Wojna siedmioletnia 1756-1763
Przyczyny wybuchu wojny
* rywalizacja austriacko-pruska w Europie; rywalizacja angielsko-francuska w koloniach, przede wszystkim na obszarze Ameryki Północnej
* w przededniu wybuchu wojny doszło do tak zwanego odwrócenia przymierzy: Francja sprzymierzyła się ze swoim tradycyjnym przeciwnikiem - Austrią, uznając, że większym dla niej zagrożeniem w Europie stały się Prusy; z kolei Prusy znalazły sojusznika w Anglii; Rosja rządzona przez carycę Elżbietę poparła monarchię habsburską
* bezpośrednią przyczyną wojny było zaatakowanie przez Anglików w roku 1755 floty francuskiej płynącej do Kanady, która była wówczas kolonią Francji; w efekcie tego incydentu 18 maja 1756 roku Francja wypowiedziała wojnę Anglii, uruchamiając w ten sposób mechanizm sojuszy
Przebieg wojny
* 30 sierpnia 1756 roku bez wypowiadania wojny Fryderyk II - czując się osaczony przez Francję, Austrię i Rosję - wtargnął do Saksonii, zajął Drezno i obległ króla saskiego Augusta III wraz z całą jego armią, liczącą 17 tys. żołnierzy, w twierdzy Pirna pod Dreznem; 16 października Pirna skapitulowała, a żołnierze sascy zostali przymusowo wcieleni do armii pruskiej
* podbój i bezwzględna eksploatacja Saksonii znacznie zwiększyły potencjał militarny Prus; w drezdeńskiej mennicy Fryderyk II zaczął bić fałszywe polskie monety, zalewając nimi Rzeczpospolitą, co mu dawało milionowe zyski
* na obszarze Rzeszy Niemieckiej tylko Hanower, Brunszwik i Hesja-Kassel poparły Prusy i Anglię; pozostałe państwa niemieckie opowiedziały się za Austrią
* plan rozbioru Prus: Austria miała odzyskać Śląsk, Rosja otrzymać Prusy Wschodnie, Szwecja - Pomorze, Saksonia - Magdeburg, Halle i Halberstadt, a Francja - posiadłości nadreńskie domu brandenburskiego; w odpowiedzi na ten plan Anglia przyznała Prusom znaczną pomoc finansową
“ In April 1758 the British government under William Pitt the Elder signed a new treaty with Prussia providing it with much-needed financial support, and on June 23 an Anglo-Hanoverian army defeated a much larger French force at Krefeld. Pitt realized the importance of the colonial theatres of the war and devoted most of Britain's military and naval efforts to achieving success against the French in India and, especially, North America.
* w roku 1757 wojska pruskie odnosiły sukcesy w Czechach; 18 czerwca 1757 roku doszło do przegranej Prusaków pod Kolinem, w konsekwencji czego utraciły one Saksonię; seria porażek pruskich na Śląsku; w roku 1758 Rosjanie opanowali Prusy Wschodnie; 12 sierpnia 1759 roku miała miejsce katastrofalna przegrana Prusaków z wojskami rosyjsko-austriackimi pod Kunowicami (Kunersdorf); w roku 1761 państwo pruskie stanęło na progu załamania
“ The principal theatre of war in the German states now quieted, but the fighting for empire continued overseas in the Americas, the West Indies, Africa, and India, with Britain winning some important victories. By late 1762 the end of the war was in sight. Austria saw nothing to be gained from continuing its struggle against Prussia without Russian support. France had no interest in further supporting a war over Silesia, and Britain came to similar conclusions about supporting Prussia. By the Franco-British Treaty of Paris (Feb. 10, 1763), Britain won North America and India and became the undisputed leader in overseas colonization. Five days later at the Treaty of Hubertusburg, Frederick maintained his possession of Silesia and confirmed Prussia's stature as a major European power.”
* 19 sierpnia 1759 roku francuska flota śródziemnomorska została rozbita przez Anglików w bitwie pod Lagos u wybrzeży Portugalii; francuską flotę atlantycką siły angielskie pokonały w bitwie koło Belle Isle 25 listopada 1759 roku; Anglicy zdobyli Montreal (wrzesień 1760 roku)
* 4 stycznia 1762 roku umarła caryca Elżbieta; jej następca Piotr III zerwał sojusz z Austrią i Francją oraz podpisał pokój z Prusami; Rosja udzieliła także Prusom wsparcia wojskowego, ratując je od nieuchronnej klęski; wydarzenia te określono jako cud domu brandenburskiego
Traktaty pokojowe
* 10 lutego 1763 roku podpisano w Paryżu traktat, w wyniku którego Francja utraciła na rzecz Anglii Kanadę i wschodnią część Luizjany (na wschód od Missisipi), zachodnią otrzymała Hiszpania; ponadto Anglia oddała Francji karaibskie wyspy Martynikę, Gwadelupę i Saint Lucia z
* 15 lutego 1763 roku w Hubertsburgu między Prusami a Austrią i Saksonią zawarto pokój, w myśl którego August III odzyskał zrujnowaną Saksonię, a Maria Teresa ostatecznie wyrzekła się Śląska
War of the Grand Alliance, 1688-97, war between France and a coalition of European powers, known as the League of Augsburg (and, after 1689, as the Grand Alliance). Louis XIV of France took advantage of the absence of Emperor Leopold I on a campaign against the Turks and of the promised support of James II of England to invade the empire and devastate the Palatinate. The revolution in England overthrew James, and William, prince of Orange, became William III of England. In an attempt to keep William from leading troops to the Continent, Louis supported a counterrevolution in Ireland but was frustrated at the battle of the Boyne (1690). The naval war, of which the first major battle was the French victory at Beachy Head , was practically ended by the English victory of La Hogue. On land, however, Louis and Vauban took Namur (1692); Marshal Luxembourg was victorious at Fleurus (1690) over the Dutch and at Steenkerke (1692) and Neerwinden (1693) over William III; and the duke of Savoy was defeated at Marsaglia by Catinat (1693), while another French army entered Catalonia. The exhaustion of the belligerents and the defection of Savoy from the Grand Alliance (1696) finally led to the Treaty of Ryswick.
Its signers were France on one side and England, Spain, and the Netherlands on the other. It was a setback for Louis XIV, who kept Strasbourg but lost most other conquests made after 1679. Commercial concessions were granted the Dutch, the independence of Savoy was recognized, and William III was acknowledged king of England.
John Churchill, 1st Duke of Marlborough (1650 -1722) was an English soldier and statesman whose career spanned the reigns of five monarchs through the late 17th and early 18th centuries. Honoured for his services at William's coronation with the earldom of Marlborough (pronounced /'mɔ:l bəɹə/), he served with further distinction in the early years of the Nine Years' War. It was not until the accession of Queen Anne in 1702 that Marlborough reached the zenith of his powers and secured his fame and fortune. Becoming de facto leader of Allied forces during the War of the Spanish Succession, his victories on the fields of Blenheim [The French lost Bavaria](1704), Ramillies (1706), Oudenarde [The French driven within their borders](1708), and Malplaquet (1709), ensured his place in history as one of Europe's great generals.