F. Nietzsche „Z genealogii moralności”
Rozprawa pierwsza „ Dobre i złe”
Nietzschego charakteryzuje tu postawa Kaliklesa z Platońskiego Gorgiasza, głosi on(Nietzsche), że nie istnieje jedna moralność i po kolei odrzuca wszystkie tradycje moralne.
N. podejmuje się tu jednak krytyki moralności, ustanawia podział na panów i niewolników.
Pan ustanawia sam wartości, natomiast u niewolnika dochodzi do przewartościowania wartości, doznaje on niemocy i poprzez resentyment ustanawia własne.
N. analizuje etymologię słowa „dobry”, mówi on, że przymiotnik ten źródłowo związany jest z pojęciem „szlachetny, dostojny”. Zestawia też sobie 2 przeciwstawne wartości:
dobry- lichy ( schlecht)
dobry- zły ( böse)
(podkreśla, ze „Poza dobrem i złem”, nie znaczy „Poza dobrem i lichem”)
Człowiek dostojny pojęcie "dobry" tworzy od siebie, pojawia się ono niejako samoistnie, jakby z góry . Z tego poziomu tworzy dopiero pojęcie "lichy, zły". Zatem "lichy" jest jakby produktem ubocznym (poprzez negację "dobrego") pojęci "dobry", jest jego uzupełnieniem. Natomiast człowiek resentymentu tworzy własne pojęcie "dobra". Wychodzi on od siebie, od swej niemocy, spogląda na człowieka dostojnego, na jego siłę, na jego moc i oddziela potęgę od przejawów potęgi. Wpada w błąd; i na błędzie tym buduje swą aksjologię: potęga, siła brana jest jako coś złego.
Kiedyś na świecie panowała rasa(?) panów, Nietzsche nawiązuje tu do podziału wieków, który zaproponował Hezjod. Byli oni dostojni, czyli dobrzy i sami byli w stanie ustanawiać wartości moralne. ( w mocy ponów leży określenie tego co dobre, a co złe)
Jednak „wraz ze zjawieniem się Żydów zaczyna się bunt niewolników na polu moralności”. Niewolnicy nie mają w sobie wystarczającej siły, aby ustanawiać wartości, cechuje ich resentyment wobec panów. Bunt niewolników na polu moralności objawia się w tym, że resentyment staje się twórczy i płodzi wartości, są to jednak wartości niewolników, przewartościowane, nie są to „prawdziwe wartości”, w tym co ustanowili niewolnicy objawia się ich niemoc i resentyment wobec Panów. A niemoc rodzi nienawiść. Niewolnik ustanawia wartości, ponieważ się boi.
Przykłady wartości sformułowanych przez niewolników:
Niemożność zemsty= niechcenie zemsty= przebaczenie
Roztropność
Współczucie - obrona własna
Miłośc bliźniego- egoizm
Pod koniec rozdziału Nietzsche zachęca do studiów nad HISTORIĄ MORALNOŚCI, należy analizować prowadząc badania etymologiczne. N. postuluje w tym udział filozofów i medyków(?), filozof powinien rozwiązać problem wartości, ma ustanawiać ich stopnie
Ważne hasła:
antyradycjonalizm
resentyment
przewartościowanie wartości