PATOLOGIA SPOŁECZNA EGZAMIN

Rola dewiacji w procesach zmiany społecznej.

Rola dewiacji w społeczeństwie (3 funkcje):

motor zmian społecznych

czynnik stabilizujący społeczeństwo, sprzyja stagnacji (gdy np.: ktoś dokona brutalnego zabójstwa „za 10zł” to społeczeństwo buntuje się przeciwko takiemu zachowaniu, jednak prawo karne pozostaje bez zmian - nie ulega zaostrzeniu. Dewiacja zatrzymuje nas w pewnym momencie)

reakcja na zmianę społeczną (dezorganizacja rodzi zachowania dewiacyjne; teoria Durkheima mówi, że każda gwałtowna zmiana społeczna wywołuje stan zaburzenia równowagi zwany anomią, którego skutkiem jest nasilenie zachowań dewiacyjnych. Kontrola społeczna jest czynnikiem powstrzymującym zachowania dewiacyjne ludzi. W stanie anomii kontrola społeczna słabnie. Durkheim wyróżnił 2 anomie: sukcesu i deprawacji, których skutkiem jest wzrost tendencji do czynów samobójczych)

PROCES SPOŁECZNY - seria zjawisk zachodzących w osobowości , w grupach społecznych, zbiorowościach i całych społeczeństwach, które mają charakter wyłącznie społ. współwystępowanie procesu społecznego z procesem np. religijnym, ekonomicznym, politycznym, itd. nazywamy procesem zachodzącym w społeczeństwie.

Kategorie procesu:

intrapersonalne - zachodzące w osobowości człowieka: samowychowanie, samo kontrolowanie

interpersonalne - zachodzące między co najmniej 2 jednostkami: współpraca, rywalizacja, dominacja

zachodzące między jednostką a grupą - mogą przebiegać na 2 płaszczyznach: indywidualnej lub oficjalnej (władze)

przebiegające między 2 zbiorowościami - przebiegające na 3 płaszczyznach:

poziom indywidualny

poziom oficjalny

poziom globalny

Na czym polega konsolidująca rola dewiacji dla funkcjonowania społeczeństw.

Durkhejm utrzymywał, że dewiacja (i reakcja na nią) przyczynia się bezpośrednio do integracji społeczeństwa, która jest podstawą do stabilizacji i eliminacji konfliktów. Pewna dawka zachowań dewiacyjnych jest użyteczna dla społecznej integracji, jednakże jej wzrost poza pewien limit stanowi faktyczne zagrożenie dla równowagi wewnętrznej danej grupy. Można też stwierdzić, że kiedy normy zatracą swą ostrość, to częstokroć i reakcje funkcjonujące w społeczeństwie powoli wygasają lub tracą swoją pierwotna siłę. W dalszym ciągu normy te przestają funkcjonować co prowadzi do zneutralizowania zachowania dewiacyjnego.

Wyjaśnij pojęcia i wskaż różnice: patologia i dewiacja.

Termin dewiacja odnosi się do zachowania, które zależy w znacznym stopniu od norm ustanowionych dla ludzi z określonymi społecznymi statusami. Jest wynikiem reakcji społecznej. Może być pozytywna i negatywna.

Patologia to destruktywne i autodestruktywne zachowania ludzi, grup lub całych społeczeństw. Patologia jest zawsze negatywna.

W odróżnieniu od dewiacji patologiczne mogą być tylko zachowania, a dewiacyjny może być np. wygląd, ubiór, sposób bycia.

Spośród wymienionych zjawisk wskaż którym można przypisać status dewiacji, patologii społecznej, problemu społecznego:

alkoholizm, dzieciobójstwo, altruizm, bezrobocie, cudzołóstwo, krwiodawstwo, prostytucja.

Dewiacja		Patologia społeczna	Problem społeczny
Pozytywna	Negatywna	prostytucja	bezrobocie przestępczość nieletnich alkoholizm, narkomania ubóstwo mniejszości narodowe terroryzm dewiacje seksualne
- honorowy krwiodawca wolontariusz altruizm	cudzołóstwo

Problem społecznym - nazywamy serię zjawisk powiązanych ze sobą lub nie, które występują w skali masowej i budzą niepokój opinii publicznej.

Wskaż jaką rolę w społeczeństwie pełni (odgrywa) : innowator, buntownik, rytualista. Uzasadnij stanowisko.

Durkhejm widział w dewiantach z źródło siły społeczeństwa, twierdząc, że są oni zaczynem postępu.

Innowator - choć zazwyczaj zrazu potępiony, może wskazać społeczeństwu nowe drogi osiągania pożądanych celów, zakłóca rutynę, która cechuje grupę, zmusza do refleksji. (jeśli stosuje niezgodne środki, utrzymuje cel - potem okazuje się, że ma to jakiś sens)

Buntownik - poprzez totalna negację zastanych norm i wartości, wywołuje zwykle lęk i poczucie zagrożenia u ustabilizowanych członków społeczeństwa, lecz swym zapałem, emocjonalnym stosunkiem do rzeczywistości i odwagą niejednokrotnie pociąga za sobą innych. (odrzuca cele i środki ale wprowadza coś nowego)

Rytualista - ponieważ sztywno trzyma się środków jest elementem stagnacji, buntuje się przeciw jakimkolwiek zmianom.

Cechy sekt wg Durheima.

Cechy sekt destrukcyjnych:

Misjonarska gorliwość

Oznacza to, że członkowie sekty są gotowi poświęcić bardzo dużo czasu (dużą część swojego życia) na poznawanie doktryn, zdobywanie nowych wyznawców. Dzięki temu zapracowują na zbawienie. W sekcie na zbawienie trzeba konkretnie zapracować (nie jest darem od Boga) zdobywaniem nowych wyznawców. Działalność misyjna jest bardzo ceniona.

Przywództwo charyzmatyczne

W sekcie siłą nadrzędną nie jest Bóg, czy demiurg, lecz jej przywódca, guru. Który twierdzi, że przeżył objawienie, że jest wybrańcem, że został namaszczony lub odkrył nową interpretację pisma świętego i on jest władzą zwierzchnią sekty. On dokonuje interpretacji doktryny. To, co on powie jest święte (należy do niego głos ostateczny- nadaje przywileje, decyduje o ukaraniu).

Wyłączna prawda.

Dobro w sekcie, zło na zewnątrz. Prawda w sekcie, na zewnątrz fałsz. Wstępujący do sekty mają uczucie, że są wybrańcami i w to wierzą.

