oraz porównań między różnymi rodzajami działalności i przedsiębiorstwami,

2. na konstrukcję są one w znacznym stopniu przy wnioskowaniu uniezależnione od przejawów inflacji ponieważ wartość licznika i mianownika podlega w przybliżeniu jednakowym zmianom .

Przy relatywnych wskaźnikach wyniku finansowego można wyróżnić:

1. współczynnik rentowności, których rezultat wyrażony jest w procentach,

2. wskaźniki zyskowności przedstawiające jednostki pieniężne określające wartości zysku przypadające na pewną wielkość ( sprzedaż, koszty, kapitał np. 1 zł. Zysku na 1.000 zł sprzedaży)

Można wyróżnić trzy aspekty rentowności:

1. rentowność sprzedaży określaną też jako rentowność handlową,

2. rentowność majątku zwana rentownością ekonomiczną,

3. rentowność zaangażowanych kapitałów własnych zwana rentownością finansową.

Rodzaje wskaźników:

1. Wskaźnik rentowności sprzedaży

0x01 graphic

Wsk RSN - rentowność sprzedaży netto

ZN - zysk netto

SN - sprzedaż netto

Wskaźnik ten informuje, jaki % zysku przynosi jednostka przychodu ze sprzedaży, czyli odpowiada na pytanie, jaki jest udział zysku netto w wartości sprzedaży.

2. Wskaźnik rentowności majątku

0x01 graphic

Wsk RM - rentowność majątku (ROA, ROI),

AO - majątek ogółem (aktywa ogółem),

ZN - zysk netto.

O określa wielkość zysku netto, jaką przynosi jednostka zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku (jakiej wysokości zysk netto przypada na jednostkę majątku przedsiębiorstwa), pozwala określić efektywność wykorzystania majątku przedsiębiorstwa.

3. Rentowność finansowa

0x01 graphic

Wsk RKW - rentowność kapitału własnego

ZN - zysk

KW - kapitał własny

Odzwierciedla opłacalność inwestowania w daną firmę . Jego wysokość powinna być wyższa od stopy inflacji i kształtować przynajmniej na poziomie rynkowej stopy procentowej. Wskaźnik ten można także porównać z oprocentowaniem kredytów udzielanych przez bank centralny - redyskontowego lub lombardowego. Najniższym progiem opłacalności jest oprocentowanie z wkładów terminowych.

9. Charakterystyka majątku trwałego i obrotowego w przedsiębiorstwie.

Majątek przedsiębiorstwa dzieli się na:

1. majątek trwały, składają się środki trwałe i wartości niematerialne i prawne, które przedsiębiorstwo:

Możliwych jest 5 sposobów ustalenia wartości początkowej środka trwałego :

  1. cena nabycia,

  2. koszt wytworzenia,

  3. wartość rynkowa lub w inny sposób ustalona wartość godziwa,

  4. przyjmując zasadę kontynuacji,

  5. indywidualne ustalenie wartości początkowej , gdy inny sposób nie jest możliwy.

2. majątek obrotowy zaliczamy wszystkie pozostałe składniki majątkowe, które nie zostały zaliczone do środków trwałych a są niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej. Są to składniki majątkowe, które przedsiębiorstwo zamierza zużyć, spieniężyć lub sprzedać w ciągu jednego cyklu gospodarczego.

Majątek obrotowy dzielimy na cztery grupy:

1. zapasy, To rzeczowe aktywa obrotowe do zbycia lub zużycia w okresie 12 miesięcy odpowiadające kategorii aktywów rzeczowych trwałych.

a. zapasy materiałowe:

- materiały podstawowe

- materiały pomocnicze

- paliwo

- opakowania

- części zapasowe do maszyn i urządzeń

b. zapasy produkcyjne:

- produkcja w toku

- półfabrykaty

- wyroby gotowe to wykonane we własnym zakresie i przeznaczone do sprzedaży innym jednostkom całkowicie zakończone wyroby gotowe i wykonane usługi.

c. towary - czyli środki obrotowe przeznaczone do sprzedaży ale które nie zostały wytworzone w naszym przedsiębiorstwie.

d. Zaliczki na dostawy.

