KLASYCZNE KONCEPCJE EMOCJI
1. EMOCJE JAKO RODZAJ ZJAWISK ŚWIADOMYCH
INTROSPEKCJONIZM - analiza świadomości uwzględniająca wzajemne relacje pomiędzy uczuciami a innymi procesami psychicznymi, teza o ogromnej różnorodności i bogactwie uczuć. Uczucia mają czysto subiektywny i podmiotowy charakter w odróżnieniu od wrażeń i wyobrażeń.
WUNDT - uczucie jako odrębny jakościowo rodzaj zjawisk świadomych, które można opisać posługując się trzema wymiarami: przyjemność-przykrość, podniecenie-ukojenie, napięcie-ulga
ZIEHEN - uczucia jako cecha wrażeń
WITWICKI - oddzielny rodzaj wrażeń zmysłowych
KONCEPCJA JAMESA I LANGEGO - punktem wyjścia odróżnienie procesów przebiegających z udziałem i bez udziału zmian fizjologicznych. Emocje jako świadomość zmian cielesnych, specyficznych dla poszczególnych emocji.
UJĘCIE FENOMENOLOGICZNE - emocje jako świadome przeżycia pełne przedmiotowych treści.
SCHELER - dwie niezależne od siebie formy poznania: intelektualna i emocjonalna. Emocje jako forma poznania wartości
2. EMOCJE JAKO SPECYFICZNA REAKCJA FIZJOLOGICZNA
Emocje utożsamiane ze specyficznymi zmianami fizjologicznymi zachodzącymi w całym organizmie oraz zmianami w zachowaniu, pojawiającymi się w sytuacji emotogennej.
WATSON - emocja jako dziedziczny wzorzec reakcji, obejmujący zmiany zachodzące w całym organizmie, a w szczególności w układach wisceralnym i wydzielniczym. Podkreślał zarówno fizjologiczne, jak i ekspresyjne aspekty emocji. Trzy dziedziczne wzorce emocji - strach, gniew i miłość (?). Wzorce te podlegają procesom uczenia - rośnie zakres bodźców zdolnych do wywołania emocji.
CANNON i BARD - krytyka koncepcji Jamesa i Langego. Niezależność zmian cielesnych od emocji - takie same zmiany towarzyszą różnym stanom emocjonalnym, powstawanie reakcji emocjonalnych bez zmian cielesnych (eksperymenty). Koncepcja talamiczna - zmiany fizjologiczne i świadome odczuwanie emocji są od siebie niezależne i występują niemal w tym samym czasie.
LINDSLEY - rola układu limbicznego jako centrum kontrolującego ekspresje emocjonalne, zachowania motywacyjne i emocjonalne.
Pobudzenie leżące u podstaw emocji obserwowalne w trzech podsystemach: drogi korowe - myśli, obawy; drogi trzewiowe - układ autonomiczny; drogi somatomotoryczne - wyrazy mimiczne, aktywność motoryczna.
3. EMOCJE JAKO REGULATOR ZACHOWANIA
FREUD - celem życia zaspokojenie wrodzonych potrzeb, aktywność jest wywołana stanami napięcia - uaktywnienie instynktów. Emocje jako procesy powstałe wskutek wzbudzenia napięcia, prowadzące do poprzez zachowanie do redukcji napięć. Zachowanie człowieka jest w znacznej mierze motywowane nieświadomie.
McDOUGALL - głównym regulatorem zachowania są instynkty czyli złożone, wrodzone (ukształtowane w procesie ewolucji) czynności służące realizacji biologicznych celów. Każdemu towarzyszy szczególna jakość doświadczenia - emocja pierwotna. Emocje jako przejaw uaktywnienia instynktu, uwidoczniona w zmianach fizjologicznych. Pełnią funkcje energetyzujące i motywacyjne ukierunkowując zachowanie na osiągnięcie celów.
LEEPER - emocje jako podklasa procesów motywacyjnych dynamizujących zachowanie (TOMKINS). Słabe i umiarkowane emocje prowadzą do zachowań eksploracyjnych, wpływają na dokonywanie wyborów, rozwiązywanie problemów. Bardzo silne emocje przestają motywować i dezorganizują działanie człowieka (YERKES-DODSON).