20.02.2012 Wykład I
Rynek finansowy
Sektor bankowy
Sektor ubezpieczeń gospodarczych
Rynek kapitałowy
Wybrane zagadnienia prawne jednolitego rynku finansowego UE
Prawo pierwotne - swobody rynku wewnętrznego
Do podstawowych źródeł prawa wspólnotowego obejmujących problematykę jednolitego rynku finansowego należy zaliczyć Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
Rynek wewnętrzny Unii Europejskiej opiera się na czterech podstawowych swobodach: przepływu towarów, osób, usług i kapitału.
Traktat o Wspólnotach Europejskich już nie obowiązuje, został on zastąpiony przez Traktat Lizboński (TFUE). Nie ma aktualnie już wspólnot, tylko Unia Europejska. Wszystkie swobody wynikają teraz z Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Swoboda przedsiębiorczości
Swobodę prowadzenia działalności gospodarczej (zw. również swobodą zakładania przedsiębiorstw) można określić jako przedsiębraną przez obywatela (podmiot) z jednego państwa członkowskiego czynność zakładania lub nabywania przedsiębiorstwa w innym państwie członkowskim, co stanowi trwały instrument działalności nastawionej na zysk. Swoboda ta działa zarówno na rzecz osób fizycznych i prawnych, a jej zakres przedmiotowy obejmuje wszystkie rodzaje działalności gospodarczej.
Prowadzenie działalności gospodarczej (w odróżnieniu od świadczenia usług) polega na trwałym i ciągłym uczestniczeniu w życiu gospodarczym państwa przyjmującego.
Najważniejszą zasadą wynikającą z TFUE jest zakaz dyskryminacji, poprzez który należy rozumieć to, iż przyjmujące państwo członkowskie musi traktować podmioty z innych państw UE w taki sam sposób jak podmioty krajowe. Celem przepisów o swobodzie przedsiębiorczości jest zatem zagwarantowanie swobody wyboru miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium UE przez osoby fizyczne i „przedsiębiorstwa”.
W przypadku rynku finansowego, tylko spółki akcyjne mogą korzystać ze swobód zagwarantowanych przez UE. Skoki, banki spółdzielcze i inne nie mogą prowadzić działalności poza granicami Polski.
Swoboda przedsiębiorczości - formy korzystania
Zasadniczo, wyróżnia się trzy formy korzystania z wtórnej swobody przedsiębiorczości.
Filia (subsidiary) - Przedsiębiorca z kraju A zakłada w kraju B nowy podmiot. Nowoutworzony podmiot wyodrębniony zarówno organizacyjnie jak i prawnie od podmiotu założycielskiego, stanowi też podmiot prawa państwa, w którym został utworzony. Pomiędzy nowoutworzonym podmiotem a podmiotem założycielskim występują więzi właścicielskie (kapitałowe). (np. Deutsche Bank SA, jest to bank krajowy)
Oddział (branch) - Przedsiębiorca z kraju A rozszerza swą działalność gospodarczą na kraj B poprzez założenie w nim jednostki wyodrębnionej organizacyjnie z podmiotu założycielskiego, lecz niewyodrębnionej prawnie. Oddział nie jest odrębnym podmiotem prawa. (oddział może wykonywać tylko tyle samo co przedsiębiorstwo w kraju macierzystym, albo mniej, ale nigdy więcej, np. Deutsche Bank - oddział w Polsce. Nie jest to SA.)
Przedstawicielstwo (agency) - Konstrukcja przedstawicielstwa jest analogiczna do konstrukcji oddziału, ale przedmiotem działalności przedstawicielstwa może być działalność promocyjna, reklamowa, marketingowa, przygotowawcza. Przedsiębiorstwo zasadniczo nie prowadzi działalności będącej główną działalnością przedsiębiorcy. (Przedstawicielstwo nie może wykonywać działalności gospodarczej, np. Deutsche Bank - przedstawicielstwo w Polsce. Nie jest to SA.)
Filie i oddziały mogą tworzyć tylko przedsiębiorcy, natomiast przedstawicielstwa mogą tworzyć również osoby fizyczne.
Wszystkie te formy działalności są placówkami. Filie są wpisywane do KRS, oddziały również są wpisane do KRS, natomiast Rejestr Przedstawicielstw prowadzi minister gospodarki, a informacje o nich ma komisja nadzoru finansowego.