Nadrzędność grupy

Grupa zastępuje bliskich, rodzinę, przyjaciół. Grupa jest powiernikiem, punktem odniesienia. Nie ma mowy o indywidualizacji - te same ubiory, dieta, czynności. Dieta wegetariańska, uboga w węglowodany, tłuszcze, produkty nabiałowe, która z czasem powoduje spowolnienie myślenia w wyniku czego uczestnik biernie poddaje się sekcie.

Ścisła dyscyplina Mało czasu na sen (5,6 godz.), ściśle wyznaczone godziny na pracę, medytację. Wszystko odbywa się według harmonogramu.

Ograniczenie rzeczywistości do 2 biegunów.

Myślenie kategoriami dobro to sekta, a zło poza sektą. Wizualizacja dobra i zła (jest ono określone).

Całkowite posłuszeństwo i podporządkowanie wobec przywódcy

Członkowie sekty sami chcą karać się, (głodówki, lodowate kąpiele) jeżeli uznają, że nie w pełni zadowolili przywódcę. System karania w sektach, to fenomen.

Zaszczepianie strachu

Jest to element przyciągający do sekty. Najpierw jest to strach przed czymś konkretnym, np. szatanem, utratą kogoś bliskiego, potem jest to lęk niewymierny (przed przyszłością, a następnie strach przed wydalaniem z sekty). Ludzie, którzy zupełnie zerwali ze światem zewnętrznym, mają przed nim strach wolą zapracować się na śmierć, umrzeć, żeby tylko nie zostać wydalonym z sekty.

Odcięcie członka grupy od rodziny i środowiska

Nieustanna indoktrynacja.

Nie ma mowy o prywatnym życiu, osobistych względach, wszystko jest podporządkowane sekcie.

Omów metody werbowania do sekt.

Metody i techniki werbowania

Sekta zanim się na jakimś terenie zakotwiczy szuka swoich emisariuszy, reprezentantów (studenci, intelektualiści) którzy przechodzą szkolenia werbowania ludzi, asertywności tak, aby przedstawiciele kojarzyli się nie z mroczną tajemnicą lecz otwartymi umysłami, sprawiającymi wrażenie ludzi interesujących, inteligentnych, głoszących prawdę. Poszukują członków w środowiskach, w których działają.

Część sekt wykorzystuje ćwiczenia, techniki werbalne i pozawerbalne, które przypominają techniki stosowane przez hipnotyzerów. Niektóre z nich to: kojący, śpiewny ton głosu, ścisła bliskość fizyczna i dotyk, przedłużony kontakt wzrokowy, powtarzanie krótkich sloganów, sugerowanie, aby osoba rozluźniła się, stała się bardziej ufna i otwarta. Osoby bardziej niż inne podatne na sugestię i hipnozę są zarazem bardziej podatne na rekrutację.

Strategie

Strategia wywoływania poczucia więzi emocjonalnej - stosuje się ją wobec osób młodych, przeżywających problemy, konflikty, odrzuconych, poszukujących np. źle znajdujących się wśród rówieśników, (być nad mieć, nie widzi siebie w „wyścigu szczurów”) wobec młodzieży z rodzin patologicznych.

W tej strategii stosuje się technikę kontaktu emocjonalnego i podtrzymywania kontaktu wzrokowego.(kontakt face to face-twarz w twarz)

Technika pozyskiwanie informacji z życia osobistego

Wzbudzanie zaufania przez wykazanie zainteresowania problemami rozmówcy,

Strategia wzajemności (rewanżu) - człowiek zostaje czymś obdarowany i chce się zrewanżować, idzie na spotkanie i nie widząc zagrożenia często przychodzi drugi i trzeci raz aż nieświadomie wnika w sektę.

Strategia działalności edukacyjnej- nauka języka, organizowanie kursów aktywizujących umysł, szybkie czytanie( majstrowanie przy osobowości)

metody rekrutacji - celem pierwszych kontaktów z osobą werbowaną jest wywołanie u niej potrzeby dalszych spotkań z członkami grupy. Aby ją wywołać, członkowie sekt wykorzystują różne metody, których skuteczność zależy z jednej strony od podatności osobistej potencjalnego kandydata a z drugiej - od stopnia, w jakim jest on poinformowany o faktycznych celach, zwyczajach i normach grupowych. Dlatego też, zamierzone czynności, takie jak: pomijanie istotnych informacji o grupie, unikanie odpowiedzi na niewygodne pytania bądź posługiwanie się oszustwem - innymi słowy: wprowadzanie w błąd lub dezinformowanie - stanowią podstawę wszelkich oddziaływań rekrutacyjnych sekt.

  * d e z i n f o r m a c j a - dezinformowanie rekrutowanych osób polega na wprowadzaniu ich w błąd co do istotnych aspektów funkcjonowania grupy, jej faktycznych celów i norm postępowania. Przy jednoczesnym zachęcaniu do dalszego zaangażowania w jej działalność może to uruchomić mechanizm, nazywany przez psychologów społecznych "zaangażowaniem i konsekwencją", który równie dobrze występuje w sytuacjach handlowych, jak społecznych i osobistych. Jedna z jego odmian polega na tym, że człowiek jest skłonny trzymać się oferty, która w końcu okazuje się mniej korzystna, niż wyglądała na początku.

  * s c h l e b i a n i e,   o f e r o w a n i e   "p r z y j a ź n i" - do dość często spotykanych metod rekrutacji należy min: spoufalanie się, okazywanie troski, zrozumienia, silnego i podzielanego zainteresowania ideami, celami lub planami osoby werbowanej. Werbujący zazwyczaj z rozmysłem zatajają istotne informacje o funkcjonowaniu grupy, sami zaś usiłują zgromadzić jak najwięcej informacji o kandydacie, począwszy od adresu, numeru telefonu, charakteru wykonywanej pracy, zainteresowaniach, a skończywszy na jego marzeniach, obawach, relacjach rodzinnych i aktualnych problemach.