2. należności krótkoterminowe wszystkie należności z tytułu dostaw i usług, które ujmuje się w podziale na do 12 miesięcy i ponad 12 miesięcy; oraz pozostałe należności płatne w o kresie do 12 miesięcy. Wartość należności aktualizuje się (to jest zmniejsza ich wartość bilansową) uwzględniając prawdopodobieństwo ich zapłaty. Taki zmniejszenie należności zalicza się do kosztów. W przypadku konieczności odwrócenia aktualizacji to jest przywrócenia pierwotnej wartości należności powiększa się przychody. Na należności niepewne nie tworzy się rezerw. Rezerwy tworzy się wyłącznie na zobowiązania a nie na niepewne, co do wartości bilansowej aktywa.

Należności - powstają wtedy, gdy materialnej sprzedaży wyrobów gotowych, towarów czy usług nie towarzyszy moment zapłaty - nie pokrywają się z momentem zapłaty.

Roszczenia - powstają, gdy kontrahent nie akceptuje w całości lub częściowo należności.

Mogą wystąpić następujące należności i roszczenia:

  1. należności z tytuły dostaw i usług

  2. należności z tyt. podatków

  3. dotacje i ubezpieczenia

  4. wewnątrz zakładowe

  5. pozostałe

  6. dochodzone na drodze sądowej.

3. inwestycje krótkoterminowe, dzielą się na:

4. krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe zalicza się takie których okres rozliczenia w koszty jest nie dłuższy niż 12 miesięcy.

Nowa ustawa o rachunkowości wyodrębniła 5 grup majątku:

1. rzeczowy majątek trwały- jest sumą wartości obiektów stanowiących własność lub współwłasność danej jednostki w postaci nieruchomości np. budowle, maszyny, środki transportu, oraz inne kompletne i zdatne do użytkowania obiekty pod warunkiem że ich okres użytkowania jest dłuższy niż 1 rok.

2. wartości niematerialne i prawne.

1. nabyte prawa majątkowe, nadające się do gospodarczego wykorzystania, użytkowane dłużej niż 1 rok, przeznaczone na potrzeby przedsiębiorstwa np.:

- autorskie prawa majątkowe,

- prawa do wynalazków,

- know - how.

2. wartość firmy.

3. koszty zakończonych prac rozwojowych.

3. należności długoterminowe - są to należności których termin wymagalności jest większy od 1 roku, oprócz należności z tytułu dostaw i usług, które niezależnie od terminu rozliczania zaliczane są do należności krótkoterminowych.

4. inwestycje długoterminowe - składniki aktywów przedsiębiorstwa, które są nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, a nie są użytkowane przez jednostkę lecz nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści. Są to:

1. nieruchomości,

2. wartości niematerialne i prawne,

3. długoterminowe aktywa finansowe tj.:

- nabyte udziały i akcje obce,

- inne papiery wartościowe( obligacje, weksle),

- udzielone długoterminowe pożyczki innym firmom,

- inne długoterminowe aktywa finansowe (lokaty długoterminowe, certyfikaty depozytowe),

4. inne inwestycje długoterminowe (dzieła sztuki, metale szlachetne)..

5. długoterminowe rozliczenia międzyokresowe kosztów to takie, w których rozliczanie rat kosztów odpisywane jest w okresie dłuższym niż 12 miesięcy. Koszty nie powinny obciążać wyłącznie wyniku danego okresu sprawozdawczego, w którym zostały zarachowane, a nawet zapłacone. Powinny one być rozłożone równomiernie w czasie, którego dotyczą.

Do długoterminowych rozliczeń międzyokresowych kosztów zaliczamy:

1. aktywa z tyt. odroczonego podatku dochodowego,

2. inne rozliczenia międzyokresowe

10. Amortyzacja, metody i funkcje.

10.1 Pojęcie amortyzacji

Jest to wyrażony w formie pieniężnej stopniowy ubytek środka trwałego na skutek ich użytkowania, zaliczany w koszty produkcji. Z jednej strony ta amortyzacja obciąża koszty, a z drugiej strony jest narzędziem gromadzenia zasobów finansowych.