27.02.2012 Wykład II
Swobody wywodzą się z traktatu, czyli z prawa pierwotnego.
Swoboda świadczenia usług
Swoboda świadczeni usług polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w innym kraju UE bez konieczności zakładania w nim placówki.
Do typowych sytuacji korzystania ze swobody świadczenia usług należą:
Przekroczenie granicy przez usługodawcę celem świadczenia usług w miejscu pobutu usługobiorcy
Przekroczenie granicy przez usługobiorcę do miejsca pobytu usługodawcy, gdzie usługa ma być świadczona oraz
„przekroczenie” granicy przez samą usługę.
Przykładem może być tzw. DZIAŁALNOŚĆ TRANSGRANICZNA.
Możliwość wykonywania działalności transgranicznej daje tylko UE. Działalność taką trzeba zgłosić, do organu nadzoru państwa macierzystego, który to przekazuje tą informację do państwa przyjmującego, po sprawdzeniu przedsiębiorstwa wyrażającego taką chęć (w Polsce np. bank musi się zgłosić do Komisji Nadzoru Finansowego, która to informuje państwa, w których bank chce rozpocząć działalność transgraniczną). Nie każda spółka może prowadzić działalność transgraniczną. Tylko państwa, które mogą prowadzić działalność za granicą, mogą prowadzić działalność transgraniczną. Działalność transgraniczna nie wymaga inwestycji, a więc nie musi generować zysku.
Notyfikacja - formalne zgłoszenie faktu.
Państwo pochodzenia - państwo macierzyste.
Państwo przyjmujące - państwo goszczące.
Podstawowe kryterium rozróżnienia swobody przedsiębiorczości od swobody świadczenia usług jest stałość działalności w ramach swobody przedsiębiorczości i przejściowy charakter świadczenia usług.
Prawo pochodne
Prawo pochodne - zasady jednolitego rynku finansowego UE
Do wiążących źródeł prawa wspólnotowego determinujących ramy prawne jednolitego rynku finansowego należy zaliczyć także prawo pochodne:
Rozporządzenia - charakteryzują się tym że wiążą wszystkie krajowe porządki prawne poszczególnych członków UE od dnia, w którym zaczynają obowiązywać. Mają na celu uporządkowanie praw we wszystkich krajach UE, np. wszystkie instytucje finansowe muszą mieć zezwolenie, aby działać na rynku,
Dyrektywy - poszczególne kraje mają czas i swobodę w przyjęciu rozwiązań proponowanych przez dyrektywy. Mają one na celu ujednolicanie prawa w UE. Pokazują one co należy ujednolicić, ale państwa UE mają na to czas i swobodę wprowadzenia. Dyrektywy wskazują ujednolicenie tam, gdzie jest to konieczne, ale nie we wszystkich krajach musi to działać w ten sam sposób,
Decyzje - są to klasyczne decyzje jak w prawie administracyjnym, są skierowane do konkretnych państw UE i dotyczą one z reguły sytuacji indywidualnych. Jeśli komisja dopatrzy się jakiś nieścisłości w konkretnym państwie, to wydaje decyzje, które mają na celu to poprawić.
Prawo pochodne to jest to prawo, które pochodzi od organów UE. Głównie dyrektywy uporządkowują zasady jednolitego rynku finansowego UE.
Zasady jednolitego rynku finansowego UE
Zasada jednolitego zezwolenia (principle of single license)
Zasada wzajemnego uznawania (principle of mutual recognition)
Zasada nadzoru państwa pochodzenia (principle of Home country control)
Ad.1 Zasada jednolitej licencji bankowej przyznana w państwie pochodzenia polega na tym, że każda instytucja kredytowa, która otrzymał zezwolenie na prowadzenie działalności bankowej w jednym z państw członkowskich ma prawo do prowadzenia takiej działalności (w tamach uzyskania licencji) w innych państwach członkowskich. Działalność ta to otwieranie oddziałów w innych państwach oraz świadczenia usług na całym Jednolitym Rynku także bez konieczności tworzenia takich jednostek (działalność trans graniczna). Zezwolenia uzyskane w jednym państwie członkowskim ma moc obowiązującą w innym państwach członkowskich.
