Wstęp teoretyczny
Pojęcie lepkości powietrza wynika z teorii kinetycznej gazów. Siła lepkości wynika z przenoszenia się pędów pomiędzy warstwami gazu, a opisuje ją wzór Newtona :
gdzie:
ΔS jest pewną płaszczyzną gazu
Δu jest różnicą prędkości dwóch sąsiednich warstw gazu
Δz to liczba zderzeń cząsteczki
η to współczynnik lepkości, który wyraża sie przez
Gęstość gazu ρ można wyrazić za pomocą równania stanu gazu doskonałego:
Prędkość średnią
wyraża się zgodnie z prawem maxwellowskiego rozkładu prędkości
natomiast to tzw. średnia droga swobodna czyli średnia droga przebywana przez cząsteczkę pomiędzy kolejnymi zderzeniami.
Uwzględniając ruch wszystkich cząsteczek, średnia droga swobodna wyraża się wzorem:
gdzie k - stała Boltzmana, d - średnica cząsteczki
Średnią drogę swobodną można określić analizując wyładowania elektryczne w gazach rozrzedzonych.
Metoda pomiaru współczynnika lepkości powietrza oparta jest na prawie Poiseuille'a:
Prawo to ustala zależność wydatku V/t
płynu przepływającego przez rurkę kapilarną
(o promieniu r i długości l) pod wpływem różnicy ciśnień na jej końcach.
Opis metody pomiarowej
Współczynnik lepkości powietrza wyznaczamy przy użyciu odpowiedniej aparatury. Rurka kapilarna, z manometrem wodnym na jej końcach, połączona jest z butlą szklaną o pojemności ok. 10 litrów. Butla wypełniona jest wodą do 2/3
objętości. Woda ta wypływając poprzez zawór w butli obniża ciśnienie powietrza w butli. Podciśnienie wymusza przepływ powietrza przez rurkę kapilarną i filtr osuszający (wypełniony żelem silikonowym). Różnica ciśnień na końcach kapilary nie może być zbyt duża ponieważ prawo Poiseuille'a słuszne jest dla przepływu laminarnego.
Podciśnienie mierzone manometrem wodnym określone jest wzorem:
-gęstość wody w temperaturze otoczenia;
Δh-różnica poziomów wody w rurkach manometru.
Aby wyznaczyć współczynnik lepkości powietrza należy zmierzyć czas t wypływu 500 cm
wody z butli oraz różnicę Δh poziomów wody w ramionach manometru.
Zmierzone wartości należy podstawić do wzoru:
l - długość rurki kapilarnej; r - promień rurki kapilarnej; V - objętość spuszczonej wody;
- gęstość wody; g - przyspieszenie ziemskie
Schemat aparatury pomiarowej
1 - zawór
2 - butla
3 - rurka kapilarna
4 - filtr osuszający
5 - manometr wodny