5. KONSUMPCJA, INWESTYCJE I OSZCZĘDNOŚCI

KONSUMPCJA - obejmuje wszystkie wydatki związane z zakupem dóbr i usług finalnych na użytek własny. Wyróżnia się wydatki na dobra trwałego użytku oraz nietrwałego użytku.

Determinanty konsumpcji (w skali gospodarki narodowej, całego społeczeństwa)

• poziom i tempo rozwoju gospodarczego,

• procesy demograficzno-społeczne,

• polityka fiskalna i monetarna państwa

• dochód rozporządzalny

• stopa procentowa

• majątek

• oczekiwany przyszły dochód rozporządzalny

• nastroje konsumentów

Funkcja Konsumpcji:

Krótkookresowa: (Keynsowska)

Długookresowa:

Funkcja konsumpcji obrazuje wielkość zamierzonej konsumpcji w zależności od wielkości dochodu do dyspozycji. Konsumpcja jest dodatnio skorelowana z dochodem, czyli gdy Dochód wzrasta to konsumpcja też.

Funkcja konsumpcji - wyraża zależność wielkości konsumpcji od poziomu dyspozycyjnych dochodów ludności

C = a + c Y

C - planowane wydatki na konsumpcję

a - autonomiczny poziom konsumpcji, niezależny od poziomu dyspozycyjnych dochodów ludności

Y - dyspozycyjne dochody ludności

c - krańcowa skłonność do konsumpcji

Teoria konsumpcji i oszczędności w cyklu życia (A. Ando, F. Modigliani)

Konsumenci budują na swój własny użytek prognozy dotyczące dochodów, jakie otrzymają w ciągu całego życia i na tej podstawie formułują swoje plany konsumpcji na całe życie, włączając w to ewentualne wpisy w testamencie na rzecz dzieci. Źródłem finansowania konsumpcji mają być przewidywane dochody całego życia powiększone o ewentualny spadek, bądź majątek początkowy. Na szczeblu pojedynczego gospodarstwa domowego teoria dopuszcza dwie rozpiętości w wydatkach (np. sfinansowanie rejsu dookoła świata). W skali masowej takie rozpiętości mają tendencje do wzajemnego niwelowania. Podobnie jak w teorii permanentnego dochodu, o poziomie całkowitego popytu konsumpcyjnego decyduje głównie przeciętny dochód uzyskiwany w długim okresie.

Teoria przyjmuje zatem następujące założenia :

1) konsumpcja jest jednakowa w każdym okresie życia,

2) wydatki konsumpcyjne są finansowane z dochodu całego życia oraz

ewentualnego, początkowego bogactwa.

Funkcja konsumpcji Ando-Moliglianiego ma postać :

C = cY_d + bA

gdzie :

Y_d - bieżący dochód do dyspozycji

A - całkowite aktywa

c,b - krańcowa skłonność do konsumpcji

Teoria konsumpcji związana z permanentnym dochodem (Milton Friedman).

Teoria bierze swą nazwę od rozróżnienia między dochodem permanentnym, który w oczekiwaniach gospodarstwa domowego będzie trwał długo oraz bieżącym dochodem do dyspozycji, który może być dochodem okresowym.

Punktem wyjścia tej teorii są dwie przesłanki :

• dochody ludzi wahają się w czasie,

• ludzie nie lubią, aby ich konsumpcja wykazywała wahania.

W związku z tym ludzie dążą do wyrównywania wahań w poziomie konsumpcji starając się nie dopuścić do przenoszenia zmian w poziomie dochodu na konsumpcje. A zatem według Friedmana dochód permanentny to przeciętny dochód ludzi w długim okresie (średnia ważona bieżącego i przeszłego dochodu).

Y^p = mY + (1 - m) Y_-1

gdzie :

Y^p - permanentny dochód do dyspozycji

Y_-1 - dochód poprzedniego roku

Y - dochód bieżący

m - udział konsumpcji w danym dochodzie lub jego przyroście

Wnioski z badań Friedmana :

1. dochód z niedalekiej przeszłości w mniejszym stopniu wpływa na dochód permanentny niż dochód z lat bardziej odległych,

2. bieżący dochód zawsze otrzymywał wagę „m” mniejszą niż 1,

3. jeżeli bieżący dochód równy dochodowi z poprzedniego okresu, konsumenci zakładają, że w przyszłości też taki dostaną,

4. jeżeli bieżący dochód jest większy od dochodu z poprzedniego okresu, to dochód permanentny wzrośnie wolniej niż dochód bieżący,

5. krótkookresowa skłonność do konsumpcji jest mniejsza niż długookresowa.

1^o wynikająca z kalkulacji permanentnego dochodu,

2^o, 3^o krótkookresowe funkcje konsumpcji odpowiadające bieżącemu dochodowi.

Konsument opierający się na informacji o dochodzie w krótkim okresie przy jego wzroście zwiększy konsumpcję jedynie z punktu E do E' (w obawie przed krótkotrwałością wzrostu przeznaczy raczej większą część swoich dodatkowych dochodów na oszczędności, a nie na konsumpcję).