Zasada ta nie dotyczy filii i przedstawicielstw. Nie dotyczy filii, gdyż jest to nowo utworzony podmiot przez przedsiębiorcę, niezależny od przedsiębiorstwa macierzystego, a więc nie może czerpać korzyści z Zasady Jednolitej Licencji. Nie dotyczy ona również przedstawicielstw, gdyż jeśli przedsiębiorca ma licencje na wykonywanie działalności handlowej, a przedstawicielstwo nie może wykonywać takiej działalności tylko jest to nowy podmiot prowadzący działalność promocyjną, z tego wynika że nie dotyczy go Zasada Jednolitej Licencji.
Zasada ta dotyczy tylko oddziału i działalności transgranicznej, gdyż czerpie on podmiotowość prawną z przedsiębiorstwa macierzystego i korzysta z jego licencji. A więc może wykonywać tylko tyle co przedsiębiorstwo macierzyste, ale nie więcej.
Ad.2 Zasada wzajemnego uznawania zapewnia swobodny przepływ usług bez konieczności harmonizowania prawodawstwa poszczególnych państw członkowskich. Sprzedaż usług legalnie „wyprodukowanej” w jednym z państw członkowskich nie może być więc zakazana w innym państwie członkowskim, nawet jeśli przepisy techniczne lub jakościowe różnią się od przepisów obejmujących ich własne usługi.
Jeśli przedsiębiorstwo tylko chce to może wszystkie swoje usługi sprzedawać również w innym państwie UE.
Ad.3 Zasada nadzoru państwa pochodzenia stanowi, że działalność np. banku na terytorium innego państwa członkowskiego podlega nadzorowi tego państwa, które wydało zezwolenie na prowadzenie działalności przez dany bank. Macierzyste państwo członkowskie to główny podmiot odpowiedzialny nie tylko za nadawanie zezwoleń bankom, ale także za wykonywanie funkcji nadzorczych nad ich działalnością przy użyciu instrumentów ostrożnościowych.
Instytucja finansowa nie może rozpocząć działalności za granicą tylko po uzyskaniu pozwolenia z kraju państwa pochodzenia. Dotyczy to tylko oddziału i działalności trans granicznej. Natomiast nie dotyczy filii i przedstawicielstw, gdyż wtedy trzeba uzyskać zgodę organu państwa goszczącego.
Zasady te dotyczą przedsiębiorców, którzy w kraju goszczącym chcą wykonywać działalność gospodarczą w formie oddziału i działalności transgranicznej.
W przypadku tworzenia filii i przedstawicielstwa konieczne jest uzyskanie w kraju goszczącym ZEZWOLENIA. Także nadzór nad filią i przedstawicielstwem sprawują właściwe władze nadzorcze państwa goszczącego.
Rynek UE jest jednolity dlatego że można korzystać w jego ramach z określonych swobód i tymi swobodami są Swobody przedsiębiorczości i Swobody Świadczenia Usług i dominują na nim Jednolite Zasady.
SEKTOR BANKOWY - instytucje finansowe:
Instytucje kredytowe
Instytucje pieniądza elektronicznego
Instytucje płatnicze
Instytucje kredytowe - jako instytucja finansowa w sektorze bankowym
Instytucja kredytowa to przedsiębiorstwo (przedsiębiorca), „którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów lub innych funduszy podlegających zwrotowi od ludności oraz na przyznawaniu kredytów na swój własny rachunek i instytucji pieniądza elektronicznego”.
Pieniądz elektroniczny - definicja znajduje się w ustawie o Elektronicznych Instrumentach Płatniczych (?). Nie jest to karta płatnicza, gdyż musi wtedy być umowa pisemna oraz rachunek i jest ona wystawiana imiennie. Jest to produkt, gdzie po wpłaceniu 1000zł do banku, bank nam wydaje 1000zł elektroniczny. Zostaje wydana karta na okaziciela, a więc każdy może z niej korzystać. Umowa może być nawet w formie ustnej i ma to zasadę elektronicznego portfela.
Jeśli bank emituje pieniądz elektroniczny to staje się instytucja pieniądza elektronicznego. Jednak również instytucja nie będąca bankiem może emitować pieniądz elektroniczny i staje się wtedy ona instytucją pieniądza elektronicznego, ale musi ona posiadać bardzo duży kapitał. Obecnie w Polsce nie ma instytucji pieniądza elektronicznego, która nie jest bankiem.
