Rachunkowość jednostki obejmuje:
1) przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,
2) prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym,
3) okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,
4) wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,
5) sporządzanie sprawozdań finansowych,
6) gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą,
7) poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą (art. 4, ust. 3).
Elementy rachunkowości finansowej
Księgowość - podsystem rachunkowości, służący do gromadzenia i rejestrowania danych o operacjach gospodarczych, tworzący podstawową bazę danych dla systemu informacyjnego rachunkowości ⇒ prowadzenie ksiąg rachunkowych.
Sprawozdawczość finansowa - ściśle określony normami prawa zestaw informacji wyjściowych z podsystemu rachunkowości finansowej, emitowany poza przedsiębiorstwo w określonej formie ("sztywna" stała struktura) i pod określoną datą.
Niektórzy do rachunkowości finansowej zaliczają też ewidencyjny rachunek kosztów. Jest to: ogół działań zmierzających do odzwierciedlenia cyklu operacyjnego przedsiębiorstwa poprzez grupowanie, rozliczanie i interpretację kosztów własnych działalności (według różnych przekrojów klasyfikacyjnych) dla potrzeb wyceny produktu, pomiary wyniku finansowego i sprawozdawczości finansowej.
PRZEDMIOT RACHUNKOWOŚCI:
P R O C E S G O S P O D A R C Z Y
ZDARZENIE GOSPODARCZE
DOKUMENT
księgowy, pozaksięgowy
własny, obcy
pierwotny (źródłowy), wtórny, itp.
KONTROLA
formalna
merytoryczna
rachunkowa
DEKRETACJA
KSIĘGI RACHUNKOWE
PODMIOTY RACHUNKOWOŚCI (WG PRAWA POLSKIEGO)
spółki handlowe (w tym również w organizacji), spółki cywilne,
osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800.000 euro,
jednostki organizacyjne działające na podstawie: prawa bankowego, prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
gminy, powiaty, województwa i ich związki,
państwowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, zakłady budżetowe, fundusze celowe,
zagraniczne osoby prawne, zagraniczne jednostki nie posiadające osobowości prawnej oraz zagraniczne osoby fizyczne, prowadzących na terytorium RP działalność gospodarczą,
inne jednostki, jeżeli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu lub funduszów celowych (art. 2 ustawy).
WYŁĄCZENIA PODMIOTOWE Z USTAWY O RACHUNKOWOŚCI
Skarb Państwa i Narodowy Bank Polski,
Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 800.000 euro (wg stanu na 30 września danego roku).
W tym przypadku osoby te lub wspólnicy przed rozpoczęciem roku obrotowego są obowiązani do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym.
O ile w kolejnym roku poziom 800.000 euro zostanie przekroczony, zwolniony uprzednio podmiot wraca do prowadzenia ksiąg rachunkowych.
UŻYTKOWNICY INFORMACJI I PROBLEMY
INWESTORZY
stopień ryzyka związany z inwestowaniem kapitału,
stopa zwrotu tego kapitału,
ocena kierownictwa firmy.
PRACOWNICY
stabilność i rentowność (miejsca prasy),
zdolność finansowa do wypłaty wynagrodzeń.
POŻYCZKODAWCY
stopień ryzyka związany z pożyczką,
zwrot pożyczki wraz odsetkami.
KONTRAHENCI
możliwość zapłaty należnych kwot z tytułu obrotu gospodarczego,
ocena możliwości przetrwania firmy na rynku.
PAŃSTWO I JEGO AGENDY
dane do prowadzenia polityki finansowej (ruch cen, stopy oprocentowania, wpływy i wydatki budżetu itp.
dane do prowadzenia polityki podatkowej,
dane statystyczne (ustalanie dochodu narodowego itp.)
KIEROWNICTWO FIRMY
kontrola, analiza i ocena rezultatów działalności (operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej),
analiza i ocena pracy ludzi,
planowanie, podejmowanie decyzji zarządczych itp.
Cykl operacyjny przedsiębiorstwa wytwórczego (uproszczony)
Kapitały
⇓
Cykl operacyjny przedsiębiorstwa handlowego (uproszczony)
Kapitały
⇓
Rachunkowość - pieniężne ujęcie w/w cykli
PODSTAWOWE ZASADY RACHUNKOWOŚCI:
ZASADA NADRZĘDNA: TWORZENIE PRAWDZIWEGO I WIERNEGO WIZERUNKU FINANSOWEGO JEDNOSTKI (TRUE AND FAIR VIEW).
POZOSTAŁE ZASADY I KONCEPCJE:
PODMIOTU GOSPODARCZEGO
PERIODYZACJI
POMIARU PIENIĘŻNEGO
KOSZTU HISTORYCZNEGO
BILANSOWA
KONTYNUACJI DZIAŁANIA
PEŁNEGO UJAWNIANIA
CIĄGŁOŚCI ZASAD RACHUNKOWOSCI
WSPÓŁMIERNOŚCI KOSZTÓW I PRZYCHODÓW
MEMORIAŁOWA VERSUS KASOWA
OSTROŻNEJ WYCENY
SPRAWOZDANIA FINANSOWE - zestawienie raportów dotyczące danego okresu, prezentujące prawdziwy i wierny wizerunek finansowy jednostki. Obejmuje :
BILANS ⇒ jest to rachunek majątkowo-kapitałowy, zestawiany zwykle raz na 1 rok.
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT ⇒ rachunek efektywności gospodarowania, bazujący na zasadzie memoriałowej (przychody, koszty),
RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH ⇒ rachunek efektywności gospodarowania, bazujący na zasadzie kasowej (wpływy i rozchody pieniężne), sporządzany jedynie przez wybrane jednostki
ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM ⇒ ilustrujące zmiany zachodzące w kapitałach własnych firmy, sporządzany jedynie przez wybrane jednostki
INFORMACJA DODATKOWA, stanowiąca uszczegółowienie w/w dokumentów (obowiązkowa dla wszystkich jednostek).
BILANS - dwustronne zestawienie środków gospodarczych (aktywa) i źródeł finansowania - kapitałów (pasywa) na określony moment (dzień bilansowy) i w określonej formie.
Inaczej: bilans to podstawowy, zwykle retrospektywny rachunek majątkowo-kapitałowy, tworzony najczęściej raz do roku.