 Jedną z prawidłowości psychologicznych, którą stosują sekty jest "reguła wzajemności". Zgodnie z tą regułą jesteśmy zobowiązani do przyszłego rewanżowania się za przysługi, prezenty, zaproszenia i tym podobne dobra, jakie sami otrzymaliśmy. Siła tej reguły niekiedy jest tak wielka, że to właśnie poczucie zobowiązania decyduje o spełnianiu żądań sekty, które bez tego poczucia z pewnością spotkałyby się z odmową.

p e r s w a z j a - podstawową zasadą w przypadku każdej formy oddziaływania społecznego jest stosowanie tak niewielkiego nacisku, jaki jest niezbędny, aby wywołać podjęcie danego zachowania, przy jednoczesnym zwiększaniu siły przekonania danej osoby, że ma możność wyboru. W takich okolicznościach niemożliwe staje się określenie, czy uzyskana w ten sposób zmiana postaw została wymuszona czy też istotnie stanowiła swobodny wybór rozumiejącej osoby.

  Werbownicy sekt zwykle mocno akcentują, że ich rozmówcy posiadają wolny wybór a kwestia zaangażowania się w praktyki grupowe powinna być pozostawiona wyłącznie ich osobistej decyzji. Przekonują, że uczestnictwo w grupie absolutnie nie wymaga porzucenia dotychczasowego trybu życia, wyznania, szkoły, rodziny, przyjaciół, zawodu czy zainteresowań. W kontekście tych zapewnień, trudniej jest rozpoznać wywieraną presję. Dlatego nowicjusze zwykle mają złudzenie samodzielnego wyboru co do dalszego zaangażowania w grupę, które z czasem faktycznie wymaga poważnych zmian w ww. dziedzinach życia.

   * p r e s j a   g r u p y - innym mechanizmem wpływu społecznego jest "społeczny dowód słuszności", zgodnie z którym: im więcej ludzi wierzy w jakąś ideę, tym bardziej prawdziwe wydają się te idee jednostce. Jednomyślność, pewność i ogromne przekonanie o słuszności wyznawanych idei wśród kilkudziesięciu innych ludzi - dla osoby poszukującej, nieświadomej nacisku grupowego, może stać się niecodziennym i silnym przeżyciem "doświadczenia prawdy", której dotąd bezskutecznie się poszukiwało.

* a n g a ż o w a n i e   a u t o r y t e t ó w - większość sekt intensywnie zabiega o to, by w sposób sztuczny zwiększyć swoją wiarygodność w oczach werbowanych osób. Grupy te potrafią wymienić wiele osób i instytucji, które popierają ich działalność. Najczęściej wykorzystują autorytety naukowe, religijne, polityczne, młodzieżowe, instytucji charytatywnych i organizacji międzynarodowych.

   Niektóre sekty sponsorują konferencje naukowców, duchownych, polityków, artystów. Potem transmisje telewizyjne, relacje prasowe jak też dokumentacje spotkań sugerują opinii publicznej, że ich sympatykami są znani przedstawiciele świata polityki, nauki, duchowości czy show-biznesu. Sekty prezentują się niejednokrotnie jako organizacje o charakterze edukacyjno-wychowawczym, afiliiowane przy poważnych organizacjach międzynarodowych. metody podtrzymywania zaangażowania

 * "t e c h n i k a   m a ł y c h   k r o k ó w"

* u k r y t y   s y s t e m   k a r   i   n a g r ó d

 * r e i n t e r p r e t a c j a   r z e c z y w i s t o ś c i

 * s z a n t a ż   e m o c j o n a l n y

   * a u t o c e n z u r a   m y ś l e n i a

* t e c h n i k i   r e l a k s a c y j n e   i   h i p n o t y c z n e

   Podsumowując można więc uznać manipulacyjny wpływ grupy za podstawowy i konieczny warunek przynależności do sekty oraz podatność osobistą - za czynnik sprzyjający zwerbowaniu do takiej grupy. Niniejsze rozróżnienie potwierdza zasadność stosowania terminów "manipulacyjny wpływ grupy" i "podatność osobista" oraz wykazuje nieadekwatność zastosowania np. teorii deprywacji potrzeb (model ten zakłada wiodącą rolę niezaspokojonych potrzeb w procesie wiązania się z grupą religijną) w odniesieniu do sekt.

Etapy pozyskiwania członków sekty

Uwiedzenie (bombardowanie miłością)- osoba przebywa w śród osób, które ją rozumieją.

Kontrola świadomości- destrukcja starej tożsamości człowieka

Kontrola świadomości polega na kontroli zachowań, myślenia, odczuwania, uczuć i informacji. Człowiek jest świadomie poddawany modyfikacji osobowości w wyniku czego nie może samodzielnie wrócić do starej tożsamości. Taka osoba boi się życia poza sektą.

Musi się poddać terapii wyjścia, żeby wrócić do społeczeństwa.

Kontrola zachowań - dotyczy całej sfery życia-m pracy, snu, ubioru, odżywiania. Nie zakazuje się kontaktów z rodziną, lecz pod kontrolą. Wszystko dzieje się w grupach (spanie jedzenie). Następuje wzajemna kontrola. Obowiązkowe są obrzędy i rytuały.

Kontrola myślenia

- wpojenie pewnych zasad doktrynalnych (slogany, frazesy)

- wyciszanie myśli. Każdy z członków jest uprzedzany, że pojawiają się złe myśli i mają je odpowiednio interpretować. Muszą sobie natychmiast przypomnieć te slogany i frazesy.

-autocenzura - odsuwanie złego myślenia przez śpiewanie mantry, mruczenie melodii.

Kontrola uczuć, odczuwania.

- manipulowanie strachem i poczuciem winy. Strach przed wykreowanym wrogiem (Policja, szatan, strach przed ukaraniem)

- podsycanie fobii. Lęk przed wyrzuceniem z sekty, przed zagładą świata.

- kontrola informacji. Cenzura informacji.

Podaj przyczyny wstępowania do sekt.

   Przyczyny przynależności do sekt zakładają współwystępowanie dwóch czynników: podatności osobistej jednostki oraz manipulacyjnego oddziaływania grupy. Z jednej strony jednostka poszukuje rozwiązania istotnych dla niej problemów i wsparcia, a z drugiej strony sekta przeprowadza działalność werbunkową, dostosowując swój wygląd do potrzeb i zainteresowań osoby poszukującej.

a.  p o d a t n o ś ć   o s o b i s t a - uważa się, że choć nie istnieje wzorcowy profil osobowości członka sekty, to na rekrutację prowadzoną przez te grupy pewne osoby są bardziej podatne niż inne. Aby oszacować, na ile ktoś jest podatny na zwerbowanie, należy przyjrzeć się głównie następującym czynnikom: rozwojowym, sytuacyjnym, rodzinnym i osobowościowym.

b. w p ł y w   g r u p y - wpływ grupy kultowej na funkcjonowanie psychiczne jednostki, najprościej można opisać za pomocą dwuetapowego modelu: metody rekrutacji i metody podtrzymywania zaangażowania.

