GR 1
1.Podaj definicję: ekumena, transhumancja, ulicówka, ludność de iure, przyrost naturalny, urbanizacja demograficzna.
2.Przedstaw prawidłowości jakie występują pomiędzy stopniem rozwoju państw a ludnością pracującą w poszczególnych sektorach gospodarki.
3.O czym mówi teoria kontinuum miejsko-wiejskiego?
4.Na czym polega mechanizm działania mnożnika bazy ekonomicznej w mieście.
1.
Ekumena - obszar na kuli ziemskiej stale zamieszkany i wykorzystywany gospodarczo przez człowieka.
Transhumancja - rodzaj pierwotnej, ekstensywnej formy pasterstwa. W odróżnieniu od klasycznego koczownictwa transhumancja polega na sezonowych, stałych przegonach stad z pastwisk letnich (górskich) na pastwiska zimowe (na równinach podgórskich, w dolinach etc.), jednak jego ośrodkiem pozostaje stała osada - wieś, gdzie część ludności trudni się uprawą roli.
Ulicówka - typ wsi jednodrożnej o zwartej zabudowie po obu stronach drogi, wieś o zabudowie rozciągniętej, z budynkami z jednej lub dwu stron drogi.
Ludność de iure - (zamieszkała) osoby stale przebywające w danym miejscu lub w nim zameldowane (nawet jeśli w danym momencie są nieobecne)
Przyrost naturalny - różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów. Wartość dodatnia oznacza liczbę urodzeń przewyższającą liczbę zgonów, ujemna - odwrotnie. Jeśli mamy do czynienia z wartością ujemną, mówimy o ubytku naturalnym.
Urbanizacja demograficzna - polega na migracji ludności ze wsi do miast, co powoduje wzrost odsetka ludności miejskiej
2.
W krajach wysoko rozwiniętych największe zapotrzebowanie znajdują usługi. Natomiast przemysł i rolnictwo są wysoko zmechanizowane i nie wymagają tylu pracowników.
W krajach średnio rozwiniętych struktura zatrudnienia zbliża się do tej w wysoko rozwiniętych. Główne przeszkody to m.in. duże rozdrobnienie gospodarcze oraz niska mechanizacja i wydajność rolnictwa.
W krajach słabo rozwiniętych zdecydowanie dominuje zatrudnienie w rolnictwie, ze względu na niską mechanizację oraz słabo rozwinięte usługi i przemysł.
3.
Pierwotnie ujęcie zakłada że miast i wieś stanowią dwie krańcowe formy osadnictwa między którymi występują jednostki osadnicze posiadające pewne właściwości miejskie i wiejskie.
Drugie podejście przyjmuje występowanie ciągu jednostek osadniczych różniących się pod względem występowania nasilenia cech o charakterze miejskim i wiejskim. W ten sposób pojmowane kontinuum stanowi pewien rodzaj skali prezentującej nasilenie miejskości lub wiejskości
4.
Charakter mechanizmu mnożnikowego polega na występowaniu zależności między 3 elementami systemu miejskiego: sektorem egzogenicznym, ludnością i sektorem endogenicznym. Pierwotny impuls egzogeniczny (np. w postaci nowego zakładu przemysłowego o funkcji egzogenicznej) może wywołać przyrost liczby mieszkańców miasta (napływ pracowników wraz z rodzinami) oraz wzrost sektora endogenicznego w skutek wzrostu popytu na towary i usługi wytwarzane lub sprzedawane przez przedsiębiorstwa pracujące na rynek lokalny (miejski). Tym samym pierwotny bodziec o charakterze zewnętrznym wywołuje na zasadzie „wygasającej fali” serię zmian w celu dostosowania wielkości sektora endogenicznego do wzrastającej ilości ludności miasta.
GR 2
1.Definicje: ekumena, migracje, naród, przeciętne trwanie życia,
łańcuchówka, ludność de-facto, urbanizacja społeczna.
2.Hierarchizacja miejsc centralnych Christallera.
3.Kontinuum miejsko - wiejskie.
4.O czym mówi teoria transformacji demograficznej?
1.
Ekumena - obszar na kuli ziemskiej stale zamieszkany i wykorzystywany gospodarczo przez człowieka.
Migracje - wędrówka ludności mająca na celu zmianę miejsca pobytu. Przemieszczanie się ludności jest całkowicie naturalnym zjawiskiem i występowało we wszystkich czasach. Nasilenie się migracji może nastąpić m.in. z przyczyn złej sytuacji gospodarczej w miejscu zamieszkania (migracje ekonomiczne) lub sytuacji politycznej nieodpowiadającej migrującym (migracje polityczne).Migracje można podzielić ze względu na: zasięg, czas trwania, cel.
Naród - wspólnota o podłożu etnicznym, gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym wytworzona w procesie dziejowym, przejawiająca się w świadomości swych członków.