Uporządkowanie danych bilansowych:
według wzrastającej płynności (aktywa)
według wzrastającej wymagalności (pasywa)
Zwykle tworzony metodą netto
AKTYWA (środki gospodarcze, zasoby) są definiowane przez rachunkowość, jako
"... kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych..." (art. 3, ust. 1, pkt. 8)
Aktywa są charakteryzowane przez trzy cechy:
można je wycenić, gdyż są one nabywane, wytwarzane, otrzymywane, są przydatne i wykorzystywane w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa
są kontrolowane przez jednostkę tj. prawnym właścicielem lub współwłaścicielem jest przedsiębiorstwo lub inne podmioty (wyjątek: leasing kapitałowy)
Warunkiem wykazywania aktywów w księgach rachunkowych jest przewidywanie, że przyniosą one w przyszłości korzyści ekonomiczne; w przeciwnym przypadku zasób nie będzie stanowić składnika aktywów jednostki
Podział aktywów na trwałe i obrotowe ⇒ wg kryterium płynności aktywów ⇒ czas użytkowania jest u podstawy tego kryterium.
ZOBOWIĄZANIA to wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.
Podstawowy podział zobowiązań w bilansie to: rezerwy na zobowiązania, zobowiązania długoterminowe i zobowiązania krótkoterminowe
AKTYWA PASYWA
BILANS "X"
PODSTAWOWE DEFINICJE BILANSOWE
Okres sprawozdawczy: okres, za który sporządza się sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustawą lub inne sprawozdanie sporządzone na podstawie ksiąg rachunkowych (art. 3, ust. 1, pkt. 8)
Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną (art.4,ust.2)
Aktywa: kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ korzyści ekonomicznych (art. 3, ust. 1, pkt. 12)
Wartości niematerialne i prawne: nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, w tym: autorskie prawa majątkowe, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, know-how (art. 3, ust. 1, pkt. 14)
Środki trwałe: rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki, w tym: nieruchomości (prawo wieczystego użytkowania gruntu, budowle i budynki, spółdzielcze, własnościowe prawo do lokalu), maszyny, urządzenia, środki transportu, ulepszenia w środkach trwałych, inwentarz żywy (art. 3, ust. 1, pkt. 15)
Zapis legalizujący leasing kapitałowy: aktywa to też obce środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne na mocy umowy, zgodnie z którą finansujący oddaje korzystającemu zasoby do odpłatnego użytkowania na czas oznaczony, jeżeli umowa spełnia z następujących warunków:
przenosi własność jej przedmiotu na korzystającego po zakończeniu okresu, na który została zawarta,
zawiera prawo do nabycia jej przedmiotu przez korzystającego, po zakończeniu okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia,
okres na jaki została zawarta nie może być krótszy niż ¾ okresu ekonomicznej użyteczności środka trwałego lub prawa majątkowego,
suma opłat, pomniejszonych o dyskonto ustalona w dniu zawarcia umowy i przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania przekracza 90% wartości rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień,
zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z korzystającym kolejnej umowy o oddanie w odpłatne użytkowanie tego samego przedmiotu lub przedłużenie umowy dotychczasowej na warunkach korzystniejszych od dotychczasowych,
przewiduje możliwość jej wypowiedzenia, z zastrzeżeniem, że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego pokrywa korzystający,
przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego (art. 3, ust. 4)
Środki trwałe w budowie: zaliczone do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego (art. 3, ust. 1, pkt. 16); zastąpiły one dotychczasowe inwestycje w budowie
Inwestycje: aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych pożytków (art. 3, ust. 1, pkt. 17)
Zobowiązanie: wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki (art. 3, ust. 1, pkt. 20)
Instrument finansowy: kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego lub instrumentu kapitałowego u drugiej ze stron pod warunkiem, że z kontraktu wynikają jednoznacznie skutki gospodarcze (art. 3, ust. 1, pkt. 23)
Instrument kapitałowy to kontrakt, z którego wynika prawo do majątku jednostki, pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wszystkich wierzycieli, bądź zobowiązanie jednostki do wyemitowania lub dostarczenia własnych instrumentów kapitałowych, jak udziały opcje na akcje lub warranty (art. 3, ust. 1, pkt. 26)
Aktywa finansowe obejmują aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach (art. 3, ust. 1, pkt. 24)
Aktywa pieniężne obejmują aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz, a także inne aktywa finansowe, jak np. naliczone odsetki od aktywów finansowych (art. 3, ust. 1, pkt. 25)
Rzeczowe aktywa obrotowe: materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby, usługi), zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odprzedaży w stanie nieprzetworzonym (art. 3, ust. 1, pkt., 19)
Aktywa netto: aktywa jednostki pomniejszone o zobowiązania, odpowiadające wartościowo kapitałowi (funduszowi) własnemu (art. 3, ust. 1, pkt. 29)
Kapitały (fundusze) własne: pieniężna równowartość aktywów wniesionych przez właścicieli (kapitały podstawowe) lub wypracowanych przez jednostkę (kapitały rezerwowe)
Zobowiązania: wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych aktywów jednostki (art. 3, ust. 1, pkt. 20)
Zobowiązania krótkoterminowe: ogół zobowiązań, z tytułu dostaw i usług oraz ta część innych zobowiązań, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego (art. 3, ust. 1, pkt. 22)
Zobowiązanie finansowe to zobowiązanie jednostki do wydania aktywów finansowych lub wymiany instrumentu finansowego z inną jednostką na niekorzystnych warunkach (art. 3, ust. 1, pkt. 27)
Zobowiązania warunkowe: obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie zależy od zaistnienia określonych zdarzeń (art. 3, ust. 1, pkt. 28)
Rezerwa: zobowiązanie, której termin wymagalności lub kwota nie są pewne(art. 3, ust. 1, pkt. 21)
PRZYKŁAD
W dniu 1 grudnia utworzono spółkę z o. o. do której udziałowcy wnieśli wkłady w kwocie 100.000,- i rozpoczęli działalność wytwórczą. W trakcie grudnia:
1) kupili z własnych środków budynek 50.000,-
2) kupili z własnych środków maszynę 20.000,-
3) nabyli surowce, wypłacili pensję,
zużyli energię, itp. 10.000,-
4) wytworzyli produkty i sprzedali je
uzyskując przychód 15.000,-
5) odbiorcy produktów:
zapłacili gotówką do kasy 5.000,-
zapłacili przelewem na rachunek bieżący 5.000,-
jeszcze nie zapłacili 5.000,-
Należy sporządzić bilans otwarcia (01.12) i bilans zamknięcia (31.12) i przeanalizować zmiany majątku i źródeł jego finansowania.
Bilans na 01.12. (otwarcia)
AKTYWA |
PASYWA |
||
Rachunek bieżący 100.000,- |
Kapitał udziałowy 100.000,-
|
||
|
100.000,- |
|
100.000,- |
Bilans na 31.12. (zamknięcia)
AKTYWA |
PASYWA |
||
Środki trwałe Należności Rachunek bieżący Kasa |
70.000,- 5.000,- 25.000,- 5.000,- |
Kapitał udziałowy Wynik finansowy grudnia (ZYSK) |
100.000,- 5.000,- |
105.000,- |
105.000,- |
Zdarzenie gospodarcze (bilansowe) jest to każdy fakt, proces, czynność itp., które zaistniały w jednostce gospodarczej, zostały wycenione i udokumentowane oraz wywarły wpływ na wartość i strukturę aktywów, pasywów i wynik finansowy w bilansie (zysk, stratę).
