dr Barbara Pędzich

kultura języka polskiego

semestr II

7. Poprawność w zakresie łączliwości leksykalnej

1. Proszę dopisać rzeczowniki, które łączą się z podanymi niżej wyrazami. Jaki jest zakres łączliwości tych wyrazów?

• żywić `odczuwać' -

• szafować -

• fedrować -

• cieszyć się `doświadczać czegoś' -

• darzyć -

• broczyć -

• nabawić się -

• popełnić -

• wywrzeć -

• frenetyczne -

• podatny na -

• sążnisty -

• wybitny -

• krucze -

• kary

2. Podane zdania zawierają konstrukcje, w których naruszono łączliwość leksykalną. Proszę podkreślić takie niepoprawne konstrukcje. Dlaczego są nieuzasadnione?

1. Żaden młody ankietowany nie odpowiedział, że przeznaczyłby miliard na zafundowanie dziadkom luksusowej starości.

2. Zastanawiałam się, jak to będzie, ale wierzyłam, że nasza miłość przezwycięży wszelkie przeszkody.

3. Bandziorów trzeba likwidować w zarodku i pokazać, że naród jest silniejszy niż bandzior.

4. Majonez nafaszerowany pałeczkami salmonelli był sprawcą zatrucia 21 osób.

5. Rzeźby Antoniego Toborowicza prowokują do uśmiechu i ciepła.

6. Rok temu, w zimie, w rejonie dworca PKP Radom poznała starszego o czterdzieści lat Zaliwę, z którym odbyła miesięczny konkubinat.

7. I choć nie jestem w stanie uwierzyć w istnienie Boga, bogów i nie stosuję się do wartości religijnych, postanowiłem niemal jednoznacznie opowiedzieć się po stronie Antygony.

8. [...] dochowali się dwójki dzieci, własnego tapczanu, niewielkiej meblościanki, paru garnków i talerzy.

9. Jelkowa trafiła do Instytutu Biologii celem usunięcia chorego lewego płuca.

10. Pisząc o meczu, należy podkreślić bardzo słabą organizację zawodów.

11. Słabszą niż zwykle formą wykazał się nasz reprezentacyjny bramkarz.

12. Tysiące kwiatów weźmie razem z nami udział w pochodzie pierwszomajowym.

3. W podanych zdaniach proszę podkreślić innowacje polegające na naruszeniu łączliwości leksykalnej. Proszę wyjaśnić mechanizm ich powstania.

1. Jeśli mieli wątpliwości, powinni je stracić.

2. Mężczyzna z piątego piętra uległ zawałowi.

3. Wielka Brytania przoduje w europejskiej klasyfikacji przypadków wymuszania okupu za produkty przemysłowe.

4. Posłowie nadrobili swój błąd natychmiast [...].

5. [...] rząd wytyczył sobie zupełnie inny priorytet [...].

6. Irak długo przeciwstawiał się udostępnieniu pałaców rządowych komisji ONZ [...].

7. Przewodniczący wyraził słowa uznania dla działalności stowarzyszenia.

8. Głównym bohaterem spektaklu jest mężczyzna i jego stosunek do dwóch kobiet - kolejnych żon.

9. Pan w samochodzie nie widzi kałuż, którymi ochlapuje czekających na przystanku pieszych.

10. Rozmnażające się chomiki umożliwiają także obdarowywanie nimi znajomych.

Ćwiczenia oprac. na podstawie publikacji: 1) Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. K. Kłosińska, Warszawa 2004.

1

---