10.2. Funkcje amortyzacji

  1. funkcja umorzeniowa, polega na korekcie wartości początkowej środka trwałego przez uwzględnienie zużycia fizycznego i ekonomicznego

  2. funkcja kosztowa, polega na obciążeniu kosztów przedsiębiorstwa kwotą wyliczonej amortyzacji.

  3. funkcja finansowa. polega na gromadzeniu funduszy pieniężnych przeznaczonych na reprodukcję środków trwałych

10.3. Metody amortyzacji środka trwałego:

  1. metoda naturalna,

  2. metoda czasowa,

- metoda liniowa

- metody degresywne: malejącej wartości bieżącej, metoda zmodyfikowana, wykorzystująca sumę lat użytkowania

- metoda progresywna

3. metody specjalne,

4. metoda jednorazowego odpisu.

Metoda naturalna amortyzowania środków trwałych (metodą produkcyjna), bierze za podstawę do wyliczenia nakłady na środki trwałe oraz efekt, jaki można uzyskać dzięki wykorzystaniu tego środka. Uzależnia wysokość stawek amortyzacyjnych od wielkości produkcji w ujęciu fizycznym w danym okresie. Metoda ta może być wykorzystywana przez przedsiębiorstwa, które mają produkcje jednorodną.

0x01 graphic

A — stawka odpisu amortyzacyjnego,

W — wartość początkowa środka trwałego,

Pp — planowana wielkość produkcji w całym okresie użytkowania środka trwałego,

Pw — wielkość produkcji wykonana w danym okresie.

Metoda liniowa. Polega na tym, że cały okres użytkowania wartość odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych jest jednakowa. Przy zastosowaniu tej metody równomiernie rozkłada się wartość środka trwałego na poszczególne lata użytkowania.

Metoda degresywna polega na zastosowaniu malejących odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego w miarę upływa lat ich użytkowania. Na początku okresu użytkowania, gdy przy pomocy tego środka można wykonać większą ilość określonych wyrobów odpisy są większe, a następnie się zmniejszają, gdy środek trwały się zużywa i dodatkowo wymaga nakładów na remonty.

A=A%*WB

- WB to wartość bieżąca środka trwałego, która stanowi różnicę między wartością początkową tego środka a zakumulowaną wartością rat umorzeniowych.

Metoda zmodyfikowana polega na zastąpieniu metody malejącej wartości bieżącej środka trwałego przez metodę amortyzacji liniowej w momencie gdy stawka amortyzacji liczona tą metodą degresywną będzie mniejsza niż stawka liczona metodą liniową.

Metody progresywne Naliczanie odpisów amortyzacyjnych polega na tym, że w pierwszym roku odpisy są najniższe a następnie rosną. Metody te nie odpowiadają procesowi zużywania się środków trwałych i dlatego są stosowane rzadko. Są stosowane w przedsiębiorstwach, które zakupiły majątek trwały w oparciu o kredyty.

Metody specjalne. Gdy przedsiębiorstwa wykorzystują unikalne składniki majątku trwałego albo, gdy nie istnieje możliwość wyliczenia stawek amortyzacyjnych dla pojedynczych składników majątku trwałego, zaliczamy do nich:

  1. metodę szacunkową amortyzacji

  2. metodę kosztów likwidacji lub wymiany

  3. metodę grupową amortyzacji

Metoda jednorazowego odpisu. Jest stosowana w przypadku, gdy ich wartość początkowa jest równa lub niższa od pewnej kwoty np. 3.500 zł.

10.4. Różnice w metodach amortyzacji

Metody różnią się wielkością odpisów, okresami amortyzowania, szybkością gromadzenia funduszy odtworzeniowego, szybkością gromadzenia środków pieniężnych. Wielkość odpisu zależy od wyceny środka trwałego i metody amortyzacji. Przedsiębiorstwo podejmujące decyzję o zastosowaniu określonej metody amortyzacji środka trwałego wpływa jednocześnie na wysokość:

Metody różnią się:

Wielkość odpisu zależy od:

11. Finansowanie zewnętrzne i zewnętrzne.

Kapitał stanowi podstawę rozpoczęcia działalności przedsiębiorstwa oraz umożliwia jego funkcjonowanie. Wysokość kapitału zależy w dużej mierze od formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa, ponieważ forma ta decyduje o dostępności i szybkości zgromadzenia i powiększania kapitału.