Przyczyny indywidualne:

   * potrzeba przynależności i wspólnoty;

   * poszukiwanie sensu życia oraz trwałych wartości, takich jak przyjaźń, miłość, ciepło, zaufanie;

   * dążenie do integralności życia na wszystkich płaszczyznach;

   * poszukiwanie tożsamości kulturowej i religijnej;

   * potrzeby bycia rozpoznanym i wyróżnionym;

   * potrzeba przynależności do elity;

   * poszukiwanie transcendencji;

   * potrzeba duchowego kierownictwa;

potrzeba zaangażowania się i współuczestnictwa.

Przyczyny społeczne:

   * kryzys cywilizacji, polegający między innymi na odejściu od dużych instytucji takich jak partie polityczne, ruchy społeczne, na rzecz małych wspólnot;

   * kryzys rodziny, związany głównie z jej trudną sytuacją ekonomiczną;

   * kryzys tradycyjnych kościołów i innych związków wyznaniowych;

   * kryzys instytucji edukacyjno-wychowawczych, w tym przede wszystkim szkół;

   * kryzys ekonomiczny powodujący występowanie dużego bezrobocia i związanej z nim frustracji;

   * brak popularyzacji wśród społeczeństwa pozytywnych wzorców spędzania czasu wolnego;

   * zmiana modelu życia, nastawienie konsumpcyjne, co skutkuje tęsknotą za sacrum i różnymi formami odnowy duchowej;

   * brak elementarnej wiedzy dotyczącej zagrożeń związanych z funkcjonowaniem sekt wśród dzieci i młodzieży oraz rodziców i opiekunów.

Przyczyny ustrojowe:

   * zmiana ustroju w 1989 roku z totalitarnego na demokratyczny;

   * otwarcie granic, a przez to napływ nowych, atrakcyjnych idei;

   * zmiana prawa: gwarancje wolnościowe, w tym wolności zrzeszania się i wolności sumienia i wyznania, niezwykła łatwość uzyskania rejestracji, a poprzez to osobowości prawnej, przez sekty - szczególnie w formie kościoła lub innego związku wyznaniowego oraz stowarzyszenia;

   * brak jakiejkolwiek kontroli państwa nad działalnością nowych kościołów i innych związków wyznaniowych, nikłe kompetencje kontrolne wobec innych osób prawnych tworzonych przez sekty;

   * możliwość korzystania przez kościoły i inne związki wyznaniowe, stowarzyszenia, fundacje, z wielu ulg i przywilejów;

   * nieprzygotowanie instytucji publicznych do rozwiązywania problemów wynikających z działalności sekt, brak rzetelnej wiedzy oraz właściwej koordynacji działań tych instytucji.

Omów metody psychomanipujacji stosowane przez sekty.

Uwiedzenie (bombardowanie miłością) Osoba przebywa w śród osób, które ją rozumieją.

Kontrola świadomości- destrukcja starej tożsamości człowieka

Kontrola świadomości polega na kontroli zachowań, myślenia, odczuwania, uczuć i informacji. Człowiek jest świadomie poddawany modyfikacji osobowości w wyniku czego nie może samodzielnie wrócić do starej tożsamości. Taka osoba boi się życia poza sektą.

Musi się poddać terapii wyjścia, żeby wrócić do społeczeństwa.

Kontrola zachowań- Ta indoktrynacja dotyczy całej sfery życia-m pracy, snu, ubioru, odżywiania. Nie zakazuje się kontaktów z rodziną, lecz pod kontrolą. Wszystko dzieje się w grupach(spanie jedzenie). Następuje wzajemna kontrola. Obowiązkowe są obrzędy i rytuały.

Kontrola myślenia

- wpojenie pewnych zasad doktrynalnych(slogany, frazesy)

- wyciszanie myśli. Każdy z członków jest uprzedzany, że pojawiają się złe myśli i mają je odpowiednio interpretować. Muszą sobie natychmiast przypomnieć te slogany i frazesy.

-autocenzura. Odsuwanie złego myślenia przez śpiewanie mantry, mruczenie melodii.

Kontrola uczuć, odczuwania.

- manipulowanie strachem i poczuciem winy. Strach przed wykreowanym wrogiem (Policja, szatan, strach przed ukaraniem)

- podsycanie fobii. Lęk przed wyrzuceniem z sekty, przed zagładą świata.

- kontrola informacji. Cenzura informacji.

Regulacje (systemy) prawne dotyczące prostytucji.

1. System prohibicyjny (całkowity zakaz uprawiania nierządu)

Ten system obowiązuje jeszcze w niektórych krajach europejskich (niektóre kantony Szwajcarii, Chiny, Korea, niektóre stany USA). Ten system wymyślono dość dawno i wiązał się on z epidemią chorób wenerycznych. Uważano, że prostytucja była głównym źródłem szerzenia się tych chorób. Uznano, że całkowity zakaz prostytucji będzie efektywnym działaniem. Rozwinęła się prostytucja ukryta, a zachorowalność na choroby weneryczne nie spadła. System ten wprowadził wszechwładzę Policji. Od podejrzeń Policjanta zależało czy kobieta będzie oskarżona o uprawianie nierządu. Karane były prostytutki, a nie klienci.

W Szwecji istnieje prohibicja, ale karani są klienci, a nie prostytutki.

2. System reglamentacyjny (przełom XVIII/XIXw.)

Zezwolono na uprawianie prostytucji wyłącznie w domach publicznych. Prostytutki miały karty zdrowia, w których musiała być aktualna adnotacja o stanie zdrowia. Jeżeli nie był aktualny wpis można było odebrać koncesję na prowadzenie takiego domu.

