Instruktaż stanowiskowy elektryka a zagadnienia warunków miejsca pracy i zagrożenia

Praca elektryka polegająca na konserwacji, naprawie i instalowaniu sieci, maszyn i urządzeń elektrycznych stwarza duże niebezpieczeństwo zarówno dla osoby wykonującej taką pracę, jak i dla osób znajdujących się w jego bezpośrednim otoczeniu. Dlatego tak ważne jest prawidłowe przeszkolenie stanowiskowe tego pracownika.Miejcie na uwadze, że urządzenia i instalacje elektryczne zlokalizowane w różnych punktach budowli i obiektów powodują, iż miejsce pracy elektryka wyznaczone jest miejscem wykonania zadania konserwacji, naprawy lub usunięcia usterki elementu układu zasilania. Związane jest to z przemieszczaniem się pracownika do miejsca pracy pieszo, z wykorzystaniem jednośladów lub samochodów.

Konieczne staje się, więc wyszczególnienie zidentyfikowanych zagrożeń, z którymi wykonujący czynności elektryka pracownik może się spotkać.
Do klasycznych zagrożeń dla elektryków należą:

• porażenie prądem elektrycznym,

• poparzenia łukiem elektrycznym,

• pożar lub wybuch wywołany na skutek zwarcia w instalacjach elektrycznych,

• praca na wysokości,

• zdarzenia urazowe z narzędziami i przyrządami, elementami wystającymi lub ostrymi,

• zdarzenia w ciągach komunikacyjnych (np. na schodach, w przejściach, dojściach do miejsca pracy),

• śliskie powierzchnie,

• gorące powierzchnie,

• obciążenie psychiczne,

• ograniczone przestrzenie,

• obciążenie fizyczne.

Zatem cechą charakterystyczną stanowiska pracy elektryka jest dynamika położenia pracownika, zależna od rodzaju i miejsca czynności, ale również duże obciążenia psychiczne powodowane w wielu przypadkach okolicznościami szybkiego oraz skutecznego usunięcia usterki i podania napięcia zasilającego odbiorcę lub odbiorców.

Zwrócić należy uwagę, na urządzenia techniczne znajdują się w określonym środowisku, które na nie oddziaływuje. Czynniki środowiska mogą oddziaływać na pracowników i urządzenia negatywnie, co określamy jako narażenie środowiskowe. Środowisko pracy elektryka można określić jako zespół czynników fizycznych, organizacyjnych i innych występujących w pomieszczeniach lub na wolnym powietrzu, gdzie dane urządzenie lub wycinek instalacji się znajduje lub może się znajdować długotrwale lub przejściowo.

Pamiętajcie, że urządzenia elektryczne i instalacje powinny być odporne na działanie środowiska, sprawne i nie powinny zagrażać otaczającemu środowisku, a przede wszystkim ludziom. Nie powinny one powodować powstania niebezpieczeństwa porażeń prądem elektrycznym, pożarów lub wybuchów.

Elektryk zatrudniony w zakładzie pracy powinien bezwzględnie zapoznać się z

• aktualnym stanem instalacji elektrycznej w obiekcie (zakładzie pracy lub na jego terenie), urządzeniami,

• zastosowanym systemem ochrony przeciwpożarowej,

• rodzajami zabezpieczeń.

Powoduje to konieczność dogłębnej analizy dokumentacji technicznej tych urządzeń i instalacji, a także dokumentów urządzeń pracujących. Założyć należy, iż pracodawca wyposażył urządzenia w niezbędne instrukcje obsługi i bhp, które są dostępne każdemu pracownikowi.

Charakter czynności wykonywanych przez elektryka decyduje o konieczności znajomości układu elektrycznego, sposobu zasilania, zastosowanej ochrony przeciwporażeniowej, wykonania instalacji, zabezpieczeń i szeregu innych parametrów technicznych zastosowanych w zakładzie pracy.

Jerzy Kaczmarek
główny specjalista ds. bhp

Czy piekarz musi mieć dodatkowe uprawnienia kwalifikacyjne?

Podstawowym wyposażeniem każdej piekarni są piece piekarskie. Jako urządzenia energetyczne podlegają przepisom prawa regulującym zasady bezpiecznej eksploatacji wydanym na podstawie ustawy z 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. nr 89, poz. 625 z późn. zm.).Wymagania w zakresie kwalifikacji osób zatrudnianych przy eksploatacji urządzeń energetycznych określa rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. nr 89, poz. 828 z późn. zm.).

Piece piekarskie
Piekarskie piece elektryczne, gazowe i opalane paliwami stałymi (np. węglem), na podstawie załącznika nr 1 do powyższego rozporządzenia, kwalifikuje się jako: urządzenia elektrotermiczne - grupa 1 pkt 3, piece przemysłowe o mocy powyżej 50 kW - grupa 2 pkt 9, przemysłowe odbiorniki paliw gazowych o mocy powyżej 50 kW - grupa 3 pkt 8.

Kwalifikacje pracowników
Eksploatacja pieców piekarskich (a także innych urządzeń) zaliczonych do tych grup wymaga posiadania odpowiednich kwalifikacji przez wszystkie osoby w niej uczestniczące i zatrudnione w nadzorze w tym zakresie.

Kwalifikacje te obejmują 2 kategorie. Mianowicie:

1. eksploatacji - praca na stanowiskach obejmujących:

• obsługę,

• konserwację,

• remonty,

• montaż,

• czynności kontrolno-pomiarowe;

dozoru - praca na stanowiskach pracy osób kierujących czynnościami pracowników prowadzących prace określone w pkt 1 i pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci.

Eksploatacja urządzenia
Przypominamy Wam, że eksploatacja urządzenia to zespół czynności:

• mających wpływ na zmianę (regulacja) parametrów pracy urządzenia z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i ochrony środowiska (obsługa),

• utrzymujących i zabezpieczających należyty stan techniczny urządzenia (konserwacja),

• związanych z usuwaniem usterek, uszkodzeń i z planowymi naprawami urządzenia (remont),

• związanych z instalowaniem i pierwszym uruchomieniem urządzenia (montaż),

• niezbędnych do oceny stanu technicznego, parametrów eksploatacyjnych, jakości regulacji i sprawności energetycznej, obejmujących kontrole oraz pomiary urządzenia (czynności kontrolno-pomiarowe).

Uwaga!
Do czynności składających się na eksploatację urządzenia nie zalicza się włączania i wyłączania pieca (np. przez naciskanie przycisków sterujących), gdyż czynności te nie mają wpływu na zmianę założonych parametrów pracy urządzenia (np. temperatury, czasu pieczenia itp.). Stąd nie jest konieczne wymaganie posiadania udokumentowanych kwalifikacji od osoby wykonującej wyłącznie tę czynność - na przykład piekarza - zgodnie z instrukcją obsługi urządzenia.

Analogiczne stanowisko w tej kwestii wynika z pisma DE-5-6-II/06 L.dz. 1854/w2006 Departamentu Energetyki Ministerstwa Gospodarki.

Zwróćcie także uwagę na fakt, że nie jest wymagane potwierdzanie posiadania kwalifikacji w zakresie obsługi urządzeń i instalacji u tych użytkowników, którzy eksploatują:

• urządzenia elektryczne o napięciu nie wyższym niż 1 kV i mocy znamionowej nie wyższej niż 20 kW, jeżeli w dokumentacji urządzenia określono zasady jego obsługi,

• rządzenia i instalacje cieplne o mocy zainstalowanej nie wyższej niż 50 kW.

Józef M. Boguszewski
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesów przemysłowych, ekspert
z zakresu oceny ryzyka zawodowego
i systemów zarządzania bezpieczeństwem

Dodatek za tzw. pracę pod ruchem

Tak zwana praca pod ruchem to praca wykonywana w pasie drogowym. Pas drogowy to wydzielony pas terenu, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów i ruchu pieszych wraz z leżącymi w jego ciągu obiektami inżynierskimi, placami, zatokami postojowymi oraz znajdującymi się w wydzielonym pasie terenu chodnikami, ścieżkami rowerowymi, drogami zbiorczymi, drzewami i krzewami, a także urządzeniami technicznymi związanymi z prowadzeniem oraz zabezpieczeniem ruchu.

Pas drogowy obejmuje między innymi następujące obiekty inżynierskie:

• jezdnię,

• pobocze,

• przydrożne rowy,

• skarpy.

Tak zwana praca pod ruchem
Tak zwana praca pod ruchem ma miejsce w sytuacji, gdy wykonuje się ją bez zatrzymywania ruchu pojazdów lub skierowania go objazdem.

Uwaga!
Pobocze drogi znajduje się w pasie drogowym, w związku z tym praca realizowana na poboczu drogi bez zatrzymywania ruchu pojazdów jest tzw. pracą pod ruchem.

Dodatek dla pracowników
Obecnie obowiązujące przepisy związane w zakresie ochrony pracy nie przewidują wypłacania pracownikom dodatków za występowanie czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia.

Pracodawca nie ma wobec tego obowiązku płacenia pracownikom dodatków wynikających z warunków pracy, w tym za tzw. pracę pod ruchem. Praca taka powinna być tak zorganizowana, aby istniejące zagrożenia wyeliminować lub, jeżeli jest to niemożliwe, zabezpieczyć przed nimi pracowników.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp,
specjalista ds. ochrony ppoż. w firmie
doradztwa z zakresu prawa i ochrony pracy
SEKA S.A.

Minimalna temperatura w biurze zimą

Obowiązek pracodawcy zapewnienia pracownikom w miejscu pracy odpowiedniej temperatury ma charakter bezwzględny i tylko względy technologiczne mogą usprawiedliwiać wyjątki w tym zakresie. Nie ma tu znaczenia ani pora roku, ani sytuacja ekonomiczna pracodawcy.

W godzinach pracy należy zapewnić odpowiednią temperaturę we wszystkich pomieszczeniach pracy w budynku. Temperatura w pomieszczeniach pracy powinna być na tyle komfortowa, aby zbędne było stosowanie specjalnej odzieży.

Środowisko termiczne pracy
Pracodawca jest zobowiązany zapewniać pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywania prac i liczby zatrudnionych osób oraz zapewnić odpowiednią temperaturę, czyli środowisko termiczne pracy.

Środowisko termiczne pracy to inaczej warunki cieplne miejsca pracy człowieka. Jest ono ważnym czynnikiem wpływającym na samopoczucie, zdrowie i wydajność pracy pracownika, jak również bezpieczeństwo i higienę pracy.

Podstawa prawna
Przepisy bhp w zakładach pracy, dotyczące w szczególności:

• obiektów budowlanych,

• pomieszczeń pracy,

• procesów pracy,

• pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych,

znajdziecie w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650).

Uwaga!
W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania), nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. Natomiast w pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych, temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K) - § 30 powyższego rozporządzenia.

Orzecznictwo
Warto w tym miejscu również przytoczyć wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 20 września 2001 r., w którym sąd ten stwierdził, że "odstąpienie przez pracodawcę od wykonania obowiązku zapewnienia pracownikom odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach pracy może być usprawiedliwione względami technologicznymi, a nie jego sytuacją ekonomiczną" (SA/Bk 75/01, Pr.Pracy 2002/3/35).

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż
- Ośrodek Szkolenia, Doradztwa i Usług

Jakie szkolenia bhp dla brygadzistów?

Całokształt spraw związanych ze szkoleniem bhp reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). Zgodnie z tym rozporządzeniem, osoba będąca na stanowisku brygadzisty ma obowiązek odbyć następujące szkolenia w dziedzinie bhp:

1. szkolenie wstępne ogólne (instruktaż ogólny), które odbywają przed dopuszczeniem do wykonywania pracy nowo zatrudnieni pracownicy, studenci odbywający u pracodawcy praktykę studencką oraz uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu (§ 10 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego),

2. szkolenie okresowe, które odbywają m.in. osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści (§ 14 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Pamiętajcie, że szkolenie okresowe powinno być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 5 lat, a pierwsze szkolenie dla tej grupy pracowniczej przeprowadza się w okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku. Zgodnie z ramowym programem szkolenie to trwa minimum 16 godzin.

Będąc osobą kierującą pracownikami brygadzista może być wyznaczony do prowadzenia szkolenia wstępnego na stanowisku pracy (instruktażu stanowiskowego). Od osób prowadzących taki instruktaż wymagane jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji i doświadczenia zawodowego oraz przeszkolenia w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Ramowy program szkolenia okresowego przewiduje dla tych osób 2-godzinne omówienie zagadnienia "Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (z uwzględnieniem metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego) oraz kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników w procesie pracy". Jednak w ocenie wielu specjalistów czas przeznaczony na przeprowadzenie tego fragmentu szkolenia okresowego jest niewystarczający. Chcąc być dobrze przygotowanym do prowadzenia instruktażu stanowiskowego należałoby odbyć dodatkowe szkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu.

Kazimierz Żurawski
główny specjalista ds. bhp,
dyrektor ds. nadzoru w firmie doradztwa
z zakresu prawa i ochrony pracy SEKA S.A.

Czy pracownikom administracyjno--biurowym należy się deputat w postaci herbaty?

Deputat to określenie niezdefiniowane w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy. Z żadnego przepisu bhp nie wynika konieczność świadczenia deputatu w postaci herbaty.

Obowiązek pracodawcy
Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych (art. 232 Kodeksu pracy).

Praca w warunkach szczególnie uciążliwych
Trudno określić warunki pracy pracownika administracyjno-
-biurowego jako szczególnie uciążliwe. Ze sposobu wykonywania pracy przez tę grupę pracowników wynika, że są one uciążliwe, ale określenie "szczególnie uciążliwe" w zasadzie nie może mieć tu zastosowania.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp,
specjalista ds. ochrony ppoż. w firmie
doradztwa z zakresu prawa i ochrony pracy
SEKA S.A.

Czy szczepienia ochronne - np. przeciwko grypie - powinien finansować pracodawca?

Szczepienie pracowników przeciwko grypie to sposób na uniknięcie choroby i zwolnień lekarskich w okresach nasilenia grypy. Efektem takiego postępowania pracodawcy może być zapewnienie rytmiczności funkcjonowania zakładu pracy.

Podstawa prawna
W celu zapobiegania szerzeniu się chorób zakaźnych u osób pracujących, narażonych na działanie czynników biologicznych, przeprowadza się, po uzyskaniu ich zgody, szczepienia ochronne wskazane na danym stanowisku pracy (art. 17 ustawy z 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach - Dz.U. nr 126, poz. 1384 z późn. zm.).

Przepisem wykonawczym w tym zakresie jest rozporządzenie Ministra Zdrowia z 28 listopada 2005 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach (Dz.U. nr 250, poz. 2113). W załączniku do tego rozporządzenia nie określono stanowisk pracy, na jakich wskazane jest szczepienie przeciwko grypie.

W związku z powyższym pracodawca nie ma obowiązku finansowania szczepień przeciwko grypie, jednak po konsultacji ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników (na podstawie art. 23711a Kodeksu pracy) może takie przedsięwzięcie sfinansować. Znane są liczne przykłady takich działań ze strony pracodawców.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp,
specjalista ds. ochrony ppoż. w firmie
doradztwa z zakresu prawa i ochrony pracy
SEKA S.A.

Praca w kontakcie z alkoholami - bhp i ppoż.

Alkohole to ciecze palne, o różnej klasie toksyczności i różnej reaktywności, często o silnym działaniu drażniącym. Prace z nimi wymagają dopełnienia określonych procedur. Szczegółowe wymagania bhp i ppoż. w zakresie pracy z alkoholami regulują m.in. przepisy:

• Kodeksu pracy (art. 221),

• rozporządzenia Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2005 r. nr 11, poz. 86),

• rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 23 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu spirytusowego (Dz.U. nr 285, poz. 2865),

• rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz.U. nr 10, poz. 1004 z późn. zm.),

• rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80, poz. 563).

Uwaga!
Z uwagi na swoje właściwości alkohole zaliczają się do niebezpiecznych substancji chemicznych.

Ocena ryzyka zawodowego
Pracodawca, u którego w środowisku pracy występuje czynnik chemiczny stwarzający zagrożenie, jest zobowiązany do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez ten czynnik.

W ocenie tej pracodawca musi uwzględnić:  niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego, otrzymane od dostawcy informacje dotyczące zagrożenia czynnikiem chemicznym i zaleceń jego bezpiecznego stosowania, w szczególności zawarte w karcie charakterystyki,  rodzaj, poziom i czas trwania narażenia,  wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy, jeżeli zostały ustalone,  efekty działań zapobiegawczych,  wyniki oceny stanu zdrowia pracowników, jeżeli została przeprowadzona, warunki pracy przy użytkowaniu czynników chemicznych, z uwzględnieniem ilości tych czynników.

Jak eliminować lub ograniczać ryzyko zawodowe?
Ryzyko zawodowe wynikające z pracy z czynnikiem chemicznym stwarzającym zagrożenie należy eliminować lub ograniczać do minimum zgodnie przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650).

Dokonać tego można w szczególności przez:

• właściwe zaprojektowanie i organizację pracy w miejscu pracy,

• dostarczenie odpowiedniego wyposażenia dla prac z czynnikami chemicznymi i stosowanie procedur utrzymania ruchu, które zapewniają ochronę zdrowia oraz bezpieczeństwo pracowników w miejscu pracy,

• zmniejszanie do minimum liczby pracowników narażonych lub którzy mogą być narażeni na czynniki chemiczne w miejscu pracy,

• zmniejszanie do minimum czasu i poziomu narażenia na czynnik chemiczny,

• odpowiednią higienę miejsca pracy,

• zmniejszanie do minimum ilości czynnika chemicznego wymaganego w procesie pracy,

• stosowanie właściwych procedur pracy, w tym procedur lub instrukcji bezpiecznego obchodzenia się z czynnikiem chemicznym stwarzającym zagrożenie i odpadami zawierającymi taki czynnik oraz procedur ich przechowywania i transportu w miejscu pracy,

• właściwe stosowanie urządzeń i sprzętu w pracach z czynnikiem chemicznym, zapewniające bezpieczeństwo oraz ochronę zdrowia pracowników.

Natomiast działania techniczne lub organizacyjne powinny w szczególności zmierzać tu do: zapobieżenia obecności w miejscu pracy substancji palnych w stężeniu stwarzającym zagrożenie lub substancji chemicznie niestabilnych, w ilościach stwarzających zagrożenie pożarem bądź wybuchem, usunięcia źródeł zapłonu, które mogą spowodować pożar lub wybuch, i wyeliminowania warunków, które mogą powodować, że substancje chemicznie niestabilne mogą wywołać szkodliwe skutki fizyczne, ograniczenia skutków dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w przypadku pożaru lub wybuchu substancji palnych, substancji chemicznie niestabilnych bądź ich mieszanin.

Uwaga! Najważniejszym źródłem informacji o zagrożeniach związanych ze stosowaniem konkretnej substancji lub preparatu niebezpiecznego i dotyczących ich bezpiecznego stosowania jest karta charakterystyki danej substancji lub preparatu.

Grażyna Jarosiewicz
główny specjalista
w Departamencie Warunków Pracy
Głównego Inspektoratu Pracy
Państwowej Inspekcji Pracy

Odzież i obuwie robocze - rola pracodawcy

Pracodawca:

• ustala rodzaje odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach pracy występujących w firmie jest niezbędne,

• określa przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego

(art. 2378 § 1 Kodeksu pracy, dalej: kp).

Uwaga!
Przy ustalaniu rodzajów odzieży i obuwia roboczego pracodawca powinien przede wszystkim pamiętać, że odzież ta i obuwie powinny być przydzielane pracownikom wykonującym prace, przy których:

• odzież własna pracownika może ulec:

• zniszczeniu,

• znacznemu zabrudzeniu;

• występują określone wymagania:

• technologiczne,

• sanitarne,

• bezpieczeństwa i higieny pracy;

• przyjęte w firmie okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego powinny być uzależnione od charakteru i warunków pracy na określonych stanowiskach pracy oraz związanych z nimi:

• stopnia brudzenia i niszczenia tej odzieży oraz obuwia,

• wymagań technologicznych, sanitarnych oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ocena dostosowania
Przed dokonaniem doboru odzieży i obuwia roboczego pracodawca powinien ocenić, czy odzież i obuwie, które zamierza zastosować, dostosowane są do warunków i charakteru pracy na stanowiskach pracy w firmie.

Dobór odzieży i obuwia roboczego a ocena ryzyka zawodowego
Dobór odzieży i obuwia roboczego powinien bazować na ocenie ryzyka zawodowego na stanowisku pracy.

Podstawowym warunkiem ich doboru jest identyfikacja zagrożeń istniejących na stanowisku pracy. Prawidłowa identyfikacja i ocena zagrożeń pozwoli określić poziom zagrożenia oraz właściwości, jakie powinny spełniać odzież i obuwie robocze, oraz dobrać taki rodzaj tej odzieży i obuwia, aby zapewniał on pracownikowi bezpieczeństwo i wygodę użytkowania przy wykonywaniu pracy.

Konsultacje z pracownikami
Podjęte przez pracodawcę działania dotyczące przydzielania pracownikom odzieży i obuwia roboczego powinny być skonsultowane z pracownikami lub ich przedstawicielami (art. 23711a kp).

Ustalenia te powinny być zawarte na piśmie. Najczęściej dokonywane są w formie zakładowej tabeli przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, stanowiącej załącznik do regulaminu pracy, a u pracodawców niemających obowiązku wprowadzania regulaminu pracy - odrębny dokument, np. sporządzony w formie zarządzenia wewnętrznego.

Uwaga!
Ostateczną decyzję w zakresie określenia rodzaju odzieży i obuwia roboczego stosowanego przez pracowników oraz okresów ich użytkowania zawsze podejmuje pracodawca. To na nim spoczywa odpowiedzialność za prawidłowy sposób doboru takiej odzieży i obuwia środków oraz zapewnienie, aby stosowana odzież i obuwie miały właściwości ochronne, jak również użytkowe przez cały okres ich użytkowania.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Jak zorganizować szkolenie bhp
- jaką formę szkolenia wybrać?

Przygotowując szkolenia w dziedzinie bhp, powinniście zadbać o ich właściwy przebieg przez:

• stosowanie szczegółowego programu szkolenia, adekwatnego do grupy zawodowej oraz rodzaju i sposobu wykonywania pracy;

• zapewnienie odpowiednich warunków szkolenia w postaci:

• sali wykładowej lub innego miejsca szkolenia zapewniającego komfort jego odbywania. Pamiętajcie, że miejsce, w którym odbywa się nauka wpływa na samopoczucie uczestników szkolenia oraz efekty szkoleniowe. Nie zapewnienie odpowiednich warunków w sali, w której prowadzicie zajęcia (np. właściwego oświetlenia, wentylacji, ogrzewania, stołów przy, których siedzą szkoleni) może Was  zdyskredytować, w szczególności podczas omawiania zagadnień dotyczących prawidłowego i zgodnego z przepisami oświetlenia, wentylacji, temperatury pomieszczeń pracy itp.,

• środków dydaktycznych, możliwie najnowocześniejszych - unikajcie prowadzenia szkolenia, podczas którego np. przez 8 godzin prowadzony jest wykład, często po prostu w formie czytania szkolonym treści, z jakimi się ich zapoznaje,

• sformułowania odpowiednich pytań sprawdzających na egzamin po zakończeniu szkolenia, po którym będziecie mieli pewność, że pracownicy mają dostateczną znajomość przepisów i zasad bhp;

• zrealizowanie zaplanowanej tematyki bez skracania zajęć szkoleniowych.

O wszystkie te elementy powinniście zadbać w trakcie planowania i organizowania szkolenia. Pozwoli to Wam zrealizować założone cele szkolenia.

Podstawa prawna
Pamiętajcie, że ogólne wymogi odnośnie sposobu organizacji szkoleń bhp zawiera rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Analizując formy szkolenia proponowane w załączniku do rozporządzenia szkoleniowego, dochodzimy do wniosku, że tylko w odniesieniu do szkolenia okresowego dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych jedyną zalecaną formą tego szkolenia jest instruktaż. Pozostałe szkolenia można realizować za pomocą kilku różnych form. Zatem jaką formę wybrać?

Samokształcenie kierowane
Coraz bardziej popularną formą szkolenia okresowego jest samokształcenie kierowane. Szkoleni otrzymują z odpowiednim wyprzedzeniem materiały (np. skrypty, teksty przepisów prawnych, zestawy pytań kontrolnych), następnie prowadzone jest szkolenie w formie kursu (seminarium) z udziałem wszystkich szkolonych.
Celem tego kursu (seminarium) jest wyjaśnienie i ujednolicenie poglądów na temat przepisów. Pamiętajcie, że w przypadku stosowania tej formy szkolenia szczególna uwaga musi być zwrócona przez organizatora szkolenia na zmiany w przepisach prawnych, ich wyjaśnienie i podanie sposobu rozwiązania konkretnych sytuacji w zakładzie pracy.

E-learning
Pojawiło się także nowe pojęcie "e-learning", to jednak nic innego, jak samokształcenie kierowane z użyciem Internetu jako środka przekazu wiedzy. Słuchacz otrzymuje materiały do zapoznania się, a po pewnym czasie problemy (zagadnienia) lub konkretne pytania, na które powinien udzielić odpowiedzi po opanowaniu materiału szkoleniowego. Podobnie jak w samokształceniu kierowanym, również w formie e-learningu, konieczne jest spotkanie wykładowcy ze słuchaczami w celu wyjaśnienia wątpliwości, jakie mogą pojawić się po zapoznaniu z materiałami oraz zmianami w przepisach prawnych i zakładowych.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA S.A.

Outsourcing a sprawy bhp

Outsourcing to zlecanie wyspecjalizowanym podmiotom zewnętrznym procesów niezbędnych w celu funkcjonowania własnego przedsiębiorstwa, które mogą zostać przez nie zrealizowane taniej i efektywniej, niż byłoby to możliwe we własnym zakresie.Zastosowanie outsourcingu
Zwykle outsourcing dotyczy zadań pomocniczych, niezwiązanych bezpośrednio z uzyskiwaniem dochodu przez firmę, na przykład usług:

• ochroniarskich,

• prawniczych,

• informatycznych,

• dotyczących utrzymania czystości (tzw. serwisów sprzątających).

Uwaga!
W ramach outsourcingu dana firma zleca wykonywanie określonych zadań innej firmie, która realizuje je przez własnych pracowników.

Pracownicy ci wykonują pracę w miejscu wskazanym przez pracodawcę - na terenie innego zakładu pracy - i to na ich pracodawcy spoczywa niezależny od miejsca wykonywania pracy obowiązek zapewnienia im bezpiecznych oraz higienicznych jej warunków (art. 15 i 207 § 2 Kodeksu pracy, dalej: kp).

Współdziałanie między pracodawcami
Outsourcing może powodować, że w tym samym miejscu będą wykonywać pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców. Wówczas, aby wyeliminować ewentualne zagrożenia, jakie (choćby niechcący) jedni pracownicy mogą sprowadzić na drugich, powstaje konieczność współdziałania między pracodawcami i ustalenia procedur postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń zdrowia lub życia pracowników.

W ramach takiego współdziałania powinny zastać określone między innymi zasady:

• informowania w przypadkach zagrożeń,

• udzielania pierwszej pomocy,

• likwidowania skutków niebezpiecznych zdarzeń.

Wspomniane zasady współdziałania pracodawcy powinni określić w porozumieniu zawartym między sobą w tym celu.

Koordynator bhp
Ponadto gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców (podwykonawców), pracodawcy ci mają obowiązek wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu oraz ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń zdrowia lub życia pracowników (art. 208 kp). Przy czym nadal każdy z pracodawców odpowiada za bezpieczeństwo i higienę pracy swoich pracowników!

Prawa koordynatora bhp
Koordynator bhp może mieć na przykład na budowie prawo:

• kontroli pracowników świadczących pracę na budowie,

• wydawania poleceń w zakresie poprawy warunków pracy oraz przestrzegania przepisów
  i zasad bhp,

• kontrolowania stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,

• występowania do poszczególnych pracodawców (podwykonawców) z zaleceniem usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i uchybień w zakresie bhp,

• niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub urządzenia w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia albo zdrowia pracownika bądź innej osoby,

• niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracach wzbronionych.

Uwaga!
Koordynator bhp sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu przez różnych pracodawców (podwykonawców), a jego prawa oraz obowiązki powinny być określone w porozumieniu zawartym między podwykonawcami. Nie jest on upoważniony do oceny dokumentacji w zakresie bhp tych pracodawców (podwykonawców), w tym dotyczącej oceny ryzyka zawodowego.

Kiedy nie ma potrzeby powołania koordynatora bhp?
Powołanie koordynatora bhp dotyczy sytuacji, gdy pracownicy kilku pracodawców pracujący w tym samym miejscu mogą swoim działaniem wpływać wzajemnie na swoje bezpieczeństwo (np. na budowie).

Nie ma potrzeby powoływania koordynatora bhp, jak również współdziałania między pracodawcami i ustalenia procedur postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń zdrowia lub życia pracowników, gdy firmie zewnętrznej powierzono wykonywanie prac niewymagających styczności pracowników obu firm - na przykład w przypadku pracy firmy sprzątającej po godzinach pracy pracowników zleceniodawcy.

Adrianna Jasińska-Cichoń
radca prawny

Jak powinien obecnie wyglądać skład zespołu powypadkowego, gdy w firmie nie ma społecznego inspektora pracy?

Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 23 listopada 2006 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 215, poz. 1582) skład zespołu powypadkowego został określony niezależnie od rodzaju wypadku.