Pojęcie instytucji kredytowej jest szersze, niż pojęcie banku. W pojęciu instytucji kredytowej mieszczą się bowiem także tzw. para-banki. Jednocześnie dyrektywa wyłączyła z zakresu definicji instytucji kredytowych niektóre szczególne podmioty, tj. banki centralne, pocztowe instytucje rozliczeń bezgotówkowych, oraz niektóre (wskazane z nazwy) banki i para banki, działające w poszczególnych państwach członkowskich (np. w Polsce - Bank Gospodarstwa Krajowego i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe).
05-03-2012 Wykład III
Instytucje pieniądza elektronicznego
Instytucja pieniądza elektronicznego:
To przedsiębiorstwo (przedsiębiorca) inne niż instytucja kredytowa, która emituje środki płatnicze w formie pieniądza elektronicznego. Na gruncie omawianej dyrektywy, instytucja pieniądza elektronicznego nazywana jest także emitentem pieniądza elektronicznego.
Pieniądz elektroniczny oznacza wartość pieniężną, (stanowiącą roszczenie wobec emitenta) która jest:
Przechowywana na nośniku elektronicznym,
Emitowana w zamian za środki pieniężne o wartości nie mniejszej inż. Wartość wyemitowana,
Środkiem płatniczym akceptowanym przez przedsiębiorstwa inne niż emitent.
Działalność gospodarcza instytucji pieniądza elektronicznego inna niż emisja pieniądza elektronicznego została ograniczona do:
Świadczenia powiązanych ze sobą usług finansowych i niefinansowych, takich jak administrowanie pieniądzem elektronicznym poprzez wykonywanie funkci operacyjnych i innych funkcji pomocniczych związanych z jego emisją oraz emitowanie i administrowanie inymi środkami płatniczymi wyłączając udzielenie kredytu w jakiejkolwiek formie,
Przechowywania danych na nośnikach elektronicznych w imieniu innych podmiotów lub instytucji publicznych.
Instytucje pieniądza elektronicznego nie mogą posiadać żadnych udziałów kapitałowych w innych przedsiębiorstwach, za wyjątkiem sytuacji, gdy takie przedsiębiorstwa wykonują funkcje operacyjne lub inne funkcje pomocnicze związane z pieniądzem elektronicznym emitowanym lub rozprowadzanym przez daną instytucję pieniądza elektronicznego.
Instytucje płatnicze
Dostawcy usług płatniczych:
instytucje kredytowe,
Instytucje pieniądza elektronicznego,
Instytucje świadczące żyro pocztowe uprawnione do świadczenia usług płatniczych zgodnie z prawem krajowym,
Instytucje płatnicze w rozumieniu niniejszej dyrektywy,
Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne (gdy nie działają one w charakterze władz monetarnych lub innych organów publicznych)
Państwa członkowskie lub ich władze regionalne lub lokalne (gdy nie działają one w charakterze organów publicznych).
Sektor ubezpieczeń gospodarczych - instytucje finansowe:
Zakładu ubezpieczeń
Zakłady reasekuracji
Ubezpieczenia gospodarcze
Instytucje finansowe w tym sektorze:
Zakłady ubezpieczeń prowadzące działalność w zakresie ubezpieczeń na życie,
Zakłady ubezpieczeń prowadzące działalność w zakresie ubezpieczeń innych niż na życie
Zakłady reasekuracji.
Zakłady reasekuracji
Zasady podejmowanie i wykonywania na własny rachunek działalności reasekuracyjnej poprzez zakłady reasekuracji, które wykonują wyłącznie działalność reasekuracyjną i które mają siedzibę w Państwie Członkowskim lub pragną ją tam ustanowić; nie stosuje się jej do podmiotów objętych dyrektywami o działalności ubezpieczeniowej,
Reasekuracja oznacza działalność polegającą na przyjmowaniu ryzyk cedowanych przez zakład ubezpieczeń lub przez inny zakład reasekuracji.
Zakład reasekuracji to podmiot, który otrzymał zezwolenie z omawianą dyrektywą.
Wewnętrzny zakład reasekuracji oznacza taki zakład reasekuracji, którego właścicielem jest przedsiębiorstwo finansowe niebędące zakładem ubezpieczeń lub zakładem reasekuracji.
Retrocesja - reasekuracje reasekuracji
Pośrednictwo ubezpieczeniowe i reasekuracyjne
Pośrednictwo ubezpieczeniowe oznacza działalność polegającą na wprowadzeniu, proponowaniu lub przeprowadzaniu innych prac przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia lub zawarcia takich umów, lub udzielaniu pomocy w administrowaniu i wykonywaniu takich umów.
