Diada ideologiczna: prawica - lewica /sens przeciwstawienia/

(zagadnienie nr 7)

Mówiąc o lewicy i prawicy warto zacząć od tego, że nie są to pojęcia o charakterze ontologicznym, pojęcia te należy traktować typologicznie. Są tym czym je nazywamy w relacji do ich przeciwstawienia. Jeśli, dla przykładu, na scenie politycznej byłaby tylko jedna partia socjalistyczna i jedna partia komunistyczna to prawicą byłaby partia socjalistyczna, lewicą komunistyczna.

Diada „lewica - prawica” to terminy antytetyczne, umiejscowione na osi horyzontalnej („blisko - daleko”) wg zasady: „albo - albo” i „ani - ani”. Diada „lewica - prawica” może być też ujęta wertykalnie, na osi pionowej, wg kryterium „góra - dół” albo „naprzód - do tyłu”. By przeciwstawić te dwa pojęcia kolejno określając lewicę i prawicę mówimy: „czerwoni, biali”, „postępowcy reakcjoniści”, „partia ruchu, partia oporu”, „partia rewolucji, partia porządku”.

Nazwy „lewica” i „prawica” swą etymologię wywodzą ze Zgromadzenia Narodowego we Francji w 1789 r. - rewolucjoniści zasiedli po lewej ręce przewodniczącego, obrońcy „starego porządku” po prawej.

„Fakt, że prawica i lewica są względem siebie przeciwstawne, oznacza po prostu, iż nie można należeć jednocześnie do prawicy i lewicy” (Norberto Bobbio, Prawica i lewica, Kraków-Warszawa 1996, s. 73). są to pojęcia wykluczające się „w tym sensie, że żadna doktryna i żaden ruch nie mogą być jednocześnie prawicowe i lewicowe”.

By ukazać przeciwstawność lewicy i prawicy warto zaprezentować ich cechy konstytutywne. W przypadku lewicy mamy antropologiczny optymizm (człowiek postrzegany jako istota z natury dobra, chociaż myślenie lewicowe często wyklucza istnienie stałej natury człowieka, np. w marksizmie). Kiedy przyjmiemy, że w stanie natury ludzie byli szczęśliwi to to właśnie implikuje antropologiczny optymizm. Ojciec myślenia lewicowego - J.J. Rousseau - uznał, że człowiek w stanie natury był wolny, szczęśliwy, dobry, a popsuła go cywilizacja. Główną przyczyną zła w instytucjach była ich nieegalitarność. Prawica zaś zakłada antropologiczny pesymizm - implikuje go koncepcja Hobbesa, według której stan natury był okresem bezprawia i braku bezpieczeństwa, a ludzie ze sobą walczyli (człowiek człowiekowi wilkiem).

Koncepcje lewicowe zakładają konstruktywizm - skoro wiemy jaki porządek chcemy stworzyć to musimy przejść do praktyki. Może to przybrać postać rewolucyjną. Doktryny, które sytuują się na prawicy są przeciw metodzie rewolucyjnej. Były przeciw temu, co Rewolucja Francuska przyniosła - idee demokratyczne, prawa człowieka, republikę, rozdział kościoła od państwa. Do rewolucji przemysłowej prawica zaś miała stosunek ambiwalentny - dostrzegała bowiem skutki socjologiczne, nędzę, którą rewolucja generuje.

Podsumowując, warto przyjrzeć się różnicom w poglądach partii lewicowych i prawicowych.

zagadnienie	Lewica	prawica
Kara śmierci	przeciw	za
aborcja	za	przeciw
Badania genetyczne	za	przeciw
Małżeństwa homoseksualne	Za. Rodzina jako zjawisko dynamiczne.	Przeciw. Małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny.
eutanazja	za	przeciw
Wpływ kościoła na życie społeczne	Przeciw. Postuluje laicki charakter państwa.	Za. Kościół jako gwarant przestrzegania zasad moralności.
Religia w szkołach	przeciw	za
Stosunek do tradycji	Otwarty, poddający ją krytyce.	Zamknięty, niechętny rewizji.
Stosunek do narodu	Podejrzliwie traktuje tą kategorię, woli pojęcie „społeczeństwo”	Pozytywny, naród to „rodzina rodzin”
podatki	Progresywne.	Liniowe.
Polityka społeczna	Szeroko rozbudowane programy polityki społecznej.	Ograniczenie programów społecznych do minimum.

Jeśli ktoś chciałby więcej informacji na ten temat to to jest dosyć wyczerpujące źródło opracowane przez samego prof. Bartyzela, zatem znacznie szersze od tego co opisałam wyżej skrótowo ;) : http://metapedia.konserwatyzm.pl/wiki/Prawica#Diada_prawica.E2.80.93lewica

---