Takie rozwiązanie wiązało się z mieszczańską mentalnością. Uznano, że dojrzewanie biologiczne wyprzedza dojrzewanie społeczne (moment zawarcia małżeństwa), a więc prostytucji nie należy zakazywać i ją usankcjonować z pewnymi ograniczeniami zdrowotnymi. Taka forma prostytucji wiązała się z wyzyskiem (większość zarobionych pieniędzy zabierał właściciel domu). Nie udało się wyeliminować prostytucji ukrytej, która integralną formą tego systemu. Nie spadłą zachorowalność na choroby weneryczne. Aktualne badania nie wpływały na to zjawisko, ponieważ przewidziano zbyt długi czas między tymi badaniami (6 miesięcy). Rozwinął się handel żywym towarem. Każdy właściciel zabiegał o maksymalną atrakcyjność w swoim domu. Sprowadzał kobiety niezdemoralizowane tzw. „świeża krew”. W związku z tym dochodziło do porwań kobiet samotnie podróżujących, podróżujących czasami wywożono je za granicę. Europejki były atrakcyjnością w krajach południowych. Aby ograniczyć tę formę przestępczości wprowadzono modyfikację tego systemu zwaną systemem Bremeńskim.

Polegał on na tym, że zakazano prowadzenia domów publicznych, natomiast prostytutkom wyznaczono dzielnicę w mieście (getto) Pozostałość po tym systemie to San Pouli w Hamburgu. Pozwalano wykupić lub wynająć dom prostytutkom, który same prowadziły i mogły tam przyjmować klientów. Nie mogły z nimi zamieszkiwać dzieci, nie mogli mieszkać mężczyźni. Prostytutki mogły zatrudniać pomoc w wieku powyżej 35 roku życia, które musiały opuścić dzielnicę przed godz. 20-tą. Było to kosztowne, ponieważ wiązało się z zmianą charakteru zamieszkania pewnych dzielnic. Prostytutki nie mogły uprawiać nierządu w innych dzielnicach.

3. System neoreglamentacyjny (XIX/XX w.)

Polegał na tym, że całkowicie zrezygnowano z prowadzenia domów publicznych, natomiast prostytutką wydawano licencję. Tą licencją były tzw. „ czarne książeczki”. Oprócz danych personalnych musiał być dwa razy w miesiącu wpis od lekarza. Takie rozwiązanie przetrwało jeszcze w Hiszpanii i Portugalii. W Polsce istniało do 1952r. Mankamentem tego systemu jest to, że prostytutka wpisana do rejestru jest na całe życie naznaczona. Pozytywne w tym systemie jest to, że prostytutki mają możliwość zrzeszania się, tworzenia związków zawodowych.

4. System abolicjonistyczny

Polega on na tym, że prostytucja nie podlega ewidencjonowaniu, ani karaniu, natomiast ścigane są przestępstwa tzw. eksploatacji prostytucji.

ONZ w 1949r. przyjęła Konwencję w sprawie „Zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji”

Konwencja ta w 1 art. nakłada na państwa ratyfikujące tę Konwencję obowiązek zaprzestania jakichkolwiek form ewidencjonowania prostytucji, karania oraz jej eksploatowania, co wiąże się z likwidacją domów publicznych.

Art. 16 tej Konwencji nakłada na państwa obowiązek prowadzenia działalności profilaktycznej i resocjalizacyjnej. Polska tę Konwencję ratyfikowała w 1952r. Sankcjami za nieprzestrzeganie tej konwencji może być napiętnowanie danego państwa na forum ONZ.

Polska zaprzestała ewidencji prostytucji i ostro sankcjonuje przestępstwa eksploatacji prostytucji. (Wszelkie dyskusje na temat legalizacji domów publicznych nie mają sensu, ponieważ Polska naruszyłaby tę konwencję).

Agencje towarzyskie działają jako legalne różnego rodzaju instytucje (lokale rozrywkowe, przedsiębiorstwa wielobranżowe). Odprowadzają podatki od swojej działalności, ale nie od prostytucji, ponieważ państwo nie może na nie nałożyć podatku. Państwo nie może wystąpić w roli sutenera.

Dyskusja na temat możliwości zrzeszania się prostytutek jest paradoksalna, ponieważ żadna z prostytutek nie wypracuje sobie emerytury. Musiałaby być inna regulacja prawna i odprowadzanie comiesięczne składek. Żadnej prostytutce nie zależy na tym, żeby była ewidencjonowana.

W tym systemie karane są trzy przestępstwa eksploatacji prostytucji:

- stręczycielstwo

- sutenerstwo

- kuplerstwo

- oraz handel żywym towarem

Stręczycielstwo jest to zmuszanie innej osoby poprzez stosowanie przemocy, gróźb szantażu lub podstępu do uprawiania prostytucji. Jest zagrożone (1-10 lat) pozbawienia wolności. To przestępstwo można także popełnić wobec prostytutki, która chce się wycofać.

Sutenerstwo czyli czerpanie zysków z nierządu. Zagrożone jest karą do 3 lat pozbawienia wolności. Jest to obrzydliwy proceder, ponieważ sutener nie daje niczego w zamian ( nie gwarantuje ochrony, pomocy, lokalu, tylko zabiera zarobek). Wcześniej rozróżniano sutenera i alfonsa, który gwarantował ochronę, pomoc i przyjaźń prostytutce. prostytutce chwili obecnej takiego rozróżnienia już nie ma.

Kuplerstwo jest to czerpanie korzyści w związku z ułatwianiem cudzego nierządu. Jest zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności. Jest przestępstwem najtrudniejszym do udowodnienia, ponieważ trzeba udowodnić, że ktoś mając świadomość, że inna osoba uprawia nierząd czerpie z tego korzyść ( wynajęcie prostytutce mieszkania i uzgodnienie taksy od ilości przyjmowanych klientów, pobieranie przez taksówkarza dodatkowej opłaty za każdego przywiezionego klienta). Jeżeli przestępstwo jest popełnione wobec osoby nieletniej kara zwyżkuje do ( 1-10 lat) pozbawienia wolności.

Handel żywym towarem- (1-10 lat) pozbawienia wolności. Zwabianie i wywożenie za granicę osoby w celu uprawiania nierządu.

Do wyboru sekty lub prostytucja co to jest; podać cechy.

Cechy sekt destrukcyjnych:

Misjonarska gorliwość

Przywództwo charyzmatyczne

Wyłączna prawda.

Nadrzędność grupy

Ścisła dyscyplina

Ograniczenie rzeczywistości do 2 biegunów dobro - sekta; zło - poza sektą

Całkowite posłuszeństwo i podporządkowanie wobec przywódcy

Zaszczepianie strachu

Odcięcie członka grupy od rodziny i środowiska

Nieustanna indoktrynacja.

Prostytucję cechuje oddawanie własnego ciała do dyspozycji większej liczbie osób w celu osiągnięcia przez nie satysfakcji seksualnej oraz pobieranie za to wynagrodzenia materiałowego.

