August Comte- twórca nazwy socjologia; 1837r. IV tom „Kursu filozofii pozytywnej”
główne pytania: Jak człowiek żyje w zbiorowości? Dlaczego w niej żyje?
Najwięcej pracy w kierunku socjologiiw oświeceniu (XVI i XVII w.)
socius (łac.) + logos (gr.) - „logos”słowo; „socius” towarzysz, stowarzyszony
socjologia - nauka o zbiorowościach ludzkich, gdzie jednostki są od siebie współzależne (w skutek wchodzenia w interakcje) oraz ich związkach z kulrurą, której podlegają, i środowiskiem, w którym żyją.
Główne wątki: zbiorowość, kultura, interakcje, środowisko
kultura- przekształcanie porządku przez człowieka, aparat przystosowania
zbiorowość- główne zagadnienie socjologii,
jednostka- zagadnienie socjologii, ale tylko w grupie
interakcja- relacja, która opiera się o wartości i normy
Stanisław Ossowski- jeden z najwybitniejszych polskich socjologów
Określił socjologię jako wszystko to, czym zajmują się socjologowie
Socjologia bada społeczeństwo na 3 płaszczyznach:
socjologia wielka
coemteowska (A. Comte)
bada wielkie systemy teoretyczne XIX w.
wielka, bo wyjaśnia całość społeczeństwa, daje wykładnię wszystkiego
poza Coemte: Spencer, Marks
socjologia mała
le playowska (F. La Play)
nie myślimy o wielkich systemach socjologicznych, nie da się wszystkiego naraz wyyjaśnić; badać możemy tylko mikrozależności
zwolennicy: F. La Play, Ch. Booth
sojcologia średniego zasięgu (XIX/ XX w.)
pomiędzy pozytywną makro, a materialistyczną mikro
łączy mikro i makro- badanie faktów z naukowym namysłem
np. teoria anomii E. Durkheima
Style uprawiania sojologii:
miękki
głównie metody jakościowe (obserwacja, wywiad)
nie ma pomiarów, kodowania,
głównie do badania niedużych grup, pogłębianie badania problemów
sondażowy
głównie metody ilościowe, statystyczne
wskazywanie zależności
statystyczne przedstawianie świata
twardy
metody ilościowe, matematyczne, ekonometryczne
dokładne dane statystyczne
nie zagłębiamy się w społeczeństwo, a matematyczne wzory i zależności
Funkcje społeczne socjologii
funkcja teoretyzująca - tworzenie teorii
podporządkowanie rzeczywistości społecznej poprzez ujmowanie jej w zależności
funkcja diagnostyczna - diagnoza społeczeństwa
poddanie ocenom rzeczywistości społecznej
funkcja apologetyczna
nauka legitymizuje system społeczny; nauka taka, jaki jest system społeczny, praktyczny
Czy istnieje społeczeństwo jako realna całość?
wg nominalizmu - nie istnieje
grupa, zbiorowość, społeczeństwo to puste nazwy, skróty myślowe, mówiące o wielu jednostkach
wg fikcjonizmu- nie istnieje, ale...
...nazwy te są tak głęboko osadzone w naszej psychice, że nie umiemy funkcjonować bez nich; używamy tych terminów i musimy ich używać
wg modernizmu genetycznego
człowiek ma 2 płaszczyzny funkcjonowania: indywidualną (ja, byt pojedynczy) i zbiorową (my zbiorowość, klasa, grupa społeczna). Te płaszczyzny funkcjonują razem, ale i odrębnie, odrębnie współistnieją
wg realizmu- tak, istnieją
są to realne twory; jest coś takiego jak wspólna psychika grupy
Wyjaśnianie:
genetyczne - dlaczego? Jaka przyczyna? (pyta o przyczyny i genezę)
funkconalne - jaka jest funkcja tego elementu społecznegowzględem całości systemu? (nie pyta o indywidulane przyczyny, a o funkcje)
strukturalne - jaka jest struktura? powiązania z innymi? (jakie miejsce zajmuje element społeczny w całościowej strukturze? Jakie ma powiązania?)
Instytucjonalizacja socjologii- jak socjologia stała się nauką?
1837r. - Comte wymyślna nazwę socjologia
wyznaczniki przyjęcia nauki z pojawieniem się branżowych pism i nauczaniem na uniwersytetach
Ludwik Gumplowicz (1838- 1909r.) - pierwszy polski socjolog; zadaniem socjologii jest wykrywanie praw rządzących zjawiskami społecznymi. Fakty społeczne traktował jako swoiste, odrębne od zjawisk przyrodniczych. Właściwym przedmiotem zainteresowania jest grupa. Był pozytywistą; fascynował się Durkheimem.
Pierwsze pismo „Revue Internationale de Sociologie”,a do dziś od 1895r. „”American Jurnal of Sociology”,
1896r. „Annales” Durkheima (wokół niego tworzy się I szkoła socjologii)
1892r. Katedra socjologii na uniwersytetach w Chicago i w 1894r. w Paryżu
Polska
1921r. - Florian Znaniecki założył Instytut Socjologiczny
1925r. - „Ruch prawniczy i ekonomiczny” zmienia nazwę na „Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny”
1930r. - powstaje „Przegląd socjologiczny” Znanieckiego
1956r. - po odwilży coraz bardziej wzmaga się ruch socjologiczny i tworzy się kierunek studiów
1989r. - pełny rozwój socjologii i uwolnienie nauki
pierwsze ośrodki: Warszawa, Toruń, Kraków, Poznań
Pisma: „Przegląd socjologiczny” (Łódź), „Kultura i społeczeństwo”, „Studia socjologiczne”
3