KOSZTY STAŁE I ZMIENNE
głównie koszty częściowo stałe zjawisko negatywne
bezpośrednie i częściowo zmienne
METODY WYODRĘBNIANIA KOSZTÓW STAŁYCH I ZMIENNYCH
Większość kosztów występujących w przedsiębiorstwie ma charakter kosztów mieszanych, tj. zawierających w sobie element zarówno kosztów stałych jak i zmiennych. Aby móc zastosować koncepcję rachunku kosztów zmiennych, niezbędne jest zastosowanie jednej z metod podziału kosztów na stale i zmienne. W praktyce stosowana jest albo tzw. metoda księgowa albo metody statystyczne. W ramach metod statystycznych wyróżnia się z kolei:
metodę wizualną,
metodę dwóch punktów,
analizę regresji liniowej.
Księgowa metoda wyodrębniania kosztów
Księgowa metoda wyodrębniania kosztów stałych i zmiennych polega na subiektywnej decyzji przedsiębiorstwa o kwalifikacji poszczególnych pozycji kosztów do kosztów stałych i zmiennych. Kwalifikacja taka odbywa się na podstawie obserwacji zachowania się kosztów pod wpływem zmian stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych. Wykonywana jest zwykle przez pracownika mającego doświadczenie w rachunku kosztów, który podejmuje odpowiednie decyzje w porozumieniu z pracownikami z innych jednostek organizacyjnych.
Metoda księgowa jest obarczona dużym błędem szacunku, z uwagi te subiektywizm kwalifikowania kosztów.
Statystyczne metody wyodrębniania kosztów
Metody statystyczne opierają się na założeniu, że koszty całkowite są w sposób liniowy zależne od czynnika zmienności kosztów, a zależność tę można opisać następującym równaniem:
K = kzjx + Ks
Metoda wizualna (graficzna)
Metoda wizualna polega na narysowaniu na wykresie przedstawiającym zależność kosztów od wielkości produkcji (punkty empiryczne) linii prostej tak, aby była najlepiej dopasowana do danych wyjściowych, rozpoczynając jej kreślenie z punktu charakteryzującego najwyższy poziom kosztów. Następnie znajdujemy punkt przecięcia linii z osią pionową, który odpowiada poziomowi kosztów stałych. Całkowite koszty zmienne ustalamy przez odjęcie od kosztów całkowitych kosztów stałych, a jednostkowy koszt zmienny przez podzielenie całkowitych kosztów zmiennych przez wielkość produkcji.
Zależność kosztów całkowitych od wielkości produkcji
Metoda dwóch punktów (najwyższego i najniższego poziomu)
Metody dwóch punktów polega na wyróżnieniu dwóch punktów reprezentujących najwyższy i najniższy poziom kosztów całkowitych.
Jednostkowy koszt zmienny i całkowite koszty stałe wyznacza się z następujących wzorów:
Funkcja kosztów całkowitych wyznaczona metoda dwóch punktów
Koszty stałe = 10200 tys. zł - (87,5 tys. zł/szt.× 80 szt.) = 10200 tys. zł -7000 tys. zł = 3200 tys. zł
Ekstrapolacja funkcji kosztów na obszary niezbadane
Analiza regresji liniowej -metoda najmniejszych kwadratów (MNK)
Analiza regresji liniowej polega na znalezieniu takiego równania linii prostej (na podstawie wszystkich obserwacji), aby suma kwadratów pionowych odległości między tą linią a danymi rzeczywistymi była najmniejsza. Analiza regresji liniowej wolna jest zatem od subiektywnego kryterium wyboru funkcji opisującej zmiany kosztów w czasie. - ł
MNK polega na znalezieniu rozwiązania następujących dwóch równań, pozwalających jednoznacznie określić parametry jednostkowego kosztu zmiennego (Kjz) i kosztów stałych (Ks):
gdzie:
n − liczba obserwacji K - koszty całkowite
x - wielkość produkcji Kjz - koszty zmienne na jednostkę
− suma wielkości produkcji w n obserwacjach
− suma kosztów całkowitych w n obserwacjach
− suma kwadratów wielkości produkcji w n obserwacjach
− suma iloczynów wielkości produkcji i kosztów całkowitych w n obserwacjach
W wyniku rozwiązania jednostkowy koszt zmienny wyraża się wzorem:
Całkowite koszty stałe wyrażają się wzorem:
Zadanie 1
Założenia
Normalna zdolność produkcyjna spółki „Reno” wynosi 2 000 sztuk kalkulatorów miesięcznie.