Pośrednictwo reasekuracyjne to działalność polegająca na wprowadzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych prac przygotowawczych do zawarcia umów reasekuracji lub zawieraniu takich umów, lub udzielania pomocy w administrowaniu i wykonywaniu takich umów.
12-03-2012 Wykład IV
Instytucje finansowe na rynku kapitałowym:
Przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania (UCIST),
Przedsiębiorstwa inwestycyjne (MIFID).
Ad 1. Przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe, skrót UCITS - Undertakings for CollectiveIncestmentsin Transferable Securities - podmiot wspólnego inwestowania
W Polsce odpowiednikiem są fundusze inwestycyjne. Polskie fundusze inwestycyjne (otwarte) sązgodne z dyrektywą UCITS. Fundusz tworzy towarzystwo i samo słowo fundusz z punktu prawnego nic nie oznacza, a więc nie może fundusz istnieć bez towarzystwa, które go tworzy. Towarzystwa więc się różnią w zależności od funduszy ( mogą być np. inwestycyjne).
Fundusze UCITS uzyskały możliwość oferowani swoich tytułów uczestnictwa we wszystkich państwach UE pod warunkiem uzyskania odpowiedniej zgody ze strony macierzystego organu nadzoru. Zarząd sam z siebie nie może rozpocząć sprzedaży tytułów uczestnictwa, tylko jeśli chcemy kontynuować, czyli działalność trans graniczna lub oddział musimy prosić o zgodę organ nadzoru państwa macierzystego, który natomiast musi się zwrócić z notyfikacją do organu państwa goszczącego, a natomiast jako coś nowego filia lub przedstawicielstwo, to trzeba otrzymać zgodę organu państwa goszczącego i to organ państwa goszczącego ponosi odpowiedzialność za wydane zezwolenie.
Generalną zasadą jest iż to organ, który wydał zezwolenie jest odpowiedzialny za podmiot, któremu wydał zezwolenie.
Tym samym fundusze działające zgodnie z UCTIS mogą obecnie prowadzić dystrybucję swoich tytułów uczestnictwa na terenie wszystkim Państw Członkowskich bez konieczności ubiegania się o odrębne zezwolenia w każdym z krajów członkowskich.
Nazwa MIFID pochodzi od skrótu Markets In Financial Instruments Directive ( Dyrektywa w sprawie rynków instrumentów finansowych). Dyrektywa ta umożliwia firmom inwestycyjnym świadczenie usług inwestorom na terenie całej Unii bez konieczności spełniania dodatkowych wymogów lokalnych, ale tylko dla działalności transgranicznej lub oddziału. Jest to w miarę nowa dyrektywa, gdyż była implementowana w Polsce w 2008-2009 roku.
Przepisom dyrektywy MIFID podlegają banki, biura maklerskie i pośrednicy finansowi.
Pozwala też korzystać z usług inwestycyjnych na ujednoliconych zasadach obywatelom Unii we wszystkich krajach. Celem dyrektywy jest przede wszystkim zwiększenie konkurencji na rynku usług inwestycyjnych.
Dyrektywa reguluje m.in. obrót instrumentami poza rynkami publicznymi, co stwarza nową możliwość rozwoju rynku jako całości. Ma również za zadanie zwiększenie przejrzystości działania firm inwestycyjnych, procesów obsługi klientów, oraz zapewnienie zgodności transakcji ze zleceniami złożonymi przez klientów.
Głównym celem dyrektywy jest ochrona klientów. Przedsiębiorstwa inwestycyjne zobowiązane są działać uczciwie, sprawiedliwie i profesjonalnie, zgodnie z najlepiej pojętymi interesami klientów. Informacje kierowane przez przedsiębiorstwo inwestycyjne do klientów powinny być rzetelne, nie budzące wątpliwości i nie wprowadzające w błąd. Ponadto informacje dotyczące instrumentów finansowych oraz proponowanych strategii inwestycyjnych powinny obejmować stosowne wytyczne oraz ostrzeżenia o ryzyku związanym z inwestycjami w takie instrumenty.
Przedsiębiorstwa inwestycyjne zobowiązane są, w szczególności do:
Dostarczenia klientom odpowiednich informacji o polityce realizacji zleceń;
Otrzymania uprzedniej zgody klienta na realizację zlecenia poza rynkiem regulowanym lub na platformie obrotu (MTF);
Otrzymania zgody klienta na przedstawioną politykę realizacji zleceń;
Udowodnienia klientom, że zrealizowały zlecenia zgodnie z polityka realizacji zleceń przyjętą przez przedsiębiorstwo;
Monitorowania skuteczności uzgodnień i polityki.