Cechy konstytutywne prostytucji

Oddawanie do dyspozycji własnego ciała w celu spowodowania zaspokojenia seksualnego klienta.(wszelkie praktyki seksualne, które klient uważa za zaspokojenie)

Oddawanie do dyspozycji własnego ciała większej liczbie osób. Cecha ta oznacza, że mamy tutaj na myśli kolejno większej liczbie osób, ale nie wyklucza to możliwości, że prostytutka za większą opłatą oddaje się grupie osób. Ta cecha pozwala nam odróżnić prostytucję właściwą od tzw. prostytucji małżeńskiej (związki zawierane ze względów ekonomicznych, za kontakty seksualne kobieta żąda jakiegoś ekwiwalentu) Płeć klienta nie jest istotna.

Wynagrodzenie materialne. Zazwyczaj wynagrodzeniem są pieniądze, ale nie jest to regułą, czasami ekwiwalentem mogą być przedmioty np. klient kupuje mieszkanie, za które płaci rachunki w zamian za usługi. Ta cecha jest bardzo ważna ponieważ, odróżnia prostytucję od promiskuityzmu seksualnego. Ta cecha odróżnia prostytutkę od klienta.

Brak związku emocjonalnego. W relacji między prostytutką a klientem dominuje seksualizm a nie erotyzm i kontakt jest typowo przedmiotowy.

Cechy nieistotne prostytucji

Możliwość wyboru klienta bądź jej brak.

2. Jawność uprawiania nierządu

3.Czy prostytutka doznaje satysfakcji seksualnej czy nie.

4.Czy klient jest znany prostytutce czy nie.

Kategorie samobójstw niespecyficznych.

Są to czyny, które z punktu widzenia pobudek formalnych samobójstwem nie mogą być jednak zawierają elementy, które je do tego czynu zbliżają.

I. Zabójstwo i samobójstwo.

Dramatyczną odmianą tego samobójstwa i zabójstwa jest samobójstwo rodzinne. W tym przypadku samobójstwo popełnia tylko jedna osoba, która jest sprawcą zabójstwa pozostałych członków rodziny.

II. Eutanazja. Wyróżniamy kilka form eutanazji:

Eutanazja z zaniechania.

Eutanazja bierna.

Eutanazja pośrednia.

Eutanazja aktywna.

III. Samobójstwo z obcej ręki. Dokonuje napadu i bierze zakładnika

Klasyfikacja samobójstw wg Durkheima lub Szwarskiego.

Klasyfikacja wg. DURKHEIMA

1. Samobójstwo egoistyczne. Jest to samobójstwo wynikające z byt słabej integracji jednostki z grupą. Są to samobójstwa osób tzw. samotnych w tłumie. (Osoby, które obracają się w śród znajomych, znajomych tak naprawdę są bardzo samotne. Nie mają osoby najbliższej. Więź z rodziną jest pozorowana).

2. Samobójstwa altruistyczne. Wynikają z byt silnej integracji jednostki z grupą. Wynikają z podporządkowania się pewnym oczekiwaniom (rytuał SATI, HARAKIRI samospalenie mnichów buddyjskich)

3. Samobójstwa anomijne. Są przejawem zakłóconego ładu społecznego (klęska żywiołowa, zwrot w strukturach władzy, gwałtowny wzrost lub upadek gospodarczy) Te sytuacje wywołują dezorganizację społeczną. Ten rodzaj samobójstw jest związany z taką sytuacją.

Nie ma tutaj żadnych reguł. Upadek gospodarczy- rosnąca bieda, bezrobocie, pauperyzacja społeczeństwa. Wzrost gospodarczy- człowiek nie umie określić granicy tego, czego by chciał mieć i także znajduje się w sytuacji beznadziejnej.

4. Samobójstwa fatalistyczne. Popełniane są przez osoby, które określają swoją sytuację jako sytuację bez wyjścia. Mogą to być samobójstwa osób nieuleczalnie chorych, byłych więźniów systemów totalitarnych, które poddawane były torturom. Do tej kategorii zalicza się również zbiorowe samobójstwa popełniane przez członków niektórych sekt, ale samobójstwa zbiorowe niektórych sekt zawierają elementy altruistyczne, a więc zaliczenie do tej kategorii nie musi być jednoznaczne. Niekiedy dramatyczne samobójstwa członków sekt są wyrazem przywiązania do przywódcy i robi się coś, co on nakazuje, co jest ucieczką przed „czymś”. Czasami jednak zachowania są irracjonalne, ponieważ sekcie nic nie zagrażało. Okazuje się, że ofiary były przymuszane do samobójstwa.(W tych czynach zawierają się cechy samobójstw anomijnych i fatalistycznych)

Klasyfikacja wg. SZAWARSKIEGO

1. Samobójstwo ewidentne to świadome i dobrowolne spowodowanie własnej śmierci, ale wyłącznie ze względu na własną osobę (Aby zachować szacunek do samego siebie)

2. Samobójstwo dla dobra innych uczynione z poczucia z obowiązku. Samobójstwo jest jedyną droga do osiągnięcia celu.

3. Samobójstwo, które jest warunkiem uratowania innego człowieka. Względy moralne są najważniejsze. Człowiek wybiera własną śmierć, żeby ratować kogoś innego.

4. Samobójstwo popełnione w obliczu nieodwołalnego zagrożenia śmiercią. (Nieuleczalna choroba, tortury)

5. Samobójstwo, którego przyczyną jest wierność i przywiązanie oraz wyrzeczenie się siebie dla innego człowieka.

6. Samobójstwo jako akt protestu politycznego.

7. Samobójstwo z pobudek patriotycznych.

8. Samobójstwo jako skutek choroby psychicznej.

(W literaturze spotyka się jeszcze określenia samobójstw zbiorowych, emocjonalnych i symbolicznych-wynik choroby psychicznej)

Klasyfikacja z punktu widzenia etyki chrześcijańskiej.

I. Samobójstwo bezpośrednie. Jest ono przez Kościół niedopuszczalne, ponieważ jest to świadome i dobrowolne pozbawienie się życia. Zadanie sobie śmierci jest celem działania człowieka.

A. Ze względu na sposób zachowania samobójcy:

- czynne- to dokonany zamach (z użyciem broni palnej, trucizna, broń palna). Forma, która musi być wyraźnie przedsięwzięta przez dana osobę.