Podstawowy skład zespołu powypadkowego
W skład zespołu powypadkowego - bez względu na to, czy zaistniał wypadek śmiertelny, ciężki, zbiorowy czy też lekki - zawsze powinien wchodzić:

• pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy,

• społeczny inspektor pracy.

Uwaga!
U pracodawcy, u którego nie ma obowiązku tworzenia służby bhp, w skład zespołu powypadkowego wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp, albo specjalista spoza zakładu pracy.

Gdy w firmie nie ma społecznego inspektora pracy...
Natomiast u pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego, zamiast społecznego inspektora pracy, wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uwaga!
Jeżeli w zakładzie pracy zatrudnionych jest niewielu pracowników i nie można utworzyć 2-osobowego zespołu powypadkowego, okoliczności i przyczyny wypadku ustalać powinien zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi:

• pracodawca,

• specjalista spoza zakładu pracy.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Jakie mogą być kolory ścian
w pomieszczeniach pracy?

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pomieszczenia pracy odpowiednie do:

• rodzaju wykonywanych prac,

• liczby zatrudnionych pracowników

(art. 214 Kodeksu pracy, dalej: kp).

Ponadto pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne oraz higieniczne warunki pracy (§ 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650, dalej: ropbhp).

Uwaga!
W szczególności w pomieszczeniach pracy należy zapewnić:

• oświetlenie naturalne i sztuczne,

• odpowiednią temperaturę,

• wymianę powietrza,

• zabezpieczenie przed:

• wilgocią,

• niekorzystnymi warunkami cieplnymi,

• nasłonecznieniem,

• drganiami,

• innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami.

Ściany budynków
Podstawową funkcją ścian budynków, w szczególności ścian pomieszczeń pracy, jest szczelne ochranianie pracowników przed chłodem, gorącem, wiatrem i opadami atmosferycznymi. Prawo nie określa w sposób bezpośredni, jaki powinien być kolor ścian lub innych elementów wystroju pomieszczenia pracy.

Niemniej zasada wyrażona w przepisach kp, potwierdzona następnie w ropbhp, daje podstawy do przeanalizowania problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy w kontekście każdego składnika pomieszczeń pracy, niewymienionego w przepisach, ale wpływającego na bezpieczeństwo oraz komfort pracy - na przykład właśnie koloru ścian.

W związku z powyższym należy uznać, że w sytuacji gdy ściany rozpraszają uwagę pracowników, a tym samym niekorzystnie wpływają na ich bezpieczeństwo, powinny być na podstawie przepisów przytoczonych powyżej pomalowane kolorem obojętnym dla otoczenia.

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż
- Ośrodek Szkolenia, Doradztwa i Usług

Kto powinien dbać, aby programy szkoleń bhp były dostosowane do potrzeb firmy?

Ramowe programy szkoleń, które zawiera w załączniku rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe) stanowią wytyczne do realizacji szkoleń w zakładzie pracy. Program szkolenia należy dostosować do rodzajów i warunków prac wykonywanych przez uczestników szkolenia. Pracodawca lub w porozumieniu z pracodawcą jednostka organizująca szkolenia w dziedzinie bhp mają obowiązek opracować programy tych szkoleń. Muszą w nich określić szczegółową tematykę, formy realizacji i czas trwania szkolenia dla poszczególnych grup stanowisk. Programy te należy opracować na podstawie ramowych programów szkolenia (§ 7 rozporządzenia szkoleniowego). W praktyce oznacza to konieczność uzgodnienia planu szkolenia, między pracodawcą a jednostką organizacyjną prowadzącą szkolenie, w zakresie zagadnień wynikających ze specyfiki zakładu, które powinny zostać uwzględnione w poszczególnych tematach. Zagadnienia te dotyczyć mogą, np. konieczności zapoznania pracowników ze szczegółowymi wymogami w zakresie:

• stosowanych maszyn i urządzeń,

• szkodliwych dla zdrowia czynników chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub innych,

• zagrożeń wypadkowych oraz pożarowych, wybuchowych, bądź  innych.

Uzgodnienia dotyczące planu - programu szkolenia, mogą obejmować również wskazanie wykładowców, którzy według wiedzy zakładu pracy posiadają specjalistyczną wiedzę i praktykę w danej dziedzinie. Jeśli takie osoby nie są znane zakładowi, można określić wymagania dla wykładowców, których powinien zapewnić organizator szkolenia (np. zagadnienia związane z użytkowaniem maszyn powinien prowadzić technolog lub konstruktor, sprawy bezpieczeństwa pożarowego - oficer służby pożarniczej). Pamiętajcie, że wykładowcy i instruktorzy zobowiązani są posiadać zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia.

Uwaga!
Uzgadnianie i przygotowanie szczegółowego planu szkolenia należy do obowiązków służby bhp a wynika bezpośrednio z zapisów § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.; dalej: rsbhp).

Pamiętajcie, że obowiązkiem pracowników służby bhp jest współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bhp (§ 2 ust. 1 pkt 16 rsbhp).

Miejcie na uwadze, że nawet gdy w zakładzie funkcjonuje komórka organizacyjna zajmująca się planowaniem i realizacją szkoleń, nie zwalnia to pracowników służby bhp z zajmowania się jakością, częstotliwością oraz kontrolą przestrzegania terminarza szkoleń bhp.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA S.A.

Na jakich zasadach stosować Polskie Normy?

W zakresie Polskich Norm:

• ich stanowienie,

• ich stosowanie przez producentów,

• deklarowanie przez producentów lub osoby wprowadzające wyroby do obrotu, że dany wyrób jest zgodny z Polskimi Normami,

• oznaczanie wyrobów znakiem zgodności z Polskimi Normami,

reguluje ustawa z 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz.U. nr 169, poz. 1386 z późn. zm.).

Polska Norma - pojęcie
Polska Norma jest:

• normą krajową,

• przyjętą w drodze konsensu i zatwierdzoną przez krajową jednostkę normalizacyjną (Polski Komitet Normalizacyjny),

• powszechnie dostępną,

• oznaczoną - na zasadzie wyłączności - symbolem PN

(art. 5 ust. 1 ustawy z 12 września 2002 r. o normalizacji).

Dobrowolność stosowania Polskich Norm
Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne (art. 5 ust. 3 powyższej ustawy). Producent lub dostawca na przykład odzieży i obuwia roboczego nie ma obowiązku wystawiania deklaracji zgodności z Polskimi Normami produkowanych lub dostarczanych wyrobów. Niemniej pracodawca ma obowiązek dostarczyć pracownikowi odzież i obuwie robocze, które mają certyfikat zgodności z Polską Normą i są oznaczone znakiem zgodności z nią, lub które mają wydaną przez producenta bądź dostawcę deklarację zgodności z Polskimi Normami (art. 2377 § 1 Kodeksu pracy).

Uwaga!
Wyroby spełniające wymagania Polskich Norm mogą być dobrowolnie oznaczane znakiem zgodności z Polską Normą po uzyskaniu certyfikatu zgodności upoważniającego do takiego oznaczenia (art. 7 ust. 1 ustawy z 12 września 2002 r. o normalizacji). Wyłączne prawo do wyrażenia zgody na oznaczenie znakiem zgodności z Polską Normą przysługuje Polskiemu Komitetowi Normalizacyjnemu (art. 7 ust. 2 wspomnianej ustawy).

Producent lub osoba wprowadzająca wyroby do obrotu może zadeklarować ich zgodność z Polskimi Normami deklaracją zgodności wydaną na własną odpowiedzialność, przy czym wymagania stawiane takiej deklaracji określają Polskie Normy (art. 7 ust. 6 powyższej ustawy).

Uwaga!
Deklaracja zgodności z Polskimi Normami nie upoważnia do oznaczenia wyrobu znakiem zgodności z Polską Normą (art. 7 ust. 7 ustawy z 12 września 2002 r. o normalizacji).

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż
- Ośrodek Szkolenia, Doradztwa i Usług

Jaka odzież ochronna i robocza przysługuje nauczycielowi wychowania fizycznego w liceum?

Pracodawca ma obowiązek:

• dostarczenia nieodpłatnie pracownikom środków ochrony indywidualnej, do których zaliczana jest między innymi odzież ochronna, i informowania pracowników o sposobach posługiwania się tymi środkami,

• dostarczenia nieodpłatnie pracownikom odzieży i obuwia roboczego,

• niedopuszczenia do pracy osób bez odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego przewidzianej do stosowania na danym stanowisku pracy

(art. 2376-23710 Kodeksu pracy).

Zadania odzieży roboczej
Zadaniem odzieży roboczej jest ochrona ciała przed kurzem, brudem itp. Stosuje się ją wszędzie tam, gdzie działają czynniki mechaniczne mogące powodować intensywne zużycie odzieży własnej pracownika lub stosowanie odzieży roboczej uwarunkowane jest wymaganiami:

• technologicznymi,

• sanitarnymi,

• bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uwaga!
Odzież robocza ma za zadanie zabezpieczenie lub zastąpienie odzieży własnej pracownika w warunkach, w których nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, a zatem na stanowisku nauczyciela wf-u stosowanie jej jest celowe.

Zadanie odzieży ochronnej
Natomiast zadaniem odzieży ochronnej jest zabezpieczenie pracownika przed działaniem niebezpiecznych i (lub) szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy.

Uwaga!
Prace, które wykonuje nauczyciel wf-u, nie zostały określone w wykazie prac i zagrożeń, przy których stosowanie odzieży jest niezbędne, dlatego też pracodawca nie ma obowiązku przydzielać środków ochrony indywidualnej, do których zaliczona jest odzież ochronna, nauczycielom wf-u.

Nie wyklucza to jednak możliwości wyposażania pracowników w odzież ochronną, jeżeli na stanowisku pracy występują niebezpieczne i (lub) szkodliwe dla zdrowia czynniki, oraz konieczne będzie zabezpieczenie pracowników przed ich działaniem.

Rodzaje i zasady wyposażania pracowników w odzież oraz obuwie robocze, jak również środki ochrony indywidualnej powinny zostać ustalone w obowiązującym w danym zakładzie pracy regulaminie pracy.

Uwaga!
Ustalenia w zakresie przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej powinny być zawarte na piśmie. Najczęściej dokonywane są one w formie zakładowej tabeli przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, stanowiącej załącznik do regulaminu pracy, a u pracodawców niemających obowiązku wprowadzania regulaminu pracy, odrębny dokument - na przykład sporządzony w formie zarządzenia wewnątrzzakładowego.

Rodzaje odzieży roboczej i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej przysługujące nauczycielowi wf-u zawsze zależą od wewnętrznych ustaleń obowiązujących w danej szkole.

Odzież robocza powinna być przeznaczona do osobistego użytku. W wyjątkowych przypadkach może być używana przez więcej niż 1 osobę, o ile zastosowane zostaną działania wykluczające niepożądany wpływ takiego użytkowania na zdrowie pracowników.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Warunki pracy a samopoczucie pracownika - ocena

Pojęcie samopoczucia nie jest zdefiniowane w przepisach prawa pracy. Przyjmuje się, że samopoczucie to stan psychiczny i fizyczny odczuwany bezpośrednio przez daną osobę. Jest tu zatem odwołanie do odczuć subiektywnych.

Natomiast pojęcie stanowiska pracy definiuje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.). Według niego stanowisko pracy to przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.

Stanowisko pracy jest otoczone przez środowisko, w którego skład wchodzą:

• warunki środowiska materialnego (określone przez czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne),

• czynniki społeczne, między innymi:

• stosunki międzyludzkie,

• poziom kultury bezpieczeństwa,

• inne czynniki wpływające na psychiczne samopoczucie pracownika.

W zależności od charakteru pracy, powyższe grupy czynników będą oddziaływać z różną intensywnością.

Uwaga!
Relacje między wymaganiami środowiska, czyli wymaganiami stawianymi przez środowisko pracy pracownika, a jego możliwościami (np. zdolnościami, wiedzą, umiejętnościami czy odpornością psychiczną na stres), mają duży wpływ nie tylko na samopoczucie pracownika, ale także jego niezawodność w pracy czy bezpieczeństwo.

Rola ergonomii
Z pomocą w zidentyfikowaniu czynników występujących na stanowisku pracy mogących negatywnie wpływać na samopoczucie pracownika przychodzi ergonomia.

Ta interdyscyplinarna nauka wiąże ze sobą nauki o człowieku (np. fizjologię pracy, psychologię pracy, antropometrię) i nauki techniczno-organizacyjne (np. technikę oraz technologię, organizację pracy, naukę o jakości), pozwalając w harmonijny sposób zbadać system złożony z całkowicie różnych elementów, czyli człowieka i maszyny (ogólniej obiektu technicznego).

Lista Dortmundzka (lista kontrolna)
Metodami możliwymi do zastosowania przy ocenie wpływu warunków pracy na stanowiskupracy na samopoczucie pracownika są listy kontrolne, a wśród nich Lista Kontrolna Ergonomicznej Analizy Układów. Pytania z tej listy, powszechnie znanej jako Lista Dortmundzka, są tak sformułowane, że naprowadzają badającego na wszystkie istotne elementy analizy, wymuszają uzyskanie dokładnego opisu sytuacji i zwracają uwagę na elementy niekorzystne dla człowieka.

Wśród pytań podzielonych na rozdziały Stanowiska pracy - obciążenie fizyczne, psychiczne, Metody pracy - obciążenie fizyczne, psychiczne, środowiskowe, organizacja pracy, obciążenie czynnościowe i całościowe, wydajność układu, znajdują się następujące:

• Czy praca stawia duże wymagania w stosunku do narządu wzroku?

• Czy kontrasty luminancji w świetle dziennym i elektrycznym są małe, średnie, czy duże?

• Czy rozmieszczenie przedmiotów pracy, urządzeń sygnalizacyjnych i sterowniczych oraz wyposażenie na stanowisku pracy sprzyja dobremu widzeniu?

Rozwiązaniem stosowanym stosunkowo często są subiektywizowane metody, w tym przypadku listy kontrolne, pozwalające na badanie dużej liczby stanowisk w krótkim czasie.

Pytania zadawane pracownikowi mogą dotyczyć nieergonomicznych rozwiązań i stopnia uciążliwości nieprawidłowych rozwiązań, na przykład:

• Czy w Twojej opinii zapylenie w trakcie cięcia wzdłużnego na pilarce tarczowej jest duże, średnie, czy małe?

• Czy uciążliwość z tym związana jest duża, średnia, czy mała?

Pytania mogą przybrać też inną formę, w której nacisk kładzie się na zdiagnozowanie subiektywnie odczuwanych symptomów wywołanych uciążliwościami pracy i stopień ich nasilenia. Jako kolejne zadawane jest pytanie dotyczące czynników wywołujących wskazane wcześniej symptomy. Na przykład:

• Czy w trakcie cięcia wzdłużnego na pilarce tarczowej odczuwasz:

• dolegliwości w układzie oddechowym (gryzienie, pieczenie, wysychanie błon śluzowych gardła i nosa)?

• łzawienie oczu?

• bóle uszu?

• bóle mięśni rąk i kręgosłupa?

• bóle stawów (kończyn górnych i dolnych)?

• Jak często odczuwasz ból (w ciągu tygodnia pracy, czy także w dni wolne od pracy)?

• Czy odczuwany ból ma duże, średnie, czy małe nasilenie?

• Jakie czynniki według Ciebie wywołują te bóle (np. hałas, zapylenie, duża siła mięśni wykorzystywana przy pracy, wibracje, chłód w środowisku pracy)?

Pytania o podobnej strukturze mogą dotyczyć czynników psychospołecznych występujących na stanowisku pracy.

Listę Dortmundzką znajdziecie w publikacjach Z. Mirski: Kształtowanie wnętrz produkcyjnych, Warszawa 1986, Wydawnictwo Arkady, i E. Górska: Diagnoza ergonomiczna stanowisk pracy, Warszawa 1998, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.

Uwaga!
Ocena wypływu warunków pracy na samopoczucie pracownika może być jednym z etapów programu poprawy warunków pracy (jakości warunków pracy) w celu zwiększenia zaangażowania pracownika i jego wydajności.

Karolina Główczyńska-Woelke
specjalista w zakresie bhp
i ergonomii

Jak rozpowszechniać problematykę bhp wśród pracowników, aby zwracali większą uwagę na bezpieczeństwo pracy?

Bardzo ważnym elementem dążenia do spełnienia wymogów bhp w zakładzie pracy jest kształtowanie zachowań pracowników. Pracodawca może mieć wpływ na bezpieczne zachowania pracowników nie tylko poprzez wprowadzenie szeregu szczegółowych instrukcji bhp, zmianę przepisów zakładowych bądź procedur postępowania, ale również przez stosowanie kar porządkowych za naruszenie przepisów bhp.

Wpływanie na postawy pracowników możliwe jest przede wszystkim w czasie szkoleń bhp. Odpowiednie umiejętności osób realizujących proces szkolenia pozwalają na systematyczną poprawę stanu bhp. Umiejętności te dotyczą sposobu prowadzenia szkolenia a szczególnie metod, jakie należy zastosować w danym etapie szkolenia. Dobrze prowadzone szkolenie, w pełni realizujące opracowany przez pracodawcę lub firmę zewnętrzną (w porozumieniu z pracodawcą) szczegółowy program szkolenia, dostosowany do stanowiska pracy, na jakim jest zatrudniony pracownik, musi skutkować wzrostem poziomu wiedzy dotyczącej bhp oraz świadomości pracownika w tym zakresie.Pamiętajcie, że powinniście doprowadzić do takiego stanu, aby pracownik znał obowiązujące go przepisy i ustalenia dotyczące bezpiecznego sposobu wykonania pracy oraz umiała a także chciał postępować zgodnie z nimi. W tym celu powinniście oddziaływać na pracownika bezpośrednio lub pośrednio także poprzez przełożonych. Inną metodą uświadamiania pracownika są przeprowadzane kompletnie i zgodnie z zasadami dydaktyki szkolenia bhp.Uświadamianie pracownikowi potrzeby znajomości przepisów i zasad bhp oraz chęci ich przestrzegania, jest kluczem do uniknięcia wypadków przy pracy i powinno skutkować zmniejszeniem ich ilości. Można to osiągnąć również przez umieszczanie informacji z zakresu bhp na ogólnodostępnej tablicy ogłoszeń w zakładzie pracy (patrz zdj.1).

Zdj. 1. Prezentacja statystyki dotyczącej wypadków przy pracy oraz innych problemów związanych z bhp na tablicy ogłoszeń

Innym elementem ciągle oddziałującym na pracownika może być odpowiednio sformułowany i wkomponowany w otoczenie stanowiska pracy napis mówiący o skutkach niewłaściwego postępowania w zakresie bhp. Może to być np. hasło wyeksponowane na oddziałowej tablicy ogłoszeń, w miejscu, przez które muszą przejść wszyscy pracownicy. Ważne jest, aby hasła te były logiczne, a ich krótka i jasno sformułowana treść skutecznie przemawiała do pracownika. Czasem sam pracownik służby bhp nie daje sobie rady ze stworzeniem takiego skutecznego hasła, można wtedy zaangażować w ten pomysł społecznego inspektora pracy, przedstawiciela pracowników lub komisję bhp. Innym wyjściem jest skorzystanie z pomocy osób profesjonalnie zajmujących się formułowaniem i eksponowaniem różnych treści mogących mieć wpływ na sposób bezpiecznego postępowania pracownika. Pomocny w tym zakresie może być CIOP lub firmy certyfikujące wyroby i usługi. Skuteczną metodą informowania pracowników o konieczności przestrzegania przepisów i zasad bhp jest wywieszanie w widocznych miejscach w zakładzie pracy dostępnych na rynku plakatów informacyjnych dotyczących tematyki bhp. Ich treść (czasami humorystyczna) oraz zawartość graficzna skupiają uwagę pracowników i w ten prosty ale efektywny sposób docierają do ich świadomości. W ramach kształtowania świadomości pracowników dotyczącej problematyki bhp w zakładzie pracy nie powinniście bagatelizować ważnej roli, jaką pełni ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. Pamiętajcie, że każdy pracownik powinien być poinformowany o ryzyku zawodowym występującym na jego stanowisku, co powinien każdorazowo potwierdzić na piśmie. Informacje zawarte w opracowanej przez pracodawcę dokumentacji oceny ryzyka zawodowego dotyczą przede wszystkim potencjalnych wypadków w toku wykonywania pracy oraz ich następstw. Informacje te niewątpliwie wpływają na świadomość i wyobraźnię pracownika, a w konsekwencji prowadzą do poprawy bezpieczeństwa pracy w firmie.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA S.

Czy można pociągnąć świadka składającego w postępowaniu powypadkowym fałszywe zeznania do odpowiedzialności karnej?

Od 13 grudnia 2006 r. postawione pytanie jest już bezprzedmiotowe! Ostatnia nowelizacja rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 z późn. zm.) - weszła w życie właśnie 13 grudnia 2006 r. - dokonana przez rozporządzenie Rady Ministrów z 23 listopada 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 215, poz. 1582) ostatecznie rozwiała wszelkie wątpliwości co do odpowiedzialności karnej świadków wypadku za składanie fałszywych zeznań w toku postępowania powypadkowego.

Mianowicie w wyniku tej nowelizacji całkowicie zrezygnowano ze składania przez świadków wypadku zeznań przed zespołem powypadkowym przesłuchującym ich pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań lub zatajenie prawdy.

Uwaga!
Od 13 grudnia 2006 r. zespół powypadkowy już nie przesłuchuje, ale zbiera od świadków wypadku informacje dotyczące tego wypadku, które dołączane są do protokołu powypadkowego jako załącznik stanowiący integralną część tego protokołu.

Adrianna Jasińska-Cichoń
radca prawny

Ekwiwalent pieniężny za pranie odzieży roboczej

Żaden pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

Ponadto na pracodawcy ciąży obowiązek zapewnienia:prania, konserwacji, napraw, odpylania, odkażania.

środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, aby zachowywały swoje właściwości ochronne oraz użytkowe przez cały przewidziany okres ich używania (art. 2379 § 3 Kodeksu pracy).

Zwolnienie się pracodawcy z obowiązku prania odzieży roboczej
Od obowiązku prania odzieży roboczej istnieje możliwość jednostronnego zwolnienia się przez pracodawcę. Polega ono na odpłatnym zleceniu prania odzieży roboczej pracownikowi, jeżeli pracodawca sam nie może zapewnić jej prania.

Uwaga!
Nie jest możliwe powierzanie przez pracodawcę prania odzieży roboczej pojedynczym pracownikom, gdy pracodawca zapewnia pranie odzieży roboczej.

Ekwiwalent pieniężny za pranie odzieży roboczej
Zlecenie pracownikowi prania odzieży roboczej zawsze ma charakter odpłatny, co oznacza, że pracodawca ma obowiązek wypłacania pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za pranie odzieży roboczej. Wysokość i sposób obliczania tego ekwiwalentu zostały określone w sposób bardzo ogólnikowy, jako "równowartość kosztów poniesionych przez pracownika". Nie sprecyzowano również, czy wspomniane koszty obejmują tylko koszty rzeczowe, czy także wartość pracy pracownika, który sam pierze odzież roboczą. Niemniej nie byłoby jednak zasadne nieuwzględnianie w kosztach wartości pracy pracownika, który sam pierze odzież roboczą.

Uwaga!
Pracodawca może sam ustalić wysokość ekwiwalentu za pranie odzieży roboczej. Zalecamy jednak uzgodnienie wysokości ekwiwalentu z zainteresowanym pracownikiem.

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż
- Ośrodek Szkolenia, Doradztwa i Usług

Jeżeli nie wykład to jaka inna metoda szkolenia?

Wykład jest najczęściej spotykaną formą szkolenia. Jest to również najmniej lubiana forma przez słuchacz, którzy niezmiernie szybko tracą podczas tej formy szkolenia zainteresowanie przekazywana treścią. A zatem jakie inne metody szkolenia możemy wybrać, aby zainteresować słuchaczy, skupić ich uwagę, jak również zaangażować w udział w szkoleniu. Oto kilka propozycji:

1. Dyskusja grupowa to kierowana rozmowa uczestników mająca na celu osiągnięcie zadań związanych z nauką. Ma ona różną postać: począwszy od luźnej rozmowy do rozmowy uporządkowanej, mającej konkretne cele, ramy czasowe, przygotowany plan i/lub wyznaczone do jej prowadzenia osoby.

Kiedy powinniście stosować dyskusję grupową?

• na początku prezentacji, po to by poznać pomysły i opinie uczestników,

• w trakcie wykładu, aby wyjaśnić pewne zagadnienia,

• na zakończenie wykładu, aby podsumować treści w nim zawarte - dyskusję można rozpocząć od jakiegoś stwierdzenia, pytania lub problemu.

Można też pokazać film lub wyświetlić slajdy i na tej podstawie zaprosić grupę do wymiany poglądów.

2. Studium przypadku jest to opis jakiejś sytuacji (przypadku), która wydarzyła się rzeczywiście (lub istnieje duże prawdopodobieństwo jej wystąpienia). Po zapoznaniu się z jej okolicznościami, uczestnicy szkolenia otrzymują kilka pytań dotyczących opisanej historii, na które odpowiadają indywidualnie lub w grupie. Treść studium przypadku zawsze związana jest z charakterem pracy uczestników szkolenia, dzięki czemu mogą oni identyfikować się z opisaną sytuacją. Kluczowy moment pracy tą metodą to pytania do tekstu, które zawsze związane są z treścią szkolenia. Aby na nie odpowiedzieć, uczestnicy muszą korzystać nie tylko ze swojego doświadczenia, ale również z wiedzy i umiejętności zdobywanych w trakcie szkolenia, np. omówienie przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy, jakie zdarzyły się w zakładzie pracy szkolonych pracowników lub innych wypadków na podobnych stanowiskach pracy.

3. Gra symulacyjna w jej trakcie uczestnicy koncentrują się na pewnym zadaniu. Takim zadaniem może być np. rozwiązanie problemu określenia zasad bhp przy budowaniu wieży za pomocą zestawienia prefabrykowanych elementów konstrukcyjnych. Celem pracy zespołu, który dostał takie zadanie, będzie uwzględnienie w procesie budowania wieży zasad bezpieczeństwa pracy. Gra symulacyjna może być wykorzystana również do oceny skuteczności przywództwa, planowania i pracy zespołowej. Uczestnicy szkoleń biorący udział w ćwiczeniach symulacyjnych, mogą wypróbować w warunkach treningowych nowe style i sposoby działania oraz ocenić, jakie wnioski płynące z przedstawionych sytuacji są dla nich istotne.

4. Odgrywanie ról metoda ta polega na tym, że uczestnicy szkolenia otrzymują scenariusz, który zawiera opis pewnej sytuacji i charakterystykę ich bohaterów. Powinien to być opis zdarzenia, które się wydarzyło lub może się wydarzyć w realnym życiu uczestnika. Każdy z uczestników proszony jest o odegranie roli, która jest dokładnie określona. Tym osobom, dla których zabrakło ról, przydziela się role obserwatora i wręcza się kwestionariusz obserwacji. Na koniec ćwiczenie jest dokładnie omawiane a uczestnicy pytani o swoje odczucia i o to, czy czegoś się nauczyli w trakcie dogrywania swojej roli.

dr Włodzimierz Chojnacki
specjalista z zakresu edukacji
w organizacji i doradztwa zawodowego

Przechowywanie benzyny
w pomieszczeniach

Warunki przechowywania materiałów niebezpiecznych (w tym na przykład benzyny) określają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Warunki przechowywania materiałów niebezpiecznych (np. benzyny)
Pomieszczenia przeznaczone do składowania lub stosowania substancji i preparatów chemicznych zaliczonych do niebezpiecznych (np. benzyny) pod względem pożarowym bądź wybuchowym, tworzących z powietrzem mieszaniny wybuchowe, powinny być wyposażone w:

• urządzenia zapewniające sygnalizację o zagrożeniach,

• odpowiedni sprzęt i środki gaśnicze, środki neutralizujące, apteczki oraz odpowiednie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, stosownie do występujących zagrożeń.

Uwaga!
Pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach przeznaczonych do składowania lub stosowania etanolu powinni mieć zapewniony stały dostęp do środków łączności na wypadek:

• awarii,

• wybuchu,

• pożaru.

Należy ustalić i podać do wiadomości pracowników warunki, jakie powinny być spełnione przed ich wejściem do pomieszczeń przeznaczonych do składowania lub stosowania benzyny.

W pomieszczeniach, w których w wyniku awarii mogą wydzielać się substancje toksyczne lub palne, w ilościach mogących stworzyć zagrożenie wybuchem, należy zapewnić awaryjną wentylację wyciągową uruchamianą od wewnątrz i z zewnątrz pomieszczeń.

Uwaga!
Sposób składowania i stosowania benzyny powinien zapewniać:

• zachowanie temperatur, wilgotności i ochronę przed nasłonecznieniem stosownie do rodzaju materiałów niebezpiecznych oraz ich właściwości,

• przestrzeganie ograniczeń dotyczących wspólnego składowania i stosowania materiałów,

• ograniczenie ilości jednocześnie składowanych materiałów do ilości dopuszczalnej dla danego materiału i danego pomieszczenia,

• przestrzeganie zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu składowania poszczególnych materiałów,

• zachowanie dodatkowych wymagań specyficznych dla składowania materiałów i ich stosowania,

• rozmieszczenie materiałów w sposób umożliwiający prowadzenie kontroli składowania i składowanych materiałów.