Rynek Polski
Od dnia 19.09.2006 roku zaczęła obowiązywać ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) przejęła kompetencje Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG) oraz Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE). Komisja sprawuje nadzór nad rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, funduszy emerytalnych, jak i bankowym, przy czym kompetencje Komisji Nadzoru Bankowego (KNB) zostały przejęte dopiero do 01.01.2007 roku, natomiast z dniem 31.12.2008 r. KNB przestała istnieć.
Uprawnienia Komisji Nadzoru Finansowego:
Uprawnienia nadzorcze w zakresie podjęcia działalności gospodarczej (np. wydawanie zezwoleń i zatwierdzanie statutów). Reglamentacje działalności gospodarczej.
Uprawnienia nadzorcze w zakresie zakończenia działalności gospodarczej (np. cofnięcie zezwoleń, podjęcie decyzji o likwidacji czy połączeniu)
Inne kompetencje nadzorcze o charakterze decyzyjnym - w trakcje wykonywania działalności przez instytucje finansową (wydawanie zezwoleń na wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, wydawania zgody na powołanie dwóch członków zarządu w formie spółki akcyjnej, w tym prezesa, graniczenia działalności instytucji, nakładanie kar pieniężnych na instytucje i członków zarządu, zawieszenia działalności i wnioskowania o jego upadłość, ustanowienie zarządu komisarycznego).
19-03-2012 Wykład V
KNF jest organem poza konstytucyjnym, administracyjnym, państwowym, centralnym. W skład Komisji oprócz Przewodniczącego wchodzą dwaj jego zastępcy, których powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego. Ponadto członkami KNF są:
Minister do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel,
Minister do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel,
Prezes NBP albo delegowany przez niego Wiceprezes NBP,
Przedstawiciel Prezydenta RP.
Zupełnie nowym rozwiązaniem ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym jest utworzenie przy KNF sądu polubownego, którego celem jest rozpatrywanie sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji, a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty ( w postępowaniu przed sądem polubownym stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego).
Do postępowania przed KNF stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, a na decyzje organu nadzoru ( po uprzednim złożeniu wniosku do KNF o ponowne rozpatrzenie sprawy) przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Banki, instytucje kredytowe oraz inne podmioty wykonujące czynności bankowe
Ogólne zasady tworzenia banków, zezwolenie na utworzenie banku oraz zzwolenie na rozpoczęcie przez bank działalności operacyjnej.
Według art. 2 ustawy Prawo bankowe banki SA osobami prawnymi utworzonymi zgodnie z przepisami ustaw i działającymi na podstawie zezwoleń uprawiających do wykonywania czynności bankowych, czyli czynności obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Ustawa Prawo bankowe na podstawie kryterium miejsca siedziby wyróżnia:
Banki krajowe (mające siedzibę na terytorium RP);
Banki zagraniczne ( mające siedzibę za granicą, ale tylko w państwach nie będących członkami UE);
Instytucje kredytowe ( banki lub para banki mające siedzibę za granicą RP na terytorium jednego z państw członkowskich UE, prowadzący we własnym imieniu i na własnych rachunek, na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych, działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego).
Bankikrajowe na podstawie kryterium formy organizacyjno- prawnej na gruncie ustawy Prawo bankowe możemy podzielić na:
banki państwowe,
banki spółdzielcze,
banki jako spółki akcyjne.
02-04-2012 Wykład VI
Rynek Unii Europejskiej
Zasady:
Jednolita licencja bankowa
Nadzór ze strony państwa macierzystego
W UE to organy państwa macierzystego decydują o możliwości otwarcia oddziału, czy działalności transgranicznej, a nie organy państwa przyjmującego.
Rynek poza UE
Zasady:
Brak jednolitej licencji bankowej
Nadzór ze strony państwa przyjmującego
Poza UE nie uznaje się pozwoleń, tylko trzeba uzyskać pozwolenie państwa przyjmującego, a nie państwa macierzystego jak w UE.
Obecnie w Polsce funkcjonuje jeden bank państwowy - Bank Gospodarstwa Krajowego. zadania, zakres działalności oraz organizację BGK określa ustawa z dnia 14 marca 2003 roku o Banku Gospodarstwa Krajowego.