Cztery typy zdarzeń bilansowych:
STRUKTURALNE
1o Aktywa (+), Aktywa ( - ), suma bilansowa
bez zmian
2 o Pasywa (+), Pasywa ( - ), suma bilansowa
bez zmian
MAJĄTKOWO-KAPITAŁOWE
3 o Aktywa (+), Pasywa (+),suma bilansowa (+)
4 o Aktywa ( - ), Pasywa ( - ),suma bilansowa ( - )
Konto księgowe jest to:
urządzenie ewidencyjne pozwalające rejestrować zdarzenia gospodarcze,
"pośrednik" w czasie, pomiędzy bilansem otwarcia i bilansem zamknięcia (konto bilansowe)
bilansujący się rachunek ekonomiczny dla danego zasobu czy źródła finansowania
Nazwa Debet (Dt), Wn konta Credit (Ct), Ma |
|
OBCIĄŻENIE zapisy po KONTA stronie
Dt |
zapisy po UZNANIE stronie KONTA
Ct |
Obroty ∑ Konta Dt |
∑ Obroty konta Ct |
Salda konta - różnica między obrotami Dt i Ct; gdy obroty Dt > obroty Ct to saldo Dt i odwrotnie.
RODZAJE KONT:
1o BILANSOWE (AKTYWÓW, PASYWÓW)
2 o NIEBILANSOWE (WYNIKOWE)
3 o POZABILANSOWE
TAKŻE:
1 o SYNTETYCZNE
2 o ANALITYCZNE
Konto aktywów (majątkowe) np.
Dt Materiały Ct |
|
Materiały |
||
+ |
- - |
|
Sp 25 000 6 000 |
4 000 |
+ + |
- - Sk |
|
31 000 |
4 000 27 000 Sk |
∑ |
∑ |
|
31 000 |
31 000 |
SP + Zwiększenie = SK + Zmniejszenie
Konto pasywów (kapitałowe) np.
Dt Zobowiązania Ct |
|
Zobowiązania fakt. |
||
- |
Sp + |
|
3 000 2 000 |
5 000 Sp 6 000 |
- Sk |
+ + |
|
5 000 Sk 6 000 |
11 000
|
∑ |
∑ |
|
11 000 |
11 000 |
K1 |
|
K2 |
||
|
200,- |
|
200,- |
100,- |
ZASADA PODWÓJNEGO KSIĘGOWANIA:
każde zdarzenie gospodarcze jest ewidencjonowane na dwóch kontach i po ich przeciwnych stronach.
Bilans na dzień 01.01.
AKTYWA |
PASYWA |
||
Środki trwałe Materiały Produkty gotowe Należności od odbiorców R-k bieżący Kasa |
50 000,- 25 000.- 10 000,- 7 000,-
12 000,- 1 000,- |
Kapitał udziałowy Kapitał zapasowy Kredyty bankowe Zobowiązania wobec dostawców |
50 000,- 40 000,- 10 000,-
5 000,- |
|
105 000,- |
|
105 000,- |
Zdarzenia gospodarcze stycznia:
|
5 000,-
3 000,-
6 000,- 2 000,- |
Jak powyższe zdarzenia wpłyną na bilans ?
Sp |
+ |
_ |
Sk |
POZYCJA BILANSU |
50 000,- 25 000,- 10 000,- 7 000,- 12 000,- 1 000,- |
_ 6 000,- (3 _ _ 5 000,-(1 _ |
_ _ _ 5 000,-(1 2 000,-(4 _ |
50 000,- 31 000,- 10 000,- 2 000,- 15 000,- 1 000,- |
ŚRODKI TRWAŁE MATERIAŁY WYROBY GOTOWE NALEŻNOŚCI RACHUNEK BIEŻĄCY KASA |
105 000,- |
11 000,- |
7 000,- |
109 000,- |
∑ |
50 000,- 40 000,- 10 000,- 5 000,- |
_ _ 3000,-(2 6 000,-(3 |
_ _ _ 3 000,-(2 2 000,-(4 |
50 000,- 40 000,- 13 000,-
6 000,- |
KAPITAŁ UDZIAŁOWY KAPIATAŁ ZAPASOWY KREDYTY BANKOWE ZOBOWIĄZANIA FAKTUROWE |
105 000,- |
9 000,- |
5 000,- |
109 000,- |
∑ |
Na uwagę zasługuje "podwójny aspekt" ewidencji każdego zdarzenia gospodarczego tj. dane pojawiają się w dwóch różnych miejscach. Z niego wynika ZASADA PODWÓJNEGO KSIĘGOWANIA.
I. DZIELENIE KONT KSIĘGOWYCH
1O Podział poziomy → konta syntetyczne
i analityczne (księgi pomocnicze)
2 O Podział pionowy → konta podstawowe
i korygujące
KOREKTY BŁĘDÓW NA KONTACH KSIĘGOWYCH
Przekreślenie błędnego zapisu oraz dokonanie zapisu prawidłowego (wraz z podpisem osoby korygującej).
Zapisy korygujące (STORNO), spełniające zasady podwójnego księgowania:
STORNO CZARNE zapis korygujący po przeciwnych stronach konta z błędnym zapisem
STORNO CZERWONE - zapis korygujący w postaci liczby ujemnej, po tej samej stronie konta, po której wystąpił błąd.
PRZYKŁAD:
Na początek okresu salda wybranych kont przedstawiały się następująco:
TOWARY w tym: Towar "A" Towar "B" Towar "C" |
3 000,-
1 000,- 500,- 1 500,- |
ZOBOWIĄZANIA w tym: DOSTAWCA "M" DOSTAWCA "K" DOSTAWCA "P" |
4 000,-
2 000,- 1 500,- 500,- |
operacje:
zakup towaru "b" u dostawcy "k" 700,-
spłacono zobowiązanie wobec dostawcy "m" (z r-ku bieżącego) 500,-
zakupiono towar "c"
u dostawcy "r" 300,-
zwrócono dostawcy "k" towar
"b" jako niezgodny z umową 300,-
DOKUMENTY (DOWODY) KSIĘGOWE
Są to dokumenty potwierdzające dokonanie operacji gospodarczych, stanowiące podstawę dokonania ewidencji tych operacji w księgach rachunkowych, a także dokonywania kontroli sprawozdań finansowych
Dokument księgowy musi zawierać co najmniej dane:
- określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego
- określenie stron dokonujących operacji
opis operacji i jej wartości i ilości (w jedn. naturalnych)
data dokonania operacji, data sporządzenia dowodu (gdy inna)
podpisy wystawcy oraz osoby od której przyjęto lub której wydano składnik aktywów
wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania (art. 21 ust. 1).