Zbiorniki, naczynia i inne opakowania
Zbiorniki, naczynia i inne opakowania służące do przechowywania benzyny powinny być:

• odpowiednio oznakowane,

• wykonane z materiału niepowodującego niebezpiecznych reakcji chemicznych z benzyną i nieulegającego uszkodzeniu w wyniku działania benzyny,

• wytrzymałe i zabezpieczone przed uszkodzeniem z zewnątrz odpowiednio do warunków ich stosowania,

• odpowiednio szczelne i zabezpieczone przed wydostawaniem się z nich benzyny lub dostaniem się do ich wnętrza innych substancji, które w kontakcie z benzyną mogą stworzyć stan zagrożenia,

• wypełnione w sposób zapewniający wolną przestrzeń odpowiednio do możliwości termicznego rozszerzania się cieczy w warunkach przechowywania, transportu i stosowania.

Karta charakterystyki
Szczegółowe warunki magazynowania benzyny określa dostarczona wraz z produktem karta charakterystyki. Zgodnie z nią benzynę należy przechowywać w miejscu:

• przeznaczonym do tego celu i odpowiednio oznakowanym,

• w dobrze wentylowanym, odpowiadającym obowiązującym przepisom w zakresie bezpieczeństwa i ochrony przeciwpożarowej, czyli w magazynie cieczy palnych,

• wyposażonym w wentylację mechaniczną i instalację elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym oraz z wykładziną elektroprzewodzącą na podłodze,

• bez ogrzewania.

Ponadto należy tu:

• przestrzegać zakazu palenia i używania otwartego ognia oraz narzędzi iskrzących,

• opakowania przechowywać zamknięte (gdy nie są używane),

• przechowywać benzynę zawsze w oryginalnych opakowaniach, nie używać zanieczyszczonych, pustych opakowań do innych celów.

Wspólne magazynowanie benzyny
Wspólne magazynowanie benzyny jest dopuszczalne jedynie z materiałami tej samej klasy niebezpieczeństwa, wyłącznie w opakowaniach:

• oryginalnych,

• właściwie oznakowanych,

• zamkniętych.

Uwaga!
Podczas stosowania benzyny należy:

• przestrzegać zakazu spożywania posiłków, napojów i palenia tytoniu,

• unikać długotrwałego wdychania pary,

• unikać kontaktu z oczami i skórą,

• nie połykać preparatu,

• zanieczyszczoną odzież natychmiast zdjąć i oczyścić przed ponownym użyciem,

• przestrzegać podstawowych zasad higieny osobistej,

• stosować środki ochrony indywidualnej:

• rękawice ochronne wykonane z vitonu, nitrylu lub neoprenu (w wersji antyelektrostatycznej),

• odzież ochronną z materiałów powlekanych vitonem lub neoprenem (w wersji antyelektrostatycznej),

• obuwie ochronne całotworzywowe na spodach z neoprenu (w wersji antyelektrostatycznej),

• gogle chroniące przed kroplami cieczy (w przypadku skompletowania z półmaską).

Izabela Waga
starszy specjalista
w Głównym Inspektoracie Pracy
Państwowej Inspekcji Pracy

Pracownik agencji ochrony - czynności zabronione i niedopuszczalne

Od czujności i wiedzy z zakresu bhp ochroniarzy zależy bezpieczeństwo innych osób oraz mienia firmy.

Zadania ochroniarza
Wśród zadań pracownika agencji ochrony wyróżnia się między innymi:

• legitymowanie i kontrolę osób wchodzących oraz wjeżdżających i wyjeżdżających pojazdów,

• wypisywanie przepustek i kierowanie petentów do właściwych osób lub komórek organizacyjnych firmy,

• kontrola trzeźwości pracowników zakładu pracy,

• obchód terenu firmy kilka razy w ciągu zmiany roboczej,

• obsługa monitora systemu monitoringu,

• czasem oczyszczanie wjazdu i przejść z błota, śmieci, śniegu czy lodu,

• pełnienie funkcji porządkowego w sytuacji wypadku, pożaru, katastrofy lub awarii.

Taki zakres obowiązków wymaga odpowiedniego przygotowania i przeszkolenia ochroniarza. W instruktażu stanowiskowym bhp trzeba również wskazać czynności zabronione i niedopuszczalne podczas wykonywania pracy.

Czynności zabronione
Omówienie obowiązujących zakazów jest istotnym elementem szkolenia bhp. Przestrzeganie zakazów może mieć wpływ na bezpieczeństwo nie tylko szkolonego pracownika, ale także innych osób znajdujących się na terenie przez niego chronionym.

Szczególnie należy uwzględnić zakazy:

• wchodzenia na skrzynię załadowczą kontrolowanego pojazdu bez użycia podestu lub drabinki,

• wyłączania systemu monitoringu i łączności bez uzasadnienia,

• dopuszczenia do przebywania osób trzecich w rejonie bram wjazdowych,

• samodzielnego wykonywania napraw urządzeń lub instalacji elektrycznych i urządzeń ogrzewania zasilanych z butli gazowej.

Czynności niedopuszczalne
Oprócz czynności zabronionych należy pouczyć szkolonego ochroniarza o czynnościach niedopuszczalnych podczas wykonywania obowiązków służbowych. Będą nimi:

• wdawanie się w bójkę z osobami usiłującymi wtargnąć na teren ochranianego obiektu,

• bezpośrednia interwencja podczas napadu lub włamania,

• wykonywanie czynności niewynikających z zakresu obowiązków (np. załadunku towarów, usuwania skutków awarii) - nie dotyczy to jednak sytuacji ratowania osób,

• wchodzenie po zmroku do miejsc bez oświetlenia elektrycznego lub bez sprawnej latarki,

• włączanie mechanizmu zamknięcia bramy (szlabanu), gdy pojazd nie przejechał przez bramę (szlaban).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Jak zapewnić bezpieczeństwo uczniom?

Pamiętajcie, że każdy nauczyciel musi zapewnić uczniom bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz nauki nie tylko w czasie ich pobytu w szkole, ale również podczas zajęć organizowanych przez szkołę poza jej terenem. Odnosi się to zarówno do zajęć obowiązkowych, jak i nieobowiązkowych.

Ogólne obowiązki nauczycieli w zakresie bhp
Ogólne obowiązki nauczycieli w zakresie bhp są następujące:

• nie wolno prowadzić jakichkolwiek zajęć bez nadzoru upoważnionej do tego osoby,

• miejsca pracy oraz pomieszczenia, do których wzbroniony jest dostęp osobom nieuprawnionym muszą być odpowiednio oznakowane i zabezpieczone,

• niedopuszczalne jest rozpoczęcie zajęć, jeżeli pomieszczenie lub inne miejsce, w którym mają być prowadzone zajęcia, lub stan znajdującego się w nim wyposażenia stwarza zagrożenia bezpieczeństwa,

• niezwłocznie należy przerywać zajęcia i wyprowadzać z zagrożonych miejsc osoby powierzone opiece szkoły lub placówki, jeżeli stan zagrożenia powstanie lub ujawni się w czasie zajęć (np. pożar, wyciek gazu),

• przerwy w zajęciach uczniowie muszą spędzać pod nadzorem nauczyciela, jeżeli pozwalają na to warunki atmosferyczne, można pozwolić uczniom na przebywanie w czasie takich przerw na świeżym powietrzu,

• udział uczniów w pracach na rzecz szkoły i środowiska może mieć miejsce po zaopatrzeniu ich w odpowiednie do wykonywanych prac urządzenia, sprzęt i środki ochrony indywidualnej oraz po zapewnieniu im właściwego nadzoru i bezpiecznych warunków pracy.

Bhp w warsztatach, laboratoriach i pracowniach
Przed dopuszczeniem do zajęć przy maszynach i innych urządzeniach technicznych w warsztatach, laboratoriach oraz pracowniach uczniów należy zaznajomić z zasadami i metodami pracy zapewniającymi bezpieczeństwo przy wykonywaniu określonych czynności na stanowiskach roboczych.

Wszystkie urządzenia techniczne muszą być wyposażone w zabezpieczenia chroniące przed urazami, działaniem substancji szkodliwych dla zdrowia, porażeniem prądem elektrycznym, szkodliwymi wstrząsami, nadmiernym hałasem, działaniem wibracji lub promieniowaniem.

Rozpoczęcie zajęć może nastąpić po sprawdzeniu i upewnieniu się przez prowadzącego zajęcia, że stan maszyn oraz innych urządzeń technicznych, instalacji elektrycznej i narzędzi pracy, a także inne warunki środowiska pracy, nie stwarzają zagrożeń bezpieczeństwa uczniów.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. nr 6, poz. 69 z późn. zm.).

Małgorzata Mądra-Janeda
specjalista ds. Karty Nauczyciela i przepisów
wykonawczych do niej, wykładowca w zakresie
wymagań bhp wynikających z dyrektyw
Unii Europejskiej

Kogo wyznaczyć do prowadzenia instruktażu stanowiskowego?

Właściwy dobór osób prowadzących w zakładzie pracy instruktaż stanowiskowy w praktyce bardzo często sprawia pracodawcom wiele trudności. Oczywiście najwygodniej byłoby, gdyby wszystkie osoby kierujące pracownikami w zakładzie pracy mogły przeprowadzać instruktaż stanowiskowy wobec swoich podwładnych. Wiadomo jednak, że ze względów przede wszystkim finansowych, przygotowanie dydaktyczne do prowadzenia tego szkolenia wszystkich osób kierujących pracownikami (przy znacznej ich liczbie) jest często niemożliwe. Pracodawca, u którego liczba osób kierujących pracownikami jest znaczna, może wytypować kilka z nich, aby zapewnić ciągłą możliwość prowadzenia instruktażu stanowiskowego w zakładzie.

Jak wiadomo szkolenia wstępne stanowiskowe przeprowadza:

1. wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub

2. sam pracodawca.

Osoby wskazane powyżej powinny:

• posiadać odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe,

• być przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego
  (§ 11 ust. 5 rozporządzenia szkoleniowego).

W związku z tymi wymaganiami pracodawca powinien wytypować do prowadzenia szkolenia pracowników spełniających je oraz zapewnić im przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.

Cechy osobowości instruktora
W procesie dydaktycznym zasadniczą rolę odgrywa osobowość nauczyciela (instruktora). Powinien on:

• być dla słuchaczy autorytetem,

• posiadać doświadczenie zawodowe na stanowisku pracy szkolonego pracownika,

• odznaczać się szczególną kulturą i miłą powierzchownością
  a jego sposób bycia powinien być akceptowany przez grupę.

Cechy dobrego instruktora to przede wszystkim:

• odpowiedzialność,

• pracowitość,

• poczucie humoru.

W zakresie umiejętności cechami takimi powinny być:

• umiejętność nawiązywania kontaktu,

• umiejętność prowadzenia dyskusji,

• dar przekonywania,

• umiejętność organizowania i kierowania grupą ludzi.

Instruktor powinien stworzyć odpowiednią, przyjazną atmosferę pobudzającą aktywność słuchaczy.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA S.A.

Kwalifikacje napełniających samochody auto-gazem

Prace związane z napełnianiem, przechowywaniem i rozprowadzaniem gazu płynnego oraz konserwacją urządzeń technologicznych w tym zakresie mogą wykonywać wyłącznie pracownicy posiadający kwalifikacje określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych - Dz.U. nr 79, poz. 849 z późn. zm. (§ 7 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 6 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych - Dz.U. nr 75, poz. 846 z późn. zm.).

Przy jakich pracach są wymagane kwalifikacje?
Na stacjach paliw płynnych i samodzielnych stacjach auto-gazu kwalifikacje wymagane są przy:

• obsłudze zbiorników stałych z zespołami napędowymi na skroplone gazy węglowodorowe,

• napełnianiu zbiorników przenośnych o pojemności powyżej 350 cm3.

Zaświadczenie kwalifikacyjne
Osoby wykonujące te czynności muszą posiadać zaświadczenia kwalifikacyjne potwierdzające:

• umiejętność praktycznego ich wykonywania,

• znajomość warunków technicznych, norm oraz przepisów prawnych w tym zakresie.

Sprawdzenie kwalifikacji - egzamin
Sprawdzenie kwalifikacji przeprowadza się na wniosek osoby zainteresowanej lub pracodawcy zatrudniającego taką osobę. Komisja kwalifikacyjna wyznacza termin egzaminu sprawdzającego kwalifikacje i niezwłocznie powiadamia o nim wnioskodawcę.

Egzamin składa się z 2 części:

1. ustnej, z wiedzy teoretycznej,

2. praktycznej, polegającej na sprawdzeniu umiejętności.

Szczegółową tematykę egzaminu ustala komisja kwalifikacyjna w zależności od rodzaju i zakresu kwalifikacji, o których sprawdzenie ubiega się wnioskodawca, oraz podaje mu ją do wiadomości na 14 dni przed terminem egzaminu.

Izabela Waga
starszy specjalista
w Głównym Inspektoracie Pracy
Państwowej Inspekcji Pracy

Jak zgodnie z zasadami i przepisami bhp odkazić basen?

W procesach uzdatniania wody basenowej stosuje się niebezpieczne substancje chemiczne. Najczęściej są to:

• podchloryn sodu,

• kwas siarkowy,

• ich handlowe odmiany różniące się od substancji podstawowych zawartością dodatków.

Natomiast do dezynfekcji i czyszczenia powierzchni ścian, podłóg oraz niecki basenowej stosuje się różnego rodzaju niebezpieczne i szkodliwe dla zdrowia preparaty chemiczne.

Uwaga!
Pracowników należy poinformować o:

• właściwościach chemicznych stosowanych na basenach substancji chemicznych,

• ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników związanym z ich stosowaniem,

• sposobach bezpiecznego ich stosowania i postępowania z nimi w sytuacjach awaryjnych

(rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Przechowywanie substancji chemicznych
Substancje chemiczne służące do dezynfekcji należy przechowywać w miejscach i opakowaniach przeznaczonych do tego celu oraz odpowiednio oznakowanych. 

Sposób składowania i stosowania substancji oraz preparatów chemicznych powinien zapewniać:

• zachowanie temperatury, wilgotności i ochronę przed nasłonecznieniem, stosownie do rodzaju materiałów niebezpiecznych oraz ich właściwości,

• przestrzeganie ograniczeń dotyczących wspólnego składowania i stosowania materiałów,

• ograniczenie liczby jednocześnie składowanych materiałów do dopuszczalnej dla danego materiału i pomieszczenia,

• przestrzeganie zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu składowania poszczególnych materiałów,

• zachowanie dodatkowych wymagań specyficznych dla składowania materiałów i ich stosowania,

• rozmieszczenie materiałów w sposób umożliwiający prowadzenie kontroli składowania i składowanych materiałów.

Szczegółowe wymagania przechowywania środków do uzdatniania wody
Szczegółowe wymagania w zakresie warunków przechowywania środków do uzdatniania wody określa rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 27 stycznia 1994 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków (Dz.U. nr 21, poz. 73).

Środki do dezynfekcji (np. podchloryn sodu, kwas siarkowy) powinny być przechowywane między innymi w:

• oddzielnych budynkach lub wydzielonych pomieszczeniach budynków technologicznych,

• pomieszczeniach, które mają oddzielne wejścia z zewnątrz budynku (podchloryn sodu),

• pomieszczeniach suchych, chłodnych bez dostępu światła dziennego (okna należy zaciemnić, na przykład zamalować farbą),

• pomieszczeniach wyposażonych w wentylację naturalną i mechaniczną.

Ponadto:

• temperatura w pomieszczeniu nie powinna być mniejsza niż 5°C i większa niż 25°C,

• pojemniki ze środkami dezynfekcyjnymi powinny być składowane w odległości co najmniej 1 m od grzejników,

• w pomieszczeniach magazynowania środków chemicznych nie mogą być urządzane stałe stanowiska pracy,

• w pomieszczeniu składowania kwasu siarkowego nie mogą być przechowywane inne materiały, w szczególności:

• saletra,

• karbid,

• cyjanki,

• substancje łatwopalne,

• związki organiczne.

Kto może pracować w kontakcie ze środkami dezynfekcyjnymi?
Przy stosowaniu środków do dezynfekcji może być zatrudniona osoba, która:

• ukończyła 18 lat,

• posiada ważne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy w zetknięciu z tymi substancjami chemicznymi,

• została przeszkolona w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej
Pracodawca ma obowiązek wyposażyć pracowników w odpowiednią odzież i obuwie robocze (np. przy stosowaniu podchlorynu sodu - kwasoodporne) oraz środki ochrony indywidualnej dobrane do zagrożenia.

Instrukcje bhp i karty charakterystyk
Wszelkie czynności polegające na czyszczeniu oraz dezynfekcji powinny przebiegać w oparciu o ustalone przez pracodawcę instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostarczone wraz ze środkami chemicznymi karty charakterystyk.

Izabela Waga
starszy specjalista
w Głównym Inspektoracie Pracy
Państwowej Inspekcji Pracy

Klimatyzacja w biurze

Takie sytuacje zdarzają się coraz częściej... Osoby zatrudnione w biurze złożyły pismo do pracodawcy o zakup klimatyzatora w związku z letnimi upałami. Kiedy trzeba uwzględnić taką prośbę?

Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne oraz higieniczne warunki pracy (§ 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Uwaga!
Zapewnienie w pomieszczeniach pracy odpowiedniej temperatury to jeden z elementów zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Przepisy nie określają jednak pojęcia odpowiedniej temperatury.

Odpowiednia temperatura w pomieszczeniach pracy
W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do wykonywanej pracy, nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że nie pozwalają na to względy technologiczne. W pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K).

Można uznać, że ustalone temperatury obliczeniowe ogrzewanych pomieszczeń - dla pomieszczeń biurowych 20°C - odpowiadają w przybliżeniu optymalnym temperaturom w pomieszczeniach, w tym pomieszczeniach pracy (§ 134 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - Dz.U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.).

Kiedy wniosek o zakup klimatyzatora jest uzasadniony?
Jeżeli temperatura w pomieszczeniach pracy biurowej znacząco przekracza optymalną temperaturę do pracy (czyli 20°C), to wniosek pracowników o podjecie działań o jej obniżenie należy uznać za uzasadniony.

Uwaga!
Pracodawca musi zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy przy wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki (art. 207 § 2 Kodeksu pracy). Dlatego przysługuje mu wybór sposobu realizacji obowiązku zapewnienia optymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy.

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu
prawa pracy

Czy osoba niemająca wyższego wykształcenia w dziedzinie bhp może kierować wieloosobowym działem bhp?

Pracownik kierujący wieloosobową komórką organizacyjną bhp powinien posiadać co najmniej wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w tym zakresie oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp.

W związku z powyższym wieloosobowym działem bhp nie może kierować osoba niemająca wyższego wykształcenia w dziedzinie bhp.

Podstawa prawna

Szczegółowe wymagania dla pracowników służby bhp zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż
- Ośrodek Szkolenia, Doradztwa i Usług

Jakie szkolenia bhp, oprócz wskazanych w rozporządzeniu szkoleniowym, powinieneś przeprowadzić w swojej firmie?

Jak wiemy pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom odpowiednie szkolenia w zakresie bhp. Jednak, oprócz szkoleń wskazanych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe), wyróżniamy jeszcze inne szkolenia związane z bhp. Rodzaje tych szkoleń wynikają ze szczegółowych przepisów w zakresie bhp, a pracodawcy są również zobowiązani do ich przeprowadzania.

Do takich szkoleń można zaliczyć m.in.:

1. Szkolenie pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym (§ 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy; Dz.U. nr 280, poz. 2771 ze zm.). Zagadnienia z tego zakresu mogą być prezentowane pracownikom w trybie szkolenia okresowego.

2. Szkolenie w zakresie bhp pracowników, którzy w związku z wykonywanymi pracami są lub mogą być narażeni na działanie pyłu azbestu oraz osób kierujących takimi pracownikami i pracodawców. Szkolenie to powinno być przeprowadzane z uwzględnieniem programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa użytkowania takich wyrobów (Dz.U. nr 216, poz. 1824). Szkolenie z tego zakresu należy przeprowadzać jako instruktaż stanowiskowy, a następnie powtarzać jako szkolenie okresowe.

3. Szkolenie dla pracowników zatrudnionych przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (§ 10 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne; Dz.U. nr 157, poz. 1318). Problematyka z tego zakresu może być prezentowana szkolonym w trybie szkolenia okresowego.

4. Szkolenie pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia na działanie czynników biologicznych (§ 7 pkt 12 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki; Dz.U.  nr 81, poz. 716). Szkolenie to jest przeprowadzane w trybie określonym w przepisach w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, czyli jako instruktaż stanowiskowy a następnie jako szkolenie stanowiskowe (§ 9 ust. 2 rozporządzenia o czynnikach biologicznych).

Opracowanie szkoleń wyżej wskazanych znajdziecie w poradniku "Szkolenia bhp w firmie" i jego aktualizacjach.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp i specjalista ochrony przeciwpożarowej w firmie SEKA S.A.

Czy pracownik po wcześniej zakończonym szkoleniu okresowym może wrócić do domu, czy musi wrócić do pracy?

Zakończenie szkolenia przed upływem godzin pracy do przepracowania w tym dniu zobowiązuje pracownika do zgłoszenia gotowości do pracy po zakończeniu szkolenia i powrotu do pracy.Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy, a w szczególności  przeszkolenie w zakresie bhp przed dopuszczeniem do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Realizacja obowiązku zaznajomienia pracowników z przepisami i zasadami bhp następuje poprzez udział w szkoleniach z zakresu bhp odbywanych w czasie podlegającym wliczeniu do czasu pracy pracownika.

Podstawa prawna
art. 15,  art. 94 pkt 4,  art. 207 § 2 , art.  237§ 2 Kodeksu pracy.

Jan Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy

Zagrożenia zawodowe na stanowisku pracy w informacji na dworcu PKP

Na obowiązek dokonania oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą składa się:

• identyfikacja zagrożeń,

• szacowanie poziomu ryzyka,

• wyznaczenie jego dopuszczalności.

Ważnym etapem jest również podjęcie działań korygujących i (lub) zapobiegawczych w przypadku, gdy jest to konieczne. W całej procedurze najistotniejszym etapem jest jednak identyfikacja zagrożeń zawodowych, gdyż to będzie determinować postępowanie pracodawcy.

Charakterystyka stanowiska pracy
Stanowisko pracy, nazwane umownie informacją, zlokalizowane na dworcu PKP, można określić jako typowe stanowisko wyposażone w monitor ekranowy.

Osoba zatrudniona na takim stanowisku pracy, przez które rozumie się przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, ma do dyspozycji:

• monitor ekranowy,

• klawiaturę (lub inne urządzenie wejściowe),

• jednostkę centralną,

• wyposażenie dodatkowe (drukarka, skaner, mysz),

• wyposażenie pomocnicze (stół, krzesło, uchwyt na dokument, podnóżek).

Zagrożenia
Do zagrożeń, których analiza jest niezbędna na stanowisku pracy wyposażonym w monitor ekranowy, należą:

• wśród czynników fizycznych szczególnie:

• nieodpowiednie oświetlenie miejsca pracy mogące spowodować obciążenie narządu wzroku,

• uciążliwy hałas pochodzący na przykład od przejeżdżających pociągów,

• napięcie w obwodach elektrycznych mogące skutkować porażeniem prądem w wyniku niewłaściwego stanu elementów wyposażenia stanowiska pracy,

• wśród czynników organizacyjnych - niewłaściwe rozmieszczenie i brak możliwości dostosowania do wymagań antropometrycznych poszczególnych elementów stanowiących wyposażenie stanowiska pracy, mogące spowodować nadmierne obciążenie narządu wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego pracownika.

Przeciążenie układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) narządu wzroku
To właśnie przeciążenie układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) narządu wzroku stanowią największe niebezpieczeństwo dla pracowników na tym stanowisku pracy. Źródłem zagrożenia mogą być zarówno wyposażenie stanowiska pracy, jak i sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia.

Konkretne wymagania dotyczące prawidłowego wyposażenia stanowiska pracy, rozmieszczenia jego elementów, zaprojektowanie oświetlenia zapewniającego komfort pracy wzrokowej oraz planowania wykonywania zadań z użyciem monitora ekranowego określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Charakterystyka wykonywanych zadań
Charakter pracy osoby zatrudnionej na omawianym stanowisku pracy wymaga ciągłego kontaktu z ludźmi, gdyż do podstawowych jej zadań należy udzielanie odpowiedzi na pytania zainteresowanych dotyczące rozkładu jazdy pociągów.

Czynniki biologiczne
W ramach identyfikacji zagrożeń należy zatem uwzględnić również czynniki biologiczne w postaci wirusów i bakterii rozsiewanych przez chorych klientów. Skutkiem aktywizacji zagrożenia może być nieobecność pracownika z powodu niezdolności do pracy w wyniku choroby wirusowej lub bakteryjnej.

Zagrożenia psychiczne
Wśród zagrożeń psychicznych należy zwrócić uwagę na:

• przeciążenie psychiczne wywołujące stres (związany z wykonywaniem pracy - m.in. nadmiernym obciążeniem pracą, presją czasu),

• monotonię pracy wynikającą z organizacji pracy,

• agresję ze strony klientów.

Monotonia pracy
Monotonia pracy może być powodem znacznej uciążliwości psychicznej, zawiera bowiem element niedociążenia emocjonalnego, spowodowanego brakiem lub jednostajnością bodźców i działań oraz niezmienną sytuacją. Typ monotonii, wywołanej brakiem aktywizujących bodźców wzrokowych czy słuchowych, może spowodować spowolnienie czynności układu krążenia, układu oddechowego, wystąpienie senności, zmniejszenie aktywności ruchowej i czujności, czego skutkiem może być spadek wydajności pracy i wzrost liczby popełnianych błędów.

Wśród przyczyn monotonii pod uwagę bierze się konieczność zachowania stałej uwagi i czujności - stałe śledzenie oraz obserwacja sygnałów, w oczekiwaniu na pojawienie się ważnej informacji i konieczność koncentracji uwagi w małym zakresie pola widzenia (np. monitora ekranowego). Duży wpływ na jej występowanie ma też niezmienność warunków wykonywania pracy - zawsze w tym samym miejscu, w otoczeniu tych samych osób, w jednakowych warunkach stymulacji bodźcami środowiska (np. jednostajny szum - co jest charakterystyczne dla dworca kolejowego).

Agresja ze strony klientów
Często może dochodzić do sytuacji, że przy okienku ustawi się długa kolejka, a kolejni klienci będą mieć złożone zapytania. Mała ilość czasu na udzielenie pełnej odpowiedzi spieszącemu się klientowi nie pomaga. W takim wypadku należy zwrócić uwagę na środki zapobiegające ewentualnemu zagrożeniu agresją, gdzie źródłem może być konflikt z niezadowolonym klientem z powodu udzielonej odpowiedzi lub zbyt długiego czasu spędzonego w kolejce po informację. Skutkiem takiej sytuacji może być stres i (lub) uraz ciała.

Karolina Główczyńska-Woelke
specjalista w zakresie bhp
i ergonomii

Kontrola dostosowania obiektów budowlanych i pomieszczeń pracy
do wymagań firmy

Stan techniczny obiektów budowlanych i pomieszczeń pracy
Pod szczególnym nadzorem pracowników służby bhp musi być stan techniczny obiektów budowlanych i pomieszczeń pracy, czyli stan ich:

• konstrukcji nośnej,

• dachów, stropów i posadzek,

• okien, drzwi i bram,

• schodów i pochylni,

• galerii, pomostów itp.

Dokumenty
Podstawowym dokumentem ułatwiającym dokonanie tej oceny jest książka obiektu budowlanego. Dodatkowo pomocne są dokumenty związane z przeprowadzaniem okresowych ocen stanu technicznego obiektów. Dokumenty te przechowuje pracodawca lub osoba wyznaczona przez niego przez okres użytkowania obiektu budowlanego.

Uwaga!
Służba bhp zawsze może żądać okazania książki obiektu budowlanego i dokumentów o przeprowadzonych okresowych ocenach stanu technicznego obiektów.

Obiekty budowlane zagrożone pożarem lub wybuchem
Jeżeli pracodawca stosuje materiały i surowce stwarzające zagrożenia pożarowe oraz wybuchowe, takie jak:

• lakiery,

• rozcieńczalniki,

• pyły o właściwościach wybuchowych itp.,

należy sprawdzić, czy budynki, obiekty i tereny je okalające są zaliczone do odpowiednich klas niebezpieczeństwa pożarowego oraz kategorii zagrożenia wybuchem. Jeżeli są wątpliwości, jak je zakwalifikować, należy po uzyskaniu zgody od pracodawcy zasięgnąć opinii specjalistów ochrony ppoż.

Opinie specjalistów z dziedziny budownictwa
W przypadku zastrzeżeń do stanu technicznego obiektów budowlanych, po uzyskaniu zgody od pracodawcy, zasięga się opinii specjalistów z dziedziny budownictwa. Koszty związane z uzyskaniem opinii specjalistów ponosi pracodawca.

Gdy firma zatrudnia niepełnosprawnych
W przypadku wykonywania pracy na terenie firmy przez niepełnosprawnych należy zwrócić uwagę, czy pracodawca zlikwidował tzw. bariery architektoniczne. Jeśli tego nie zrobił, pracownicy służby bhp mogą wnioskować do niego o ich usunięcie.