Do zadań BGK należy m.in.:
wykonywanie czynności określonych w uPB
obsługa funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazywanych BGK na podstawie odrębnych ustaw,
obsługa transakcji ekspresowych,
obsługa bankowa rachunku budżetu państwa;
obsługa budżetów jednostek samorządu terytorialnego,
inne czynności, które są zrealizowane z wykorzystaniem środków publicznych, określone umowami zawartymi z organami administracji rządowej.
Jednocześnie podkreślić należy, że dyrektywa 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe wyłącza z zakresu definicji instytucji kredytowych Bank Gospodarstwa Krajowego.
Banki spółdzielcze
Banki spółdzielcze są bankami będącymi spółdzielnią, do których w zakresie nieuregulowanym w ustawie z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu sięi banków zrzeszających i ustawy Prawo bankowe, mają zastosowanie także przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze.
Zgodnie z ustawą Prawo spółdzielcze spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, prowadzącym w interesie członków wspólną działalność gospodarczą na zasadach rozrachunku gospodarczego i mogącym prowadzić także na ich rzecz działalność społeczną i oświatowo-kulturalną.
Banki spółdzielcze są zatem spółdzielniami, które prowadzą działalność bankową, a nadrzędny cel banków spółdzielczych jest inny aniżeli cele baków w formie spółki akcyjnej czy banku państwowego. Nadrzędnym celem banku spółdzielczego nie jest maksymalizacja zysku - jest ona jedynie środkiem do realizacji celów członków spółdzielni.
Ustawa szczególna uchyla ogólną. Czyli pierwszeństwo ma ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, a dopiero, gdy coś tam nie jest uregulowane, to trzeba szukać w ustawie Prawo Bankowe.
Cechy specyficzne banków spółdzielczych:
Założyciele
Założycielami banku spółdzielczego mogą być jedynie osoby fizyczne w liczbie 10 osób (liczba członków banku spółdzielczego przez czas jego działania musi się utrzymywać na poziomie co najmniej 10 osób - jeśli liczba członków uległaby zmniejszeniu jest to przesłanka do likwidacji banku). założyciele spółdzielni, którzy podpisali statut stają się członkami spółdzielni z chwilą jej zarejestrowania w KRS w rejestrze przedsiębiorców. statut banku spółdzielczego pod rygorem nieważności powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Osoby przystępujące do spółdzielni po jej zarejestrowaniu stają się członkami spółdzielni z chwilą przyjęcia ich spółdzielnie.
utworzenie banku spółdzielczego następuje z zachowaniem trybu określonego w prawie spółdzielczym. wymagane są także dwa zezwolenia, które wydaje KNF na utworzenie banku i na rozpoczęcie przez bank działalności operacyjnej.
Organami banku spółdzielczego są: walne zgromadzenie, rada nadzorcza i zarząd.
Obligatoryjne zrzeszanie się banków spółdzielczych
Jeżeli natomiast fundusze własne banku spółdzielczego są mniejsze niż równowartość 5 milionów euro, to podlega on przepisom UoFBS i jest zobowiązany zrzeszyć się z bankiem zrzeszającym, czyli:
Gospodarczym Bankiem Wielkopolskim S.A. w Poznaniu
Bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie
Mazowieckim Bankiem Regionalnym S.A. w Warszawie
Zasady przymusowego zrzeszania się banku spółdzielczego z bankiem zrzeszającym określa art. 16 UoFBS, który narzuca dwa obowiązki na bank spółdzielczy:
zawarcia wzorcowej umowy zrzeszenia zatwierdzonej przez KNF, oraz
posiadania w dniu zawarcia umowy co najmniej jednej akcji banku zrzeszającego lub jej nabyciu w ciągu sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy.
Umowę zrzeszenia może wypowiedzieć bank spółdzielczy, ale nie zrzeszający.