Dokumenty są dzielone na:
- własne i obce (wg wystawcy)
- zewnętrzne i wewnętrzne (wg przeznaczenia)
- źródłowe i wtórne (wg etapów sporządzania)
- dyspozycyjne i wykonawcze (wg celu wystawienia)
- gotówkowe i bezgotówkowe (wg treści operacji).
Obieg dokumentów - przechodzenie ich przez różne komórki organizacyjne od momentu wpływu do jednostki lub ich sporządzenia do chwili zarejestrowania i złożenia w archiwum.
Kontrola dokumentów : formalna, merytoryczna i rachunkowa
Dekretowanie dokumentów - określanie sposobu ich zaksięgowania tj. określenie kont na którym zostanie dokonana ewidencja
Rachunek zysków i strat
Raport zawierający rachunek efektywności gospodarowania, bazujący na memoriale. Powstaje w wyniku zestawienia i porównania ze sobą, za dany okres:
Przychodów ze sprzedaży produktów, usług, finansowych itp.
Kosztów ponoszonych w związku z prowadzoną działalnością (operacyjnych, finansowych).
Przychody - kwoty należne firmie z tytułu sprzedaży produktów, usług lub realizacji innych form działalności, w postaci otrzymanej gotówki (środki pieniężne) lub przyrzeczenia zapłaty (należności).
Koszty - celowe, wyrażone w pieniądzu zużycie zasobów (rzeczowych, ludzkich, niematerialnych itp.) oraz rozmaite płatności (podatki, czynsze, itp.) wynikające z działalności gospodarczej, prowadzące do osiągnięcia przychodów.
Przychody - koszty = Wynik działalności
(ZYSK, STRATA)
Bilans Rachunek zysków i strat
Każdy przychód potencjalnie powiększa kapitały własne, natomiast każdy poniesiony koszt potencjalnie zmniejsza kapitały własne = wkłady finansowe właścicieli.
Zatem:
Wkład finansowy właścicieli + Przychody - Koszty
+ Zyski nadzwyczajne (losowe) - Straty nadzwyczajne
- Podatki i inne zmniejszenia zysku = kapitały własne
Równanie rachunkowości (podstawowe)
Aktywa = kapitały własne + kapitały obce
Równanie (rozszerzone)
Aktywa = (Wkład finansowy właścicieli + Przychody
Koszty + Zysk nadzwyczajne - Straty nadzwyczajne
- Podatki) + Kapitały obce
Po przekształceniu
Aktywa = kapitały własne + zysk/- strata + kapitały obce
Przychody i zyski - uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów lub zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców (art. 3, ust. 1, pkt 30)
Koszty i straty - uprawdopodobnione zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów lub zwiększenia wartości zobowiązań lub rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców (art. 3, ust. 1, pkt 31)
Rachunek zysków i strat może być rozpatrywany według ogólnego schematu lub według różnych rodzajów działalności (segmentowo). Działalność organizacji gospodarczej dzielimy na:
działalność operacyjną
zdarzenia finansowe
wyniki nadzwyczajne (trudne do przewidzenia)
DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA
PODSTAWOWA POZOSTAŁA
(statutowa) (incydentalna)
wytwórcza . sprzedaż środka trwałego,
usługowa aktualizacja wartości zapasów
handlowa
. pozostałe przychody operacyjne
pozostałe koszty operacyjne
przychody ze sprzedaży
wyrobów, usług, towarów
koszty podstawowej działalności operacyjnej, w tym na:
1. koszty według układu rodzajowego (amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, wynagrodzenia. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, podatki i opłaty, pozostałe koszty rodzajowe)
2. koszty według układu kalkulacyjnego (koszty własne sprzedaży, koszty ogólne)
UKŁAD RODZAJOWY KOSZTÓW
Obejmuje koszty podstawowej działalności operacyjnej tj:
AMORTYZACJA
ZUŻYCIE MATERIAŁÓW I ENERGII
USŁUGI OBCE
WYNAGRODZENIA
UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I INNE ŚWIADCZENIA
PODATKI I OPŁATY
POZOSTAŁE KOSZTY
Układ rodzajowy jest przeznaczony do tworzenia sprawozdań finansowych dla odbiorców poza firmą, gdyż nie wiąże tak pogrupowanych kosztów z przedmiotem działania firmy (produktem, usługą). Nie narusza to tajemnicy handlowej firmy.
UKŁAD KALKULACYJNY KOSZTÓW
Koszty podstawowej działalności operacyjnej są dzielone na dwie kategorie:
KOSZTY PRODUKTU (tworzące wartość produktu)
KOSZTY OKRESU (nie tworzące wartości produktu, odnoszone na wynik finansowy okresu)
ZDARZENIA FINANSOWE
tj. inwestowanie, lokowanie “wolnych” nadwyżek środków pieniężnych, pozyskiwanie źródeł finansowania
Przychody Koszty
finansowe finansowe
dywidendy , odsetki
oprocentowanie
dodatnie różnice kursowe ujemne różnice kursowe
zyski ze zbycia/aktualizacja straty ze zbycia/aktual.
wartości inwestycji wartości inwestycji
WYNIKI NADZWYCZAJNE
tj. skutki zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną
Zyski Straty
nadzwyczajne nadzwyczajne
PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY
1. Moment sprzedaży to postawienie do dyspozycji lub przekazanie odbiorcy wraz z zafakturowaniem. Moment dokonania sprzedaży to moment uzyskania przychodu brutto,
2. Kwota uzyskanego przychodu brutto może być korygowana o:
RABAT ze względu na rozmiary sprzedaży
lub jej częstotliwość
SKONTO z tytułu szybkiego terminu
płatności lub wpłaty gotówkowej
BONIFIKATĘ z tytułu sprzedaży produktu
niższego gatunku
PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG (VAT):
a) POWSZECHNY tj. dotyczy sprzedaży wszystkich
towarów, produktów i usług poza zwolnionymi ustawowo
b) WIELOFAZOWY tj. obciąża sprzedaż we wszystkich fazach obrotu
c)OBLICZANY OD SPRZEDAŻY NETTO
tj. opodatkowaniu podlega
jedynie wartość dodana
d) POTRĄCALNY tj. rozliczeniu z budżetem podlega różnica między podatkiem należnym a naliczonym
PRZYCHODY I KOSZTY ROZLICZANE W CZASIE
ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE PRZYCHODÓW np. zaliczkowe wpłaty od kontrahentów, otrzymane dotacje, dopłaty do inwestycji otrzymane darowizny podlegające amortyzacji itp. ⇒ element pasywów.
ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE CZYNNE KOSZTÓW (RMC) tj. rzeczywiste koszty rozliczane w przyszłych okresach ⇒ element aktywów bilansu.
ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE BIERNE KOSZTÓW (RMB) tj. planowane koszty rozliczone w przyszłych okresach ⇒ element pasywów bilansu.
ZDARZENIA GOSPODARCZE WYNIKOWE tj. zdarzenia które z jednej strony wpływają na aktywa lub pasywa bilansu, a z drugiej prowadzą do powstania przychodu lub kosztu.
aktywa
pasywa koszty przychody
zdarzenie 1
+ +
zdarzenie 2
zdarzenie 3
zdarzenie 4
zdarzenie 1 - np. sumy uzyskane lub należne za sprzedane produkty, towary lub usługi, otrzymane odsetki od udzielonych pożyczek, przyznane odszkodowania ubezpieczeniowe, otrzymane darowizny itp.
zdarzenie 2 - np. odpisanie przedawnionych zobowiązań, odpisanie niewykorzystanych rezerw itp.
zdarzenie 3 - np. poniesione koszty działalności (zużyte materiały lub środki trwałe, wartość sprzedanych towarów w cenach nabycia, zapłacone odsetki od kredytów lub pożyczek, opłacone kary, przekazane darowizny, szkody powstałe wskutek zdarzeń losowych itp.
zdarzenie 4 - naliczone wynagrodzenia pracownicze, otrzymane faktury za usługi obce, naliczone składki ubezpieczeń itp.
PRZYKŁAD:
Bilans na dzień 1.01....
AKTYWA |
PASYWA |
||
Środki trwałe |
500000,- |
Kapitał udziałowy |
350000,- |
Produkty gotowe |
300000,- |
Kapitał zapasowy |
400000,- |
Należności |
10000,- |
Kredyty bankowe |
200000,- |
Kasa |
40000,- |
|
|
Rachunek bieżący |
100000,- |
|
|
Suma |
950000,- |
Suma |
950000,- |
Operacje gospodarcze okresu:
Wydano odbiorcy wyroby gotowe o wartości według kosztów wytworzenia 200000,-
Sprzedano powyższe wyroby za 280000,-
Sprzedano za gotówkę środek trwały:
wartość bilansowa środka 60000,-
wartość według ceny sprzedaży 70000,-
Otrzymano wyciągi bankowe dotyczące:
naliczenia odsetek od kredytu 4000,-
naliczeniu odsetek od stanu konta 1000,-
Wskutek pożaru uległ zniszczeniu środek trwały o wartości bilansowej 80000,-
Otrzymano wpłatę na rachunek bankowy tytułem odszkodowania za zniszczony środek trwały 70000,-
Opłacono gotówką koszty ogólne (płace, rachunki, czynsz dzierżawny itp.) 50000,-
Należność od odbiorcy uległa przedawnieniu 10000,-
Naliczono podatek dochodowy (19%) ...........
Należy: zaksięgować powyższe operacje gospodarcze oraz zestawić rachunek zysków i strat (kalkulacyjny) i bilans końcowy
PRZYKŁAD
NA PODSTAWIE PODANYCH INFORMACJI:
USTALIĆ W SPOSÓB POZAKSIĘGOWY KOSZT WŁASNY SPRZEDAŻY,
USTALIĆ W SPOSÓB POZA KSIĘGOWY WYNIK FINANSOWY,
NANIEŚĆ OBROTY NA KONTA I USTALIĆ WYNIK FINANSOWY W SPOSÓB KSIĘGOWY,
SPORZĄDZIĆ SPRAWOZDANIE “RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT” W WERSJI PORÓWNAWCZEJ A NASTĘPNIE - KALKULACYJNEJ.
- KOSZTY WG RODZAJÓW 490.000,-
- STRATY NADZWYCZAJNE 35.000,-
- ZYSKI NADWZYCZAJNE 28.000,-
- PRZYCHODY NETTO ZE
SPRZEDAŻY WYROBÓW 700.000,-
- PRZYCHODY FINANSOWE 100.000.-
- KOSZTY FINANSOWE 70.000,-
WYROBY GOTOWE (ST. POCZĄTKOWY) 250.000,-
WYROBY GOTOWE (STAN KOŃCOWY) 210.000,-
KOSZTY WYTWORZENIA SPRZEDANYCH WYROBÓW ?
RACHUNKI PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
ZYSK
kategoria księgowa, często „papierowa”,
bazuje na zasadzie memoriałowej, nie - kasowej,
jest efektem nadwyżki przychodów nad kosztami,
zatem zysk nie musi ilustrować przepływu pieniądza,
przydatny dla sprawozdawczości, lecz nie dla zarządzania
służy do oceny rentowności firmy.
Rentowność oznacza wynik finansowy uzyskany przez firmę z działalności gospodarczej i jest efektem porównania przychodów i kosztów; może wystąpić jako zyskowność (wynik dodatni) lub deficytowość (wynik ujemny)
NADWYŻKA PIENIĘŻNA
kategoria rzeczywista, obiektywna,
ilustruje ruch gotówki w firmie,
jest efektem porównania wpływów i rozchodów pieniężnych
przydatna dla zarządzania finansami firmy,
służy do oceny płynności finansowej firmy.
Płynność finansowa oznacza zdolność firmy do spłaty bieżącego zadłużenia (zobowiązania krótkoterminowe) i wypracowania nadwyżki pieniężnej np. na cele inwestycyjne
TYPOWE PYTANIA W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA FINANSAMI FIRMY
Które z rodzajów prowadzonej działalności gospodarczej dostarczają najwięcej, a które najmniej środków pieniężnych?
Jeżeli firma wygospodarowała zysk, to dlaczego ma kłopoty z gotówką?
Dlaczego w przypadku strat z tytułu działalności gospodarczej spółka osiąga wpływy pieniężne i z jakiego tytułu?
Czy nabywano lokaty długoterminowe i inne aktywa przynoszące w przyszłości zyski?
Czy finansowano działalność gospodarczą metodą zaciągania kredytów lub emisji akcji? itp.
ŹRÓDŁA WPŁYWÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH
zysk netto
amortyzacja
sprzedaż środka trwałego lub lokaty kapitałowej
emisja akcji lub obligacji
zaciągnięcie kredytu
wzrost stanu zobowiązań za dany okres itp.
ŹRÓDŁA ROZCHODÓW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH
zakup środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej
zakup akcji lub obligacji obcych
wypłata dywidendy
zapłacenie podatku
wzrost stanu zapasów w danym okresie
wzrost stanu należności w danym okresie itp.