Ryszard Celeda
przewodniczący Stowarzyszenia
Ochrony Pracy

Pierwsza pomoc w przypadkach podtopień

Podtopienie to ostre niedotlenienie spowodowane przez zablokowanie dróg oddechowych wodą lub inną cieczą. Przy podjęciu prawidłowej akcji ratowniczej osoby po podtopieniu rokują duże nadzieje na ozdrowienie.

Akcja ratunkowa w 3 krokach
Akcja ratunkowa w przypadkach podtopień powinna przebiegać w 3 następujących krokach:

• Wydostanie z zagrożenia - działając na wodzie, należy korzystać z urządzeń pływających i indywidualnych zabezpieczeń (np. kamizelek ratunkowych).

• Bezpieczne wydobycie poszkodowanego z wody - w miarę możliwości musi uwzględniać ewentualny uraz jego kręgosłupa, zwłaszcza w odcinku szyjnym. Stosuje się tu deskę ratowniczą. Jeszcze w wodzie należy ustabilizować poszkodowanego na desce i w poziomie przenieść na ląd. Ewentualna resuscytacja krążeniowo-oddechowa w wodzie może być przeprowadzana tylko w sporadycznych wypadkach przez bardzo doświadczonych ratowników!

• Resuscytacja krążeniowo-oddechowa - podejmuje się ją natychmiast po wydostaniu z wody podtopionego. Jeżeli jest on nieprzytomny i nie oddycha, należy rozpocząć pośredni masaż serca w sekwencji 30 uciśnięć klatki piersiowej, a następnie 2 oddechy zastępcze, do momentu spontanicznego poruszenia się poszkodowanego. Wtedy sprawdza się, czy oddycha, i ewentualnie układa go w tzw. pozycji bocznej ustalonej.

Podtopienie w innej cieczy niż woda
Gdy macie do czynienia z podtopieniem w innej cieczy niż woda, istnieje prawdopodobieństwo zatrucia organizmu. Może być wtedy konieczna dezaktywacja skażenia organizmu, którą przeprowadzają jednostki ratowniczo-gaśnicze Państwowej Straży Pożarnej.

Wychłodzenie (hipotermia) organizmu
Jeżeli temperatura wody, w której przebywał podtopiony, wynosi poniżej 25°C, należy się liczyć z wychłodzeniem organizmu.

Temperatura wewnętrzna organizmu w granicach 30-35°C spowalnia metabolizm i chroni mózg przed niedotlenieniem, ale również powoduje zaburzenia rytmu serca oraz utrudnia resuscytację.

Gdy temperatura spadnie poniżej 30°C utrudnia nawet zaawansowane czynności ratownicze, spowalnia reakcje na leki i utrudnia defibrylację elektryczną.

Ze względu na wychłodzenie oddychanie zastępcze lepiej prowadzić tzw. metodą usta - usta, niż za pomocą worka termorozprężalnego, gdyż cenne jest ogrzanie i nawilżenie powietrza oddechowego.

Do doraźnej ochrony przed wychłodzeniem zalecana jest srebrno-złota folia termoizolacyjna (folia NRC). Ewentualnie można zastosować ciepły okład na klatce piersiowej, np. z termoforu z gorącą wodą.

Uwaga!

Nie wolno ogrzewać i rozcierać rąk oraz nóg osoby wychłodzonej, gdyż zasoby wychłodzonej krwi obwodowej, dopłynąwszy do serca, mogłyby spowodować zaburzenia rytmu i zatrzymanie jego pracy.

Adam M. Pietrzak
specjalista z zakresu anestezjologii
i medycyny ratunkowej, członek Polskiego
Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej
Terapii, Polskiego Towarzystwa Medycyny
Ratunkowej oraz Polskiego Towarzystwa
Medycyny Katastrof

Kto i kiedy może kontrolować wiedzę pracowników w zakresie bhp?

Ewaluacja wyniku szkolenia to sprawdzenie wiedzy osób szkolonych dotyczącej zagadnień omawianych na zajęciach. Przedmiotem tej oceny powinny być w odniesieniu do szkolenia bhp:

• przyswojenie wiadomości,

• nabycie umiejętności i pożądanych nawyków,

• praktyczna przydatność przekazanych treści i umiejętności w pracy zawodowej.

Szkolenie w zakresie bhp powinno zapewnić co najmniej dostateczny poziom wiedzy pracownikom w tym zakresie. Poziom ten powinien być co najmniej dostateczny, ponieważ nie wolno dopuścić do wykonywania pracy pracownika, który nie posiada dostatecznej znajomości przepisów bhp (art. 2373 kp).

Każde szkolenie okresowe i instruktaż stanowiskowy w dziedzinie bhp kończą się egzaminem sprawdzającym:

• przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz

• umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp.

Uwaga!
Pamiętajcie, że egzamin przeprowadza organizator szkolenia (§ 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Na podstawie stopnia opanowania wiedzy przez szkolonych, można trafnie formułować cele następnych szkoleń lub szkoleń uzupełniających (w przypadku słabego opanowania niektórych zagadnień lub umiejętności).

Uprawnienia pracodawcy do sprawdzania wiedzy pracowników z zakresu bhp
Miejcie na uwadze, że również sam pracodawca ma prawo przeprowadzać egzaminy sprawdzające znajomość przepisów z zakresu bhp także w okresach między szkoleniami. Szczególnie w zakładach mających wdrożony system zarządzania bhp, pracodawcy przeprowadzają egzaminy z różnymi grupami zawodowymi w trakcie prowadzonych audytów stanu bhp. Sprawdzanie opanowania ważnych zagadnień dotyczących bhp pozwala na ciągłe oddziaływanie pracodawcy na poziom znajomości przepisów szczegółowych wśród pracowników (np. szczegółowych instrukcji bhp przy obsługiwaniu maszyn szczególnie niebezpiecznych lub skomplikowanych procesów technologicznych).

Celowe jest także przeprowadzenie egzaminu z zakresu znajomości przepisów bhp po serii zaistniałych w zakładzie wypadków przy pracy związanych z wykonywaniem podobnych czynności. Zazwyczaj w takiej sytuacji powstaje podejrzenie, że przyczyną może być nieznajomość sposobu postępowania przez pracowników w danej sytuacji.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA S.A.

Prawo pracowników do klimatyzacji

Czy pracownicy mogą się ubiegać o klimatyzator, gdy temperatura w pomieszczeniu biurowym sięga nawet 34°C?

Skoro temperatura w pomieszczeniach pracy biurowej sięga 34°C, wniosek pracowników o podjęcie działań o jej obniżenie należy uznać za uzasadniony.

O obowiązku pracodawcy zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki stanowi art. 207 § 2 Kodeksu pracy. Wobec braku szczegółowej regulacji prawnej wybór sposobu realizacji obowiązku zapewnienia optymalnej temperatury w pomieszczeniach pracy przysługuje pracodawcy.

Odpowiednia temperatura
Jednym z elementów zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest obowiązek zapewnienia w pomieszczeniach pracy odpowiedniej temperatury.
Owa odpowiednia temperatura w pomieszczeniach pracy powinna być dostosowana do rodzaju wykonywanej pracy, nie niższa niż 14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K). Natomiast najlepsze samopoczucie pracownika na stanowisku pracy z komputerem, a co za tym idzie optymalna wydajność jego pracy, przypada w temperaturze od 22°C do 24°C.

Podstawa prawna

• art. 207 § 2 kp,

• § 15 ust. 1 , § 30  rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Jan Pióro
specjalista z zakresu prawa prac

Uwaga upały! Zobacz jak ratować odwodnionego!

Jak prawidłowo postępować, gdy któryś z moich pracowników źle się poczuje, czy też ulegnie omdleniu, np. z powodu odwodnienia lub przegrzania organizmu?

Wiedza o prawidłowym postępowaniu w przypadku jakiejś choroby wewnętrznej pracownika może się niejednokrotnie przyczynić do uratowania komuś życia. Jednak zanim wydarzy się nieszczęśliwy wypadek, można zminimalizować ryzyko jego wystąpienia poprzez dopilnowanie obowiązku przeprowadzania pracowniczych badań lekarskich:

• przed rozpoczęciem pracy - badania wstępne,

• podczas wykonywania pracy - badania okresowe,

• w sytuacjach sugerujących pogorszenie stanu zdrowia danego pracownika - badania kontrolne.

Należy jednak pamiętać, że postępowanie profilaktyczne nigdy do końca nie gwarantuje całkowitego wyeliminowania ryzyka wystąpienia zdarzeń nagłych.

Przyczyny zaburzeń prawidłowego funkcjonowania mózgu
Bezpośrednią przyczyną złego samopoczucia czy krótkotrwałych omdleń są głównie zaburzenia ukrwienia mózgu lub niedotlenienie. Stan taki może być wywołany szeregiem przyczyn, na przykład:

• przegrzaniem,

• odwodnieniem,

• wymuszoną pozycją ciała,

• gorączką,

• reakcją emocjonalną.

Jak udzielić pierwszej pomocy?
Pierwszą czynnością ratowniczą w przypadkach zaburzenia świadomości, omdleń lub zawrotów głowy musi być położenie poszkodowanego.
Pozycja leżąca stabilizuje krążenie krwi oraz chroni przed różnymi urazami. Nie znając przyczyny omdlenia, nie powinniście unosić nóg leżącego chorego do góry.

Nauka samopomocy może uchronić przed wypadkiem!
Nauczcie pracowników jak mają reagować, gdy czują, ze za chwilę stracą przytomność. Oto 4 kroki udzielania samopomocy:

• Próba kucnięcia.

• Schylenie się.

• Schowanie głowy między kolana (ucisk brzucha podnosi ciśnienie krwi i doraźnie poprawia ukrwienie mózgu).

• Poproszenie kogoś o pomoc, czy też wezwanie pogotowia ratunkowego.

Adam M. Pietrzak
lekarz anestezjolog, członek Polskiego
Towarzystwa Medycyny Ratunkowej

Na czym polegają procedury zagrożeń pożarowych?

Podczas przeprowadzania szkolenia bhp, w trakcie omawiania zagadnień z zakresu ochrony przeciwpożarowej chciałbym uświadomić uczestnikom szkolenia, że przestrzeganie określonych procedur prowadzi do eliminacji zagrożeń pożarowych. Jakie przykłady takich procedur mogę podać?

Jak wynika z praktyki wielu zakładów pracy, eliminacją zagrożeń pożarowych jest przede wszystkim przestrzeganie określonych procedur, w szczególności polegających na zakazie:

• używania otwartego ognia lub palenia tytoniu w strefach zagrożenia pożarem albo wybuchem,

• garażowania pojazdów silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu, jeśli nie opróżniono zbiornika paliwa pojazdu i nie odłączono go (pojazdu) na stałe od zasilania akumulatorowego,

• rozgrzewania za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów palnych w odległości mniejszej niż 5 m od obiektu, przyległego do niego składowiska lub placu składowego z materiałami palnymi,

• wysypywania gorącego popiołu i żużla lub spalania śmieci i odpadków w miejscu umożliwiającym zapalenie się sąsiednich obiektów lub materiałów palnych,

• przechowywania materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 100°C oraz linii kablowych o napięciu powyżej 1 kV, a także przewodów uziemiających i przewodów odprowadzających instalacji odgromowej,

• użytkowania elektrycznych urządzeń grzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym (wyjątkiem są tu urządzenia eksploatowane zgodnie z warunkami określonymi przez producenta),

• stosowania na osłony punktów świetlnych materiałów palnych (wyjątkiem są tu materiały trudno zapalne, umieszczone w odległości niemniejszej niż 0,05 m od żarówki),

• instalowania opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznej (np. wyłączników, przełączników, gniazd wtyczkowych) bezpośrednio na podłożu palnym, jeśli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem.

Jerzy Żurek
starszy brygadier pożarnictwa w stanie spoczynku,
były naczelnik Wydziału w KG PSP w Warszawie

Jak i z jaką częstotliwością przeprowadzać okresowe badania instalacji elektroenergetycznych?

Badania eksploatacyjne, czyli okresowe sprawdzenia i próby instalacji elektrycznych, przeprowadza się, aby ustalić, czy dalsze wykorzystywanie instalacji lub ich części jest bezpieczne oraz czy spełniają one wymogi przepisów ich dotyczących.

Sprawdzając stan zużycia instalacji i ich części, trzeba przeprowadzić próby dotyczące m.in.:

• ciągłości przewodów ochronnych,

• rezystancji izolacji instalacji elektrycznej,

• samoczynnego wyłączania zasilania.

Częstotliwość okresowego sprawdzania instalacji
Badania eksploatacyjne mają na celu zbadanie skutków wszelkich zmian w stosunku do stanu, do którego instalacja była przewidziana.

Badania te wykonuje się nie rzadziej, niż co 5 lat. Jeżeli jednak instalacja jest narażona na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania, badania eksploatacyjne należy przeprowadzać corocznie (art. 62 ust. 1 ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - Dz.U. z 2006 r. nr 156, poz. 1118 z późn. zm.).

Zakres badań i uprawnienia do ich wykonywania
Okresowe sprawdzenia i próby powinny obejmować, co najmniej:

• oględziny dotyczące ochrony przed bezpośrednim dotykiem i ochrony ppoż.,

• pomiary rezystancji izolacji,

• badania ciągłości przewodów ochronnych, w tym połączeń wyrównawczych,

• badania ochrony przed dotykiem pośrednim,

• próby działania urządzeń różnicowoprądowych.

Po każdych okresowych sprawdzeniach i badaniach osoba je wykonująca sporządza protokół zawierający:

• informacje dotyczące oględzin i wykonanych badań,

• zestawienie istotnych wyników prób i pomiarów,

• informację o przeprowadzonych zmianach i rozbudowie instalacji,

• informację o stwierdzonych odchyleniach od norm i przepisów.

Do przeprowadzenia okresowych badań i sprawdzeń są uprawnione osoby posiadające kwalifikacje w zakresie:

• aparatury kontrolno-pomiarowej i urządzeń oraz instalacji automatycznej regulacji sterowania i zabezpieczeń urządzeń oraz instalacji - w grupie sieci, urządzeń i instalacji energetycznych,

• aparatury kontrolno-pomiarowej i urządzeń automatycznej regulacji urządzeń - w grupie urządzeń zużywających ciepło, paliwa stałe oraz płynne,

• aparatury kontrolno-pomiarowej i urządzeń sterowania sieci, urządzeń oraz instalacji - w grupie sieci, urządzeń i instalacji gazowych.

Antoni Szpiganowicz
inżynier elektryk zajmujący się od 1974 r.
zagadnieniami bezpieczeństwa
i higieny pracy

Czy złe samopoczucie kierowcy autobusu jest podstawą do powstrzymania się od pracy?

Kierowca autobusu mającego zawieźć grupę dzieci na wycieczkę szkolną odmówił wykonania tej pracy, powołując się na złe samopoczucie. Czy miał do tego prawo i ewentualnie, jakie może ponieść konsekwencje tego zachowania?

Praca kierowców autobusów jest zaliczana do prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej
(załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej - Dz.U. nr 62, poz. 287).

Warunki powstrzymania się od pracy
Każdy pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej. Jednak, aby mógł z niego skorzystać, muszą być spełnione łącznie 2 warunki:
1) jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy,
2) jego stan psychofizyczny stwarza zagrożenie innych osób (nie musi być to zagrożenie bezpośrednie).

Kierowca autobusu powstrzymujący się od prowadzenia pojazdu z pasażerami (jest to praca wymagająca szczególnej sprawności psychofizycznej) i powołujący się na fakt, że jego zły stan psychofizyczny stwarza zagrożenie dla innych osób, ma rację. Jest to zagrożenie pośrednie, kierowca mógłby spowodować wypadek, w którego wyniku mogłyby ucierpieć inne osoby.

Uwaga!
Pracownik może powstrzymać się od wykonywania pracy tylko wtedy, gdy wcześniej zawiadomi o tym przełożonego (art. 210 § 4 kp). Zawiadomienie przełożonego o powstrzymaniu się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej może mieć dowolną formę, np. pisemną.

Konsekwencje powstrzymywania się od pracy
Pracownik powstrzymujący się od pracy ze względu na zły stan psychofizyczny nie ponosi konsekwencji w związku z powstrzymaniem się od pracy. W pewnych przypadkach może on jednak ponieść konsekwencje służbowe (dyscyplinarne) wcześniejszego doprowadzenia się do powstania niewłaściwego stanu zdrowia, np. upojenia alkoholowego lub zażycia środków odurzających.

Brak zgody pracodawcy na powstrzymanie się od pracy
Pracodawca może odmówić pracownikowi zgody na powstrzymanie się od wykonywania pracy ze względu na złą sprawność psychofizyczną. Ponosi jednak wtedy wszelkie konsekwencje takiej decyzji.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Czy trzeba refundować szkła kontaktowe?

Czy szkła kontaktowe mogą podlegać refundacji na takich samych zasadach jak okulary korekcyjne dla osób pracujących przy monitorach ekranowych? Pracodawca finansuje zakup okularów do pracy przy komputerze, jeśli zalecenie ich stosowania wyda lekarz okulista, po przeprowadzeniu profilaktycznych badań lekarskich. W praktyce przyjmuje się, że pracodawca pokrywa w całości koszty szkieł korygujących wzrok oraz koszty wykonania okularów (robocizny). Nie ma tu znaczenia wysokość tych kosztów. Jednak cenę oprawek pracodawca ponosi tylko w podstawowym standardzie. Jeśli pracownik wybierze droższe od standardowych oprawki, to będzie musiał dopłacić do ich ceny. Czy zwracać koszty szkieł kontaktowych?
Przepisy nie przewidują zwrotu kosztów szkieł kontaktowych przez pracodawcę. Oznacza to, że pracownikowi nie przysługuje taki zwrot.W przeciwieństwie do okularów, które są przedmiotem stałego użytku, szkła kontaktowe trzeba wymieniać co jakiś czas. Czas ich wymiany różni się w zależności od rodzaju soczewek (np. wymiana co tydzień, co pół roku lub raz na rok itd.). Warto wiedzieć Pracodawca może zdecydować dobrowolnie, że w jego firmie koszty szkieł kontaktowych będą zwracane zamiast lub obok kosztów za okulary. Należy wtedy to zapisać w regulaminie pracy, a jeśli w danej firmie go nie ma, to wydać stosowne zarządzenie.

Podstawa prawna
1. Art. 18 § 1 kp. 2. § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Jarosław Cichoń
prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy

Jakie środki ochrony indywidualnej dla zatrudnionych na rusztowaniach?

Celem stosowania środków ochrony indywidualnej przy pracach z użyciem rusztowań budowlanych jest zabezpieczenie pracowników przed zagrożeniami i narażeniami występującymi przy tego typu pracach.

Podstawa doboru środków ochrony indywidualnej
Na podstawie zidentyfikowanych zagrożeń i występującego narażenia na czynniki szkodliwe, w zależności od rodzajów prowadzonych robót i związanych z nimi czynników niebezpiecznych oraz szkodliwych, będziecie wiedzieli, w jakie środki ochrony indywidualnej należy wyposażyć pracowników.

Uwaga!
Pamiętajcie, aby sprawdzić, czy dostarczane pracownikom środki ochrony indywidualnej spełniają zasadnicze wymagania i są oznaczone znakiem CE.

Typy i rodzaje środków ochrony indywidualnej
Zagrożenia przy pracach z użyciem rusztowań budowlanych powodują, że pracownikom je wykonującym musicie zapewnić:

• hełmy ochronne głowy w przypadku pracy na wysokości lub gdy istnieje zagrożenie urazu głowy,

• sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,

• ochronniki słuchu w przypadku narażenia na hałas,

• rękawice antywibracyjne w przypadku narażenia na wibrację miejscową,

• odzież ochronną (kurtki, spodnie) przy pracach w zimie,

• okulary przeciwsłoneczne przy pracach w lecie i związanym z tym operowaniem promieni słonecznych na duże powierzchnie elewacji obiektów,

• peleryny przeciwdeszczowe,

• rękawice ochronne, chroniące przed skaleczeniami, starciami naskórka i podrażnieniami skóry,

• środki ochrony kończyn dolnych (buty ze wzmocnieniami)

• w zależności od narażenia na środki chemiczne i pyły środki ochrony układu oddechowego lub izolujące cały organizm,

• środki ochrony twarzy i oczu (np. przy pracach z użyciem narzędzi udarowych, pracach tynkarskich przy użyciu sprzętu zmechanizowanego - okulary, osłony twarzy),

• dermatologiczne środki ochrony skóry (środki osłaniające skórę - kremy, pasty).

Podstawa prawna
Zagadanie dotyczące środków ochrony indywidualnej pracowników regulują:

1. art. 237⁶-237¹⁰ Kodeksu pracy,

2. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.),

3. rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. nr 259, poz. 2173),

4. ustawa z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U. z 2004 r. nr 204, poz. 2087 z późn. zm).

Waldemar Klucha
specjalista ds. bhp

Internet zastąpi instruktorów bhp?

Jestem właścicielką firmy krawieckiej. Zatrudniam pracownice, które szyją w domu, i chciałabym wiedzieć, czy mogą one odbyć niezbędne szkolenia bhp przez Internet?

Krawcowe należą do grupy stanowisk robotniczych. W związku z tym muszą odbyć szkolenia bhp:

• wstępne ogólne (instruktaż ogólny),

• wstępne na stanowisku pracy (instruktaż stanowiskowy),

• okresowe dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych

(§ 10 i 11 ust. 1 pkt 1 oraz 14 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Szkolenia te powinny być przeprowadzane w formie instruktażu
(§ 8 i 15 ust. 1 powyższego rozporządzenia).

Instruktaż oznacza przekazanie niezbędnych informacji do działania w określonej dziedzinie. Instruktaż lub omówienie stanowi metodę towarzyszącą pokazowi bądź ćwiczeniom. Jest to metoda kompleksowa, w której skład wchodzą:

• opis,

• wyjaśnienie,

• opowiadanie,

• pogadanka,

• pokaz.

Instruktaż bhp (ogólny i stanowiskowy) przeprowadza się dla konkretnego stanowiska pracy w konkretnym zakładzie pracy na podstawie obowiązujących przepisów, a przede wszystkim:

• uregulowań wewnątrzzakładowych,

• znajomości procesów technologicznych pracy,

• zagrożeń środowiska pracy,

• ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą,

• innych uwarunkowań środowiska pracy.

Instruktaż przez Internet?

Do przeprowadzenia instruktażu przekaz informacji jest niewystarczający. A zatem dla pracownic zatrudnionych w charakterze krawcowych szkolenie w dziedzinie bhp z wykorzystaniem Internetu jest niedopuszczalne!

Kazimierz Żurawski
główny specjalista ds. bhp,
dyrektor ds. nadzoru
w firmie SEKA S.A.

Co może pozbawić pracownika świadczeń z tytułu wypadku przy pracy 

Czy pracownik, który uległ wypadkowi w zakładzie pracy, będąc pod wpływem alkoholu, może zostać pozbawiony świadczeń?

Okolicznością mogącą pozbawić pracownika prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy jest stan nietrzeźwości poszkodowanego. Stan nietrzeźwości nie musi być wyłączną przyczyną wypadku. Wystarczy, że w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku przy pracy (art. 21 ust. 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.).

Badanie stanu nietrzeźwości
Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że pracownik w chwili wypadku znajdował się w stanie nietrzeźwości, pracodawca powinien skierować go na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie. Odmowa poddania się temu badaniu lub inne zachowanie pracownika uniemożliwiające przeprowadzenie badania (np. ucieczka lub ukrywanie się na terenie zakładu pracy) spowodują pozbawienie praw do świadczeń.

Ważne
Sam stan nietrzeźwości, o ile nie przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku przy pracy, nie stanowi podstawy do pozbawienia pracownika uprawnień do świadczeń.

Fakt stanu nietrzeźwości i jego wpływ na zaistnienie wypadku przy pracy musi być uwzględniony w protokole powypadkowym, w pozycji dotyczącej ustalenia przyczyn wypadku oraz stwierdzenia, że zachodzą okoliczności mogące mieć wpływ na pozbawienie pracownika prawa do świadczeń wypadkowych.

Świadczenia w przypadku śmierci pracownika
W razie śmierci pracownika spowodowanej wypadkiem w okolicznościach, które mogłyby pozbawić go prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, członkowie jego rodziny nabywają uprawnienia do nich bez żadnych ograniczeń. Pracodawca jest zwolniony z obowiązku udowodnienia, że wyłączną przyczyną wypadku było naruszenie przez pracownika przepisów o ochronie życia i zdrowia spowodowane umyślnie lub też rażącym niedbalstwem.

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż

Odwołanie od orzeczenia lekarskiego i powtórne badania

Gdy lekarz orzeknie przeciwwskazanie zdrowotne...
Jeżeli podczas wstępnych profilaktycznych badań lekarskich lekarz orzeknie przeciwwskazania zdrowotne dla pracownika do pracy na określonym stanowisku pracy, to:nie można zatrudnić tej osoby na takim stano­wisku i w takich warunkach, jakie pracodawca określił w skierowaniu, osobę, która jest już pracownikiem, pracodawca musi przenieść na inne stanowisko pracy.

W tej sytuacji lekarz orzeka, że:

• pracownik utracił zdolności wykonywania dotychczasowej pracy (art. 43 pkt 2 Kodeksu pracy, dalej: kp),

• stwierdzony został szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika (art. 55 § 1 kp),

• ze względu na ciążę, kobieta nie powinna wykony­wać dotychczasowej pracy (art. 179 § 1 pkt 2 kp),

• dana praca zagraża zdrowiu pracownika młodocianego (art. 201 § 2 kp),

• u pracownika stwierdzono objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej (art. 230 § 1 kp),

• stwierdzono niezdolność do wykonywania dotych­czasowej pracy po tym, jak pracownik uległ wypad­kowi przy pracy lub zachorował na chorobę zawo­dową i nie został uznany za niezdolnego do pracy (art. 231 kp).

Uwaga!
Lekarz, który przeprowadził badanie, ma obowiązek przekazania orzeczenia lekarskiego pracodawcy i badanemu pracownikowi. Przepisy nakazują pracodawcy przechowywanie wszystkich orzeczeń lekarskich w aktach pracowniczych (art. 229 § 7 kp).

Odwołanie i powtórne badania
Zarówno pracodawca, jak i pracownik mają prawo odwołania się od orzeczenia wydanego przez lekarza. Gdy pracodawca nie zgadza się z wydanym orzecze­niem lekar­skim możliwe jest przeprowadzenie powtórnych badań lekarskich. Odwołanie następuje w momencie wystąpienia przez pracodawcę z wnioskiem o przepro­wadzenie ponownego badania.

Uwaga!
Wniosek o przeprowadzenie powtórnych badań musi być złożony w ciągu 7 dni od dnia wydania kwestionowa­nego orzeczenia, za pośrednictwem lekarza, który wydał to orzeczenie, do:

• wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy lub

• jednostki badawczo-rozwojowej w dziedzinie medy­cyny pracy, gdy kwestionowane orzeczenie zostało wydane przez taką jednostkę.

Powtórne badania powinny być przeprowadzone w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Lekarz je przeprowadzający wydaje zaświadczenie o:

1. braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywa­nia pracy na określonym stanowisku pracy lub

2. przeciwwskazaniach zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku pracy.

Takie orzeczenie lekarskie jest osta­teczne (§ 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy - Dz.U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Anna M. Błażejczyk
specjalista w Departamencie
Nadzoru i Kontroli Ministerstwa Zdrowia

Pobicie pracownika może być wypadkiem przy pracy

Pracownik zatrudniony w firmie na stanowisku ślusarza podczas wykonywania pracy w zakładzie pracy został napadnięty i pobity. Czy zdarzenie to można uznać za wypadek przy pracy?

Napadnięto i pobito pracownika w czasie wykonywania przez niego pracy na rzecz i na terenie zakładu pracy oraz zostało to wywołane przyczyną zewnętrzną w postaci działania osób trzecich. W tej sytuacji napad ten trzeba uznać za wypadek przy pracy.

Kiedy masz do czynienia z wypadkiem przy pracy?
Aby zdarzenie mogło być uznane za wypadek przy pracy, musi spełniać jednocześnie 4 warunki. Musi być:

1) nagłe,
2) wywołane przyczyną zewnętrzną,
3) związane z pracą,
4) powodować uraz lub śmierć.

Udział osób trzecich
Działanie innych osób (niezależnie od tego, czy ma ono charakter celowy, czy niecelowy), które powoduje szkodliwe dla życia lub zdrowia pracownika następstwa, jest również traktowane jako przyczyna zewnętrzna.

Co na to Sąd Najwyższy?
Do kwestii zakwalifikowania pobicia pracownika jako wypadku przy pracy odniósł się w wyroku z 11 sierpnia 1978 r. Sąd Najwyższy. Stwierdził on, że:

"Pobicie pracownika podczas wykonywania przez niego zwykłych czynności pracowniczych w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do ich wykonywania jest z reguły wystarczającą przesłanką do uznania, że zdarzenie to nastąpiło w związku przyczynowym z pracą według art. 6 ust. 1 (...) [ustawy z 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 1983 r. nr 30, poz. 144 z późn. zm.)].
Pobicie pracownika na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym do wykonywania zleconych czynności pracowniczych, w których znalazł się przypadkowo, podczas wykonywania czynności sprzecznych z istotą i celem zleconej mu pracy, nie pozostaje w związku z jego obowiązkami pracowniczymi, nie jest więc wypadkiem przy pracy, zwłaszcza wtedy, gdy zostało spowodowane wyłącznie oczywiście niewłaściwym zachowaniem się pobitego".

(Wyrok SN z 11 sierpnia 1978 r., III PRN 25/78, OSNCP 1979/3/57).