Zadania banków zrzeszających:
prowadzenie rachunków bieżących zrzeszonych banków spółdzielczych, na których utrzymują one rezerwy obowiązkowe oraz przeprowadzanie za ich pośrednictwem rozliczeń pieniężnych tych banków,
naliczanie i otrzymywanie rezerwy obowiązkowej zrzeszonych banków spółdzielczych na rachunku w NBP,
prowadzenie wyodrębnionego rachunku , na których deponowane są aktywa banków spółdzielczych, stanowiące pokrycie funduszu ochrony środków gwarantowanych.
wypełnianie za zrzeszane z nim banki spółdzielcze obowiązków informacyjnych wobec NBP oraz BFG
kontrola zgodności działalności zrzeszonych banków spółdzielczych z postanowieniami umowy zrzeszenia, przepisami prawa i statutami,
występowanie w uzasadnionych przypadkach do KNF o zastosowanie środków przewidzianych w art. 138 i 141 uPB,
reprezentowanie zrzeszonych banków spółdzielczych w stosunkach zewnętrznych w sprawach wynikających z umowy zrzeszenia.
Wykład VII 16.04.2012
Zasadą jest, że banki spółdzielcze mogą prowadzić działalność na terenie powiatu, w którym znajduje się jego siedziba.Bank spółdzielczy, za zgodą banku zrzeszającego, z którym zawarł umowę zrzeszenia, może prowadzić działalność także na terenie powiatów sąsiadujących. Działalność obejmująca inne powiaty niż sąsiadujące wymaga uzyskania zgody KNF. Jeżeli jednak bank spółdzielczy posiada fundusze własne wyższe niż równowartość 1 000 000 euro, lecz niższe niż równowartość 5 000 000 euro, może prowadzić działalność na terenie województwa, w którym znajduje się jego siedziba. Bank spółdzielczy posiadający fundusze własne równe lub wyższe nić równowartość 5 000 000 euro może prowadzić działalność na obszarze całej Polski.
Podkreślić jednak należy, że czynności bankowe tj. udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych, w tym konsumenckich oraz udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych i poręczeń, banki spółdzielcze mogą wykonywać z osobami fizycznymi zamieszkującymi lub prowadzącymi przedsiębiorstwo na terenie działalności banku spółdzielczego lub z osobami prawnymi i jednostkami organizacyjnymi nie posiadającymi osobowości prawnej, a posiadającymi zdolność prawną, mającymi siedzibę na terenie działania banku spółdzielczego. Jednak udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych i poręczeń może następować w zakresie i trybie uzgodnionym z bankiem zrzeszającym.
Banki w formie spółki akcyjnej
Banki w formie spółki akcyjnej są najpopularniejszą formą organizacji zarówno w Polsce, jak i na świecie. Procedura powstania bankowej spółki akcyjnej jest wysoce sformalizowana. Do utworzenia i działalności banku w formie spółki akcyjnej stosuje się przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 rok. Kodeks spółek handlowych, o ile przepisy ustawy Prawo bankowe nie stanowią inaczej.
Założycielami banku w formie spółki akcyjnej mogą być 3 osoby fizyczne lub prawne, a także Skarb Państwa, bank krajowy, instytucja kredytowa, bank zagraniczny, krajowy lub zagraniczny zakład ubezpieczeń oraz międzynarodowa instytucja finansowa.
Przed uzyskaniem zezwolenia na rozpoczęcie działalności banku założyciele spółki powinni podpisać statut, który pod rygorem nieważności powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Ponadto z zgodnie z art. 306 KSH powinny zostać spełnione następujące wymogi:
zawiązanie spółki;
wniesienie przez akcjonariuszy odpowiednich wkładów na pokrycie kapitału zakładowego ( w przypadku banku jako spółki akcyjnej będzie to minimum równowartość 5 mln euro, najwyżej 15% może być pokryte aportami żadna część nie może pochodzić z pożyczki , musi zostać w całości pokryty przed zarejestrowaniem banku;
ustanowienie zarządu i rady nadzorczej;
wpis do KRS rejestru przedsiębiorców.
Z KSH wynika, że najwyższym organem w spółce jest Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Funkcje organu nadzoru pełni w banku rada nadzorcza.
Zarząd banku składa się z co najmniej trzech osób fizycznych powoływanych i odwoływanych przez radę nadzorczą, przy czym dwóch członków zarządu banku, w tym prezesa, następuje za zgodą KNF (z wnioskiem i wyrażenie zgody występuje rada nadzorcza).
Przepisy prawa bankowego regulują określony system kontroli akcjonariatu bankowego. Na system ten składają się 3 elementy:
zezwolenie na wykonywanie prawa głosu;
notyfikacja;
powiadomienie o zamiarze zbycia akcji.
PRAWO W FINANSACH
12-02-20 Strona 18
Wyszukiwarka