JEDNOLITA MONARCHIA FEUDALNA - ANGLIA

1. Stosunek lenny

• Konfiskata przez króla majątków możnowładztwa angielskiego i nadawanie ich rycerzom francuskim i normandzkim czyniąc ich wielkimi feudałami

• Ziemia nie była przyznawana wielkimi partiami tylko drobnymi ziemiami ziemiami różnych częściach kraju

• Król zatrzymywał dla siebie siódmą część wszystkich gruntów ornych - najlepszych i najbardziej urodzajnych

• Drabina lenna ograniczała się do dwustopniowej

• Obowiązuje zasada „ Wasal mojego wasala jest moim wasalem „

• Zjazd w Salisbury - król zażądał od rycerstwa przysięgi na wierność

• Obok wojskowej służby lennej był tez podatek tarczowy ( scutage) -płacili go wielcy feudałowie w zamian za zwolnienie z obowiązku wojskowego

• 1086r- Doomsday Book -uporządkowanie stosunków ziemskich

• Stan rycerski nie był tu grupą zamkniętą , bo nie było zasady iż dobra rycerskie mogą być dziedziczone tylko przez osoby stanu rycerskiego

• Tylko najstarszy syn dziedziczył tytuł i ziemię - zasada majoratu

• Bez zgody króla nie wolno było się duchowieństwu bezpośrednio wracać do Rzymu , ekskomunikować urzędników oraz wykonywać zarządzeń papieskich

2. Władza królewska

• Wilhelm Zdobywca na zjeździe w Salisbury wprowadził obowiązek składania przysięgi wiernopoddańczej

• Ścierają się 2 idee : elekcyjności w obrębie dynastii i dziedziczności

• Na początku zwycięża ta pierwsza

• 1154 r - po śmierci Stefana I są kilkuwiekowe dziedziczne rządy dynastii Plantagenetów

3. Ograniczenie władzy królewskiej . Przywileje

• Proces zjednywania możnowładców zapoczątkował Henryk I wydając w 1100r dla feudałów pierwszą kartę swobód :

-zwolnienie dziedzica zmarłego lennika od wykupywania lenna

-zniesienie opłat za udzielanie zgody na małżeństwo krewnych kobiet swych lenników

-prawo swobodnego dysponowania pięniędzmi na wypadek śmierci lennika

• 1136 r- Stefan I wydał przywilej gwarantujący duchowieństwu wolnośc majątków kościelnych

• 1215 r. - Jan bez Ziemi - Wielka Karta Swobód

-przywilej królewski

-wstęp , kontekst ( 63 artykuły ) ,eschatokół (zakończenie)

-najwięcej miejsca poświęcono kwestiom ustrojowym ,lennym , finansowym ,kościelnym i sądowym

-powołanie Walnej Rady Królewstwa składającej się z bezpośrednich lenników króla -świeckich i duchownych

-Baronów większych król zapraszał imiennie a mniejszych za posrednictwem szeryfa

-Rada wydawała zgody na ściągnie tarczowego i innych danin lennych

-Rada de facto nigdy się nie zeebrała

-Kontrolę przyjętych przez króla zobowiązań miała nadzorować komisja złożona 25 baronów

-Postanowienie to sankcjonowało prawo oporu

-Król zobowiązał się nie wtrącać do wyboru dygnitarzy kościelnych oraz zagarniać ziem duchownych

-Baronom i rycerstwu zapewniono dziedziczenie lenn przez spadkobierców

-Niepełnoletni dziedzice mieli pozostać pod opieką krewnych

-Urzędnikom królewskim zabroniono egzekucji lenn i dochodów z nich dopóki dłużnik posiadał majątek ruchomy z którego można było pokryć wierzytelność

-Zakazano urzędnikom królewskim zmiany obowiązków rycerskich

-Ustalenie nietykalności osobostej i majątkowej

-Ujednolicenie miar i wag dla kupców

-Sankcje musiały być proporcjonalne do popełnionego przestępstwa z zakazem wymierzania kary konfiskaty całości majątku

-Karta była przywilejem tylko dla ludzi wolnych

4. Administracja centralna

• Główny ośrodek zarządu państwem to dwór

• Nadworni dygnitarze tworzyli Radę Królewską

• Obok nich król wzywał do siebie na narady bezpośrednich wasali

• Wspólnie tworzyli kurię królewską liczącą do 30 osób . Zajęła ona miejsce dawnego witanu

-głos doradczy

-sądownictwo w raamach sądu panów (spory między wasalami korony)

• Podział kurii na :

- Radę Wielką -zbierała się 3 razy w roku i złożona była z bezpośrednich wasali króla

-Rada Ściślejsza - organ mniej liczny składający się z najwyższych urzędników i wasali przebywających aktualnie w otoczeniu monarchy

• XII w- wyodrębnił się z kurii Exchequer będący najwyższym organem skarbowym w państwie posiadający sądowe uprawnienia fiskalne

• Dzielił się na urząd wyższy(izba obrachunkowa i sąd skarbowy) i niższy ( funkcje skarbca)

• Usamodzielnienie sądów królewskich - Ławy Królewskiej i Spraw Pospolitych

5. Urzędnicy nadworni

• Wielki justycjariusz pojawił się za Wilhelma Zdobywcy pełniąc funkcje zastępcy i głównego doradcy króla

• Z reguły piastował ten urząd duchowny

• XIII w - likwidacja tego urzędu a jego kompetencje przeniesiono na kanclerza którego urząd istniał do Edwarda Wyznawcy

6. Administracja lokalna

• Dawny podział na hraabstwa i setnie

• Dawne urzędy - hrabiowie , szeryfowie , baliwowie

• Nowość to początki samorządu wiejskiego i miejskiego

7. Sądownictwo

• Reforma dopiero za Henryka II w pełni zrealizowana w monarchii stanowej

---