11.1. Podział finansowania działalności przedsiębiorstwa:

a) ze względu na dostęp do kapitału

- zewnętrzne własne i zewnętrzne obce

- wewnętrzne, zysk.

b) ze względu na czasookres wykorzystania kapitału

- długoterminowe

- krótkoterminowe

c) ze względu na źródło pochodzenia kapitału

- własne

- obce.

Finansowanie zewnętrzne obejmuje kapitał pieniężny i rzeczowy, jaki dopływa do przedsiębiorstwa od podmiotów w zróżnicowanej formie z wyłączeniem strumienia pieniężnego z tytułu sprzedaży wyrobów, towarów lub świadczenia usług.

Finansowanie zewnętrzne można podzielić na:

- zewnętrzne własne uzyskanie kapitału następuje w różnej postaci w zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa. Kapitał dopływa do przedsiębiorstw m. in. w postaci wkładów, udziałów, tytułu sprzedaży akcji z pierwszej i kolejnych emisji, dotacji, wpłaty wpisowej.

- zewnętrzne obce obejmuje wiele form zasilania przedsiębiorstwa w kapitał poprzez: rynek finansowy i jego segmenty, rynek towarowy, szczególne formy finansowania.

Finansowanie wewnętrzne odbywa się poprzez:

1. z transformacji majątku

- z bieżących wpływów ( z tytułu sprzedaży towarów, wyrobów i usług).

- Z odpisów amortyzacyjnych,

- ze sprzedaży zbędnego majątku,

- z przyśpieszenia obrotu kapitału,

- pozostałe źródła.

2. poprzez kształtowanie kapitału

- zatrzymanie zysku

- kształtowanie długookresowych rezerw, funduszy emerytalnych.

12. Elementarne metody finansowania.

12.1 Metody finansowania

1. Samofinansowanie,

2. Samospłata,

3. Kredytowanie bankowe,

4. Dotowanie,

5. Czerpanie środków z rynku finansowego.

Samofinansowanie działalności jest źródłem wewnętrznym, własnym. Konieczne jest uprzednie zgromadzenie środków.

- samofinansowanie szerokie pokrywanie wydatków z wszelkiego rodzaju własnych przychodów

- samofinansowanie wąskie - oznacza wykorzystanie nadwyżek finansowych: dochód, zysk netto, amortyzacja, rozwiązywane rezerwy celowe.

Samospłata jest odwrotnością procesu samofinansowania. Przy samospłacie najpierw uzyskuje się określony przedmiot i dzięki jego eksploatacji odtwarza się środki na spłatę zobowiązania. Można mówić o samospłacie w wąskim i szerokim znaczeniu. Jest to albo pokrycie zobowiązań “brutto” (handluje się pożyczonym towarem), albo “netto” ( pokrywanie zobowiązań rozwojowych). Źródłem samospłaty przy inwestycjach rzeczowych jest najczęściej amortyzacja i część wyniku finansowego. Amortyzacja jako jedyne źródło samospłaty występuje wówczas, gdy okres samospłaty jest równy okresowi amortyzacji. Jeśli okres samospłaty jest krótszy od okresu amortyzacji to źródłem uzupełniającym jest zysk. W gospodarce rynkowej typowym przykładem samospłaty jest leasing. W Polsce istnieją dwie podstawowe formy leasingu: leasing operacyjny i finansowy. Przy leasingu operacyjnym (czysta dzierżawa) występuje opłata za wykorzystany sprzęt. U leasingobiorcy jest to koszt jego działalności, dla leaingodawcy jest to przychód, od którego może odliczyć amortyzację obiektu, ponieważ środek trwały jest nadal jego własnością i pozostaje w jego ewidencji. Po okresie umowy środek jest oddawany leasingodawcy. Leasing finansowy odznacza się tym, że następuje przekazanie jakiegoś przedmiotu, a następnie- po upływie pewnego terminu i zgodnie z umową- przejmuje się go na własność, uprzednio dopłacając różnicę.

