Mackiewicz Sebastian
Europeistyka wieczorowa, I rok
Grupa III
GRUPY RELIGIJNE I WYZNANIOWE W EUROPIE- ISLAM
I. WSTEP
Islam (mahometanizm) jest jedną z największych religii współczesnego świata obok chrześcijaństwa, hinduizmu i buddyzmu, posiadającą charakter monoteistyczny. Liczbę wyznawców islamu szacuje się na około 1,3 miliarda ludzi (około 20% ludności świata) , chrześcijaństwa na 2 miliardy, hinduizmu na 900 milionów, zaś buddyzmu na 360 milionów wiernych. Słowo islam w języku arabskim oznacza poddanie się Bogu. Za ostatniego proroka islamu uznaje się Mahometa, przed którym Allah zesłał wielu innych proroków, m.in. Adama, Abrahama, Mojżesza, Jezusa. Za świętą księgę muzułmanów uważa się Koran.
Obecnie około 8% populacji europejskiej wyznaje islam. Współcześnie wyznawcy tej religii zamieszkują głównie w Rosji- około 26mln, a także na Bałkanach, zwłaszcza w Turcji- 6mln. Spośród państw europejskich jedynym krajem, gdzie muzułmanie stanowią większość (około 70%) jest Albania. Ponadto wyznawcy islamu stanowią większość w częściach niektórych innych krajów: Bośni i Hercegowiny, gdzie stanowią około 43% ogółu populacji; południowej Serbii- Kosowo- 80%. Poza tym w dużych miastach na terenie państw Europy Zachodniej żyje liczna grupa muzułmańska. Wśród tych państw najwięcej wyznawców znajduje się we Francji- 7% ogółu obywateli- 4,5mln., w Niemczech- 4%- 3,3mln., w Wielkiej Brytanii- 2,7%- 1,5mln., w Bułgarii- 12%- 880tys., we Włoszech- 1,2%- 700tys.,
w Grecji- 3,5%- 375tys., w Austrii- 4,2%- 330tys.
II. HISTORIA
Założycielem islamu jest żyjący w latach 570-632 Mahomet. Urodził się w Mekce
i zajmował handlem do momentu doznania wizji i rozpoczęcia głoszenia zasad nowej religii. Przeciwnicy zmusili go jednak w 622r. do ucieczki z Mekki do Medyny. Data tej ucieczki, zwanej hidżrą została przyjęta za pierwszy rok ery islamu. Główne założenia islamu zawarte są w Koranie oraz w tradycji, gdzie brakuje dogmatów i tajemnic wiary. Początkowo islam był religią narodową Arabów, z czasem przeszedł ewolucję i zaczął być wchłaniany przez społeczności perskie i tureckie, dotarł do Chin, Hiszpanii i Indii. W okresie od VIII do X wieku zaczęły powstawać szkoły etyczno-prawne islamu, zaś w IX wieku rozwinęła się muzułmańska myśl filozoficzna.
III. GŁÓWNE FILARY ISLAMU
Każdy muzułmanin ma 5 obowiązków, których winien przestrzegać i wypełniać:
Wyznanie wiary (szahada)- wyznawcą islamu można się stać poprzez wygłoszenie w obecności dwóch świadków szczerej intencji słów: `' Nie ma Boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego prorokiem''. Powyższa formuła jest pierwszą jaką słyszy nowonarodzone niemowlęcie muzułmańskie i która jest odmawiana nad grobem zmarłego.
Modlitwa (salat)- odmawiana jest 5 razy dziennie, z twarzą zwróconą w stronę Mekki. Dzieciom i osobom chorym przysługuje prawo do odmawiania modlitwy 3 razy
w ciągu dnia. Modlitwa jest odmawiana o świcie, kiedy słońce mija zenit, po
południu, o zachodzie słońca i gdy zapadnie noc. Podczas modlitwy muzułmanin
powinien być w stanie czystości, tj. umyć twarz, ręce i nogi; stać w miejscu czystym
najczęściej na specjalnym dywaniku i modlić się tylko w języku proroka, tj. arabskim.