PRZYKŁAD:
Salda końcowe kont: „Kasa” i „Rachunek bieżący” => wzrost o 90000 zł w porównaniu z saldami początkowymi
Przychody ze sprzedaży w danym okresie 2000000 zł
Saldo końcowe konta „Należności z tytułu dostaw” => wzrost o 120000 zł w porównaniu ze stanem początkowym
Wydatki ogółem na zakup zużytych w danym okresie składników aktywów => 1900000 zł
Saldo końcowe konta „Zobowiązania z tytułu dostaw” => wzrost o 160000 zł w porównaniu z saldem początkowym
Inne wpływy i wydatki pieniężne:
zakup działki => 60000 zł
wypłata dywidend => 80000 zł
zapłata podatków => 60000 zł
wpływy z emisji obligacji => 150000 zł
ROZWIĄZANIE:
Środki pieniężne otrzymane
sprzedaż 2000000 ,-
(-) należności 120000 ,-
(+) wpływy z emisji obligacji 150000 ,-
razem wpływy 2030000 ,-
Środki pieniężne wydane
Zakup aktywów 1900000,-
(-) wzrost zobowiązań 160000,-
(+) zakup działki 60000,-
(+) wypłata dywidend 80000,-
(+) zapłata podatków 60000,-
razem wydatki 1940000,-
Wzrost stanu środków pieniężnych (=nadwyżka pieniężna)
2030000 - 1940000 = 90000,-
Ta kwota oznacza wzrost stanu środków pieniężnych w kasie i na rachunku bieżącym
RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
Według Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 7 sprawozdanie to (ang. cash-flow statement) ma na celu:
...stworzenie bazy informacyjnej dla szacowania możliwości generowania przez firmę środków pieniężnych, jak też sposobów ich wydatkowania...
Środki pieniężne to gotówka w kasie i banku, depozyty płatne na żądanie oraz krótkoterminowe inwestycje, łatwo wymienialne na środki pieniężne, nieznacznie narażone na ryzyko zmiany wartości
RAMOWY UKŁAD SPRAWOZDANIA
A. Działalność operacyjna
- wpływy
- wydatki
- strumień operacyjny netto
B. Działalność inwestycyjna
- wpływy
- wydatki
- strumień inwestycyjny netto
C. Działalność finansowa
- wpływy
- wydatki
- strumień finansowy netto
D. Razem strumień środków pieniężnych netto(+/-A+/-B+/-C)
E. Stan początkowy środków pieniężnych +/- D = ich stan końcowy
DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA: przepływy środków pieniężnych z jej tytułu informują o tych operacjach gospodarczych, które determinują osiąganie zysku lub straty netto firmy; obejmuje to wszystko, co jest przedmiotem rachunku zysków i strat. Są to przykładowo:
WPŁYWY:
ze sprzedaży produktów, usług, materiałów i towarów
z tytułu amortyzacji
z tytułu odpłatnego użyczenia innym podmiotom gospodarczym praw własności (np. czynsz dzierżawny), z tytułu opłat, prowizji itp.
inkaso należności z tytułu dostaw
odszkodowania od spółek ubezpieczeniowych
zwrot nadpłaconych podatków
WYDATKI:
na zakup materiałów, towarów i usług
z tytułu wynagrodzeń i innych opłat związanych z zatrudnieniem
na spłatę zobowiązań z tytułu dostaw
z tytułu poniesionych opłat ubezpieczeniowych
z tytułu zapłaconych podatków
inne drobne płatności o charakterze operacyjnym (rachunki, doraźne zakupy materiałów itp.)
STRUMIEŃ OPERACYJNY NETTO (+/-)
DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA: przepływy środków pieniężnych, związane z nabywaniem i sprzedażą aktywów trwałych i inwestycji krótkoterminowych. Są to przykładowo:
WPŁYWY:
ze sprzedaży środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych
ze sprzedaży długoterminowych i krótkoterminowych aktywów finansowych (udziałów, akcji, papierów dłużnych itp.)
z tytułu zwrotu pożyczek długoterminowych udzielonych innym podmiotom
WYDATKI:
z tytułu nabycia środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych
z tytułu nabycia długoterminowych i krótkoterminowych aktywów finansowych (udziałów, obligacji, akcji itp.)
z tytułu pożyczek długoterminowych udzielonych innym podmiotom
STRUMIEŃ INWESTYCYJNY NETTO (+/-)
DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA: przepływy środków zarówno otrzymywanych od inwestorów, pożyczkodawców lub kredytodawców, jak też im przekazywanych. Są to przykładowo:
WPŁYWY:
z emisji akcji lub obligacji
z zaciągniętych pożyczek lub kredytów (długoterminowych lub krótkoterminowych)
z wystawionych weksli
z otrzymanych pożyczek hipotecznych itp. zadłużenia
z tytułu rat otrzymanych w leasingu kapitałowym
WYDATKI:
na wykup obligacji lub własnych akcji
z tytułu spłaty pożyczek lub kredytów
z tytułu wykupu weksli
z tytułu spłaty pożyczek hipotecznych
z tytułu płaconych dywidend
z tytułu płaconych rat w leasingu kapitałowym itp
STRUMIEŃ FINANSOWY NETTO (+/-)
METODY OPRACOWYWANIA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
Metoda bezpośrednia, za pomocą której są ujawniane główne kategorie otrzymanych i zapłaconych środków pieniężnych. Informacje na temat przepływów pieniężnych można otrzymać z zapisów księgowych oraz poprzez skorygowanie sprzedaży i kosztu własnego sprzedaży, odsetek otrzymanych i przekazanych, innych pozycji rachunku zysków i strat m.in. o zmiany stanu zapasów, należności, zobowiązań
Metoda pośrednia, za pomocą której zysk lub stratę netto koryguje się o skutki transakcji, mających bezgotówkowy charakter, o bierne i czynne rozliczenia międzyokresowe prowadzące do przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej oraz o przychody lub koszty związane z przepływami pieniężnymi z działalności inwestycyjnej lub finansowej.
RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
(metoda bezpośrednia)
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I. Wpływy
Sprzedaż
Inne wpływy z działalności operacyjnej
II. Wydatki
Dostawy i usługi
Wynagrodzenia netto
Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia
Podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym
Inne wydatki operacyjne
III. Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej (I - II)
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
I. Wpływy
Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
Z aktywów finansowych, w tym:
w jednostkach powiązanych,
w pozostałych jednostkach
zbycie aktywów finansowych
dywidendy i udziały w zyskach
spłata udzielonych pożyczek długoterminowych
odsetki
inne wpływy z aktywów finansowych
Inne wpływy inwestycyjne
II. Wydatki
Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
3. Na aktywa finansowe, w tym:
a) w jednostkach powiązanych,
b) w pozostałych jednostkach
nabycie aktywów finansowych
udzielone pożyczki długoterminowe
4. Inne wydatki inwestycyjne
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I - II)
Przepływy pieniężne z działalności finansowej
Wpływy
Wpływy netto z wydania udziałów (akcji) i innych instrumentów
Kredyty i pożyczki
Emisja dłużnych papierów wartościowych
Inne wpływy finansowe
II. Wydatki
Nabycie udziałów (akcji) własnych
Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
Inne wydatki z tytułu podziału zysku
Spłaty kredytów i pożyczek
Wykup dłużnych papierów wartościowych
Z tytułu innych zobowiązań finansowych
Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego
Odsetki
Inne wydatki finansowe
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I - II)
Przepływy netto razem (A.III +/- B.III +/- C.III)
Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym z tytułu różnic kursowych
Środki pieniężne na początek okresu
G. Środki pieniężne na koniec okresu (F +/- D)
RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
(metoda pośrednia)
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
Zysk (strata) netto
Korekty razem
Amortyzacja
Zyski (straty) z różnic kursowych
Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)
Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej
Zmiana stanu rezerw
Zmiana stanu zapasów
Zmiana stanu należności
Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych, bez pożyczek i kredytów
Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
Inne korekty
Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej (I - II)
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
I. Wpływy
Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
Z aktywów finansowych, w tym:
a) w jednostkach powiązanych,
b) w pozostałych jednostkach
- zbycie aktywów finansowych
- dywidendy i udziały w zyskach
- spłata udzielonych pożyczek długoterminowych
- odsetki
- inne wpływy z aktywów finansowych
Inne wpływy inwestycyjne
II. Wydatki
Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
Na aktywa finansowe, w tym:
a) w jednostkach powiązanych,
b) w pozostałych jednostkach
- nabycie aktywów finansowych
- udzielone pożyczki długoterminowe
4. Inne wydatki inwestycyjne
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I - II)
Przepływy pieniężne z działalności finansowej
I. Wpływy
Wpływy netto z wydania udziałów (akcji) i innych instrumentów
Kredyty i pożyczki
Emisja dłużnych papierów wartościowych
Inne wpływy finansowe
II. Wydatki
Nabycie udziałów (akcji) własnych
Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
Inne wydatki z tytułu podziału zysku
Spłaty kredytów i pożyczek
Wykup dłużnych papierów wartościowych
Z tytułu innych zobowiązań finansowych
Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego
Odsetki
Inne wydatki finansowe
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I - II)
Przepływy netto razem (A.III +/- B.III +/- C.III)
Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym z tytułu różnic kursowych
Środki pieniężne na początek okresu
G. Środki pieniężne na koniec okresu (F +/- D)
ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE (FUNDUSZU) WŁASNYM
I. Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO)
- korekty błędów podstawowych
I a. Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO), po korektach
1. Kapitał (fundusz) podstawowy na początek okresu
1.1. Zmiany kapitału (funduszu) podstawowego
a) zwiększenie (z tytułu)
- wydania udziałów (emisji akcji)
b) zmniejszenie (z tytułu)
- umorzenia udziałów (akcji)
1.2. Kapitał (fundusz) podstawowy na koniec okresu
2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy na początek okresu
2.1. Zamiana należnych wpłat na kapitał podstawowy
a) zwiększenie (z tytułu)
b) zmniejszenie (z tytułu)
2.2. Należne wpłaty na kapitał podstawowy na koniec okresu
3. Udziały (akcje) własne na początek okresu
a) zwiększenie
b) zmniejszenie
3.1.Udziały (akcje) własne na koniec okresu
4. Kapitał (fundusz) zapasowy na początek okresu
4.1. Zmiany kapitału (funduszu) własnego
a) zwiększenie (z tytułu)
- z emisji akcji powyżej wartości nominalnej
- z podziału zysku (ustawowo)
- z podziału zysku (ponad ustawową minimalną wartość)
b) zmniejszenie (z tytułu)
- pokrycia straty
4.2. Stan kapitału (funduszu) zapasowego na koniec okresu
5. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na początek okresu
5.1. Zmiany kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny
a) zwiększenie (z tytułu)
b) zmniejszenie (z tytułu)
- zbycia środków trwałych
5.2. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na koniec okresu
6. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe na początek okresu
6.1. Zmiany pozostałych kapitałów (funduszy) rezerwowych
a) zwiększenie (z tytułu)
b) zmniejszenie (z tytułu)
6.2. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe na koniec okresu
7. Zysk (strata) z lat ubiegłych na początek okresu
7.1. Zysk z lat ubiegłych na początek okresu
- korekty błędów podstawowych
7.2. Zysk z lat ubiegłych na początek okresu, po korektach
a) zwiększenie (z tytułu)
- podziału zysku z lat ubiegłych
b) zmniejszenie (z tytułu)
7.3. Zysk z lat ubiegłych na koniec okresu
7.4. Strata z lat ubiegłych na początek okresu
- korekty błędów podstawowych
7.5. Strata z lat ubiegłych na początek okresu, po korektach
a) zwiększenie (z tytułu)
- przeniesienia straty z lat ubiegłych do pokrycia
b) zmniejszenie (z tytułu)
7.6. Strata z lat ubiegłych na koniec okresu
7.7. Zysk (strata) z lat ubiegłych na koniec okresu
8. Wynik netto
a) zysk netto
b) strata netto
c) odpisy z zysku
II. Kapitał (fundusz) własny na koniec okresu (BZ)
III. Kapitał (fundusz) własny, po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku (pokrycia straty).
Podsumowanie
PROBLEM WYCENY W RACHUNKOWOŚCI
Przedmiotem rachunkowości jest proces pomnażania wartości zasobów (reprodukcja zasobów) w toku prowadzonej działalności gospodarczej. Jedynie właściwa wycena majątku zapewnia jego odtworzenie.
Istnieje w rachunkowości “swoista” sprzeczność pomiędzy maksymalizacją bieżącego zysku (osiąganą m.in. poprzez “zawyżanie” przychodów lub “zaniżanie” kosztów) a pełnym odtwarzaniem zużytych aktywów w dłuższym horyzoncie czasu.
Przykład:
Spółka eksploatuje maszynę o wartości 16 000,- i rocznej amortyzacji (zużyciu) 2.000,-. Po 8 latach spółka gromadzi 16 000,- na odtworzenie zużytej maszyny. Jednak zakładając 70% wzrost cen w tym okresie powinna zgromadzić 16 000 x 1,7 = 27 200,-. Różnica tj. 27 200,- - 16 000 = 11 200,- stanowiło “papierowy” zysk bieżący, podzielony w ciągu 8 lat, a spółka nie ma środków, pieniężnych na odtworzenie aktywu.
Aktualizacja wyceny majątku spółki jest zatem konieczna, gdyż:
zużycie “starych” aktywów nie zapewnia możliwości ich odtworzenia,
“historyczne” złotówki nie są porównywalne z “aktualnymi” złotówkami,
w kosztach bieżącej działalności są zestawiane i wykazywane “stare” i “nowe” złotówki,
zobowiązania podatkowe liczone od fikcyjnych zysków brutto.