Krystyna Zakrzewska-Szczepańska
Małgorzata Kurowska
Departament Warunków Pracy
MPiPS

Zobacz, co jest niezbędne, aby przeprowadzić wstępną ocenę ryzyka zawodowego

Jakie informacje i dokumenty są niezbędne do zrealizowania wstępnej oceny ryzyka zawodowego i gdzie ich szukać?

Do przeprowadzenia wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego niezbędne są informacje dotyczące między innymi:

• zagrożeń,

• warunków środowiska pracy,

• wymagań kwalifikacyjnych i zdrowotnych pracowników,

• stosowanych zabezpieczeń (technicznych, organizacyjnych, ochron zbiorowych i indywidualnych),

• statystyk wypadkowych i chorobowych (szczególnie chorób zawodowych oraz podejrzeń o takie choroby),

• osób zatrudnionych (kobiet, mężczyzn, młodocianych, niepełnosprawnych).

Dokumenty potrzebne do zrealizowania oceny ryzyka zawodowego
Do zrealizowania oceny ryzyka zawodowego potrzebne są również odpowiednie dokumenty, mianowicie:

1) dokumentacja oceny ryzyka zawodowego (karty oceny ryzyka zawodowego),
2) roczne statystyki wypadków, zdarzeń potencjalnie wypadkowych i chorób zawodowych,
3) wyniki badań środowiska pracy,
4) wnioski z narad w sprawie bhp,
5) wnioski z narad komisji bhp,
6) protokoły kontroli stanowisk pracy,
7) protokoły kontroli organów zewnętrznych,
8) protokoły posiedzeń zakładowej komisji bhp (jeżeli taka w firmie istnieje).

Wszystkie te dokumenty i dane znajdują się w dokumentacji dotyczącej bhp, którą prowadzicie w firmie (np. rejestry, protokoły itp.).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Kogo zaliczyć do grupy pracowników administracyjno-biurowych?

Organizatorzy szkoleń, często zastanawiają się, których pracowników zaliczyć do grupy pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych.
Obok szerokiej grupy pracowników administracyjno-biurowych, szkolenia przeznaczone są również dla pracowników: zatrudnionych przy obsłudze monitorów ekranowych, placówek służby zdrowia, szkół i innych placówek oświatowych, jednostek naukowo-badawczych innych, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

(załącznik nr 1, pkt VIII ust. 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

A zatem szkolenia tej grupy przeznaczone są, obok typowych stanowisk biurowych także, np. dla:

• lekarzy, pielęgniarek, personelu aptek,

• nauczycieli, wychowawców,

• pracowników naukowych,

• pracowników, których praca wiąże się z codziennym używaniem samochodu (np. pracownicy marketingu),

• innych pracowników, którzy wśród swoich obowiązków mają odpowiedzialność w zakresie bhp (np. za stan pomieszczeń higienicznosanitarnych, zakupy środków ochrony indywidualnej, zakupy odzieży roboczej i ochronnej, zakupy środków higienicznych), a nie są osobami kierującymi pracownikami ani pracownikami inżynieryjno-technicznymi.

Kto decyduje kogo skierować na szkolenie dla grupy pracowników administracyjno-biurowych?
W tej sytuacji to pracodawca sam zadecyduje, którzy pracownicy są zatrudnieni na stanowiskach biurowych, na których występują zagrożenia i/lub są związane z odpowiedzialnością w zakresie bhp.

Szczegółowy zakres tematyczny szkolenia pracowników wymienionych wyżej ma niewiele wspólnego ze zwykłą pracą biurową i wymaga dokładnego uwzględnienia czynników charakterystycznych związanych z ich pracą w programie szkolenia tworzonym na podstawie programu ramowego.

Szkolenie pracowników administracyjno-biurowych, przeznaczone jest zatem dla tych, których charakter pracy wiąże się z narażaniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne zatrudnionych np. w:

• firmach produkcyjnych, handlowych, usługowych,

• urzędach i instytucjach,

• szkołach, uczelniach, przedszkolach, świetlicach,

• instytutach naukowych,

• placówkach kulturalnych,

którzy w swojej codziennej pracy:

• posługują się komputerem z monitorem ekranowym,

• są zagrożeni napadem, rozbojem,

• są lub mogą być narażeni na oddziaływanie czynników niebezpiecznych lub szkodliwych np. z powodu konieczności okresowego przebywania w obiektach produkcyjnych lub innych miejscach, gdzie takie czynniki występują (np. budowa, gospodarstwo rolne),

Dla personelu służby zdrowia, nauczycieli i wychowawców, fachowego personelu jednostek naukowo-badawczych i osób mających w swoich obowiązkach odpowiedzialność w zakresie bhp należy opracować programy szkoleń uwzględniające tematykę odpowiadającą obowiązującym ich przepisom i zagrożeniom, na które są narażeni.

Lesław Zieliński
rejestrowany audytor pomocniczy SZBP według ISRS,
 były główny inżynier zarządzania bezpieczeństwem

Brak miejsca poboru wody zdatnej do picia

Co powinien zrobić pracodawca w przypadku braku możliwości wyznaczenia miejsc poboru wody zdatnej do picia?

W przypadku braku możliwości wyznaczenia odpowiednich miejsc poboru wody zdatnej do picia pracodawca musi zapewnić pracownikom wodę przegotowaną lub herbatę, kawę zbożową, wywar z mięty, rozcieńczone soki owocowe, itp., dostarczane w zamkniętych pojemnikach (np. termosach), łatwych do mycia i zaopatrzonych w czerpalne kurki.

Napoje
Oprócz wody zdatnej do picia, pracownikom zatrudnionym stale lub okresowo w warunkach szczególnie uciążliwych, pracodawca ma obowiązek zapewnić nieodpłatnie napoje.

Napoje zimne lub gorące (w zależności od warunków wykonywanej pracy) trzeba zapewnić pracownikom zatrudnionym:

• w warunkach gorącego mikroklimatu (czyli w pomieszczeniach, miejscach wykonywania pracy, w których panuje wysoka temperatura), charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C,

• w warunkach mikroklimatu zimnego (gdzie panuje niska temperatura), charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,

• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C lub powyżej 25°C,

• przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu 1 zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,

• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.

Napoje wydawane w celach profilaktycznych powinny być dostarczane pracownikom w dniach wykonywania pracy uzasadniających ich wydanie.

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu
prawa pracy

Co decyduje o istnieniu przyczyny zewnętrznej wypadku?

Tokarz podczas pracy trzymał ręce zbyt blisko strefy niebezpiecznej i tym samym przyczynił się do powstania wypadku. Czy postępowanie tego pracownika może zostać uznane za przyczynę zewnętrzną wypadku?

W tym przypadku to nie sposób trzymania rąk przez poszkodowanego decyduje o istnieniu przyczyny zewnętrznej. Decyduje o tym czynnik, który był poza pracownikiem i jednocześnie był związany z wydarzeniem powodującym uraz, np. mogła to być poruszająca się część maszyny (w tym przypadku tokarki). Natomiast sposób wykonywania pracy, taki że "ręce znajdowały się zbyt blisko strefy niebezpiecznej", będzie jedną z przyczyn zaistnienia wypadku, w podanym przykładzie najprawdopodobniej związaną z nieprawidłowym zachowaniem się pracownika.

W związku z powyższym w opisie przyczyn wypadku powinny się znaleźć odpowiedzi na pytania:

• dlaczego pracownik trzymał ręce w pobliżu strefy niebezpiecznej?

• czy nie wiedział o zagrożeniu?

• czy była instrukcja opisująca bezpieczne wykonywanie prac?

• czy pracownik instrukcję znał?

• czy może narzucone tempo pracy zmusiło go do takiego postępowania?

a jeżeli była to maszyna, to dodatkowo:

• czy nie było żadnego zabezpieczenia (nawet oznaczenia strefy niebezpiecznej)?

• czy może zabezpieczenie było, ale zostało zdemontowane?

• czy zabezpieczenie było nieskuteczne (widać w tym przypadku, że jakie by nie było, było nieskuteczne)?

• dlaczego eksploatowane urządzenie nie miało skutecznego zabezpieczenia przed zagrożeniem?

Natomiast gdyby pracownik przypadkowo poruszył elementem sterującym, a to z kolei spowodowałoby zainicjowanie oraz ruch części urządzenia i np. uraz dłoni, to ten przypadkowy ruch elementem sterującym należy potraktować jako przyczynę zewnętrzną dla kwalifikacji zdarzenia jako wypadek przy pracy.

Podsumowanie
W omawianym przypadku, kwalifikując zdarzenie jako wypadek, należy opisać w następujący sposób:

• przyczyną zewnętrzną był czynnik materialny powodujący uraz,

• wydarzeniem powodującym wypadek (mogło być) uderzenie, przygniecenie, wciągnięcie i zmiażdżenie człowieka lub jego kończyn przez części urządzenia,

• przyczyną wypadku (mogło być) niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia.

W podanym zdarzeniu przyczyną zewnętrzną nie jest postępowanie pracownika (polegające na trzymaniu rąk zbyt blisko strefy niebezpiecznej), które przyczyniło się do powstania wypadku. Mamy bowiem do czynienia z dwoma różnymi pojęciami przyczyny:
1)   przyczyna zewnętrzna - jeden z elementów do zakwalifikowania zdarzenia jako wypadek przy pracy (oprócz nagłości, związku z pracą i urazu/śmierci);
2)   przyczyna wypadku - jako braki i nieprawidłowości, które bezpośrednio lub pośrednio przyczyniły się do powstania wypadku (tu: niedostateczne zabezpieczenie przed znalezieniem się rąk pracownika w strefie zagrożenia). Wystąpienie łącznie przyczyny zewnętrznej i wewnętrznej -Może nastąpić sytuacja, gdzie przyczyna zewnętrzna nie będzie wyłącznym powodem uszczerbku na zdrowiu pracownika. Może ona wystąpić razem z przyczyną wewnętrzną, będącą samoistnym schorzeniem, np. choroba wieńcowa, dyskopatia. Wówczas nawet niewielkie obciążenie fizyczne bądź psychiczne może spowodować uszkodzenie organu wewnętrznego i w sposób istotny przyspieszyć bądź pogorszyć istniejący już stan chorobowy (np. stres powodujący zawał mięśnia sercowego, znaczne obciążenie fizyczne powodujące uraz kręgosłupa). W takiej sytuacji również możemy zakwalifikować zdarzenie jako wypadek przy pracy, gdyż właśnie to obciążenie psychiczne czy fizyczne będzie zewnętrzną przyczyną wypadku. W takim przypadku z pewnością potrzebna będzie opinia lekarza specjalisty określająca, czy rzeczywiście wykonywana czynność, sytuacja na stanowisku pracy miała wpływ na nagłe pogorszenie stanu zdrowia pracownika.Fakt poinformowania pracownika o ryzyku zawodowym i środkach ochrony przed zagrożeniami musi zostać potwierdzony przez pracownika, na przykład na przyjętym w firmie wzorze zawiadomienia.

Lesław Zieliński
 były główny inżynier BHP

Techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych

Techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego to:

• urządzenia,

• sprzęt,

• instalacje,

• rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów

(§ 2 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów - Dz.U. nr 80, poz. 563).

Uwaga!
Mając na względzie podział technicznych środków zabezpieczenia ppoż. na urządzenia, sprzęt, instalacje czy rozwiązania budowlane zapobiegające powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów, nie zawsze można dokonać ich dokładnego rozróżnienia. Jest tak, ponieważ biorąc pod rozwagę na przykład system alarmu pożaru, można określić jako urządzenie - centralę sygnalizacji pożaru, ale także jako instalację - linie dozorowe z czujkami, jak również jako całość uznać za automatyczne urządzenie alarmu pożaru.

Urządzenia przeciwpożarowe
Urządzenia przeciwpożarowe to urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie bądź samoczynnie) służące do wykrywania i zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, w szczególności:

• stałe i półstałe urządzenia gaśnicze oraz zabezpieczające;

• urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia:

• sygnalizacyjno-alarmowe,

• odbiorcze alarmów pożarowych,

• odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych;

• instalacje oświetlenia ewakuacyjnego;

• hydranty i zawory hydrantowe;

• pompy w pompowniach przeciwpożarowych;

• przeciwpożarowe klapy odcinające;

• urządzenia oddymiające;

• urządzenia zabezpieczające przed wybuchem;

• drzwi i bramy przeciwpożarowe, o ile są wyposażone w systemy sterowania.

Nierozłączne urządzenia i instalacje przeciwpożarowe
Traktując niektóre urządzenia i instalacje ppoż. jako nierozłączne, należy do nich zaliczyć:

• stałe urządzenia gaśnicze służące do ograniczania lub zwalczania pożaru,

• system sygnalizacji alarmu pożaru,

• dźwiękowy system ostrzegawczy,

• urządzenia oddymiające,

• pompy w pompowniach przeciwpożarowych,

• przeciwpożarowe klapy odcinające,

• urządzenia zabezpieczające przed wybuchem,

• drzwi i bramy przeciwpożarowe z systemami sterowania.

Instalacje przeciwpożarowe
Jako instalacje przeciwpożarowe przyjmuje się:

• półstałe urządzenia gaśnicze - zraszacze,

• oświetlenie awaryjne i przeszkodowe,

• instalacje wodociągowe przeciwpożarowe (hydranty wewnętrzne i zewnętrzne),

• instalacje odgromowe.

Sprzęt przeciwpożarowy
Sprzęt ppoż. to podręczny sprzęt gaśniczy, mianowicie:

• gaśnice przenośne,

• gaśnice przewoźne (agregaty gaśnicze),

• hydronetki wodne,

• koce gaśnicze.

Rozwiązania budowlane
Natomiast do rozwiązań budowlanych służących zapobieganiu i rozprzestrzenianiu się pożarów można zaliczyć:

• stosowanie niepalnych materiałów budowlanych,

• osiągnięcie trudnopalności palnych materiałów budowlanych,

• zabezpieczanie konstrukcji i elementów budowlanych środkami ognioochronnymi,

• stosowanie oddzieleń przeciwpożarowych,

• stosowanie kurtyn przeciwpożarowych,

• uszczelnianie przepustów instalacyjnych,

• specjalną obudowę dróg ewakuacyjnych,

• stosowanie drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych,

• projektowanie przedsionków przeciwpożarowych.

Zbigniew Olejnik
oficer pożarnictwa w stanie spoczynku,
wieloletni pracownik dydaktyczny Szkoły
Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie

Zapewnij bezpieczeństwo operatorowi maszyny!

Jak oznakować i rozmieścić elementy sterownicze maszyn, aby zapewnić bezpieczeństwo pracownikom je obsługującym?

Elementy sterownicze służą do sterowania maszyną lub urządzeniem oraz przekazują informacje ich operatorowi.

Zaliczamy do nich:

• włączniki, przełączniki, dźwignie,

• pedały,

• ekrany, monitory,

• lampki sygnalizacyjne, wskaźniki.

Jak oznaczyć elementy sterownicze?
Elementy sterownicze należy opisać w języku polskim lub zrozumiałymi symbolami, a wysokość napisów powinna wynosić minimum 3 mm.

Należy też zastosować właściwe barwy:

• włączanie (uruchamianie, start) - zalecana barwa biała, może być również szara, czarna, zielona (nie powinna być stosowana barwa czerwona),

• wyłączanie (zatrzymanie, stop) - zalecana barwa czarna, może być również biała, szara, czerwona (nie powinna być stosowana barwa zielona),

• zatrzymanie awaryjne - czerwona barwa na żółtym tle.

W przypadku oznaczenia elementów manipulacyjnych (np. start, stop) tą samą barwą, należy zastosować np. różny ich kształt. Najczęściej "start" oznacza się prostopadłą kreską, a "stop" kołem.

Zasady rozmieszczenia elementów sterowniczych
Elementy sterownicze należy umieszczać poza strefami zagrożenia tak, aby ich obsługa nie powodowała zagrożeń, na przykład zetknięcia się z:

• elementami napędowymi,

• ruchomymi częściami,

• ostrymi krawędziami,

• elementami pod napięciem.

Elementy sterownicze trzeba zabezpieczyć też przed ich przypadkowym uruchomieniem. W tym celu umieszcza się je z dala od uchwytów, poręczy, wejść do kabin i na stanowiska operatora. Stosuje się też przyciski z kołnierzem ochronnym i blokowanie elementów sterowniczych w stanie wyłączonym oraz zamykane obudowy tych elementów sterowniczych.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596 z późn. zm.).

Waldemar Klucha
specjalista ds. bhp

Czy pracownik służby bhp może szkolić także z ochrony przeciwpożarowej?

Czy jako pracownik służby bhp prowadzący zajęcia w ramach szkolenia okresowego z dziedziny bhp mogę omawiać jednocześnie zagadnienia związane z ochroną ppoż.? W czasie kontroli strażak z prewencji zakwestionował szkolenia z uwagi na brak uprawnień do szkolenia z zakresu ppoż.

Osoby wykonujące czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej powinny zdobyć odpowiednie kwalifikacje, aby móc należycie wypełniać swoje obowiązki (art. 4 ust. 2 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej; Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 z późn. zm.).

Podczas szkoleń okresowych w zakresie bhp omawiane są zagadnienia profilaktyki przeciwpożarowej, które wymagają poprawnego ich przedstawienia zatrudnionym pracownikom. Pracownik służby bhp może omawiać zagadnienia dotyczące ppoż. podczas szkolenia z zakresu bhp, pod warunkiem że legitymuje się ukończonym odpowiednim szkoleniem.

Szkolenia takie prowadzą szkoły lub ośrodki szkolenia w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej (§ 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 25 października 2005 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej; Dz.U. nr 215, poz. 1823).

A zatem osoby omawiające zagadnienia związane z ochroną ppoż. podczas szkolenia bhp w zakładach pracy powinny ukończyć odpowiednie szkolenie z tego zakresu. Szkolenie takie trwa minimum 72 godziny (1 godzina lekcyjna - 45 min). Ukończenie takiego szkolenia uprawnia do omawiania zagadnień z problematyki ochrony przeciwpożarowej.

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń
w zakresie bhp w firmie SEKA S.A

Ocena ryzyka zawodowego po nowemu!

Pamiętajcie, że obecnie:

1. Ocena ryzyka zawodowego nie może być czynnością jednorazową, ale musi być ciągłym procesem zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Ocena ryzyka zawodowego rozpoczyna się już na etapie podjęcia decyzji o prowadzeniu działalności, przez zatrudnianie pracowników, wprowadzanie zmian na stanowiskach pracy i w miejscach wykonywania prac, a kończy na wykazaniu, że proces produkcyjny oraz wykonywane podczas niego czynności są bezpieczne.

3. Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna się składać ze szczegółowego opisu:

• stanowisk pracy,

• miejsc wykonywania prac,

• stosowanych technicznych środków produkcji,

• używanych podstawowych i pomocniczych materiałów,

• powstających odpadów,

• stosowanie zabezpieczeń,

a także wyszczególniać osoby pracujące na konkretnym stanowisku pracy.

4. Integralną częścią dokumentacji oceny ryzyka zawodowego jest informacja dla pracownika (karta oceny ryzyka zawodowego), z której pracownik powinien dowiedzieć się:

• jakie zagrożenia występują przy poszczególnych czynnościach i w miejscach wykonywania prac,

• czym one grożą,

• jakie ma stosować środki profilaktyczne,

• w jakim stopniu poprawiają one bezpieczeństwo i ochronę zdrowia (jak zmniejsza się ryzyko zawodowe po ich zastosowaniu).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Kto bada wypadki zatrudnionych na innej podstawie niż umowa o pracę?

Wypadki niepracownicze często zdarzają się w trudnych do kwalifikacji i złożonych okolicznościach. Jak ustalać ich okoliczności i przyczyny? Kto ma to robić (w karcie wypadku)?

Złożoność okoliczności, w jakich występują wypadki niepracownicze, powoduje, że przepisy prawa precyzyjnie wskazują podmioty, na których spoczywają obowiązki związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, występujących poza ramami stosunków pracy.

Ustaleń dotyczących niepracowniczych wypadków, w karcie wypadku, dokonują m.in.:

• podmiot wypłacający stypendium sportowe - w stosunku do pobierających te stypendia;

• podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - w stosunku do wykonujących tę pracę na podstawie skierowania do pracy;

• pracodawca lub jednostka, w której absolwent odbywa staż, lub jednostka, w której absolwent odbywa szkolenie - w stosunku do absolwenta pobierającego stypendium w okresie odbywania tego stażu lub szkolenia na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy;

• spółdzielnia produkcyjna, spółdzielnia kółek rolniczych - w stosunku do członków tych spółdzielni oraz innych osób traktowanych na równi z członkiem spółdzielni wykonujących pracę na rzecz tych spółdzielni;

• podmiot, na którego rzecz wykonywana jest praca na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym (dalej: kc) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia - w stosunku do wykonujących te umowy;

• osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia - w stosunku do współpracujących z tą osobą;

• ZUS w stosunku do prowadzących pozarolniczą działalność, a także współpracujących przy prowadzeniu takiej działalności w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;

• pracodawca, u którego poborowy odbywa zastępczą służbę wojskową - w stosunku do odbywających tę służbę;

• pracodawca - w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoby te pozostają w stosunku pracy;

• podmiot, z którym została zawarta umowa agencyjna, umowa zlecenia lub umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło - w stosunku do osób wykonujących umowę, jeżeli w ramach takiej umowy praca jest wykonywania na rzecz pracodawcy, z którym osoby te pozostają w stosunku pracy.

Ustalanie okoliczności wypadków
Obowiązki podmiotów ustalających okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy powstałych poza stosunkami pracy określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz.U. nr 236, poz. 1992).

Podstawa prawna
art. 5 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.).

Łukasz Pisarczyk
adiunkt w Zakładzie Prawa Pracy
i Polityki Społecznej
Wydziału Prawa i Administracji UW

Kto dokonuje oceny ryzyka?

Od 1 lipca 2007 r. pracodawca za zaniedbanie obowiązku dokonywania oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy może zapłacić nawet 30.000 zł grzywny!

Do dokonania oceny ryzyka zawodowego oraz informowania pracowników o tym ryzyku zobowiązuje pracodawcę art. 226 Kodeksu pracy. Pamiętajcie, że ocena ryzyka zawodowego jest obowiązkowa i za jej przeprowadzenie odpowiedzialny jest pracodawca.

Oceny ryzyka zawodowego dokonują zespoły powołane przez pracodawcę. Wiodącą rolę w tym procesie odgrywają pracownicy służby bhp. W przypadku braku możliwości dokonania oceny własnymi siłami, zakład pracy może powierzyć dokonanie oceny specjalistom spoza zakładu pracy.

Uwaga!
Należy jednak pamiętać, że zawsze to pracodawca jest odpowiedzialny za właściwe przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego. Pracodawca ma także obowiązek informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Procedura oceny ryzyka
Przedstawiona w Polskiej Normie (PN-N-18002:2000. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego) procedura oceny ryzyka zawodowego jest w swojej istocie jedną z metod dokonywania takiej oceny. Jednym z ważnych elementów (etapów) oceny ryzyka zawodowego jest identyfikacja zagrożeń.

Przystępując do identyfikacji zagrożeń można zastosować metodę list kontrolnych, które mogą być opracowane z wykorzystaniem wykazu czynników szkodliwych, niebezpiecznych lub uciążliwych. Na etapie identyfikacji zagrożeń przydatna jest dotychczasowa wiedza na temat zagrożeń występujących na analizowanych stanowiskach. W każdym jednak przypadku zaleca się sprawdzanie, czy wszystkie zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy dostępne są informacje na ich temat (wartości charakteryzujące czynnik), oraz czy są wystarczające do oceny ryzyka.

Zagrożenia można zidentyfikować na podstawie analizy informacji dotyczących:

• lokalizacji stanowiska pracy i realizowanych na nim zadań,

• osób pracujących na stanowisku, w tym kobiet w ciąży, młodocianych i niepełnosprawnych,

• stosowanych środków pracy, materiałów i procesów pracy,

• wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonywania,

• wymagań przepisów prawnych i norm, odnoszących się do stanowiska,

• zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane i ich źródeł,

• możliwych skutków występujących zagrożeń,

• stosowanych środków ochronnych,

• wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych,

• chorób zawodowych oraz awarii.

Adam Pościk
asystent w Zakładzie Ochron
Osobistych Centralnego
Instytutu Ochrony Pracy

Jak przygotować firmę na ewentualne wypadki i awarie?

Kto określa procedury przygotowujące firmę do ewentualnych awarii i wypadków i co powinny one zawierać? Przygotowanie firmy do ewentualnych wypadków i awarii wymaga określenia procedur postępowania wobec:

• wypadków przy pracy i zdarzeń potencjalnie wypadkowych,

• pożarów, wybuchów, a także niekontrolowanych wycieków substancji niebezpiecznych,

• awarii związanych z oddziaływaniem na środowisko naturalne (np. uszkodzenie systemu sterowania pomp w oczyszczalni ścieków i w jego wyniku niekontrolowany zrzut substancji szkodliwych do cieku wodnego, uszkodzenie elektrofiltrów pieca hutniczego i w jego wyniku niekontrolowana emisja szkodliwych pyłów do atmosfery, rozszczelnienie zbiornika amoniaku w chłodni i w jego wyniku skażenie gleby i atmosfery w okolicy firmy),

• awarii maszyn i urządzeń (np. niezadziałanie hamulców suwnicy, brak samoczynnego wyłączenia - rozłączenia napędu obrabiarki przy zablokowaniu wrzeciona).

Określenie tych procedur jest obowiązkiem pracodawcy (art. 207 § 2 kp), jednak w praktyce wyznacza on do tej czynności najczęściej służbę bhp. Kto opracowuje systemy reagowania w firmie?
Przygotowując firmę na zdarzenia wymienione wcześniej, pracodawca musi opracować system reagowania na:

• wypadki,

• zdarzenia potencjalnie wypadkowe,

• awarie.

W przypadku dużej firmy system ten opracowują jej poszczególne komórki lub osoby odpowiedzialne za daną dziedzinę. W mniejszych zakładach pracy pracodawca wyznacza jedną komórkę do tego celu, np. służbę bhp. Procedury reagowania na wypadki, zdarzenia potencjalnie wypadkowe i awarie powinny zawierać:

• definicje poszczególnych zdarzeń,

• odpowiedzialność za ich rejestrowanie,

• sposób rejestracji wraz z wzorami,

• metodę reagowania na dane zdarzenia,

• procedurę postępowania po zaistnieniu określonych zdarzeń,

• taktykę wprowadzania działań zapobiegawczych.

Procedury reagowania na wypadki, awarie i zdarzenia potencjalnie wypadkowe wprowadzają w firmie pracodawca lub osoba przez niego upoważniona, w formie odpowiednich zarządzeń bądź poleceń.

Lesław Zieliński
były główny inżynier
zarządzania bezpieczeństwem pracy

Jak dokumentować wyjaśnienia poszkodowanego w wypadku przy pracy?

Jakie dane powinien zawierać druk wyjaśnień poszkodowanego w wypadku przy pracy i informacji od świadka wypadku, a także gdzie znaleźć wzór takiego dokumentu?

Obecnie przepisy nie określają ani procedury, ani formy, w jakiej powinny być odebrane wyjaśnienia poszkodowanego czy informacje pozyskane od świadków wypadku. Nie określają również żadnego wzoru druku, na którym należałoby spisać wyjaśnienia poszkodowanego czy informacje od świadka.

Jak dokumentować składane wyjaśnienia?
Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku powinny być sporządzone w formie pisemnej. Należy podać w nich dane pozwalające na zidentyfikowanie osoby składającej wyjaśnienia lub informacje. Oznacza to, że dokument powinien zawierać dane takie, jak:

• datę i miejsce wypadku, którego dotyczy,

• imię i nazwisko poszkodowanego/świadka,

• datę i miejsce urodzenia poszkodowanego/świadka,

• PESEL,

• miejsce zamieszkania,

• adres do korespondencji,

• miejsce pracy,

• zajmowane stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy,

• nazwę i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość.

W przypadku spisywania informacji od świadka wypadku dokument powinien zawierać również informacje, w jakim stosunku pozostaje świadek do poszkodowanego, oraz o ewentualnym pokrewieństwie między nimi. W przypadku wejścia na drogę sądową osoba najbliższa może bowiem odmówić składania zeznań. W myśl przepisów, pomimo że nikt nie ma prawa odmówić składania zeznań w charakterze świadka, to wyjątek stanowią małżonkowie osoby poszkodowanej, rodzice, dzieci (nawet te adoptowane), rodzeństwo, rodzeństwo cioteczne. Przywilej odmowy składania zeznań trwa nawet po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia (art. 261 § 1 kc).

Dane odbierającego wyjaśnienia
W dokumencie zawierającym wyjaśnienia poszkodowanego lub informacje od świadka wypadku powinny znaleźć się również dane o zespole, który przyjął wyjaśnienia/informacje.
Należy podać w takich dokumentach:

• imiona i nazwiska osób przyjmujących wyjaśnienia/informacje,

• miejsce ich zatrudnienia,

• stanowiska, które zajmują lub rodzaj wykonywanej przez nich pracy,

• miejsca zamieszkania i adresy do korespondencji,

• stosunek do osoby poszkodowanego, w tym przypadku również z uwagi na przysługujące podczas ewentualnej drogi sądowej prawo odmowy składania zeznań.