- bierna- zaniechanie. Dana osoba podejmuje głodówkę, odmawia poddania się procedurze medycznej, która przedłużyłaby życie. (Eutanazja jest wykluczona)

B. Ze względu na cel.

1. Samobójstwo z rezygnacji. Osoba chce uwolnić się od cierpienia (obojętnie czy moralne, czy fizyczne)

2. Samobójstwo z poświęcenia. Jest czynione dla jakiegoś celu. (Według etyki chrześcijańskiej nawet gdy cel jest pozytywny, to droga do niego jest negatywna, czyli dyskwalifikuje się pozytywność tego celu.)

II. Samobójstwa pośrednie. Jest to samobójstwo, w którym śmierć nie jest bezpośrednim celem działania danej osoby. Jest ona jedynie pośrednią konsekwencją tego działania. (Nie chodzi o unicestwienie siebie, ale o życie innej osoby)

Wyróżniamy dwie postacie:

1. Ofiarowanie życia (miłość do ojczyzny)

2. Samobójstwo z narażeniem życia.

- narażenie się śmierć niechybną

- narażenie się na śmierć prawdopodobną

Spontaniczne ratowanie cudzego życia lub w wykonywaniu obowiązków.

Z wszystkich kategorii wyłącza się zachowania, które wynikają z wypełniania rozkazu lub działań wojennych.

Teoria Parsonsa.

Kontynuator koncepcji Mertona, który w swej egalitarnej teorii sukcesu przyjmuje dwa aspekty:

akceptacja lub odrzucenie

kulturowo określone cele i zinstytucjonalizowane środki osiągnięcia tych celów.

Parsons cele i środki zastąpił orientacją na obiekty i normy, oraz dodał trzecią płaszczyznę:

konformizm lub alienacja

obiekty i normy

aktywność i pasywność

Wg Mertona co to jest anomia.

Anomia (według Durkheima) - stan społeczeństwa, w którym różne funkcje nie są wzajemnie do siebie przystosowane; stan braku norm, który jest właściwością całej struktury społecznej; jest zjawiskie występującym okresowo w nowoczesnych społeczństwach; jest ona nieuchronna w przechodzeniu od społecznej solidarności mechanicznej do solidarności organicznej.

Elementy układu społecznego:

Układ społeczny

Struktura Struktura

społeczna kulturowa

układ klasowo - warstwowy

danego społeczeństwa cele, środki -

determinuje nasze możliwości jakie mamy metody, sposoby

osiągnąć działania

1) cele = środki - społeczeństwo

idealne, np.: Ameryka, Szwecja, cel

osiągany jest zgodnie z przepisami

2) cele > środki - społeczeństwo

anarchizujące, np.: Rosja, cele

ważniejsze są od środków, cel

uświęca środki

3) cele < środki - społeczeństwo

, np.: Chiny, Korea, Kuba

Gdy cele > środki lub cele < środki to wtedy mamy stan anomii - wynika on z rozbieżności między celami a środkami.

Typy przystosowania (adaptacji).

Typ:	Cele	Środki
Konformizm	+	+
Innowacja	+	-
Rytualizm	-	+
Wycofanie	-	-
Bunt	- lub +	- lub +

Konformizm - warunek stabilności i ciągłości społeczeństwa, najpowszechniejszy typ przystosowania.

Typy 2 - 5 będące dewiacjami, są symptomami anomii rozumianej jako sytuacja względnego braku norm.

Innowacja - typ dewiacji polegający na odrzuceniu uznanych środków przy akceptacji celów, do których środki te prowadzą. Jest to potężny czynnik rozwoju społecznego, zwłaszcza w dziedzinie ekonomicznej, jednocześnie źródło przestępczości, szczególnie w kulturach, gdzie sukces finansowy jest umieszczony wysoko w hierarchii akceptowanych celów. Wolne od innowacji są społeczeństwa równoważne i o silnie zaznaczonej strukturze klasowo - warstwowej. Omijanie prawa - polegające na wyszukiwaniu luk prawnych a nie oszukiwaniu go.

Rytualizm - odrzucenie lub dewaluacja uznanych celów i skierowanie aktywności na cele, które mogą lepiej zaspokoić aspiracje, przy jednoczesnym uporczywym trwaniu przy akceptowanych normach, choć w tej sytuacji tracą one swoją przydatność. Źródłem takiego zachowania jest lokalizacja społeczna - najważniejsza jest klasa średnia. Jest to ostoja praworządności i hamulec innowacji.

Wycofanie - odrzucenie zarówno kulturowo określonych celów, jak i zinstytucjonalizowanych środków do ich osiągania. Najrzadziej spotykany typ przystosowania wyobcowujący jednostki ze społeczeństwa (włóczędzy, alkoholicy, psychotycy, itp.). biorą się stąd, że nie dają sobie rady w społeczeństwie (wyrzutki).

Bunt - odrzucenie istniejącej struktury społecznej przy dążeniu do stworzenie nowej, w której mierniki sukcesu byłyby wyraźnie zmodyfikowane. Jest to jedyny grupowy typ przystosowania (powyższe są indywidualne). Buntują się dlatego, że mieli coś i to utracili, np.: górnicy, pielęgniarki. 2 typy fałszywego buntownika: 1. Renegat (Lepper) własne profity są najważniejsze, 2. Resentymentalista - podważa wszystkie niedostępne mu wartości, taka osoba zawsze będzie coś negowała (Lepper, Rokita).

Jaki wpływ ma anomia na typy przystosowania. (teoria Mertona)

Teoria anomii została stworzona przez Durkheima, a rozwinięta przez Mertona. Oznacza stan braku norm, który jest właściwością całej struktury społeczno - kulturalnej.

Według Mertona dwa elementy struktury społecznej wywierają określone naciski na jednostki:

kulturowo określone cele uporządkowane według pewnej hierarchii wartości, składające się na schemat układu aspiracji

zinstytucjonalizowane środki do osiągania tych celów - określające, regulujące i kontrolujące ich realizację, występujące w postaci norm.

Gdy istnieje rozbieżność między kulturowo ukształtowanymi celami społecznie wytyczonymi środkami ich realizacji może pojawiać się zjawisko dewiacji. Dewiacja w rozumieniu tej teorii to - indywidualny sposób przystosowania (rozumianego jako reakcja na warunki społeczne), sklasyfikowany na podstawie akceptacji lub odrzucenia dwóch kluczowych, w/w elementów struktury społecznej.

Model społeczeństwa konfliktowego. Gdzie występuje; czy jest realistyczny.

