Status prawny ziem Polski pod zaborami, DZIEJE RZYMU


STATUS PRAWNY ZIEM POLSKI POD ZABORAMI

Nazwa

K

Okres

Status prawny

Samorząd, uwagi

Zabór rosyjski

R

1772-1812

Cześć Rosji

Nowy podział administracyjny (gubernie), zachowanie systemu oświaty i części samo­rządu szlacheckiego (sądy), zachowanie prawa litewskiego

Zabór pruski

P

1772-1807

Cześć Prus (nowe prowincje)

Próby pozyskania chłopów i (początkowo) szlachty, reforma administracyjna, słaba germanizacja

Zabór austriacki

A

1772-1809

Cześć monarchii austriackiej

Silna germanizacja, ostry reżim polityczny, akcje antypolskie i antykościelne

Księstwo Warszawskie

F

1807-15

Monarchia konsty­tucyjna (Fryderyk August z dynastii Wettynów)

Własne wojsko (liczne), dwuizbowy sejm (o-graniczone kompetencje), sądownictwo pow­szechne (zniesienie niewoli osobistej chło­pów, Kodeks Napoleona), wzory francuskie w administracji, pełna zależność od Francji

Królestwo Polskie

R

1815-

32

Połączone unią perso­nalną z Rosją. Pełna samodzielność wew­nętrzna, ograniczona w sprawach zagrań.

Dobre warunki do rozwoju gospodarki

i kultury, brak rusyfikacji. Oddzielne od Ro­sji wojsko, sejm, senat, Rada Stanu (mini­strowie i doradcy); pozakonstytucyjne działania wlk. ks. Konstantego

Rzecz­pospolita Krakowska

W

1815-46

Wolne Miasto pod patronatem zabor­ców

Własna konstytucja, samorząd. Uprawnienia stopniowo ograniczane, 1846 wcielone do zaboru austriackiego

Zabór pruski, w tym Wiel­kie Księstwo Poznańskie

P

1815-70

Cześć Prus zachowująca pewną odrębność (do 1831 urząd namiestnika)

Początkowo niezbyt silna germanizacja, dążenie do integracji z resztą Prus, istnienie organów samorządowych. Zaostrzenie kursu po 1831, ale w latach 40. znaczne swobody

Galicja

A

1815-ok. 1867

Praktyczny brak odrębności od cesarstwa

Silny ucisk narodowościowy (germanizacja), rządy nieudolne i wyniszczające gospodarkę (podatki), cenzura, represje policyjne. Pod koniec okresu złagodzenie kursu

Zabór niemiecki

N

1871-1914

Część Rzeszy Niemieckiej

W 1. 70. silne ograniczanie odrębności zamieszkałych przez Polaków, germani­-

zacja, popieranie kolonistów (rolników) niemieckich, prześladowanie katolicyzmu

Galicja

A

1867-1914

Autonomia w ramach Austro- Węgier jako „Królestwo Galicji i Lodomerii”

Własny sejm i rząd, autonomia w gospodar­-

ce i oświacie. Przy wrócenie języka polskiego w administracji i szkołach, duża swoboda życia kulturalnego

Królestwo Polskie

R

1832-63

Prowincja Rosji z pewną autonomią

Stopniowe likwidowanie odrębności w sądo­wnictwie, administracji, syst. monetarnym

Kraj Przywiślański

R

1864-1914

Część Rosji

Silna rusyfikacja wszystkich instytucji i likwidacja ostatnich odrębności od Rosji.

Po rewolucji 1905-6 znaczne złagodzenie kursu, częściowe przywrócenie języka polskiego i in. ustępstwa

K - kraj dominujący (A - Austria/Austro-Węgry, F - Francja, N - Niemcy, P - Prusy, R - Rosja, W - wspólnie Au-stria, Prusy i Rosja; a - nazwa od nazw ziem i miast: Halicza i Włodzimierza

POLSKA OD 1795 DO DZIŚ



Wyszukiwarka