Metody pomiaru wartości, stosowane w rachunkowości:
cena (koszt) historyczna (ang. historical cost)
cena (koszt) odtworzeniowa (ang. current cost)
cena (koszt) realizacji (ang. realisable value)
cena (koszt) bieżąca (ang. present value)
Metoda ceny historycznej (tradycyjna w rachunkowości) oparta o koncepcję nominalizmu pieniężnego, stosowana w prawie bilansowym i podatkowym; zakłada, iż wycena aktywów i pasywów odbywa się po cenach aktualnych w momencie ich nabywania lub wytwarzania.
Metoda ceny odtworzenia zakłada wycenę według aktualnych cen (kosztów) nabycia (wytwarzania), wycena pasywów - wg kwot wymaganych dla bieżącej likwidacji.
Metoda ceny realizacji polega na wycenie wg aktualnej ceny ich sprzedaży netto (aktywa) lub wg kwot, które będą wymagane w momencie likwidacji zobowiązań.
Metoda ceny bieżącej każe wykazywać aktywa w wysokości aktualnej (zdyskontowanej) wartości przyszłych wpływów netto z ich sprzedaży, a pasywa (zobowiązania) w wysokości zdyskontowanej wartości przyszłych wydatków związanych z ich likwidacją.
Rachunkowość finansowa ⇒ metoda 1)
Rachunkowość zarządcza ⇒metody” 2), 3) i 4)
Przykład:
koszt historyczny
koszt odtworzenia (bieżący)
koszt realizacji netto
Firma kupiła 100 szt. materiału po 100 PLN. Gdyby chciała dzisiaj kupić analogiczny materiał, musiałaby zapłacić po 105 PLN. Cena sprzedaży wyniosłaby 110 PLN/jedn. Zaś koszty sprzedaży - po 15 PLN /jedn.
Zatem:
koszt historyczny = 100,- x 100 = 10 000,-
koszt odtworzenia = 105,- x 1000 = 10 500,-
koszt realizacji netto= (110,- - 15,-) x 100 = 9 500,-
Który koszt jest istotny dla celów decyzyjnych?
Gdy koszt odtworzenia > koszt realizacji netto ⇒ koszt realizacji netto.
Gdy koszt odtworzenia < koszt realizacji netto ⇒ koszt odtworzenia.
Problem wpływu cen na możliwość odtworzenia zaangażowanego majątku to koncepcja zachowania kapitału. Są trzy wersje:
koncepcja zachowania kapitału nominalnego,
koncepcja zachowania kapitału realnego,
koncepcja zachowania kapitału rzeczowego.
Koncepcja zachowania kapitału nominalnego
zakłada stabilną i stałą siłę nabywczą pieniądza.
osiągnięty zysk netto oznacza realny przyrost kapitałów własnych
przychody odtworzyły zużyte aktywa.
ceny (koszty) historyczne są jednocześnie cenami rzeczywistymi, bieżącymi.
w stabilnych warunkach gospodarczych i przy stałej wartości pieniądza idea zachowania kapitału nominalnego odzwierciedla rzeczywisty stan i zmiany wartości majątku firmy.
pozwala na ustalenie wyniku działalności oraz jednocześnie na zachowanie majątku w ujęciu finansowym i rzeczowym.
Koncepcja zachowania kapitału realnego
zakłada wzrost cen i spadek siły nabywczej pieniądza
nominalny zysk mógłby być stratą, gdyż jego kwota odzwierciedla stopień zmniejszenia siły nabywczej pieniądza.
jednostka “zachowa” swój kapitał, gdy przyrost jego wartości - na bazie zmian ogólnego poziomu cen - “zmieści” się w wyliczonej nominalnej wartości zysku (tj. zysk “koryguje” wartość kapitału, zgodnie z indeksem zmian poziomu cen).
zysk realny netto - gdy korekta wartości kapitału własnego jest niższa od zysku nominalnego netto.
Koncepcja zachowania kapitału rzeczowego (substancji majątkowej)
zakłada, że kapitał własny jest zachowany, jeżeli na koniec okresu jednostka dysponuje takim samym zestawem aktywów, jak na początku okresu.
Nie chodzi o zachowanie formy pieniężnej kapitału własnego lecz substancji rzeczowej tego kapitału tj. aktywów netto (ang. net assets),
Jest to zatem rachunek cen (kosztów) bieżących, opisanych uprzednio, gdyż aktywa netto na koniec okresu są wycenione po aktualnie obowiązujących cenach (kosztach) ⇒ aktywa netto muszą być nabyte (po ich zużyciu) po aktualnych, bieżących cenach, aby odtworzyć majątek.
Koncepcja zachowania kapitału (przykład)
- Stan początkowy aktywów (2szt.) 100,-
- Stan końcowy aktywów (21 szt.) 110,-
- Indeks zmian ogólnego poziomu cen
wzrósł 10%
a) Koncepcja zachowania kapitału nominalnego
Bilans końcowy
AKTYWA |
PASYWA |
Majątek 110,- |
Kapitał podstawowy 100,- Zysk 10,- |
|
|
b) Koncepcja zachowania kapitału realnego
Bilans końcowy
AKTYWA |
PASYWA |
Majątek 110,- |
Kapitał podstawowy 100,-
|
|
|
c) Koncepcja zachowania kapitału rzeczowego
Bilans końcowy
AKTYWA |
PASYWA |
Majątek 110,- |
Kapitał podstawowy 104,80,- Zysk 5,20,- |
|
|
Środki
pieniężne
III SPRZEDAŻ
Produkty
I ZAKUP
II KONWERSJA
Zasoby
Środki
pieniężne
I ZAKUP
II SPRZEDAŻ
Zasoby
Podstawowa klasyfikacja
BILANS
=
OBCE
WŁASNE
+
TRWAŁE
OBROTOWE
+
podstawowy
zapasowy
rezerwowe
nie podzielone zyski
wynik finansowy bieżącego roku
ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA
ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA
rezerwy na zobowiązania
zobowiązania długotermin.
zobowiązania krótkotermin.
RZECZOWE
ZAPASY
materiały
towary
produkty gotowe
produkty w toku i
półprodukty
środki trwałe
środki trwałe
w budowie
inwestycje
WARTOŚCI
NIEMATERIALNE
I PRAWNE
NALEŻNOŚCI
KRÓTKOTERMIN.
ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE
INWESTYCJE
KRÓTKOTERM.
prawa majątkowe
koszty prac b+r
inne
aktywa pieniężne
aktywa finansowe
krótkoterm.
INWESTYCJE
DŁUGOTERM.
nieruchomości
wartości niem. i prawne
aktywa finans.
ROZLICZENIA
MIĘDZYOKRESOWE
KRÓTKOTERMIN.
NALEŻNOŚCI
DŁUGOTERM.
RMC DŁUGOTERM.
działalność gospodarczą
+
-
+
-
+
+