Trzonem modlitwy jest pierwsza sura Koranu, tzw. fatiha. Szczególnie ważna jest
modlitwa piątkowa, gdyż ma charakter publiczny i jest obowiązkowa dla wszystkich
dorosłych mężczyzn, odbywa się w południe. W trakcie jej trwania zostaje wygłaszane
kazanie (hutba) przez prowadzącego modły immana.
Jałmużna (zakat)- jest to forma podatku, którą płaci się raz do roku i przeznacza na potrzeby meczetu i opiekę nad osobami biednymi, upośledzonymi, wdowami i sierotami (najczęściej 2,5% dochodów). Jałmużna początkowo miała charakter dobrowolnej daniny, z czasem stała się obowiązkiem.
Post (saum)- w ciągu dziewiątego miesiąca roku muzułmańskiego, tzw. ramadanu,
muzułmanie muszą powstrzymywać się od jedzenia i picia, używania perfum, a także palenia tytoniu i uprawiania seksu od wschodu do zachodu słońca. Obowiązek ten nie dotyczy kobiet w ciąży lub karmiących, małych dzieci, osób ciężko chorych oraz odbywających długą i męczącą podróż.
5. Pielgrzymka do Mekki (hadżdż)- przynajmniej raz w życiu musi ją odbyć każdy
muzułmanin i muzułmanka, o ile pozwala na to sytuacja materialna. Niektóre
autorytety religijne sądzą, że w razie braku możliwości udania się w pielgrzymkę do
Mekki, można ją zastąpić pielgrzymką do innego ważnego centrum islamu, których
liczbę szacuje się od 7 do 100.
IV. ODŁAMY ISLAMU
Islam w czasie swojego istnienia został podzielony na następujące odłamy: sunnici, szyici, ismalici. W pewnym stopniu możemy mówić, iż różnica między dwoma głównymi rozłamami, czyli szyitami i sunnitami przypomina podział wśród chrześcijan pomiędzy katolików i prawosławnych. Należy wiedzieć, że podział zrodziła walka o władzę nad muzułmanami po śmierci Mahometa. Mimo rozbicia współczesny islam wykazuje jedność, szczególnie w dziedzinie prawa.
Sunnici- stoją na gruncie tradycji- sunny. Jest to ortodoksyjny odłam islamu opierający swą doktrynę na: Koranie, zgodnej opinii (idżma) muzułmańskiej gminy, analogii (kijat) i właśnie sunnie. Są to cztery podstawy muzułmańskiego prawa opracowywanego w wielu sunnickich szkołach prawniczych. Mówi się, że "sunna mogłaby istnieć bez Koranu, ale Koran nie mógłby bez sunny". Sunnici sami siebie określają jako ` ludzie tradycji i wspólnoty'. Sunnici stanowią 90% wszystkich muzułmanów i występują m.in. na następujących terenach: Turcja, Pakistan, Egipt, Arabia Saudyjska, Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Jemen, Syria, Libia.
Szyici- jest to odłam polityczno-religijny. Szyici uznają za prawowitych następców Mahometa potomków czwartego kalifa Alego ibn Abi Taliba, męża Fatimy, czwartej córki proroka. Wierzą, że Ali (zamordowany w 661 roku) przekazał swoim następcom imamom, czyli przywódcom duchowym, specjalną energię Boskiej łaski, dzięki czemu imamowie pozostają nieomylni i czyści. Są nie tylko świeckimi przywódcami społeczności, lecz najwyższymi autorytetami w sprawach religijnych i prawnych. Przekonanie o ich doskonałości jest wspólne różnym grupom szyitów, którzy do dziś czekają na ostatniego imama wierząc, że on nie umarł, lecz żyje w ukryciu i powróci jako mahdi, by zaprowadzić ład i porządek. Wiarę w imama uznaje się za szósty (obok szahady, modlitwy, jałmużny, postu w ramadanie i pielgrzymki) filar islamu. Główne skupiska szyitów to Irak (56%-61%), Liban (ok. 30%), Iran. Szyici stanowią 8% wszystkich muzułmanów.