Dane o cenach i kosztach:
Cena sprzedaży 50 zł/szt.
Koszty zmienne 25 zł/szt.
Koszty stałe 28000 zł miesięcznie
Spółka planuje zmiany w technologii produkcji, polegające na automatyzacji części procesów produkcyjnych, które spowodują wzrost kosztów stałych z jednoczesnym zmniejszeniem kosztów zmiennych na jednostkę:
Koszty zmienne 19 zł/szt.
Koszty stałe 40 000 zł miesięcznie
Po1ecenia:
Ustalić wpływ skali produkcji na zysk (stratę) spółki, zakładając kolejno następujące stopnie wykorzystania normalnej zdolności produkcyjnej: 100%, 80%, 60%, 50% i 40%, dla dwóch wariantów struktury kosztów stałych i zmiennych.
Wyciągnąć wnioski z porównania wyników dla obu wariantów.
Zadanie 2
Założenia
Dane o produkcji i kosztach za dwa kolejne okresy sprawozdawcze przedstawiają się następująco:
I okres II okres
Produkcja 12 500 kg 1 5 000 kg
Koszty 30 000 zł 37 200 zł
Inflacja kosztowa w II okresie w stosunku do I-szego wyniosła 10%.
Po1ecenia:
Przeanalizować koszty ustalając ich zależność od wielkości produkcji, eliminując wpływ inflacji.
Ustalić przewidywane koszty III-go okresu sprawozdawczego, wiedząc że zakładana wielkość produkcji wynosi 16 500 kg, a spodziewana inflacja 5%.
Zadanie 3
Założenia
Wydział transportu spółki produkcyjnej j posiada 20 samochodów osobowych, które świadczą usługi na rzecz wydziałów produkcyjnych oraz zarządu i administracji.
W celu opracowania budżetu kosztów wydziału transportu kierownik wydziału zlecił specjaliście analizę zachowania się kosztów względem rozmiarów działalności. Wiadomo, że część kosztów jest zależna od czasu pracy pojazdów. Badanie rozpoczęto od zestawienia godzin jazdy samochodów za miniony rok, według kolejnych miesięcy. Dział kosztów przygotował zestawienie kosztów w takim samym ujęciu.
Dane te przedstawiają się następująco:
Miesiąc Koszty w zł Przebieg w km
I 30 400 1 000
II 35 800 1 500
III 38 000 1 800
IV 41 200 2 000
V 42 900 2 200
VI 43 500 2 300
VII 40 000 1 800
VIII 36 600 1 500
IX 41 900 2 100
X 41 000 2 000
XI 34 500 1 400
XII 32 100 1 100
Po1ecenia
Na podstawie podanych wielkości ustalić zależność kosztów od rozmiarów działa1ności dzieląc koszty na stałe i zmienne:
1. metodą graficzną (wykres punktowy),
2. metodą najniższego i najwyższego poziomu,
3. metodą najmniejszych kwadratów (regresji liniowej).
Koszty według reagowania na wielkość produkcji
Koszty stałe
Koszty zmienne
względnie stałe
bezwzględnie stałe
proporcjonalne
progresywne
degresywne
uznane za stałe
uznane za zmienne
=
×
+
Koszty stałe
Jednostkowe koszty zmienne
Wielkość produkcji
Teoretyczny poziom kosztów całkowitych
=
Jednostkowy koszt zmienny
Różnica między najwyższym i najniższym poziomem kosztów całkowitych
Różnica między najwyższym i najniższym poziomem produkcji
Teoretyczny poziom kosztów całkowitych
Wielkość produkcji
×
Jednostkowe koszty zmienne
-
=
Koszty stałe
=
Jednostkowy koszt zmienny
K
Wyszukiwarka