Składa się z wielu grup (różne cele i wartości); między tymi grupami występują silne konflikty o charakterze ekonomiczno-politycznym; pojawia się bardzo silnie zaznaczona walka o władzę; prawo nie chroni interesów społecznych, a chroni interesy rządzących; prawo więc nie jest powszechnie akceptowane; celem prawa jest ochrona osób rządzących przed działaniami innych struktur politycznych (by maksymalnie utrzymać władzę); przestępstwo i dewiacja są produktem systemu; naznaczeniu ulegają ci, którzy w danej chwili ulegają władzy; prawo jest narzędziem przymusu państwowego i ma na celu maksymalnie długie utrzymanie aktualnego stanu.

W tym społeczeństwie mieści się Polska.

Model społeczeństwa równowagi. Gdzie występuje; czy jest realistyczny.

SPOŁECZEŃSTWO RÓWNOWAGI ( KONSENSUALNE )

Jest to społeczeństwo o trwałej, stabilnej i dobrej organizacji. Prawo jest odbiciem zbiorowej woli obywateli, którzy zgadzają się ze sobą co do podstawowych wartości. Prawo chroni wszystkich obywateli, zapewnia utrzymanie porządku i hierarchii wartości. Przestępca jest to jednostka, która odrzuca elementy systemu (bądź ujawnia zaburzenia osobowościowe).

Funkcjonuje tu stabilny układ, nie ma gwałtownych zmian.

DEWIACJA występuje tu jako :

wskaźnik spoistości grupy

wyznacza jej granice

weryfikuje zasadność norm.

Podział dewiacji.

Dewiacja społeczna - każde zachowanie odbiegające od norm przyjętych w społeczeństwie:

negatywna - te zachowania, które stanowią niedopełnienie norm powinności np. norma prawna, religijna, dekalog

b) pozytywna - jest to przekroczenie norm z obszaru maksymalizmu moralnego np. honorowy krwiodawca, wolontariusz

Kryteria klasyfikacji dewiacji negatywnej:

kryterium normatywne - dewiacje negatywne - każde zachowanie przekraczające bądź niedopełniające obowiązujących w społeczeństwie norm moralnych, religijnych, prawnych i innych

kryterium normy prawnej - dewiacje negatywne - tylko to co narusza normy prawne (przestępstwo, wykroczenie)

kryterium oczekiwań społ. - dewiacje negatywne - każde zachowanie niezgodne z obowiązującymi normami, ale jednocześnie nieakceptowane przez społeczeństwo

kryterium reakcji społ. - dewiacje negatywne - wszystko to na co ludzie reagują negatywnie

Lemert wyróżnił cztery podstawowe typy dewiacji:

indywidualna - zależna od jednostkowych cech psychicznych i fizycznych człowieka

sytuacyjna - funkcja zderzenia sił otaczającej jednostkę sytuacji, zmuszającej ją do naruszania norm zinternalizowanych i przestrzeganych do tej pory

(podrodzaj sytuacyjnej) -kumulatywna - występuje wtedy, gdy warunki społeczne i kulturalne stwarzają podobne i powtarzające się sytuacje poszczególnym jednostkom, a wynikające stąd dewiacje obejmują znaczną część społeczeństwa

systematyczna - dewiacje sytuacyjne oraz kumulatywne na podstawie wspólnych racjonalizacji tworzą zorganizowaną dewiację. Jest to struktura o własnej organizacji społecznej.

Tworzenie się modelu naznaczania społecznego.

Jeśli dewiacja jest wynikiem reakcji społecznej, a społeczeństwo określa częstotliwość występowania i charakter dewiacji. Można stwierdzić, że to grupa społeczna tworzy dewiacje przez stanowienie reguł, których rezultatem złamania jest dewiacja. Z tego punktu widzenia dewiacja nie jest cechą czynu, który jednostka popełnia, ale raczej konsekwencją sankcji zastosowanych wobec winowajcy za to, że nie zastosował się do powszechnie uznanych norm. Dewiant jest tym, do którego ta etykieta została z powodzeniem przylepiona. Dewiacja jest to zachowanie, które ludzie tak nazwali.

Ogólne mechanizmy prowadzące do zaznaczania określonych czynów lub osób jako dewiacyjnych:

posługiwanie się stereotypami

retrospektywna interpretacja

negocjacje

wpisanie w rolę

Egalitarna teoria sukcesu.

głosi, że:

każdy człowiek ma równą szansę na sukces,

porażki powinny być tylko chwilowym potknięciem,

jeśli rezygnuje się z osiągnięcia sukcesu to ponosi się autentyczną porażkę i jest to wyłącznie osobista wina.

DEZORGANIZACJA SPOŁECZNA

Oznacza stan zakłócenia porządku społecznego, społecznej równowagi. Obejmuje takie zjawiska jak zmiana społeczna, nierównomierny rozwój kultury, nieprzystosowanie, dysharmonia, konflikt.

TEORIA R. FARISA

Dezorganizacja społeczna jest to zakłócenie interpersonalnych związków funkcjonalnych w stopniu, który uniemożliwia wykonywanie akceptowanych zadań grupy; charakterystyczne objawy to:

spadek autorytetu grup pierwotnych (rodziny itp.),

niedopełnianie funkcji rodzicielskich i innych,

zanikanie elementów sakralnych,

jednostka ma dążyć do sukcesu, liczy się siła przebicia,

pojawia się „wyścig szczurów”,

usprawiedliwianie własnego prawa do wolności, dążenie do tej wolności wszelkimi sposobami naruszając normy innych,

wzrost zachowań hedonistycznych, dbanie o uciechy i przyjemności własne,

bariery językowe, środowiskowe; tworzenie dzielnic elitarnych, klas majątkowych,

wzajemna nieufność, obłuda i fałsz,

wyjazdy młodych do innych państw, poszukiwanie ziemi obiecanej (towarzyszy temu niepokój),

wzrost przestępczości grup osób nieletnich, wzrost brutalności.

DEZORGANIZACJA PSYCHICZNA to popadanie w uzależnienia, demoralizacja, tendencje samobójcze, stresy...; przyczyną jest przekształcanie się grup homogenicznych w heterogeniczne;

grupa homogeniczna to grupa gdzie kazdej roli przypisany jest cel, status i sposób działania;

grupa heterogeniczna - w niej przypisuje się danej roli cel, ale nieokreślone są sposoby jego realizacji (jednostka ma możliwość działania na własną rękę).

1

---