Ismalici- stanowią mniejszość odłamu szyickiego. Jest to sekta szyicka uznająca siedmiu imamów. Rozbieżność między dwoma sektami narodziła się w VIII w. Wtedy to szósty imam, Dżafar as-Sadik, wyznaczył na swego następcę swego młodszego syna pomijając starszego. Część wyznawców nie zgodziła się z tym wyborem i uznała starszego syna, Ismaila (stąd nazwa) za ostatniego "widzialnego" imama. Ismalici wierzą, że ostatni imam nie umarł, tylko żyje wiecznie i objawi się kiedyś jako mahdi.
Obecnie ismailici żyją w Syrii, Omanie, Iranie, Afganistanie, częściowo w Indiach oraz Azji Środkowej.
V. PRAWO
Prawo islamu zwane jest jako Szariat i oparte jest na Koranie, Sunnie (opowieści o czynach i wypowiedziach Mahometa, stanowiących tradycję religijną) i hadisah (opowieść
o życiu Mahometa). Teoretycznie Szariat rządzi wszystkimi dziedzinami życia muzułmanów, gdyż praktyczną analizą prawa zajmują się sędziowie- muffini. Bardzo dużą rolę odgrywa prawo zwyczajowe, tzw. akady, gdyż powoduje, iż u różnych narodów szariat jest postrzegany inaczej, np. w Afganistanie za cudzołóstwo karze się tylko kobietę, a w Arabii oboje cudzołożników. Tak więc prawo islamu jest głównym fundamentem religii, filozofii, etyki i estetyki. Każdy czyn sklasyfikowany jest i oceniony jako sprawiedliwy i słuszny bądź niesprawiedliwy i niesłuszny. Wg Abu Hanifa (wielkiego znawcy prawa muzułmańskiego
z IX wieku) żyć zgodnie z prawem- słowem Bożym, to znaczy żyć doskonale. Największą zbrodnią w islamie jest odstępstwo od wiary, a następnie morderstwo, nierząd, sodomia, picie wina, kradzież, fałszywe świadectwo, oszczerstwo, odmowa jałmużny.
VI. ISLAM A KOBIETA
Jednym z najbardziej kontrowersyjnych aspektów islamu jest pozycja kobiet i jej nierówność względem mężczyzn. Spróbuję ukazać pewne sytuacje dyskryminacji kobiet
w stosunku do pozycji mężczyzn:
Islam uznaje powszechne prawo posiadania przez mężczyznę czterech żon (poligamia), podczas gdy kobiecie zabrania się poślubienia więcej niż jednego mężczyzny (poliandria).
Kobieta ma zakaz poślubienia mężczyzny innej wiary, chyba że ten nawróci się na islam. Zakaz ten wywodzi się z faktu, iż w społeczeństwie patriarchalnym dzieci zawsze przejmują wiarę ojca, gdyż to ojciec gwarantuje wychowanie dzieci z duchem islamu. Dzieci, które zostały urodzone z ojca muzułmanina zawsze są traktowane jako muzułmanie, nawet gdyby były ochrzczone. Dlatego właśnie wszystkie małżeństwa mieszane powodują zwiększenie liczebności wspólnoty islamskiej.
Kobieta nie może prosić o rozwód, gdyż oznaczałoby to dla niej potępienie
i upokorzenie względem społeczności muzułmańskiej. Mężczyzna jednak z wielką
łatwością otrzymuje rozwód, nawet bez potrzeby udania się do sądu. Wskutek
rozwodu, dzieci są przyznawane pod opiekę ojcu, jako, że to on, jak już wcześniej
wspominałem gwarantuje im wychowanie.