Kredytowanie bankowe w swym charakterze jest zbliżone do samospłaty. Można je rozpatrywać w szerszym lub węższym ujęciu. Kredytowanie zmusza do kalkulacji opłacalności. Kredyt trzeba spłacić w terminie i z odsetkami. Jest to forma elastyczna. Kredyt można swobodnie kształtować w zależności od tempa realizacji inwestycji: zwalniać lub przyspieszać jego wykorzystanie w stosunku do pierwotnych założeń. Z punktu widzenia kredytobiorcy kredyt jest “nieograniczoną” formą finansowania.

Dotowanie, jako forma bezzwrotnego finansowania z budżetu. W drodze dotacji utrzymuje się na koszt społeczeństwa nieefektywną działalność. Dotacja jest jednak potrzebna przynajmniej z dwóch przyczyn:

- gdy cena jest decydowana lub współdecydowana przez władzę państwową i kształtowana na relatywnie niskim poziomie. Jest to dotacja przedmiotowa tworząca zysk.

- gdy jest to działalność o niebagatelnym znaczeniu społeczno-gospodarczym, a nie przynosząca bezpośrednio zwrotu nakładów, przynajmniej w postaci amortyzacji (np. budowa dróg, jeżeli za ich wykorzystanie nie pobiera się opłaty).

Czerpanie środków z rynku finansowego Jest w znacznym stopniu uzależnione od formy prawnej przedsiębiorstwa i “zasobności” rynku finansowego. Na przykład w spółkach akcyjnych typową formą wstępnego pozyskiwania kapitału własnego jest emisja akcji oraz pożyczki obligacyjne przy zasilaniu w kapitał obcy. Wraz z rozwojem gospodarki rynkowej należy liczyć się ze wzrostem pozabankowych źródeł finansowania.

13. Cechy kapitału własnego i obcego.

13.1. Kapitał własny

Stanowi środki oddane do dyspozycji przedsiębiorstwa na czas nieokreślony, może to być także wkład rzeczowy (aport).Konsekwencją bezterminowego angażowania kapitału jest powstanie stosunków własnościowych. Angażując kapitał jego właściciel ma prawo decydować o jego wykorzystaniu i uczestniczyć w podziale zysku lub czasem mieć obowiązek uczestnictwa w pokrywaniu strat przedsiębiorstwa. Wycofanie kapitału jest możliwe w momencie likwidacji przedsiębiorstwa.

13.2. Zalety kapitału własnego:

1. stabilne źródło finansowania przedsiębiorstwa

2. zwiększa płynność finansową

3. Stanowi bazę gwarancyjną dla wierzycieli

4. ze stosunków własnościowych wynika prawo do udziału w podziale zysku

13.3. Wady kapitału własnego:

1. nie zawsze przynosi oczekiwane korzyści, zwłaszcza w sytuacji występowania strat

2. w zależności od formy przedsiębiorstwa i warunków umowy współwłaścicieli uczestniczy lub nie w stratach

3. straty uszczuplają kapitał własny

4. w sytuacji upadłości i likwidacji przedsiębiorstwa roszczenia właścicieli są zaspokajane po uregulowaniu zobowiązań wobec różnych wierzycieli.

5. w porównaniu do kapitału obcego - mało elastyczny

13.4. Kapitały obce

Są to źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa stanowiące własność innych podmiotów, podlegające zwrotowi w określonym umową czasie. Występują w postaci zaciągniętych pożyczek, kredytów, zobowiązań wobec dostawców oraz innych zobowiązań. Istotną cechą finansowania zewnętrznego jest to, że od pożyczonego kapitału należy z reguły płacić odsetki. Kapitał obcy może być w części utracony w wyniku występujących strat wtedy, gdy dla ich pokrycia okaże się niewystarczający kapitał własny.

Przedsiębiorstwa korzystają z kapitałów obcych dla sfinansowania potrzeb rozwojowych, a także potrzeb bieżących w sytuacjach niewystarczającego finansowania kapitałami własnymi.