Ważne
Zespół powypadkowy zbierający informacje o zdarzeniu wypadkowym powinien odebrać informacje nie tylko od tych świadków, którzy zgłosili się spontanicznie, lecz także wskazanych przez poszkodowanego - bez względu na to, czy osoby te są pracownikami zakładu, na którego terenie doszło do zdarzenia wypadkowego.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 z późn. zm.).

 

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy

Szkolenia pracowników administracyjno-biurowych co 6 lat czy częściej?

Z jaką częstotliwością należy przeprowadzać szkolenia okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych w urzędach? Co trzeba zapewnić, jeśli takie szkolenie chce zorganizować pracodawca?

Szkolenie okresowe w przypadku pracowników administracyjno-biurowych powinno być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 6 lat.

Od czego zależy częstotliwość przeprowadzania szkoleń?
Pracodawca ustala, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na określonych stanowiskach. Oczywiście bierze się pod uwagę rodzaj i warunki wykonywania prac na tych stanowiskach. Z tego wynika, że szkolenie okresowe można organizować częściej niż co 6 lat.
Potrzeba częściejszego organizowania szkolenia okresowego może się pojawić:

• przy znacznych zmianach w obowiązujących przepisach prawnych,

• w celu zapoznania pracowników z okolicznościami i przyczynami zaistniałych wypadków przy pracy.

Co zapewnić, organizując szkolenie?
W przypadku prowadzenia szkolenia okresowego przez pracodawcę musi on zapewnić:

• program tego szkolenia,

• wykładowców o odpowiednich kwalifikacjach,

• warunki i środki dydaktyczne adekwatne do tematyki szkolenia.

Trzeba również prowadzić dokumentację tego szkolenia, do której zaliczamy:

• dziennik zajęć,

• protokół przebiegu egzaminu,

• rejestr wydanych zaświadczeń.

Warto wiedzieć
Program szkolenia okresowego, określający szczegółową tematykę, formy realizacji i czas jego trwania opracowuje pracodawca lub w porozumieniu z pracodawcą - jednostka organizacyjna uprawniona do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bhp.
Program szkolenia, które już zostało zrealizowane należy przechowywać w zakładzie pracy.

Podstawa prawna
rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony ppoż
w firmie SEKA S.A.

Na czym polega zasada przystępności nauczania w szkoleniach bhp?

Istota zasady przystępności nauczania wyraża się w dostosowaniu treści i metody nauczania do rozwoju i możliwości uczących się pracowników. Inaczej nazywana jest ona zasadą stopniowania trudności. Nauczanie pracowników zgodnie z zasadą przystępności ma miejsce gdy: autorzy programu szkoleniowego i jego wykonawcy, czyli sami szkoleni pracownicy i osoby występujące w roli instruktorów, będą przechodzili od treści bliższych (np. bezpośrednio związanych ze stanowiskiem pracy) do dalszych (np. dotyczących całego działu produkcyjnego, całej firmy, czy nawet większej struktury),

• już w trakcie samego szkolenia, zarówno w czasie konkretnych zajęć jak i całości ich cyklu, szkolący oraz szkoleni będą przechodzić od tego, co jest dla pracowników łatwiejsze, do tego co trudniejsze,

• przechodzenie będzie się rozpoczynało od tego, co pracownikom znane, do tego co jest dla nich nowe i nieznane,

• uwzględniane będą silnie ujawniające się różnice w tempie przystosowywania się młodych pracowników do: relacji między pracownikami, reżimów technologicznych oraz struktury organizacyjnej, jak też możliwości i style uczenia się poszczególnych pracowników.

Wymagania zasady przystępności są ściśle związane z właściwościami rozwoju psychofizycznego pracowników. Nie chodzi tutaj jednak wyłącznie o uproszczone patrzenie poprzez pryzmat wieku pracowników. Szkolący powinni posiadać również wiedzę o ich:

• poziomie umysłowym,

• dotychczasowym doświadczeniu życiowym i zawodowym.

Trzeba pamietać, że dobre poznanie pracowników biorących udział w szkoleniu pozwoli szkolącym na ich efektywniejsze szkolenie. To w głównej mierze instruktorzy, kierując się wieloma kryteriami, decydują o sposobie ujęcia treści, doborze metody m.in. do możliwości uczestników zajęć w zakresie opanowania np.:

• przepisów prawa pracy odnoszących się do bhp (ich interpretacji, rozumienia),

• bezpiecznego wykonywania czynności pracowniczych,

• skutecznego reagowania na zagrożenie bezpieczeństwa własnego i najbliższych współpracowników.

Stopniowanie trudności
Do optymalizacji uczenia się pracowników przyczynia się również stopniowanie trudności m.in. poprzez przystosowanie warunków technicznych i organizacyjnych szkolenia do możliwości pracowników. Te możliwości można opisać ogólnymi cechami, takimi jak:

• stan fizyczny - wytrzymałość, dobre samopoczucie,

• poziom umysłowy - zapewniający lepsze zrozumienie sensu pracy, szybsze, a także jednocześnie gwarantujące zachowanie bezpieczeństwa uczenie się nowych czynności,

• poziom kulturalny - utrzymanie ładu, porządku oraz dyscypliny (reżimu) pracy, sposób obchodzenia się z narzędziami i współpracownikami,

• poziom moralny - wyrażający się w stosunku do pracy, jej bezpieczeństwa, lojalności.

Stopniowanie trudności w uzyskiwaniu wiadomości i opanowywaniu umiejętności oraz kształtowaniu postaw w zakresie bhp zapobiega takim zjawiskom, jak m.in.:

• obniżenie komfortu pracy, poczucie zagrożenia;

• nadzwyczajna mobilizacja powodująca fizjologiczne i emocjonalne napięcie - stres;

• pogorszenie się funkcji selekcji i przetwarzania informacji, zmiana oceny prawdopodobieństwa, przerzucania odpowiedzialności na innych, wzrost poczucia winy;

• powrót do wcześniejszych, bardziej prymitywnych faz uczenia się;

• narastanie postawy obronnej - poczucia osobistego zagrożenia, odwracanie uwagi od zadań i koncentrowanie się na sobie;

• pojawianie się tendencji do ucieczki z trudnej sytuacji.

Jerzy Bieńkowski
specjalista z zakresu samokształcenia,

Kogo obowiązują ramowe programy szkoleń z zakresu bhp?

Czy ramowe programy szkoleń w dziedzinie bhp obowiązują wszystkie zawody, czy należy opracować osobne programy w zależności od zawodu?

Na podstawie ramowych programów szkoleń należy opracować szczegółowe programy szkolenia wstępnego i okresowego dla danego zawodu (grupy pracowników).

Dostosowanie programów szkoleń
Każda grupa zawodowa, jako osoby będące pracownikami podlega przepisom wykonawczym zawartym w Kodeksie pracy również w zakresie szkoleń bhp. Zgodnie z tymi przepisami pracodawca lub w porozumieniu z pracodawcą jednostka organizacyjna uprawniona do prowadzenia szkoleń musi przygotować dla każdej grupy zawodowej szczegółowy program szkoleń na podstawie programów ramowych. Należy w ich treści wskazać szczegółową tematykę, formy realizacji i czas trwania szkolenia (§ 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Należy zwrócić uwagę, że programy poszczególnych rodzajów szkoleń powinny być dostosowane do rodzajów prac i warunków środowiska pracy. Trzeba w nich również uwzględnić czynniki szkodliwe dla zdrowia występujące w środowisku pracy oraz ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą. Koniecznie należy w programach szkoleń umieścić także zagadnienia dotyczące zapobiegania wypadkom przy pracy i udzielania pierwszej pomocy medycznej.

Ewa Dębczyńska
specjalista z zakresu prawa pracy
oraz bezpieczeństwa i higieny pracy

Prawidłowe oznakowanie odzieży ostrzegawczej

Jak producent powinien oznakować odzież ostrzegawczą i czy można żądać od niego wskazówki dotyczącej jej użytkowania?

Odzież ostrzegawcza musi być oznakowana przez jej producenta. Oznakowanie to powinno zawierać następujące informacje:

• nazwę lub symbol producenta,

• rodzaj wyrobu (nazwę handlową lub kod),

• wielkość odzieży zgodnie z wymaganiami Polskiej Normy PN-EN-340:1996 Odzież ochronna. Wymagania ogólne,

• numer Polskiej Normy PN-EN-471: 1997 Odzież ostrzegawcza o intensywnej widzialności,

• znak graficzny i poziom wykonania odzieży.

Instrukcja obsługi
Producent musi razem z odzieżą ostrzegawczą dostarczyć odbiorcy instrukcję jej użytkowania. Powinna ona zawierać m.in. informacje dotyczące:

• ograniczeń w użytkowaniu odzieży,

• sposobu jej przechowywania i konserwacji.

Ponadto producent odzieży ostrzegawczej ma obowiązek określić liczbę procesów czyszczenia niepowodujących osłabienia poziomu skuteczności odzieży.

Warto wiedzieć
Odzież ostrzegawcza jest skuteczna tylko wtedy, gdy jest właściwie konserwowana. Zanieczyszczenie odzieży obniża jej właściwości odblaskowe, a tym samym pogarsza właściwości ochronne.

Adam Pościk
Zakład Ochron Osobistych
CIOP - PIB

Czy rejestr wypadków przy pracy w Twojej firmie jest zgodny z prawem?

Co powinien zawierać rejestr wypadków przy pracy i gdzie powinien być przechowywany? Czy przepisy określają wzór tego rejestru?

W rejestrze wypadków przy pracy powinny być odnotowane wszystkie wypadki, którym ulegli pracownicy i dla których sporządzono protokoły powypadkowe, niezależnie od tego, czy zostały one uznane za wypadki przy pracy, czy też nie.

Treść rejestru wypadku przy pracy
Rejestr wypadków przy pracy powinien zawierać:

1. imię i nazwisko poszkodowanego,

2. miejsce i datę wypadku,

3. informacje dotyczące skutków wypadku dla osoby poszkodowanej,

4. datę sporządzenia protokołu powypadkowego,

5. stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy,

6. datę przekazania do ZUS-u wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy,

7. liczbę dni niezdolności do pracy,

8. inne informacje, niebędące danymi osobowymi, których zamieszczenie w rejestrze wypadków przy pracy jest celowe. Do tych informacji zaliczyć należy także wnioski i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego.

Ważne
Nie ma już obowiązku zawierania w rejestrze wypadków przy pracy opisu okoliczności wypadku.

Podstawa prawna
§ 16 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 z późn. zm.).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Nie zapomnij o przeprowadzeniu próbnej ewakuacji na wypadek pożaru!

W moim zakładzie pracy jest zatrudnionych 68 osób. Jak często trzeba przeprowadzać próbną ewakuację i jakie powinna spełniać warunki?

W firmie zatrudniającej 68 pracowników właściciel lub zarządca obiektu, (w którym mieści się firma) powinni co najmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji. Najpóźniej tydzień przed przeprowadzeniem tych działań właściciel lub zarządca obiektu powinni powiadomić o nich właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej.

Warunki ewakuacji
Z każdego miejsca, w którym przebywają ludzie w obiekcie, należy zapewnić odpowiednie warunki ewakuacji. Mają one dawać możliwość szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem.

Muszą być dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów. Należy także zastosować techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego, polegające na:

• zapewnieniu dostatecznej liczby i szerokości wyjść ewakuacyjnych;

• zachowaniu dopuszczalnej długości, szerokości i wysokości przejść oraz dojść ewakuacyjnych;

• zapewnieniu bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych oraz pomieszczeń;

• zabezpieczeniu przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych - zastosowaniu urządzeń zapobiegających zadymieniu lub urządzeń i innych rozwiązań zapewniających usuwanie dymu;

• zapewnieniu oświetlenia awaryjnego (bezpieczeństwa i ewakuacyjnego) oraz przeszkodowego w obiektach, w których jest ono niezbędne do ewakuacji ludzi;

• zapewnieniu możliwości rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych poprzez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach, dla których jest on wymagany.

Przepisy techniczno-budowlane precyzują i określają odpowiednie warunki ewakuacji.

Podstawa prawna
§ 11 i 13 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80, poz. 563).

Marcin Papierz
prawnik, specjalista z zakresu bhp

Organizacja szkolenia pracowników narażonych na hałas i drgania

Nasza firma zatrudnia na hali pracowników obsługujących maszyny do cięcia drewna. Muszę przeprowadzić szkolenie pracowników narażonych na hałas i drgania mechaniczne. W jakim trybie przeprowadzić to szkolenie i jaki powinno mieć zakres?

Pracownikami narażonymi na hałas lub drgania mechaniczne są wszystkie osoby zatrudnione w warunkach przekroczenia progów działania dla hałasu lub drgań mechanicznych. Uczestnikami szkolenia będą pracownicy obsługujący urządzenia wytwarzające takie dźwięki oraz inni pracownicy, wykonujący swoją pracę w tym samym pomieszczeniu przy innych urządzeniach.

Zakres szkolenia
Szkolenie powinno objąć w szczególności zagadnienia dotyczące:

1. Poziomu ryzyka zawodowego i stwarzanych zagrożeń oraz ich potencjalnych skutków.

2. Środków niezbędnych do wyeliminowania lub ograniczenia ryzyka zawodowego oraz okoliczności ich stosowania.

3. Wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń oraz wartości progów działania dla hałasu lub drgań.

4. Wyników badań i pomiarów hałasu lub drgań, oceny ich natężeń i rodzaju oddziaływań na organizm oraz ich wpływu na zdrowie.

5. Przyczyn powstawania chorób powodowanych oddziaływaniem hałasu lub drgań na organizm, ich objawów i sposobów wykrywania oraz możliwych środków profilaktyki medycznej.

6. Profilaktycznej opieki zdrowotnej.

7. Bezpiecznych sposobów wykonywania pracy, ograniczających do minimum narażenie na hałas lub drgania.

8. Prawidłowego stosowania środków ochrony indywidualnej.

W jakim trybie szkolić?
Przepisy prawa nie określają trybu szkolenia pracowników zatrudnionych w narażeniu na hałas lub drgania. Korzystnym rozwiązaniem jest omawianie tej problematyki podczas szkoleń okresowych bhp. Zapewni ono właściwe, cykliczne przypominanie, uzupełnianie i ugruntowanie wiedzy z tego zakresu.

Podstawa prawna
§ 3 ust. 3 i § 10 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. nr 157, poz. 1318).

Dariusz Borowiecki
Państwowa Inspekcja Pracy

Procedura badań powypadkowych
i problemy w dochodzeniu

Badanie danego wypadku i postępowanie powypadkowe wymaga odpowiedniego przygotowania merytorycznego oraz organizacyjnego wielu osób w firmie, dlatego wygodnie jest przygotować procedurę badań powypadkowych dotyczącą:

• poszkodowanego,

• świadków wypadku,

• osób nadzoru,

• służby bhp,

• członków zespołu powypadkowego.

Co powinna zawierać procedura badań powypadkowych?
Procedura badań powypadkowych powinna zawierać w szczególności postanowienia zobowiązujące:

• poszkodowanego do zgłoszenia swojemu przełożonemu (osobie nadzoru), pracodawcy czy bezpośrednio służbie bhp każdego doznanego w zakładzie pracy urazu lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia,

• świadka wypadku do zgłoszenia swojemu przełożonemu zaistniałego zdarzenia wypadkowego i udzielenia pomocy poszkodowanemu,

• przełożonego poszkodowanego pracownika do udzielenia (zorganizowania) pomocy poszkodowanemu i uruchomienia procedury postępowania powypadkowego,

• poszkodowanego, świadków wypadku i osoby nadzoru do zabezpieczenia miejsca wypadku,

• osoby wzywane do udzielenia informacji i dostarczenia dokumentów do sprawnego wywiązywania się z działań na rzecz zespołu powypadkowego (świadkowie, osoby nadzoru, specjaliści), w tym społecznego inspektora pracy i służby bhp.

Procedura badań powypadkowych powinna również:

• opisywać sytuacje wymagające zgłoszenia wypadku do właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora z podaniem formy oraz osób dokujących zgłoszenia,

• opisywać sytuacje dopuszczające naruszenie miejsca wypadku i warunki przywrócenia miejsca wypadku do ruchu,

• opisywać sposób i wyznaczać osoby do powiadomienia rodziny poszkodowanego o zaistniałym wypadku.

Procedura powinna także ustalać wzory obowiązujących dokumentów, takich jak:

• zawiadomienie o wypadku,

• oględziny miejsca wypadku,

• wyjaśnienia poszkodowanego i informacje świadków.

Uwaga!
Z procedurą badań powypadkowych powinni być zapoznani wszyscy pracownicy firmy i pracownicy obcych firm wykonujących prace na jej terenie.

Problemy w dochodzeniu powypadkowym
Najczęstsze problemy, jakie możecie spotkać w dochodzeniu powypadkowym, to:

• brak świadków zdarzenia,

• naruszone miejsce wypadku,

• wypadek zgłoszony po długim okresie od chwili jego zaistnienia,

• poszkodowany przedstawia okoliczności zdarzenia zupełnie inaczej niż świadkowie,

• doznany uraz i oględziny miejsca zdarzenia świadczą o innych okolicznościach wypadku niż przedstawiają to poszkodowany i świadkowie,

• poszkodowany wykonywał czynności na polecenie przełożonego, ale nie na rzecz firmy,

• naruszenie przez poszkodowanego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa,

• podejrzenie, że poszkodowany był nietrzeźwy lub po użyciu środków odurzających bądź substancji psychotropowych,

• trudności z ustaleniem wniosków i zaleceń profilaktycznych,

• członkowie zespołu powypadkowego mają inne zdania w temacie poszczególnych zapisów w protokole,

• poszkodowany (lub jego rodzina) zgłasza zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego,

• trudności w terminowym sporządzeniu protokołu powypadkowego,

• pracodawca ma zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego,

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych żąda wyjaśnień lub ma zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego,

• zmiana kwalifikacji wypadku podczas dochodzenia powypadkowego lub po jego zakończeniu (np. nastąpiło nagłe pogorszenie stanu zdrowia poszkodowanego - wypadek "lekki" zamienia się w ciężki lub śmiertelny, wypadek indywidualny zmienia się w zbiorowy).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Co robić, gdy w firmie nie przeprowadzono oceny ryzyka zawodowego?

Jestem inspektorem ds. bhp. Pracodawca nakazał mi poinformować zainteresowanych pracowników o ryzyku zawodowym na ich stanowiskach pracy, ale w firmie nie przeprowadzono oceny ryzyka na żadnym ze stanowisk pracy. Co robić w tej sytuacji?W opisanym przypadku inspektor ds. bhp powinien wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o dokonanie w firmie oceny ryzyka zawodowego na określonych stanowiskach pracy. Powinien
także zaproponować metody i formy dokonania tej oceny. Inspektor ds. bhp nie powinien mieć kłopotów z akceptacją swojego wniosku, gdyż jego realizacja leży w interesie pracowników zatrudnianych przez pracodawcę i w dobrze pojętym jego własnym interesie.

Odpowiedzialność pracodawcy
Pracodawca ma obowiązek informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami (art. 226 Kodeksu pracy).
Pracodawca musi nie tylko oceniać, ale również dokumentować ryzyko zawodowe występujące przy określonych pracach i stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające to ryzyko (§ 39 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) i ponosi za to odpowiedzialność.

Zakres działania służby bhp
Do zakresu działania służby bhp należy:

• przeprowadzanie kontroli warunków pracy i przestrzegania przepisów oraz zasad bhp,

• bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń,

• sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bhp zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy,

• udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą.

Każdy inspektor ds. bhp jest uprawniony między innymi do:

1. przeprowadzania kontroli stanu bhp, a także przestrzegania przepisów oraz zasad w tym zakresie w zakładzie pracy i w każdym innym miejscu wykonywania pracy,

2. występowania do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bhp.

W przypadku pojawienia się ewentualnych problemów związanych z powyższą sprawą bezpłatnych porad udzieli Państwowa Inspekcja Pracy (www.pip.gov.pl).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Prawidłowe wyposażenie oczyszczalni ścieków ułatwi Ci postępowanie w razie awarii lub wypadku!

Jakie muszę zapewnić wyposażenie oczyszczalni ścieków, aby zostały zachowane przepisy i zasady bhp?

Każdą oczyszczalnię ścieków trzeba wyposażyć w:

1. Instrukcję eksploatacji całej oczyszczalni wraz ze schematem technologicznym, instrukcję bhp dla całej oczyszczalni, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc oraz obiektów najbardziej zagrożonych zatruciami, wybuchem lub utonięciem (np. przepompowni, wydzielonych komór fermentacyjnych - WKF, pomieszczeń krat, zbiorników gazu, chlorowni i magazynów chloru, obiektów gospodarki chemikaliami, laboratoriów, sieci kanalizacyjnej, zwłaszcza studzienek i komór);

2. Instrukcje stanowiskowe obsługi maszyn, urządzeń i instalacji - technologiczne i służące zapobieganiu lub usuwania skutków awarii oraz dotyczące sposobów i dróg ewakuacji załogi;

3. Zakładowy plan ratownictwa chemicznego, szczególnie w tych oczyszczalniach, które używają środków chemicznych (np. chloru), z wykazem numerów telefonów pogotowia ratunkowego, chemicznego, straży pożarnej, policji, obrony terytorialnej itp.;

4. Instrukcję przeciwpożarową;

5. Instrukcję stosowania, przechowywania i eksploatacji sprzętu ochrony dróg oddechowych;

6. Instrukcję udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku;

7. Tablice ostrzegające przed niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia;

8. Sprzęt ratunkowy, taki jak koła ratunkowe z rzutką, linki asekuracyjne i bosaki, rozmieszczony na obrzeżach zbiornika otwartego, w odległościach nie większych niż 100 m;

9. Sprzęt gaśniczy, dostosowany do występującego zagrożenia pożarowego;

10. Przyrządy kontrolno-pomiarowe i sygnalizacyjne służące do ostrzegania przed substancjami szkodliwymi i niebezpiecznymi dla życia i zdrowia.

Podstawa prawna
§ 17 i 18 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 1 października 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w oczyszczalniach ścieków (Dz.U. nr 96, poz. 438).

Izabela Waga
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

Narażenie pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu

Bezpośredniość
Przestępstwo narażenia pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, dalej: przestępstwo z art. 220 Kodeksu karnego, zostaje popełnione, gdy pracownik zostaje narażony na niebezpieczeństwo bezpośrednie.

Oznacza to, że przestępstwo to popełnione jest już wtedy, gdy pracownik wskutek niedopełnienia przez właściwą osobę obowiązków w zakresie bhp może utracić życie lub doznać ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (jest bezpośrednio zagrożony), chociaż do utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu jeszcze nie doszło!

Na przykład kierownik zmiany nakazuje pracownikowi produkcji zdjąć osłonę chroniącą tzw. strefę niebezpieczną maszyny (np. osłonę chroniącą przed możliwością urazu dłoni wskutek zmiażdżenia tłokiem), aby pracownik mógł szybciej wykonywać swoje czynności i wypracować dla firmy większy zysk. Pracownik z obawy przed utratą pracy wykonuje polecenie i w efekcie pracuje w warunkach narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Tak więc, aby można było mówić o popełnieniu przestępstwa z art. 220 Kodeksu karnego, konieczne jest po pierwsze, by niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu było bezpośrednie, czyli grożące natychmiastowym ziszczeniem się w postaci opisanego w przepisie uszczerbku lub śmierci (nie jest bezpośrednim narażenie przyszłe, niepewne, hipotetyczne).

Wracając do powyższego przykładu, jeżeli jednak kierownik zmiany zdejmie osłonę w środę, a pracownik rozpocznie pracę w warunkach bezpośredniego narażenia w czwartek, przestępstwo z art. 220 Kodeksu karnego zostaje popełnione.

Skutki
Po drugie przestępstwo z art. 220 Kodeksu karnego zostaje popełnione wyłącznie w sytuacji, gdy grożące bezpośrednie niebezpieczeństwo dotyczy utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Narażenie, nawet bezpośrednie, na lżejsze skutki nie stanowi tego przestępstwa, może jednak stanowić wykroczenie z art. 283 § 1 Kodeksu pracy.

Uwaga!
Śmierć jest pojęciem pozaprawnym i na pytanie. Kiedy następuje, określają nauki medyczne. Natomiast ciężki uszczerbek na zdrowiu został zdefiniowany w art. 156 § 1 Kodeksu karnego. Zachodzi on w razie:

• pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,

• innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej nieuleczalnej lub długotrwałej choroby, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej bądź znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie albo trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała.

Niedopełnienie obowiązku przez osobę odpowiedzialną za bhp
Wreszcie, aby zaistniała odpowiedzialność karna z art. 220 Kodeksu karnego, narażenie pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu musi nastąpić na skutek niedopełnienia obowiązku przez osobę odpowiedzialną za bezpieczeństwo i higienę pracy. Nie zawsze więc narażenie pracownika na takie niebezpieczeństwo stanowić będzie przestępstwo.

Na przykład pracownik wykonuje pracę w pobliżu urządzenia przemysłowego, które eksploduje. Części urządzania przelatują ze znaczną siłą w pobliżu ciała pracownika, jednak szczęśliwie żaden odłamek nie uderza go. Późniejsze badanie okoliczności zdarzenia wykazuje, że wszystkie obowiązki z zakresu bhp zostały wypełnione, a do eksplozji doszło wskutek ukrytej wady materiałowej elementu urządzenia, niemożliwej do wykrycia.

Pracownik został narażony na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, jednak przestępstwo z art. 220 Kodeksu karnego nie zostało popełnione, gdyż do eksplozji nie doszło wskutek niedopełnienia obowiązków z zakresu bhp.

Nieumyślne narażenie
Przestępstwo narażenia pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu może zostać popełnione również nieumyślnie (art. 220 § 2 Kodeksu karnego).

W takiej sytuacji sprawcy grozi niższa kara (grzywna, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności do roku).

Uwaga!
Przestępstwo popełnione jest nieumyślnie wówczas, gdy sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia je jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość jego popełnienia przewidywał lub mógł przewidzieć (art. 9 § 2 Kodeksu karnego).

W razie nieumyślnego popełnienia przestępstwa sąd oprócz kar może dodatkowo orzec tzw. środki karne, na przykład zakaz:

• zajmowania określonego stanowiska,

• wykonywania określonego zawodu,

• prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

Czynny żal
Nie podlega karze sprawca przestępstwa, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo, czyli wyraził tzw. czynny żal (art. 220 § 3 Kodeksu karnego).

Mamy tu do czynienia z sytuacją, w której osoba odpowiedzialna za bhp nie dopełniła wynikającego stąd obowiązku i przez to naraziła pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, a następnie swoim zachowaniem doprowadziła do uchylenia grożącego niebezpieczeństwa.

Na przykład właściciel prywatnej firmy otrzymuje od zatrudnionego przez siebie kierowcy informację telefoniczną, że samochód który prowadzi ma niesprawne hamulce. Mimo tego nakazuje pracownikowi kontynuować jazdę samochodem, co ten czyni - tym samym już popełnia przestępstwo. Po pewnym czasie jednak zmienia zdanie, dzwoni do pracownika i nakazuje mu natychmiast przerwać jazdę - tym samym wyraża tzw. czynny żal, oczywiście jeżeli w międzyczasie niedoszło do wypadku.

Jednak aby przełożony mimo narażenia pracownika nie podlegał karze, konieczne jest spełnienie 2 warunków, mianowicie uchylenie grożącego niebezpieczeństwa musi być:

1. Dobrowolne (a więc niewymuszone, np. doniesieniem o przestępstwie złożonym przez pracownika).

2. Skuteczne (nie wystarczy, aby sprawca jedynie starał się uchylić zagrożenie).

Robert Widzisz
prawnik, główny specjalista ds. bhp,
doktorant w Katedrze Prawa Karnego
i Kryminologii Uniwersytetu Śląskiego
w Katowicach

Sprawdź, czy pracownicy w Twojej firmie potrafią wezwać pomoc w sytuacji wypadku

Każde szkolenie bhp powinno zawierać temat pierwszej pomocy medycznej. Najlepszą formą zapoznania pracowników z zasadami pierwszej pomocy są prezentacje.
Obrazy prezentacji pozwolą pracownikom łatwiej zapamiętać, jak powinni właściwie postępować, zachować się i udzielać pomocy.

Pamiętajcie, że szansa na przeżycie ofiar wypadków przy pracy zależy przede wszystkim od natychmiastowej pomocy udzielonej przez osoby obecne na miejscu zdarzenia. Nawet ciężko poszkodowani mogą zostać uratowani, o ile zostaną podjęte natychmiastowe działania podtrzymujące życie.

Podczas szkoleń z zakresu pierwszej pomocy pracownicy powinni nauczyć się m.in., jak wezwać wykwalifikowaną pomoc. A zatem po ukończeniu szkolenia z zakresu bhp powinni znać numery telefonów alarmowych:

• 999 (pogotowie ratunkowe),

• 998 (straż pożarna),

• 997 (policja).

W niektórych rejonach kraju działa już numer alarmowy 112.

Kolejność podawania informacji
Wzywając pomoc z użyciem środka łączności, pracownik powinien wiedzieć również, jakie informacje i w jakiej kolejności podawać dyspozytorowi. Preferowana kolejność informacji zachowana jest na wypadek niespodziewanego przerwania połączenia. Wówczas dyspozytor będzie mógł wysłać pomoc po mimo przerwania rozmowy.

