Polityka budżetowa

Polityka budżetowa zajmuje się sposobami wykorzystania dochodów i wydatków publicznych w celu realizacji zadań stojących przed państwem.

Cele:

-społeczno-ustrojowe,

-obrona narodowa,

-socjalno-usługowe,

-oświata.

Budżet- roczny plan finansowy państwa uwzględniający dochody i wydatki:

-jak będzie pokryty deficyt,

-forma gromadzenia funduszy,

-instrument PG,

-forma prezentacji działań rządu

Udział budżetu państwa w PKB jest uważany za ważny wskaźnik stopnia ingerencji państwa w gospodarkę.

Funkcje p.b.:

1. Funkcja alokacyjna- podział czynników wytw.między sektor prywatny a sektor publiczny np. służba zdrowia, szkolnictwo.

2. Redystrybucyjna-korygowanie dochodów pierwotnych

1. bezpośrednia redystrybucja dochodów pieniężnych za pomocą systemu podatków i pieniężnych transferów socjalnych

2. bezpłatne zaspokajanie pewnych potrzeb poprzez wykonywanie przez sektor publiczny określonych usług społecznych ( oświata, ochrona zdrowia)

3. oddziaływanie na warunki w jakich się kształtuje pierwotna dystrybucja dochodów ( wydatki na szkolenie zawodowe)

Jednym z podstawowych instrumentów PG jest podatek- nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz skarbu państwa.

Podstawowym celem podatku jest konieczność zapewnienia środków finansowych na pokrycie wydatków publicznych.

Redystrybucyjna f. podatków sprowadza się przede wszystkim do wykorzystania opodatkowania jako narzędzia makroekonomicznego kształtowania popytu. Działania służące temu celowi mogą przybierać postać uznaniowego manewrowania poziomem obciążeń, stosownie do zmian w poziomie akt.gosp., jak i dążenia do takiego ukształtowania systemu podatkowego, aby mógł on samoczynnie reagować na zmiany koniunktury gospodarczej.

Podstawowe zadania jakie może spełniać podatek są realizowane przez system podatkowy-zespół podatków pobieranych w danym państwie.

Stawki podatkowe:

- stały, liniowy niezależnie od wysokości dochodów,

- progresywne 19%, 30%, 40%,

- dochodowe ( od osób fizycznych i prawnych),

- obrotowe ( VAT, akcyza)

3. Funkcja stabilizacyjna- wykorzystanie dochodów i wydatków budżetowych dla osiągnięcia makroekonomicznych celów gospodarczych:

- wysokiego stopnia wykorzystania potencjału wytwórczego ( ograniczenie bezrobocia),

- stabilności ogólnego poziomu cen,

- wysokiego, zrównoważonego tempa wzrostu gospodarczego,

- stabilności bilansu płatniczego.

Za najbardziej skuteczne narzędzie p.b. uważa się zmiany w obciążeniach podatkowych w zależności od sytuacji koniunkturalnej. Instrumenty podatkowe mogą pobudzać wzrost gospodarczy.

Deficyt- jest to nadwyżka wydatków budżetu państwa nad jego dochodami.

Dług publiczny - są to zobowiązania sektora publicznego względem podmiotów gospodarczych, osób prywatnych oraz zagranicy; to skumulowany deficyt z lat poprzednich ( dzisiaj 57% PKB).

Deficyt budżetowy wg. Keynesistów

Budżet państwa nie musi być zrównoważony, umożliwia to bowiem prowadzenie aktywnej polityki antycyklicznej. W razie pogorszenia się koniunktury gosp., spadku produkcji i wzrostu bezrobocia państwo zwiększając wydatki budżetowe, może oddziaływać na wzrost popytu globalnego, redukując skalę bezrobocia oraz wzrost produkcji. Wg. Kaynesistów zrównoważony budżet wcale nie jest jednoznaczny ze zrównoważoną gospodarką. Polityka ekonomiczna może czasem wymagać istnienia deficytu a czasem nadwyżki budżetowej.

Przy wysokim stopniu niewykorzystania mocy produkcyjnych i ogólnym spadku akt. gosp. Wzrost deficytu pozwala skompensować spadek popytu globalnego, chociaż zazwyczaj jest to okupione wzrostem inflacji.

Wg. Monetarystów

Finansowanie deficytu z jednej strony prowadzi do nasilenia presji inflacyjnej w gospodarce a z drugiej ogranicza dostępny w przyszłości potencjał produkcyjny i wywołuje w długim okresie zmiany strukturalne ograniczające możliwość wzrostu gospo. Wiąże się z tym tzw. Efekt wypierania inwestycji i wydatków prywatnych. Podstawową konsekwencją deficytu budżetowego jest wzrost zapotrzebowania rządu na kredyt.

Krzywa Laffera

Wielkość dochodów budżetowych jest iloczynem stopy opodatkowania i podstawy wymiaru podatku.

Dopóki wzrost stopy podatkowej wiąże się ze wzrostem produktu społecznego, dopóty dochody budżetowe rosną ponadproporcjonalnie w stosunku do wzrostu obciążeń podatkowych. Po przekroczeniu przez stopę podatkową pewnego poziomu, odpowiadającego maksymalnej wielkości produktu społecznego, bezpośredni wpływ wyższej stopy podatkowej na wzrost dochodów budżetowych zaczyna być coraz bardziej neutralizowany przez spadek podstawy wymiaru: dochody budżetowe zaczynają maleć i zanikają przy stopie opodatkowania równej 110%.

Pasywna i aktywna polityka budżetowa

Pasywna - określone elementy dochodów i wydatków budżetowych cechuje tendencja do automatycznego reagowania na zmiany sytuacji gospodarczej. Ta forma p.b. opiera się na koncepcji działania automatycznych stabilizatorów. Oddziałują one na popyt globalny:

Gdy spadają dochody brutto ludności , rośnie bezrobocie, wpływy podatkowe maleja jeszcze szybciej.

W okresie ekspansji a.s. wywołują tendencję do powstawania nadwyżki budżetowej a w okresie recesji przyczyniają się do powstania deficytu budżetowego.

Zalety automatycznych stabilizatorów:

- szybkość reakcji na cykliczne wahania popytu

-samoczynny charakter automatycznej stabilizacji, upodobniony do mechanizmów rynkowych.

Wady:

- mechaniczny charakter reakcji na zmiany popytu globalnego

Aktywna- rząd stosuje wybrane środki w celu przeciwdziałania wahaniom cyklicznym oraz w celu stabilizacji cen czy ograniczenia bezrobocia.

Rodzaje aktywnych posunięć:

1. Zmiany stawek podatków,

2. zmiany podziałow transferów z budżetu państwa

3. zmiany wydatków na roboty i inwestycje publiczne

Wady:

- decyzje nie działają zbyt szybko,

- niepewność skutków

- możliwość wystąpienia inflacji,

- efekt wypierania inwestycji prywatnych przez publiczne,

- zależność dochodów budżetowych od stopy opodatkowania

1

---