Podstawowymi formami kapitałów obcych są kredyty bankowe i pożyczki, finansowanie poprzez emisję dłużnych papierów wartościowych, faktoring, a także przez umowy leasingu

13.5. Zalety kapitału obcego

1. elastyczne źródło finansowania

2. umożliwia podjęcie i realizację przedsięwzięć przekraczających własne możliwości finansowe

3. jego wykorzystanie może wpływać na obniżenie obciążeń podatkowych oraz wzrost rentowności kapitału własnego

4. wierzyciel z reguły nie ma prawa głosu przy podejmowaniu decyzji w przedsiębiorstwie

5. Umożliwia kształtowanie optymalnej struktury kapitału

13.6. Wady kapitału obcego

1. oddawany jest do dyspozycji przedsiębiorstwa na określony czas po którym, podlega zwrotowi

2. wierzyciel ma prawo do odsetek

3. uzyskanie kapitału obcego wymaga zabezpieczenia lub gwarancji

4. w warunkach inflacji wierzyciele mogą zażądać dodatkowych gwarancji zapewniających realną wartość pożyczonego kapitału

5. wraz ze wzrostem zadłużenia rożnie ryzyko i koszt kapitału obcego

6. wysoki stopień zadłużenia może prowadzić do przyznania pewnych uprawnień wierzycielowi

7. w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa wierzyciele są zaspokajani przed wspólnikami.

14. Struktura kapitału i działanie dźwigni finansowej.

Relacja pomiędzy kapitałem własnym a obcym powinna być ukształtowana tak, aby dzięki zaangażowaniu kapitału obcego tworzyć możliwości wzrostu efektywności kapitału własnego. Instrumentem służącym ocenie opłacalności korzystania z kapitałów obcych jest stopień działania dźwigni finansowej. Przy określaniu funkcjonowania dźwigni finansowej bierze się pod uwagę stopę procentową płaconą od kapitału obcego, zaoszczędzony w związku z tym wydatek na opłacenie podatku dochodowego. Ów niewpłacony podatek zmniejsza koszty kapitału obcego.

W Polsce rzeczywisty koszt kapitału stanowi faktyczna stopę oprocentowania pomniejszoną o 19% (CIT). Dotyczy to przedsiębiorstw, które są opodatkowane podatkiem od osób prawnych. W konsekwencji zastosowanie kapitału obcego powoduje zmianę (korektę) rentowności majątku.

Ocena czy zadłużenie jest umiarkowane czy też nadmierne powinna być rozpatrywana w kontekście zdolności firmy do obsługi długu, tzn. Do pokrycia kosztów związanych z zadłużeniem przedsiębiorstwa. W przypadku posiadania przez firmę takiej zdolności można mówić o efekcie tzw. dźwigni finansowej.

Dźwignia finansowa to dodatni efekt finansowy związany z korzystaniem przez przedsiębiorstwo z kapitałów obcych.

Dźwignia finansowa mierzy efekt wpływu kapitału obcego na poziom zysku, a w konsekwencji na stopę zwrotu z kapitału własnego.

Mechanizm działania dźwigni finansowej można wyjaśnić następująco:

1. kapitał całkowity jest źródłem “wypracowania” zysku operacyjnego,

2. część zysku operacyjnego wypracowanego przez kapitał obcy po spłacie odsetek “osiada” w firmie i zwiększa zysk przypadający na kapitał własny,

3. dodatkowo przedsiębiorstwo korzysta z osłony (tarczy) podatkowej, jako, że część zysku wypracowana w postaci odsetek zmniejsza podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym.

Dodatni efekt dźwigni finansowej występuje wówczas, gdy rentowność kapitału przedsiębiorstwa jest wyższa od stopy oprocentowania kapitału obcego

EBIT/kapitał ogółem * 100% > i

EBIT - zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem

i - stopa oprocentowania kapitału obcego.

W przeciwnym razie zysk wypracowany przez obcą część kapitału będzie niższy od należnych odsetek, które pochłoną dodatkowo część zysku wypracowanego przez kapitał własny, obniżając jego wartość.