Tak więc pracownik wzywający pomoc powinien podawać kolejno informacje:

1. Gdzie wydarzył się wypadek?
   (nazwa miejscowości, dzielnicy, ulicy, numer domu, numer mieszkania lub nazwa instytucji - informacje powinny być dokładne, by wykluczyć ryzyko pomyłki).

2. Ile osób zostało poszkodowanych?
   (umożliwia wysłanie odpowiedniej liczby zespołów ratowniczych - jeden zespół pogotowia
   ratunkowego ma zwykle możliwość transportu tylko jednej osoby poszkodowanej).

3. Co się stało?
   (możliwie pełna informacja pozwala skierować na miejsce zdarzenia adekwatną pomoc specjalistyczną oraz daje możliwość konsultacji telefonicznej z fachowcem).

Wzywający pomoc może zostać poproszony również o podanie swoich danych osobowych.

Uwaga!
Połączenie z dyspozytorem należy utrzymywać do momentu, gdy uzyska się potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia!

Sprawdźcie czy pracownicy w Waszych firmach znają numery telefonów alarmowych i wiedzą, jak wezwać pomoc. Pamiętajcie, że każdy pracownik powinien wiedzieć, jak ją wezwać i jak samodzielnie udzielić pierwszej pomocy.

Jeżeli chcecie uzyskać więcej informacji na temat zasad udzielania pierwszej pomocy oraz materiał z tego zakresu do wykorzystania w trakcie szkoleń (prezentacje) zapraszam Was do zapoznania się z elektroniczną publikacją "Zasady udzielania pierwszej pomocy medycznej".

Adam Maciej Pietrzak
specjalista anestezjolog
i specjalista medycyny
ratunkowej, członek
Polskiego Towarzystwa
Medycyny Ratunkowej

Powierzenie obsługi apteczki lub punktu pierwszej pomocy

Czy pracownikowi, który odbył szkolenia z zakresu bhp zgodnie rozporządzeniem szkoleniowym mogę powierzyć pieczę nad apteczką lub punktem pierwszej pomocy, czy powinien do tego odbyć jeszcze inne dodatkowe szkolenie z zakresu pierwszej pomocy?

Przepisy nie określają wprost, jakie szkolenie z zakresu pierwszej pomocy powinien przejść pracownik, któremu chcemy powierzyć pieczę nad apteczką i punktem pierwszej pomocy. Nakładają jedynie obowiązek przeszkolenia pracownika, który będzie zajmował się ich obsługą, w udzielaniu pierwszej pomocy medycznej (§ 44 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.; dalej: ropbhp).
Uznać należy zatem, że odbycie przez pracowników szkoleń: wstępnych i okresowych obejmujących zagadnienia udzielania pierwszej pomocy jest wystarczające do powierzenia im obsługi punktów pierwszej pomocy i apteczek.

Rozporządzenie szkoleniowe i zawarte w nim ramowe programy szkoleń, określają zakres i wymagania dotyczące treści i formy realizacji szkoleń, wskazują, że pracownicy powinni zostać poddani właściwym szkoleniom w zakresie bhp. Szkolenia te obejmują m.in. zagadnienia dotyczące:

• profilaktycznej opieki lekarskiej,

• postępowania w razie wypadku, w tym organizację i zasady udzielania pierwszej pomocy,

• sposobów ochrony przed zagrożeniami,

• zasad postępowania w razie wypadku lub awarii

(część I, II, IV, V, VI, VII i VIII ust. 4 załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

Należy zatem przyjąć, że odbycie przez pracowników szkoleń: wstępnych i okresowych obejmujących wskazane zagadnienia, w tym przede wszystkim udzielanie pierwszej pomocy, jest wystarczające do powierzenia im obsługi punktów pierwszej pomocy i apteczek, jako osobom, które nabyły podstawową wiedzę w tym zakresie.

Przeszkolenie z pierwszej pomocy medycznej
Jednak z uwagi na ogromną odpowiedzialność spoczywającą na tym pracowniku proponujemy skierować go na dodatkowe szkolenie z zakresu pierwszej pomocy, które może być przeprowadzone np. przez lekarza sprawującego profilaktyczna opiekę zdrowotną nad pracownikami. Szkolenia takie organizowane są również przez firmy szkoleniowe, organizacje medyczne, stowarzyszenia np. przez Polski Czerwony Krzyż.

Pracodawca może również wydelegować pracownika, któremu zamierza powierzyć pieczę nad apteczką lub punktem pierwszej pomocy na kurs w zakresie kwalifikowanej pierwszej
pomocy. Kursy takie prowadzą określone podmioty na podstawie programu zatwierdzonego przez Wojewodę (art. 13 ust. 3 ustawy z 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym; Dz.U. nr 191, poz. 141).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Czego dotyczą szczególne zagrożenia zawodowe przy obsłudze obrabiarek do drewna?

Na co zwrócić szczególną uwagę instruowanemu pracownikowi podczas szkolenia wstępnego stanowiskowego przy obsłudze piły taśmowej, aby zmniejszyć ryzyko wypadkowe na tym stanowisku?

Przy obsłudze obrabiarek do drewna szczególny nacisk należy położyć na:

• wpływ anizotropowej budowy drewna na warunki jego obróbki (struktura włóknista - inne warunki obróbki wzdłuż i w poprzek włókien, możliwość struktury krętosłoistej, skręcone włókna, sęki, twardość drewna różnych gatunków, wilgotność, występowanie naprężeń wewnętrznych itp.),

• zagrożenia związane z elementami wirującymi obrabiarek,

• zagrożenia powodowane przez ewentualny odrzut obrabianego materiału,

• zagrożenia związane z występowaniem hałasu, wibracji i zapylenia podczas obróbki drewna,

• zagrożenia chorobowe, które są powodowane przez pyły drewna twardego,

• zagrożenia związane z przemieszczaniem (transportem) elementów drewnianych lub drewnopochodnych (płyty),

• zagrożenia porażenia prądem elektrycznym,

• zagrożenia związane z pożarem i wybuchem pyłu drzewnego.

Ważne
Zapoznanie pracownika ze zidentyfikowanymi zagrożeniami w środowisku pracy oraz przyjętą profilaktyką powinno odbywać się w kontekście opracowanej oceny ryzyka zawodowego.

Jerzy Wroński
specjalista i rzeczoznawca ds. bhp
były zastępca Głównego Inspektora Pracy

Jak korzystnie wybrać przewodniczącego komisji bhp?

Kto może być przewodniczącym komisji bhp w firmie? Przewodniczącym komisji bhp w firmie mogą być:

• pracodawca, który ma możliwość wejścia w jej skład, jako przedstawiciel samego siebie,

• osoba upoważniona do tego przez pracodawcę.

Pracodawca jako przewodniczący komisji bhp
Sytuacja, w której pracodawca osobiście pełni funkcję przewodniczącego komisji bhp, jest zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem. To właśnie on ponosi pełną odpowiedzialność za stan bhp w firmie. Przewodniczenie komisji bhp stwarza mu możliwość bezpośredniego i zasadniczego wpływu na jej prace oraz posiadania bieżących i wiarygodnych informacji na temat występujących w zakładzie zagrożeń zawodowych. Konsekwencją tego powinna być świadomość podjęcia ewentualnych niezbędnych działań zmierzających do poprawy stanu technicznych warunków pracy, za który przecież odpowiada. Ponadto bezpośrednie przewodniczenie pracom komisji bhp przez pracodawcę powinno zdecydowanie podnieść jej rangę w oczach pracowników, a przez to szacunek i uznanie dla jej decyzji. Wskazania dla wyznaczenia innej osoby do przewodniczenia komisji bhp
Prawo nie stanowi, kto taką osobą może być, decyzję w tej kwestii pozostawiając jedynie woli pracodawcy. Osoba upoważniona przez pracodawcę do pełnienia funkcji przewodniczącego komisji bhp może się wywodzić zarówno z grona przedstawicieli pracodawcy, jak i pracowników. Powinna ona posiadać odpowiednie kwalifikacje oraz kompetencje w zakresie spraw związanych z bhp. Dlatego wskazane jest, aby w przypadkach gdy pracodawca osobiście nie pełni funkcji przewodniczącego komisji bhp, upoważnił do jej pełnienia pracownika zakładowej służby bhp, najlepiej najbardziej doświadczonego i o najwyższych kwalifikacjach, którym z reguły będzie kierownik wieloosobowej komórki organizacyjnej służby bhp (jeżeli taka w firmie istnieje). Takie rozwiązanie powinno gwarantować, że działalność komisji bhp realnie będzie zmierzać do poprawy warunków pracy w firmie.

Podstawa prawna
Art. 237¹² § 2 Kodeksu pracy.

Przemysław Ł. Siemiątkowski
prawnik, doktorant w Instytucie Pracy
i Spraw Socjalnych w Warszawie

Od czego zależy prawo do jednorazowego odszkodowania?

W jaki sposób ustalane jest prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, a także gdzie są określone kwoty takiego odszkodowania? Gdzie szukać przepisów regulujących te kwestie?

Prawo do jednorazowego odszkodowania i jego wysokość zależą od stopnia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, który ustala procentowo lekarz orzecznik ZUS na podstawie tabeli norm oceny procentowej tego uszczerbku. Tabela ta stanowi załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybie postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz.U. nr 234, poz. 1974).

Lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych sporządza orzeczenie (z wypisami), które otrzymują:

• pracodawca,

• poszkodowany pracownik,

• oddział ZUS, który będzie wypłacał odszkodowanie.

Kiedy stały, a kiedy długotrwały uszczerbek na zdrowiu?
Stały uszczerbek na zdrowiu to naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Natomiast długotrwały uszczerbek na zdrowiu to naruszenie czynności organizmu, które powoduje upośledzenie jego czynności na okres przekraczający 6 miesięcy i może ulec poprawie.

Wysokość odszkodowania
Kwoty jednorazowych odszkodowań ulegają okresowemu podwyższaniu. Podwyższane są w ostatnim miesiącu każdego kwartału o procent, o jaki wzrosło przeciętne miesięczne wynagrodzenie w poprzednim kwartale. Obecnie obowiązuje w tym zakresie obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 7 marca 2007 r. w sprawie wysokości kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (M.P. nr 18, poz. 218).

Kwoty jednorazowego odszkodowania przysługują w wysokości ustalonej we wspomnianym obwieszczeniu, jeżeli stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowany był:

• wypadkiem przy pracy,

• chorobą zawodową,

• zwiększeniem uszczerbku na zdrowiu,

a także wtedy jeżeli związek śmierci pracownika z wypadkiem lub chorobą stwierdzony zostanie przez lekarza orzecznika ZUS.

Warto wiedzieć

1. O wysokości jednorazowego odszkodowania i terminie jego wypłaty decyduje data wydania przez lekarza orzecznika ZUS ostatecznego orzeczenia ustalającego procentowy uszczerbek na zdrowiu spowodowany wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

2. Odszkodowanie zwiększy się proporcjonalnie, jeżeli stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, będący następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, zwiększy się co najmniej o 10% w stosunku do tego, który był podstawą przyznania odszkodowania.

Więcej odpowiedzi na najważniejsze, najtrudniejsze i najciekawsze pytania specjalistów ds. bhp dotyczące wypadków przy pracy znajdziesz w miesięczniku "BHP W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH"

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż

Czy badanie wypadków w drodze do lub z pracy należy do obowiązków służby bhp?

Jestem pracownikiem służby bhp. Mój pracodawca polecił mi zajęcie się wypadkiem w drodze z pracy jednego z pracowników. Czy przeprowadzenie czynności związanych z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków w drodze do pracy i z pracy należy do moich obowiązków?

Do zakresu działań służby bhp należy udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn tylko wypadków przy pracy.

Wypadki w drodze do pracy i z pracy nie są wypadkami przy pracy, nie można też ich uznać za wypadki zrównane z wypadkami przy pracy. W związku z tym przeprowadzanie czynności związanych z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków w drodze do pracy i z pracy nie należy do obowiązków służby bhp! Jest to obowiązek pracodawcy, którym jednak nie ma on prawa obciążać służby bhp. Nakazanie przez pracodawcę pracownikowi służby bhp zajęcia się wypadkiem w drodze do lub z pracy jest obciążaniem go tzw. innymi zadaniami, nienależącymi do zakresu działań służby bhp. Takie polecenie narusza obowiązujące w tym zakresie prawa.

Warto wiedzieć
Wypadki w drodze do pracy i z pracy zostały wyłączone z systemu świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, a włączone do świadczeń z ubezpieczenia rentowego i chorobowego (obecnie są one określone w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).

Podstawa prawna
§ 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Marta Popławska
pspecjalista ds. bezpieczeństwa procesowego

Jakie zapisy związane z bhp zawrzeć w regulaminie pracy?

Co powinien zawierać regulamin pracy w zakresie bhp?

W regulaminie pracy powinny się znaleźć następujące zapisy, które są bezpośrednio lub pośrednio związane z zapewnieniem pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, regulujące:

1. Organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia oraz materiały, a także odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej.

2. Systemy i rozkłady czasu pracy.

3. Porę nocną.

4. Wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym i kobietom.

5. Rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego.

6. Wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe.

7. Obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą.

Dodatkowe postanowienia regulaminu pracy w zakresie bhp
W regulaminie pracy można zamieścić jeszcze inne postanowienia (niż wspomniane powyżej), pod warunkiem że dotyczą organizacji i porządku w procesie pracy oraz związanych z tym praw i obowiązków stron stosunku pracy, na przykład:

• zasady palenia tytoniu na terenie zakładu pracy,

• zakładowe zasady obowiązujące przy badaniu obowiązku trzeźwości itp.

Niektóre postanowienia regulaminu pracy można pominąć, jeżeli dotyczą zagadnień niewystępujących w danej firmie, np. nie jest celowe umieszczanie w regulaminie pracy wykazu wszystkich prac wzbronionych kobietom, zawartych w rozporządzeniu
Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. nr 114, poz. 545 z późn. zm.).

Podstawa prawna
Art. 104¹ § 1 Kodeksu pracy.

Więcej odpowiedzi na najważniejsze, najtrudniejsze i najciekawsze pytania specjalistów ds. bhp dotyczące wypadków przy pracy znajdziesz w miesięczniku "BHP W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH"

Józef M. Boguszewski
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesów przemysłowych

Jakie zagrożenia występują podczas prac w zakładach gospodarki odpadami?

Jakie czynniki szkodliwe i uciążliwe trzeba wziąć pod uwagę podczas dokonywania oceny ryzyka zawodowego przy wykonywaniu prac związanych z wywozem nieczystości stałych?

Występujące zagrożenia oraz czynniki uciążliwe i szkodliwe uzależnione są od charakteru pracy oraz rodzaju usuwanych zanieczyszczeń stałych.
Pod uwagę należy wziąć następujące zagrożenia i czynniki:

1. Fizyczne:

• mechaniczne (np. przekłucia, przecięcia, otarcia skóry dłoni i stóp, upadki, potknięcia, potrącenia przez mechaniczne pojazdy, uderzenia czy przygniecenia przez transportowane urządzenia),

• termiczne (np. praca na otwartej przestrzeni w zróżnicowanych temperaturach),

• hałas związany z pracą urządzeń samochodów do wywozu odpadów (np. urządzeń prasujących śmieci),

• zapylenie przy zbiórce materiałów sypkich;

Chemiczne (zużyte opakowania po środkach chemicznych mogą powodować zagrożenie polania czy opryskania środkami chemicznymi);

Biologiczne (narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne może prowadzić do wystąpienia wielu niekorzystnych skutków zdrowotnych u pracowników, kontakt z nimi w środowisku pracy powoduje ryzyko wielu zagrożeń zdrowotnych, takich jak: podrażnienia, alergie, infekcje, choroby zakaźne itp.).

Ważne
Prace w zakładach gospodarki odpadami zostały określone jako prace narażające pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych.

Istotnym czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo pracy pracowników zatrudnionych przy wywozie nieczystości stałych jest jej wykonywanie w warunkach szczególnego zagrożenia, czyli odbywającym się ruchu ulicznym.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa procesowego

Jak szybko i bezproblemowo - z uwzględnieniem zmian
w prawie - uporać się z oceną ryzyka zawodowego?

Pamiętaj, że obecnie:

1. Ocena ryzyka zawodowego nie może być czynnością jednorazową, ale musi być ciągłym procesem zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Ocena ryzyka zawodowego rozpoczyna się już na etapie podjęcia decyzji o prowadzeniu działalności, przez zatrudnianie pracowników, wprowadzanie zmian na stanowiskach pracy i w miejscach wykonywania prac, a kończy na wykazaniu, że proces produkcyjny oraz wykonywane podczas niego czynności są bezpieczne.

3. Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna się składać ze szczegółowego opisu:

• stanowisk pracy,

• miejsc wykonywania prac,

• stosowanych technicznych środków produkcji,

• używanych podstawowych i pomocniczych materiałów,

• powstających odpadów,

• stosowanych zabezpieczeń, a także wyszczególniać osoby pracujące na konkretnym stanowisku pracy.

Integralną częścią dokumentacji oceny ryzyka zawodowego jest informacja dla pracownika (karta oceny ryzyka zawodowego), z której pracownik powinien dowiedzieć się:

• jakie zagrożenia występują przy poszczególnych czynnościach i w miejscach wykonywania prac,

• czym one grożą,

• jakie ma stosować środki profilaktyczne,

• w jakim stopniu poprawiają one bezpieczeństwo i ochronę zdrowia (jak zmniejsza się ryzyko zawodowe po ich zastosowaniu).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Zobacz, co sprawdzą inspektorzy nadzoru budowlanego podczas kontroli!

Jestem behapowcem w firmie budowlanej. Chcę dobrze przygotować firmę do kontroli przeprowadzanej przez nadzór budowlany. Co konkretnie sprawdzają inspektorzy nadzoru budowlanego podczas przeprowadzanej kontroli terenu budowy lub robót budowlanych?

W trakcie kontroli terenu budowy lub robót budowlanych inspektorzy nadzoru budowlanego sprawdzają:

1. Podstawę prowadzenia robót budowlanych, w tym ważność zgłoszenia lub pozwolenia na budowę, jeżeli jest wymagane;

2. Prawidłowość prowadzenia dziennika budowy;

3. Dokumenty potwierdzające odpowiednie uprawnienia budowlane i uprawnienia do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie;

4. Opracowanie oraz wprowadzenie niezbędnych zmian do wymaganego planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;

5. Zgodność zagospodarowania terenu budowy z opracowanym planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz przepisami i zasadami wiedzy technicznej, co najmniej w zakresie:

• ogrodzenia terenu, wyznaczenia i zabezpieczenia stref niebezpiecznych,

• wykonania dróg, wyjść i przejść dla pieszych,

• urządzenia pomieszczeń higienicznosanitarnych i socjalnych,

• doprowadzenia energii elektrycznej i wody oraz odprowadzenia lub utylizacji ścieków,

• zapewnienia naturalnego i sztucznego oświetlenia,

• zapewnienia właściwej wentylacji,

• urządzenia składowisk materiałów i wyrobów,

• zapewnienia łączności telefonicznej;

• Zgodność prowadzonych robót budowlanych z zatwierdzonym projektem budowlanym lub zakresem zgłoszonych robót;

• Wykonanie obowiązku wytyczenia obiektu budowlanego przez uprawnionego geodetę;

• Przestrzeganie przepisów bhp podczas prowadzenia robót budowlanych;

• Dokumenty potwierdzające dopuszczenie do użytkowania maszyn i sprzętu budowlanego;

• Prawidłowość wykonania, odbioru i eksploatacji rusztowań;

• Prawidłowość wykonania i zabezpieczenia przed uszkodzeniem instalacji elektrycznych;

• Prawidłowość wykonania i zabezpieczenia skarp lub obudowy wykopu bądź wyrobiska.

Podstawa prawna
rozdział 8 ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane - Dz.U. z 2006 r. nr 156, poz. 1118 z późn. zm.

Prezentacja multimedialna - sposób na atrakcyjne szkolenie bhp

Jak przygotować prezentację szkoleniową, aby była jak najbardziej atrakcyjna dla uczestników szkolenia bhp?

Najkorzystniejsze podczas przeprowadzania szkolenia bhp jest podtrzymywanie uwagi pracowników na jak najwyższym poziomie. Udaje się to osiągnąć, stosując techniczne środki
dydaktyczne, zwłaszcza z wykorzystaniem multimediów. Dają one możliwość częstej zmiany bodźców (słuchowych, wzrokowych i dotykowych), ich rodzajów, konfiguracji oraz natężenia.

Ważne
Przygotowując samodzielnie prezentację szkoleniową, nie należy nadmiernie korzystać z różnorodnych możliwości kroju i barwy czcionek oraz tła, gdyż zakłóca to percepcję całości prezentacji.

Cechy dobrej prezentacji szkoleniowej
Cechy dobrej prezentacji szkoleniowej są następujące:

• jej przekaz jest ograniczony do niezbędnych informacji,

• elementy poszczególnych informacji są zaakcentowane rozsądnym zróżnicowaniem ich wielkości, formy i barwy,

• składa się z wyodrębnionych części, bloków monotematycznych i modułów,

• ma określoną strukturę, pozwalającą na zapamiętanie przekazu,

• zachowane są proporcje między informacjami nowymi i powtarzanymi,

• na jednym slajdzie lub planszy znajduje się maksymalnie 7 prostych, niezależnych informacji,

• zawiera uogólnienia i syntezę wywodów,

• struktura tekstu powinna uwzględniać poziom intelektualny odbiorców.

Jerzy Bieńkowski
specjalista z zakresu samokształcenia,
doskonalenia zawodowego
i wykorzystania multimediów
w procesie kształcenia

Poznaj proste sposoby zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom w zakładzie obróbki drewna

Pracuję w zakładzie obróbki drewna. Pracownicy mają do czynienia z pyłami drewna. W jaki sposób zapewnić im bezpieczne warunki pracy?

Pyły drewna to pyły pochodzenia organicznego, mające oddziaływanie uczulające. Z punktu widzenia oddziaływania pyłów na organizm ludzki dzieli się je na pyły o działaniu:

• toksycznym (np. związki ołowiu, miedzi),

• pylicotwórczym - głównie pyły zawierające niezwiązaną krystalicznie krzemionkę SiO2 (np. kwarc) oraz krzemiany (np. azbest, talk),

• uczulającym (np. pochodzenia chemicznego - leki; pochodzenia organicznego - pyły drewna; pochodzenia zwierzęcego - wełna itp.),

• rakotwórczym lub mutagennym (azbest, pyły drewna twardego).

Sposób na zapewnienie bezpiecznych warunków pracy
Od stosowanego procesu technologicznego, rodzaju surowców oraz sposobu ich transportowania i magazynowania zależy zapewnienie bezpiecznych warunków pracy w środowisku narażonym na obecność pyłów przemysłowych. Aby zapewnić właściwe i higieniczne warunki pracy, należy:

• systematycznie mierzyć stężenie pyłów;

• w miarę możliwości zastępować szczególnie szkodliwe surowce i materiały stosowane w produkcji innymi, mniej szkodliwymi;

• eliminować pyły powstające w czasie procesów technologicznych w miejscu, w którym powstają - najlepsza byłaby pełna hermetyzacja procesów;

• umieścić urządzenia odpylające w wylocie powietrza i gazów opuszczających zakład;

• w miarę możliwości i potrzeb doprowadzić do stanowiska pracy czyste i świeże powietrze;

• zachowywać czystość w zakładzie w celu uniknięcia zapylenia wtórnego;

• stosować sprzęt ochrony dróg oddechowych:

• oczyszczający (np. półmaski przeciwpyłowe, pochłaniacze ucieczkowe),

• izolujący (np. aparaty powietrzne ucieczkowe ze sprężonym powietrzem, aparaty tlenowe ucieczkowe z tlenem sprężonym lub z tlenem chemicznie związanym).

Pył drzewny, jak również inne pyły organiczne (np. mąki) oraz pyły: węglowy, aluminium itp. są pyłami wybuchowymi. Z tego powodu należy dbać o to, żeby ich zawartość w powietrzu nie osiągnęła stężenia wybuchowego, oraz eliminować wszelkie źródła zapłonu.

Więcej odpowiedzi na najważniejsze, najtrudniejsze i najciekawsze pytania specjalistów ds. bhp dotyczące wypadków przy pracy znajdziesz w miesięczniku "BHP W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH"

Kazimierz Wojciechowski
specjalista ds. bhp w SEKA S.A

Jak postępować ze złamaniami
i zwichnięciami?

Bardzo często w zakładach pracy dochodzi do wypadków, w których osoby poszkodowane ulegają urazom kości i stawów, czyli złamaniom oraz zwichnięciom. Szczególnie, tak jak teraz, zimą. Wszyscy pracownicy zakładu, powinni umieć zachować się w takich sytuacjach. Każdy powinien wiedzieć, jak pomagać osobom poszkodowanym do czasu przybycia profesjonalnej pomocy medycznej oraz co zrobić, by nie dopuścić do ewentualnych powikłań pourazowych. Innymi słowy każdy musi umieć udzielić pierwszej pomocy medycznej poszkodowanemu. Oczywiście takie umiejętności pracownicy powinni nabyć podczas szkolenia z udzielania pierwszej pomocy.

Uwaga!
Zagadnienia udzielania pierwszej pomocy medycznej muszą być częścią każdego szkolenia z zakresu bhp zgodnie ze wskazówkami zawartymi w ramowych programach szkoleń określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Objawy urazów
Złamania. Jeżeli zauważycie, że poszkodowany nie może poruszać ręką lub nogą, poza tym odczuwa ból oraz pojawia się u niego obrzęk, nienaturalne ustawienie i ugięcie danej kończyny możecie podejrzewać jej złamanie.

Zwichnięcie. Jeżeli natomiast zauważycie, że poszkodowany ma upośledzoną ruchomość w którymś ze stawów, pojawia się u niego ból, obrzęk, zasinienie i przymusowe ustawienie lub nienaturalna ruchomość, możecie podejrzewać u niego zwichniecie czyli uszkodzenie stawu.

Jak postępować ze złamaniami?
W przypadku złamań kończyn górnych i dolnych powinniście - pamiętając o zagrożeniu wstrząsem - postarać się w prosty i delikatny sposób unieruchomić złamaną kość. Prawidłową stabilizację złamanej kości ręki lub nogi uzyskacie poprzez unieruchomienie dwóch sąsiadujących złamaniu stawów. Kończynę górną najprościej przymocować do klatki piersiowej (zgiętą w łokciu). W tym celu możecie zrobić prowizoryczny temblak z podwiniętej poły bluzy, kurtki lub koszuli i zawiesić w nim rękę lub po prostu użyć chusty trójkątnej z zakładowej apteczki pierwszej pomocy. Natomiast kończynę dolną możecie ustabilizować związując ją z drugą nogą, oczywiście omijając okolicę złamania. Najprostszą "szynę" możecie zrobić ze złożonej gazety lub tektury.

Pamiętajcie, że w razie złamań z rotacją nie powinno się obracać ich "na miejsce" ponieważ może wtedy dojść do dodatkowego uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów.
Otwarte złamania, gdzie odłam kostny przebił skórę, powinniście bardzo delikatnie stabilizować, a ranę przykryć luźno opatrunkiem z gazy.

Jak postępować ze zwichnięciami?
W postępowaniu doraźnym ważne jest przede wszystkim unieruchomienie i odciążenie stawu oraz zabezpieczenie go przed szybko narastającą opuchlizną. Jeszcze raz przypominamy Wam, że absolutnie nie wolno w żadnym wypadku podejmować prób samodzielnego "nastawiania" zwichnięcia. Nie należy również rozbierać poszkodowanego, ściągać butów itp. Warto natomiast rozluźnić osobie poszkodowanej buty lub ubranie oraz unieść jej uszkodzoną kończynę wyżej. Decyzję o zastosowaniu długotrwałego usztywnienia, okładów czy rehabilitacji ruchowej może podjąć w tym zakresie wyłącznie specjalista.

Adam Maciej Pietrzak
lekarz specjalista anestezjolog,
członek Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii
i Polskiego Towarzystwa Medycyny Ratunkowej,
posiadacz certyfikatu ALS Europejskiej Rady Resuscytacji

Zmiany w rozporządzeniu w sprawie szkoleń w dziedzinie bhp

Od 24 listopada 2007 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 października 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 196, poz. 1420). Zmiany wprowadzone tym rozporządzeniem dotyczą m.in.:

• wprowadzenia definicji: pojęć form szkolenia, przygotowania dydaktycznego oraz jednostki organizacyjnej prowadzącej działalności szkoleniową w dziedzinie bhp;

• prowadzenia szkolenia wstępnego ogólnego w dziedzinie bhp przez pracodawcę wykonującego zadania służby bhp;

• szkolenia pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, na których są wykonywane prace szczególnie niebezpieczne, nie rzadziej niż raz w roku;

• wprowadzenia egzaminu sprawdzającego przyswojenie wiedzy po zakończeniu szkolenia okresowego i szkolenia pracodawców wykonujących zadania służby oraz obowiązku powołania komisji egzaminacyjnej przez organizatora szkolenia.

Określony został również nowy wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp.

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i

Sprawdź, kiedy bezwzględnie musisz dokonać aktualizacji oceny ryzyka zawodowego!

Jak często należy dokonywać aktualizacji oceny ryzyka zawodowego na danych stanowiskach w firmie?

Nie ma przepisu, który określałby, jak często dokonywać aktualizacji ryzyka zawodowego.
Polska Norma PN-N-18002:2000 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego traktuje tę ocenę jako proces ciągły, dający podstawy do poprawy warunków bhp.