Przeciętne trwanie życia - wyraża średnią liczbę lat, jaką w danych warunkach umieralności ma jeszcze do przeżycia osoba pochodząca z badanej populacji i będąca w danym wieku (ukończonych lat). Procent ten wykorzystywany jest w porównaniach międzynarodowych.
Łańcuchówka - luźna zabudowa, ciągnie się wokół drogi prowadzonej przez całą szerokość, należy do wsi gruntowych. Prostopadle do drogi są tory poprzedzielane drogami polnymi. Rozwinęła się w wyniku planowo prowadzonej akcji osad związanej z karczem lasu. Inaczej wieś leśno-torowa.
Ludność de facto (obecna) - zastana w danym miejscu w momencie spisu, choćby przebywała tam chwilowo
Urbanizacja społeczna - polega na rozpowszechnieniu miejskiego stylu życia wśród ludności wiejskiej
2.
Celem jest wyjaśnienie mechanizmów kształtujących sieć osadniczą (liczba miast, wielkość, rozmieszczenie na danym obszarze). Zdaniem Christallera centralność jest podstawą ładu przestrzennego. Miasta są ośrodkami centralnymi bo sprawują funkcje centralne (a nie dlatego, ze mają położenie centralne). Obejmują działalności o znaczeniu pozalokalnym - funkcje egzogeniczne.
Osiedla są rozmieszczone na zasadzie sześcioboków foremnych (układ heksagonalny).
Hierarchiczność systemu osiedli centralnych Christallera objawia się w postaci 3 cech:
-istnieje pewna liczba rzędów (szczebli hierarchii) osiedli centralnych (od najniższego do najwyższego rzędu), przy czym każdy rząd miejscowości centralnych ma charakterystyczne dla niego funkcje centralne
-każdy rząd osiedli centralnych posiada zarazem funkcje ośrodków wszystkich niższych od niego rzędów (piramida funkcji)
-każdej miejscowości centralnej wyższego rzędu podporządkowana jest pewna liczba osiedli centralnych niższego rzędu
3.
Pierwotnie ujęcie zakłada że miast i wieś stanowią dwie krańcowe formy osadnictwa między którymi występują jednostki osadnicze posiadające pewne właściwości miejskie i wiejskie.
Drugie podejście przyjmuje występowanie ciągu jednostek osadniczych różniących się pod względem występowania nasilenia cech o charakterze miejskim i wiejskim. W ten sposób pojmowane kontinuum stanowi pewien rodzaj skali prezentującej nasilenie miejskości lub wiejskości
4.
Teoria transformacji demograficznej
W połowie XX w zaczęto wyróżniać typowe okresy przejścia demograficznego, od wysokiego do niskiego poziomu współczynnika urodzeń i zgonów. Zajęli się tym Thompson, Blacker i Notestein.
W późniejszym terminie wprowadzono Teorię Transformacji Demograficznej
Co umożliwia ta teoria?: Ocenę stopnia rozwoju demograficznego i społeczno - gospodarczego w powiązaniu z wyodrębnionymi fazami przemian; Może stanowić podstawę określenia przyszłych trendów w zakresie płodności i umieralności w społeczeństwie.
W teorii transformacji demograficznej wyróżnia się 5 faz przejścia demograficznego:
- I FAZA (system naturalny; faza przedransformacyjna)
Charakteryzuje się naturalnym procesem reprodukcji, gdyż natężenie urodzin i zgonów jest na bardzo wysokim poziomie. Nie wyklucza się występowania reprodukcji prostej, tzn. urodzenia = zgony
Charakterystyczna dla ludności o bardzo niskim poziomie życia społeczno gospodarczego = system naturalny
- II FAZA (wczesna transformacja)
Spadek umieralności przy utrzymaniu się rodności na bardzo wysokim poziomie. Wpływa na spadek umieralności ma:
Rozwój medycyny
Zasięg oddziaływania służby zdrowia
Natężenie urodzin na poziomie występującym w fazie I - najwyższy
- III FAZA (intensywna transformacja; eksplozja demograficzna)
Spadek umieralności i rodności; większy spadek umieralności
Na przełomie II i III fazy przyrost naturalny osiąga najwyższy poziom - eksplozja demograficzna
- IV FAZA (późna transformacja; implozja demograficzna)
Tempo spadku rodności jest większe niż umieralności; coraz bardziej malejący przyrost naturalny
Natężenie zgonów bliskie minimalny wartościom, co wynika z:
Poziomu wiedzy medycznej
Oddziaływania służby zdrowia
Struktury ludności według wieku
Mam w tej fazie do czynienia z implozją demograficzną - malejący przyrost naturalny
- V FAZA (koniec transformacji; modernizacja)
Poziom natężenia urodzeń zbliża się do umieralności
Może nastąpić stabilizacja umieralności na niskim poziomie
Może się zdarzyć, że natężenie urodzeń będzie niższe niż zgonów lub odwrotnie
Nazywa się ją często fazą modernizacji społeczeństwa