Gdy konsument uwierzy, że wzrost dochodu utrzyma się również w przyszłości uzna to za równoznaczne z trwałym znacznym podniesieniem poziomu dochodu permanentnego. I tylko wówczas duży wzrost bieżących dochodów przerodzi się w znaczne zwiększenie bieżącej konsumpcji do punktu E''

INWESTYCJA

to nakład gospodarczy na tworzenie lub zwiększanie majątku trwałego.

Inwestycja to wydatki przedsiębiorstw na dobra, które mogą być użyte do produkcji innych dóbr i usług. Jest to tzw. "efekt korzyści odroczonych w czasie".

Inwestycja to wyrzeczenie się obecnych, pewnych korzyści na rzecz niepewnych korzyści w przyszłości.

Inwestycje dzielimy na inwestycje w kapitał trwały oraz inwestycje w zapasy. Inwestycje w kapitał trwały są to inwestycje mieszkaniowe (zakup mieszkań i bloków mieszkalnych niezależnie od podmiotu nabywającego) oraz inwestycje niemieszkaniowe, gdzie wchodzą pozostałe zakupy przedsiębiorstw niepowiększające zapasów. Inwestycje są strumieniem nowego kapitału w ciągu roku i są dodawane do zasobu kapitału. Są to inwestycje brutto. Inwestycje brutto pomniejszone o amortyzację tworzą inwestycje netto.

Do grupy inwestycji długoterminowych należą:

• nieruchomości

• wartości niematerialne i prawnem

• długoterminowe aktywa finansowe

Przeciwieństwem inwestycji jest konsumpcja.

Rodzaje inwestycji :

Ze względu na termin realizacji wyróżnia się:

• inwestycje długoterminowe (ponad 1 rok)

• inwestycje krótkoterminowe (do 1 roku)

Ze względu na to czego dotyczą wyróżnia się:

• inwestycje infrastrukturalne

• inwestycje produkcyjne

• inwestycje restrukturyzacyjne (udoskonalenia)

Ze względu na formę:

• inwestycje pośrednie — inwestycje o charakterze finansowym (np. akcje, obligacje)

• inwestycje bezpośrednie — mają charakter rzeczowy (np. nieruchomości)

Determinanty inwestycji:

• stopa procentowa;

• oczekiwania konsumentów i producentów;

• przewidywana stopa zysku;

• prognozy co do zmian poziomu popytu konsumpcyjnego;

• koszty zakupu kapitału rzeczowego;

• ryzyko.

Funkcja inwestycji

Jest to zakładana relacja między dochodem narodowym a poziomem całkowitych wydatków inwestycyjnych na nowe wyposażenie, budynki i zapasy:

I = f(Y)

W modelu Keynesa planowane inwestycje mają charakter autonomiczny i nie zależą od poziomu dochodu narodowego.

• Załóżmy, że planowane inwestycje są stałe, One nie ulegają zmianie gdy dochody rosną lub maleją.

• Gdy zmienna, tak jak planowane inwestycje, nie jest zależna od stanu gospodarki, wtedy mówimy, że jest to zmienna autonomiczna.

OSZCZĘDNOŚCI jest to ta cześć dochodu gospodarstw domowych, którą one nie konsumują w określonym okresie lub/i

Oszczędności (S) są nie skonsumowaną częścią dochodu do dyspozycji gospodarstw domowych

Rola oszczędności w gospodarce

Oszczędności są potrzebne w gospodarkach po to, aby mógł zachodzić proces akumulacji kapitału, czyli inwestowania. Im większa w danej gospodarce skłonność podmiotów do oszczędzania, tym większe środki mogą zostać w niej przeznaczone na inwestycje.

Funkcja oszczędności jest to zakładana relacja między dochodem narodowym a zaoszczędzoną częścią dochodu

Funkcji konsumpcji C = C₀ + cY_d = C₀ + cY odpowiada funkcja oszczędności:

S = -C₀ + sY_d = -C₀ + sY

S wielkość oszczędności

C₀ konsumpcja autonomiczna

s krańcowa skłonność do oszczędzania

Według Keynesa planowane oszczędności zmieniają się w bezpośrednim związku ze zmianami poziomu dochodu narodowego - rosną w miarę wzrostu dochodu.

B

A

A

0

[C]

Schemat konsumpcji w cyklu życia.

C = cY_d

Funkcja konsumpcji w długim okresie

Dochód do dyspozycji

Śmierć

[Lata życia]

Dochód

Konsumpcja

Dochód faktyczny

Dochód permanentny

0

[C]

C = cY' - długookresowa funkcja konsumpcji (1^o)

[Y]

E''

E

E'

C'

C⁰

Y'

Y⁰

0

C = cmY+c(1-m)Y' (2^o)

C = cmY+(1-m)Y⁰ (3^o)

I

Y

I

---