Islam uznaje, że mężczyzna posiada absolutną władzę nad kobietą, którą traktuje jak prywatną własność. Ma prawo do napominania jej, jak i również bicia, jeżeli ta nie będzie stosowała posłuszeństwa wobec niego. Mężczyzna może zabronić kobiecie wychodzenia z domu, a nawet do meczetu. Modlitwa kobiety bowiem bez zgody mężczyzny nie ma żadnej wartości.
Kobieta ma nakaz noszenia zasłony na twarzy i ten obowiązek ma naturę zwyczajową, ukazującą skromność (hidżab). Islam uznaje, że tylko skromny ubiór kobiety może skłonić mężczyznę do odnalezienia w niej wartości duchowych.
W powszechnej opinii muzułmanów kultura zachodnia urąga bowiem godności kobiet.
Oprócz tych nierówności w relacjach na linii kobieta- mężczyzna jest jeszcze wiele innych. Należy jednak wspomnieć, że kobieta w islamie jest pozbawiona podstawowych praw człowieka i dlatego jej pozycja budzi wśród państw zachodnich tak wielkie kontrowersje.
VII. NIEKTÓRE ODKRYCIA I WYNALAZKI CYWILIZACJI MUZUŁMAŃSKIEJ
- algebra
- biblioteka publiczna
- chirurgia
- ciężar właściwy
- farba
- geometria analityczna
- ginekologia
- gitara
- karta praw zwierząt
- kawa
- krwiobieg płucny
- leczenie zapalenia opon mózgowych, ospy wietrznej
- narzędzia chirurgiczne
- obrót Ziemi wokół osi
- okulistyka
- pojęcie dwumianu
- powieść
- socjologia
- symbole algebraiczne
- szpital dla psychicznie chorych
- trygonometria
- uniwersytet
- wahadło
- wyrób szkła
- zapis dziesiętny
VIII. ARCHITEKTURA W ŚWIECIE ISLAMU
Architektura islamu wiąże się bezpośrednio z jej przeznaczeniem i charakteryzuje się kopułami, łukami, mukarnasami (stalaktytami). Obok meczetów wznoszą się minarety, a całość zbudowana jest na rozległym placu, którego układ przypomina ogród. Muzułmańskie pałace składają się z jedno- lub dwupiętrowych pawilonów, usytuowanych wśród bujnej roślinności ogrodu i otoczonej wysokim murem. Architektura islamu opiera się w głównej mierze na niezliczonych rodzajach łuków. Bardzo dużą uwagę przywiązuje się na wnętrzu budowli, stąd niepozorne fasady.
IX. PODSUMOWANIE
Obecność islamu w Europie nie jest czymś nowym. Muzułmanie żyli i przemieszczali się w Europie od tysiąca lat, praktycznie od samego początku istnienia tej religii. Islam był obecny politycznie i kulturowo-społecznie przez stulecia, bardzo wiele wniósł do skarbca cywilizacji Europy, zarówno w sensie intelektualnym, jak i kulturowym. Nie ulega jednak wątpliwości, że obraz ogólny islamu bardzo ucierpiał poprzez zamachy terrorystyczne, wykonane przez muzułmanów w Nowym Jorku, Madrycie i Londynie. Ogólną dyskusje wzbudzają prawa muzułmanów- potrzeba uregulowania statusu muzułmanów jako wyznawców islamu w obrębie w większości chrześcijańskich społeczeństw oraz spraw związanych z prowadzeniem nauczania religii w szkołach publicznych, odprawiania modłów, zachowywania świąt i obyczajów, budowy meczetów, organizowania sal modlitwy. Miejmy nadzieję, że współczesny świat będzie potrafił sprostać wyzwaniu, jakie niesie obecność islamu w dobie ciągłych nieporozumień wynikających z różnic kulturowych i religijnych.
2