Efekt dźwigni finansowej zapisywany jest jako:

Wskaźnik skorygowanej rentowności majątku=

(zysk netto + odsetki od kapitału obcego - podatek od wartości odsetek)/wartość majątku ogółem

Ujemny wynik oznacza nieopłacalność angażowania kapitału obcego.

15. Kapitały własne a forma organizacyjno - prawna przedsiębiorstwa.

Podział przedsiębiorstw ze względu na formę własności:

1. Państwowe

2. Spółdzielcze.

3. Prywatne

a. przedsiębiorstwo jednoosobowe

b. spółki osobowe

- jawne

- partnerskie

-komandytowe

- komandytowo-akcyjne

c. spółki kapitałowe

- z ograniczoną odpowiedzialnością

- akcyjne

W przedsiębiorstwie państwowym fundusze własne odzwierciedlają wartość powierzonego przez państwo majątku. Do funduszy własnych należą:

  1. fundusz założycielski, który stanowi wkład majątkowy Skarbu Państwa w postaci aktywów trwałych, aktywów obrotowych oraz dotacji na inwestycje, stanowi fundusz powierzony,

  2. fundusz przedsiębiorstwa stanowi wyraz dorobku przedsiębiorstwa wynikającego z całokształtu jego działalności, traktowany jest jako własność przedsiębiorstwa, stanowi fundusz samofinansowania,

  3. fundusz z aktualizacji wyceny aktywów trwałych,

  4. nie podzielony wynik finansowy.

W spółdzielni fundusze własne to:

  1. fundusz udziałowy stanowiący podstawowy fundusz, tworzony jest z wpłat- udziałów członkowskich i zasilany z odpisów z nadwyżki bilansowej,

  2. fundusz zasobowy jest drugim funduszem podstawowym, powstaje z wpłat wpisowego członkowskiego i zasilany jest z zysku netto oraz wartości majątkowych przejętych nieodpłatnie, stanowi fundusz samofinansowania.

Przedsiębiorstwo prywatne prowadzone przez osobę fizyczną- nie podlega żadnym unormowaniom prawnym dotyczącym funduszy własnych. Funduszem jest więc kapitał własny (prywatny) zaangażowany w działalność przedsiębiorstwa, którym dowolnie dysponuje właściciel.

W spółkach: jawnej, komandytowej, partnerskiej ( spółki osobowe) kodeks spółek handlowych kapitał własny określa jako kapitał wspólników, równocześnie nie podając wysokości tego kapitału. Kwestie nie uregulowane prawem regulują zapisy w umowie spółki.

W spółce komandytowo- akcyjnej (również osobowej) kodeks spółek handlowych obliguje do utworzenia kapitału zakładowego, który jest kapitałem powierzonym przez akcjonariuszy. Oprócz kapitału zakładowego spółka tworzy kapitał zapasowy i rezerwowy z zysku.

W spółce z o.o. (spółka kapitałowa) kapitałem własnym jest kapitał udziałowy (zakładowy), który tworzą wspólnicy z wniesionych do spółki udziałów (zarówno w formie pieniężnej jak i aportów). Kapitał zakładowy (powierzony) nie może być mniejszy niż 50 tys. złotych i interpretowany jest jako część majątku, którą wspólnicy w interesie wierzycieli zobowiązują się utrzymać w całości i nie rozdzielać między wspólników.

Spółki te mogą tworzyć z wygospodarowanego zysku netto kapitał zapasowy i rezerwowy na pokrycie przyszłych strat lub innych wydatków. Tworzenie tych dwóch funduszy nie jest obligatoryjne.

W spółce akcyjnej (spółce kapitałowej) kapitałem powierzonym jest kapitał zakładowy, wnoszony do spółki przez akcjonariuszy. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych w spółkach akcyjnych musi być tworzony kapitał zapasowy. Powstaje on z wygospodarowanego zysku netto, a dokładnie co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy przekazuje się na ten kapitał, dopóki nie osiągnie on co najmniej 1/3 kapitału zakładowego. Dofinansowany jest z dopłat akcjonariuszy w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień oraz z nadwyżek uzyskanych ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej.

- 1 -


Wyszukiwarka