Aktualizacji (weryfikacji) oceny ryzyka zawodowego na konkretnych stanowiskach pracy należy dokonywać zawsze:

• gdy tworzone są nowe stanowiska pracy lub zmieniane jest ich wyposażenie,

• przy doborze stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych,

• gdy następuje zmiana organizacji pracy.

W pozostałych przypadkach ocena ryzyka zawodowego powinna być weryfikowana w okresach ustalonych w firmie (np. raz w roku lub co 2 lata).

Ważne
Zakupy, modernizacje i zmiany technologii zawsze powinny być poprzedzone wstępną oceną ryzyka zawodowego.

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Prawidłowe przeprowadzenie oględzin ułatwi ustalenie przyczyn wypadku

Na co ma zwrócić szczególną uwagę zespół powypadkowy podczas przeprowadzania oględzin miejsca wypadku?

Jedną z czynności, które zespół powypadkowy ma dokonać po otrzymaniu wiadomości o wypadku, są oględziny miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych.

Zespół powypadkowy powinien tak przeprowadzać oględziny miejsca wypadku, aby umożliwiły one ustalenie przede wszystkim:

1. Stanu technicznego, utrzymania i eksploatacji pomieszczenia w obiekcie, w którym zdarzył się wypadek.

2. Stanu maszyny i innych urządzeń technicznych oraz narzędzi pracy, przy których eksploatacji nastąpił wypadek.

3. Przebiegu procesu technologicznego i organizacji pracy, a zwłaszcza prawidłowości sprawowanego nadzoru nad wykonywaniem pracy.

4. Skuteczności zabezpieczeń ochronnych i środków ochrony indywidualnej.

5. Rodzaju wykonywanych przez poszkodowanego czynności przed wypadkiem i w jego trakcie oraz czy wykonywana praca była mu dozwolona.

6. Innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na wypadek.

Oględziny miejsca wypadku mają na celu zgromadzenie niezbędnego materiału do ustalenia przyczyn danego wypadku. Zgodnie z tym zespół powypadkowy podczas oględzin musi ocenić całokształt zdarzenia pod kątem ustalenia przyczyn stwierdzonego stanu faktycznego, czyli stanu mającego faktycznie miejsce w rzeczywistości.

Podstawa prawna
§ 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 z późn. zm.).

Krystyna Zakrzewska-Szczepańska
naczelnik wydziału w Departamencie
Warunków Pracy MPiPS
Małgorzata Kurowska
Departament Warunków Pracy MIPS

Jak zrekompensować pracownikom czas poświęcony na szkolenie bhp poza godzinami pracy?

W firmie część pracowników ma odbyć szkolenie okresowe bhp poza godzinami pracy. Czy czas prywatny, który pracownicy Ci poświęcą na to szkolenie, należy im jakoś zwrócić, na przykład w postaci dnia wolnego od pracy? Wyjaśnienie znajdziecie poniżej!

Szkolenia pracowników można podzielić na 2 rodzaje. Mianowicie:

1. Szkolenia zawodowe podnoszące kwalifikacje, które pracodawca może organizować wg własnych potrzeb i uznania,

2. Szkolenie w dziedzinie bhp, które pracodawca musi przeprowadzić zgodnie z przepisami prawa pracy.

Szkolenia zawodowe
W przypadku szkoleń mających na celu podniesienie kwalifikacji pracowników, czas poświecony na ich odbycie wlicza się do czasu pracy tylko wtedy, gdy odbywają się one w godzinach pracy - zgodnie z przyjętym w firmie rozkładem czasu pracy. Szkolenia, które odbywają się poza tymi godzinami nie są czasem pracy i pracodawca nie ma obowiązku udzielania pracownikowi w zamian czasu wolnego.

Szkolenie bhp
W przypadku szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy sytuacja ta ulega zmianie. Pracodawca ma obowiązek zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy i prowadzenie okresowego szkolenia w tym zakresie.

Uwaga!
Szkolenie bhp odbywa się w czasie pracy i na koszt pracodawcy (art. 237³ § 2 i 3 Kodeksu pracy, dalej: kp).

Czas poświecony na odbycie szkolenia bhp wlicza się do czasu pracy. Jeżeli pracownik poświęca swój czas prywatny na odbycie szkolenia bhp po zakończeniu pracy, należy uznać, że czas przeznaczony na to szkolenie stanowi dla niego pracę w godzinach nadliczbowych, a tym samym pracownikowi przysługuje wynagrodzenie z dodatkiem, którego wysokość określona jest w art. 134 kp. Ewentualnie czas ten należy zrekompensować pracownikowi czasem wolnym. Zasady udzielania pracownikom czasu wolnego w zamian za czas przepracowany ponad ustaloną zostały uregulowane w art. 143 kp.

Podstawa prawna
Zakres i rodzaje szkolenia bhp znajdziecie w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Co powinno obejmować szkolenie w zakresie postępowania z odpadami niebezpiecznymi?

Nasza firma zajmuje się produkcją leków dla zwierząt i pracownicy mają kontakt z odpadami niebezpiecznymi. Jak często powinienem przeprowadzać tym pracownikom szkolenia okresowe i jakie zagadnienia powinno obejmować takie szkolenie?

Pracownicy mający kontakt z odpadami niebezpiecznymi co najmniej raz w roku powinni odbyć szkolenie okresowe bhp, którego celem jest przypomnienie zasad obowiązujących przy
pracy z takimi odpadami i ugruntowanie wiadomości oraz umiejętności pracowników.

Tematyka szkolenia
Szkolenie takie powinno obejmować w szczególności zagadnienia dotyczące:

1. Kategorii odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w danym zakładzie i związanych z nimi ryzykiem zawodowym.

2. Zasad postępowania w przypadku niekontrolowanej emisji odpadów niebezpiecznych do środowiska.

3. Rodzajów pojemników do przechowywania odpadów niebezpiecznych, zasad ich magazynowania, segregowania i transportu.

Jak zapewnić bhp przy pracy w kontakcie z odpadami niebezpiecznymi?
Poniżej zawarto najważniejsze informacje ułatwiające zapewnienie bhp pracownikom mającym kontakt z odpadami niebezpiecznymi:

1. Wszystkie etapy postępowania z odpadami niebezpiecznymi powinny być nadzorowane przez osoby upoważnione (pracodawcę, kierownictwo zakładu) i przeszkolone w zakresie postępowania z odpadami. Osoby te powinny posiadać właściwe kompetencje udokumentowane wykształceniem, wyszkoleniem lub doświadczeniem odpowiednim do charakteru pracy czy branży.

2. Pracodawca powinien wyznaczyć osoby odpowiedzialne za gospodarkę odpadami niebezpiecznymi (np. kierownika) i zapewnić im dostęp do wszelkich niezbędnych informacji w celu prawidłowego wykonywania powierzonych obowiązków, między innymi do:

• instrukcji prowadzonych procesów technologicznych,

• dokumentacji techniczno-eksploatacyjnej maszyn i urządzeń,

• kart charakterystyk substancji lub preparatów chemicznych.

• Osoba kierująca pracownikami powinna zapewnić organizację stanowisk pracy i prowadzenie pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bhp, także sprawować nadzór nad pracownikami.

• Prace przy odpadach niebezpiecznych są pracami o zwiększonym zagrożeniu i należy je zaliczyć do prac szczególnie niebezpiecznych. Tym samym pracodawca powinien ustalić i aktualizować wykaz tych prac występujących w firmie i określić szczegółowe wymagania bhp przy ich wykonywaniu, a zwłaszcza zapewnić:

• bezpośredni nadzór nad tymi pracami przez wyznaczone w tym celu osoby,

• odpowiednie środki zabezpieczające,

• instruktaż pracowników, który powinien obejmować w szczególności:

• imienny podział pracy,

• kolejność wykonywania zadań,

• wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.

• Jeżeli w pomieszczeniu pracy, w którym zatrudniona jest tylko jedna osoba, mogą w sytuacji awaryjnej wystąpić zagrożenia jej zdrowia lub życia, w szczególności zagrożenia:

• pożarowe,

• wybuchowe,

• wydzielania się trujących i szkodliwych gazów lub par,

pracodawca powinien wprowadzić obowiązek meldowania się tej osoby w oznaczonych porach i określić sposób takiego meldowania się oraz postępowania w razie braku meldunku.

Więcej odpowiedzi na najważniejsze, najtrudniejsze i najciekawsze pytania specjalistów ds. bhp dotyczące wypadków przy pracy znajdziesz w miesięczniku "BHP W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH"

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Palacz kotłów CO - instruktaż stanowiskowy bhp

Instruktaż stanowiskowy palacza kotłów CO powinien być prowadzony na stanowisku pracy i zawierać część ogólną oraz właściwy instruktaż stanowiskowy, zgodny z jego metodyką.

Część ogólna instruktażu stanowiskowego bhp
W części ogólnej prowadzący instruktaż stanowiskowy palaczy kotłów CO powinien uwzględnić omówienie warunków pracy na ich stanowiskach pracy, czyli:

• pomieszczenia pracy (oświetlenie, ogrzewanie, wentylacje, wysokość pomieszczenia, drogi transportowe itp.),

• stanowisko pracy (pozycja przy pracy, oświetlenie stanowiskowe, wentylację, odległość od sąsiednich stanowisk pracy),

• maszyny i urządzenia techniczne (rodzaje urządzeń w pomieszczeniu i powodowane nimi zagrożenia, surowce, półprodukty i produkty danego stanowiska pracy, urządzenia sygnalizacyjne ostrzegawcze).

Właściwy instruktaż stanowiskowy bhp
Właściwy instruktaż stanowiskowy, zapewniający nauczanie metod bezpiecznej pracy, powinien składać się z 5 etapów.\

Etap 1 - wprowadzenie
Każde szkolenie powinno zacząć się od wstępnej rozmowy, która umożliwia prowadzącemu instruktaż zorientowanie się co do poziomu wiadomości i umiejętności uczestników szkolenia w zakresie pracy stanowiącej przedmiot nauczania. Częstym błędem popełnianym w tej fazie szkolenia jest przekazywanie zbyt wielu informacji będących dla nowego pracownika tylko słowami, niemającymi powiązania z faktami, przedmiotami, wyobrażeniami.

Dlatego też pamiętajcie, aby mówić i pokazywać, dawać przykłady, ale przede wszystkim zapytać szkolonego o:

• przebieg dotychczasowej pracy, osiągnięcia i porażki,

• stosunek do pracy w ogóle i do wykonywanego zawodu,

• zainteresowania,

• szkołę, jej profil i inne ważne dla pracy wiadomości.

Pamiętajcie, aby w pierwszym etapie instruktażu stanowiskowego bhp przekazać szkolonemu informacje o:

• zakładzie pracy,

• ogólnych warunkach pracy,

• stanowisku pracy (warunkach na stanowisku pracy, wyposażeniu, metodach zaopatrzenia i obsługi stanowiska pracy, sprzęcie ochrony osobistej, ubraniu roboczym),

• metodach pracy,

• zespole pracowniczym,

• czasie pracy,

• warunkach bezpieczeństwa,

• występujących zagrożeniach,

• wynikach oceny ryzyka zawodowego dotyczącego stanowiska pracy,

• metodach ochrony przed zagrożeniami,

• numerach telefonów alarmowych.

Etap 2 - pokaz procesu pracy
Prawidłowo prowadzony pokaz procesu pracy powinien być realizowany w 5 kolejnych podetapach:

1. Podetap I - wprowadzenie:

• prowadzący pokazuje układ czynności w normalnym tempie,

• w trakcie pokazu całości prowadzący przedstawia także, wraz z objaśnieniami, cały proces pracy, jeżeli natomiast jest on bardzo skomplikowany, prowadzący powinien podzielić go na poszczególne fazy z dokładnymi objaśnieniami.

2. Podetap II - pokaz częściowy - elementowy. Prowadzący stosuje pokaz częściowy - elementowy, który wynika z analizy układu czynności. Punktem wyjścia powinna być tutaj instrukcja szkoleniowa, sporządzona na podstawie technicznej i psychologicznej analizy pracy.

3. Podetap III - zwrócenie uwagi na węzłowe ogniwa. Prowadzący zwraca uwagę na węzłowe ogniwa, mające duże znaczenie dla prawidłowego wykonania czynności. Te węzłowe ogniwa prowadzący demonstruje w zwolnionym tempie, aby umożliwić uczestnikowi szkolenia zaobserwowanie, na czym polegają trudności.

4. Podetap IV - pokaz całego układu czynności. Pokaz całego układu czynności powinien nastąpić po raz pierwszy w zwolnionym tempie, po raz drugi w tempie rzeczywistym.

5. Podetap V - sprawdzenie efektu pokazu. Prowadzący sprawdza efekt pokazu, przez plecenie uczestnikom powtórzenia demonstrowanych czynności:

• prawidłowe wykonanie czynności oznacza zakończenie pokazu,

• jeżeli uczestnik szkolenia popełnił błędy, należy:

• wspólnie je przeanalizować,

• powtarzać czynności aż do ich opanowania przez szkolonego.

Zakres poszczególnych etapów tej części szkolenia bhp może zależeć od uzyskanej przez prowadzonego wiedzy dotyczącej stopnia przygotowania i doświadczenia zawodowego zatrudnianego pracownika.

Etap 3 - próbne wykonanie zadania przez szkolonego
Na próbne wykonanie zadania przez szkolonego pod kontrolą instruktora składają się:

• wstępna, samodzielna próba wykonania pracy, wykonanie w zwolnionym tempie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym głośnym objaśnieniem wykonywania poszczególnych czynności,

• wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy wraz z jednoczesnym objaśnieniem wykonywania tych czynności,

• wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy wraz z jej uzasadnieniem,

• ogólny, ponowny, całościowy pokaz wraz ze stopniowym przyspieszaniem tempa wykonywanych czynności (od powolnego do rzeczywistego).

Etap 4 - samodzielna praca pod nadzorem instruktora
Jeżeli szkolony pracownik poczynił wystarczające postępy i potrafi już pod nadzorem zadowalająco wykonywać nową czynność, należy powierzyć mu do wykonania samodzielną pracę.

Instruktor nie powinien w żadnym przypadku stać obok szkolonego i cały czas obserwować jego pracy, tylko ograniczać interwencje do najbardziej niezbędnych. Trzeba jednak pamiętać, że szkolony musi mieć możliwość zwrócenia się do instruktora z prośbą o wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości.

Etap 5 - omówienie i ocena przebiegu nauki
Szkolenie pracowników przewiduje pełną aktywizację jego uczestników w poznawaniu zasad bezpiecznej pracy i nabywaniu umiejętności usprawnienia stanowiska pracy przez dokonywanie prób działań zmniejszających uciążliwość pracy.

Sprawdzenie wiadomości
Instruktaż stanowiskowy bhp musi być zakończony sprawdzianem wiadomości i umiejętności wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bhp, jak również posiadania informacji o stanowisku pracy i bezpiecznym zachowaniu w czasie wykonywania zadań zawodowych.Sprawdzian taki można przeprowadzić w obecności przedstawiciela służb bhp, społecznego inspektora pracy lub mistrza z sąsiedniego wydziału. Sprawdzianu dokonuje się powierzając pracownikowi do wykonania zadanie z zakresu przeprowadzonego instruktażu. Udokumentowanie szkolenia -Dla tego rodzaju szkolenia, tak jak dla wszystkich rodzajów szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, konieczne jest prowadzenie oraz przechowywanie dokumentacji szkoleniowej, na którą składają się: program instruktażu stanowiskowego bhp, dziennik zajęć, protokół przebiegu egzaminu, karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp

(§ 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp,
Sprawdź, jak bezpiecznie przenosić nietypowe przedmioty!

W jaki sposób bezpiecznie transportować w magazynie przedmioty o nietypowych kształtach? Jak zorganizować zespołowe przenoszenie pojedynczych przedmiotów o masie 220 kg i długości 5 m?

Jeżeli w magazynie są ręcznie przemieszczane przedmioty nieporęczne, niestabilne, ze zmiennym środkiem ciężkości i inne, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe, trzeba wydać instrukcję określającą szczegółowe zasady bezpiecznego postępowania przy ich przemieszczaniu.

Transport przedmiotów nietypowych - zawartość instrukcji
Instrukcja taka ma określać w szczególności sposoby postępowania przy przemieszczaniu przedmiotów nietypowych, mianowicie:

1. Przedmioty nieporęczne lub trudne do utrzymania muszą być przemieszczane przy użyciu odpowiedniego sprzętu pomocniczego zapewniającego bezpieczeństwo podczas pracy.

2. Przedmioty, których środek ciężkości po ustawieniu w pozycji do podnoszenia i po podniesieniu znajdowałby się powyżej połowy wysokości przedmiotu, nie mogą być przenoszone ręcznie, chyba że do przeniesienia przedmiotu zastosowano uchwyty znajdujące się powyżej środka ciężkości.

3. Zwoje taśmy, drutu, kabla itp. - te przedmioty trzeba zabezpieczyć przed rozwinięciem i wyginaniem.

4. W razie konieczności przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm od tułowia należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę przedmiotu przypadającą na 1 pracownika, określoną w normatywach. Innym rozwiązaniem jest zapewnienie wykonywania tych czynności przez co najmniej 2 pracowników.

Przenoszenie zespołowe
Przedmioty, których długość przekracza 4 m, a masa 30 kg, przenosi się zespołowo. Jednak należy pamiętać o tym, że na 1 pracownika nie może przypadać masa większa niż:

• 25 kg - przy pracy stałej,

• 42 kg - przy pracy dorywczej.

Niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej
500 kg!

Przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów należy zapewnić:

• dobór pracowników pod względem wzrostu i wieku oraz nadzór pracownika doświadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów ręcznego przemieszczania przedmiotów i organizacji pracy, wyznaczonego w tym celu przez pracodawcę;

• odstępy między pracownikami co najmniej 0,75 m i stosowanie odpowiedniego sprzętu pomocniczego.

Przenoszenie przedmiotów długich i o dużej masie powinno odbywać się przy użyciu sprzętu pomocniczego, pozwalającego na ich transport z możliwie najmniejszym unoszeniem ich ponad poziom podłoża.

Jeśli zespołowe przenoszenie przedmiotów odbywa się na ramionach pracowników, trzeba zapewnić, aby:

• wkładali i opuszczali przenoszony przedmiot jednocześnie i na komendę,

• znajdowali się po jednej stronie przenoszonego przedmiotu,

• używali środków ochrony indywidualnej chroniących ramiona.

Podstawa prawna
§ 10, 17 i 18 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26, poz. 313 z późn. zm.).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS




Uprawnienia szkoleniowe pracodawców w zakładzie pracy

Jak wiemy działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy mogą organizować oraz prowadzić:

• pracodawcy lub

• na ich zlecenie jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bhp

(§ 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Działalność szkoleniowa w zakresie bhp w stosunku do pracodawców, pracowników służby bhp, instruktorów i wykładowców tematyki bhp może być prowadzona tylko przez wyżej wymienione jednostki organizacyjne - szkoleń takich nie może zatem przeprowadzać pracownik zakładowej służby bhp (§ 4 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Szkolenie wstępne
Szkolenie wstępne składa się ze szkolenia ogólnego (instruktażu ogólnego) i szkolenia na stanowisku pracy (instruktażu stanowiskowego).
Instruktaż ogólny odbywają, przed dopuszczeniem do wykonywania pracy, wszyscy nowo zatrudnieni pracownicy, studenci odbywający u pracodawcy praktyki studenckie, uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu (§ 10 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego).

Instruktaż ogólny może być prowadzony przez:

• pracownika służby bhp (np. zakładowy specjalista ds. bhp);

• osobę wykonująca u pracodawcy zadania tej służby;

• pracodawcę, który sam wykonuje zadania służby bhp w zakładzie pracy;

• pracownika wyznaczonego przez pracodawcę posiadającego zasób wiedzy i umiejętności zapewniające właściwą realizację programu instruktażu, mającego aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bhp

(§ 10 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Uwaga!
Pamiętajcie, że szkolenie wstępne ogólne może prowadzić samodzielnie pracodawca, tylko wtedy gdy sam wykonuje w swoim zakładzie pracy zadania służby bhp. Jest to warunek konieczny do spełnienia aby pracodawca mógł prowadzić takie szkolenie.

Instruktaż stanowiskowy może przeprowadzić:

• wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub

• pracodawca,

jeżeli osoby te:

• posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz

• są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego

(§ 11 ust. 5 rozporządzenia szkoleniowego).

A zatem instruktaż stanowiskowy może być przeprowadzany również przez pracodawcę, który nie wykonuje samodzielnie zadań służby bhp w swoim zakładzie pracy. Osoba prowadząca instruktaż musi natomiast posiadać odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe, czyli stosowne wykształcenie oraz praktykę w danym zawodzie, z jakim związane jest stanowisko, na którym ma być zatrudniony szkolony pracownik. Konieczne jest również posiadanie przeszkolenia w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.

Szkolenia okresowe
Szkolenia okresowe bhp pracowników powinno być prowadzone przez wykładowców i instruktorów posiadających:

• zasób wiedzy,

• doświadczenie zawodowe,

• przygotowanie dydaktyczne

zapewniające właściwą realizację programów szkoleń (§ 5 pkt 3 rozporządzenia szkoleniowego).
Tak, więc wykładowcą może być również pracodawca, jeżeli spełnia wskazane wymagania.

Jednakże miejcie na uwadze, że wśród tematów szkoleń okresowych znajdują się takie, które wymagają szczególnej, specjalistycznej wiedzy. Przykładem takich zagadnień może być problematyka pierwszej pomocy przedmedycznej, ochrony przeciwpożarowej. W przypadku tych tematów, które są częścią każdego szkolenia okresowego, do ich omawiania wymagane jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji - ukończenie odpowiednich kursów i szkoleń.

Więcej znajdziecie w poradniku "Szkolenia bhp w firmie"

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Obowiązki pracodawców wobec pracowników tymczasowych

Jakie obowiązki w zakresie bhp ma pracodawca użytkownik wobec pracowników tym czasowych z agencji pracy?

Pracodawca użytkownik zobowiązany jest z mocy prawa do:

• dostarczenia pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej,

• zapewnienia pracownikowi tymczasowemu napoi i posiłków profilaktycznych,

• przeprowadzania szkoleń pracowników tymczasowych w zakresie bhp,

• ustalania okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy, jakiemu uległ pracownik tymczasowy,

• przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym zatrudniony jest pracownik tymczasowy oraz informowania go o tym ryzyku

(art. 9 ust. 2a ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych; Dz.U. nr 166, poz. 1608 ze zm.; dalej: ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych).

W poprzednim stanie prawnym (przed 01 lipca 2007 r.) zakres odpowiedzialności w powyższym zakresie regulowały uzgodnienia zawierane na piśmie pomiędzy agencją pracy tymczasowej, a pracodawcą użytkownikiem. Obowiązki te wykonywane mogły być zarówno przez agencję pracy tymczasowej, jak i pracodawcę użytkownika w zależności od przyjętych ustaleń. Obecnie obowiązki wskazane wyżej przypisane są wyraźnie pracodawcy użytkownikowi. Nie można w drodze umowy scedować ich na agencję pracy tymczasowej.

Szkolenia bhp
W zakresie szkoleń bhp, co do sposobu i terminów przeprowadzania szkoleń, wobec pracowników tymczasowych stosuje się przepisy Kodeksu pracy. A zatem pracodawca użytkownik ma obowiązek zapewnić przeszkolenie pracowników tymczasowych w zakresie bhp:

• przed dopuszczeniem ich do pracy - szkolenia wstępne: ogólne i stanowiskowe;

• w okresie pracy - szkolenia okresowe bhp.

Szkolenia te powinny odbywać się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Inne obowiązki w zakresie bhp pracodawców użytkowników
W zakresie innych obowiązków dotyczących bhp, niż wymienione wyżej, przepisy wskazują, że zakres ich przejęcia przez pracodawcę użytkownika powinien, zostać uzgodniony na piśmie pomiędzy agencją pracy tymczasowej a pracodawcą użytkownikiem. Tak więc np. kwestia przejęcia obowiązku przeprowadzania badań lekarskich pracownika tymczasowego potwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na określonym w umowie stanowisku pracy, powinna być uzgodniona odrębnie - w drodze umowy - między pracodawcą użytkownikiem a agencją pracy tymczasowej. Uzgodnienia te powinny być przyjęte przed zawarciem umowy o pracę pomiędzy agencją pracy tymczasowej, a pracownikiem tymczasowym.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa procesowego
Porusz ten temat na bhp forum

powypadkowego!

Jestem inspektorem ds. bhp w szkole. W grudniu nauczyciel zgłosił wypadek przy pracy, który podobno zdarzył się w październiku. Podani przez niego świadkowie nie potwierdzili tej sytuacji. Zespół powypadkowy nie uznał go za wypadek przy pracy. Od grudnia nauczyciel przebywa na zwolnieniu lekarskim i wyjechał do swojej rodzinnej miejscowości - z tej przyczyny nie podpisał protokołu powypadkowego. Protokół podpisał zespół powypadkowy, a pracodawca go zatwierdził (mimo braku podpisu pracownika). Co mam zrobić w tej sytuacji?

Zespół powypadkowy popełnił błąd, nie zapoznając poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem!

(§ 10 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresem informacji zamieszanych w rejestrze wypadków przy pracy - Dz.U. nr 115, poz. 744 ze zm.)

Doręczenie protokołu powypadkowego
W zaistniałej sytuacji nie pozostaje nic innego jak niezwłoczne doręczenie protokołu powypadkowego poszkodowanemu (np. za pośrednictwem poczty) z informacją o prawie zgłoszenia przez niego uwag i zastrzeżeń do ustaleń w nim zawartych oraz prośbą o niezwłoczne (np. w ciągu 7 dni) przekazanie ich, jeżeli będą, z podpisanym protokołem do nadawcy. Innym sposobem zapoznania poszkodowanego z protokołem powypadkowym i odebrania od niego podpisu na nim jest wydelegowanie do niego zespołu powypadkowego.

Postępowanie
Jeżeli poszkodowany zgłosi uwagi lub zastrzeżenia do protokołu powypadkowego, to zespół powypadkowy musi się do nich ustosunkować. Może on podtrzymać swoje stanowisko nieuznające zdarzenia za wypadek przy pracy lub, gdy poszkodowany wskaże na nowe, istotne dla sprawy okoliczności zdarzenia, zbadać je i sporządzić nowy protokół powypadkowy.

Więcej znajdziecie w miesięczniku "BHP W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH"

Skomentuj ten problem na bhpforum

Grażyna Jarosiewicz
ekspert ds. technicznego
bezpieczeństwa pracy

Jak eliminować zagrożenia pożarowe?

Podczas przeprowadzania szkolenia bhp, w trakcie omawiania zagadnień z zakresu ochrony przeciwpożarowej chciałbym uświadomić uczestnikom szkolenia, że przestrzeganie określonych procedur prowadzi do eliminacji zagrożeń pożarowych. Jakie przykłady takich procedur mogę podać?

Jak wynika z praktyki wielu zakładów pracy, eliminacją zagrożeń pożarowych jest przede wszystkim przestrzeganie określonych procedur. W szczególności polegają one na zakazie:

• używania otwartego ognia lub palenia tytoniu w strefach zagrożenia pożarem albo wybuchem,

• garażowania pojazdów silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu, jeśli nie opróżniono zbiornika paliwa pojazdu i nie odłączono go (pojazdu) na stałe od zasilania akumulatorowego,

• rozgrzewania za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów palnych w odległości mniejszej niż 5 m od obiektu, przyległego do niego składowiska lub placu składowego z materiałami palnymi,

• wysypywania gorącego popiołu i żużla lub spalania śmieci i odpadków w miejscu umożliwiającym zapalenie się sąsiednich obiektów lub materiałów palnych,

• przechowywania materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 100°C oraz linii kablowych o napięciu powyżej 1 kV, a także przewodów uziemiających i przewodów odprowadzających instalacji odgromowej,

• użytkowania elektrycznych urządzeń grzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym (wyjątkiem są urządzenia eksploatowane zgodnie z warunkami określonymi przez producenta),

• stosowania na osłony punktów świetlnych materiałów palnych (jako wyjątki można wskazać materiały trudno zapalne, umieszczone w odległości nie mniejszej niż 0,05 m od żarówki),

• instalowania opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznej (np. wyłączników, przełączników,

• gniazd wtyczkowych) bezpośrednio na podłożu palnym, jeśli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem.

Jerzy Żurek
starszy brygadier pożarnictwa w stanie
spoczynku, były naczelnik Wydziału w KG PSP w Warszawie

Dlaczego warto przygotować procedurę badań powypadkowych?

Jak dobrze przygotować się do badania ewentualnego wypadku w firmie i postępowania powypadkowego?

Wygodnym rozwiązaniem jest przygotowanie procedury badań powypadkowych dotyczącej:

• poszkodowanego,

• świadków wypadku,

• osób nadzoru i służby bhp,

• członków zespołu powypadkowego.

Zawartość procedury
Procedura badań powypadkowych powinna zawierać w szczególności postanowienia zobowiązujące:

• poszkodowanego do zgłoszenia swojemu przełożonemu (osobie nadzoru),pracodawcy czy bezpośrednio służbie bhp każdego doznanego w zakładzie pracy urazu lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia,

• świadka wypadku do zgłoszenia swojemu przełożonemu zaistniałego zdarzenia wypadkowego i udzielenia pomocy poszkodowanemu,

• przełożonego poszkodowanego pracownika do udzielenia pomocy poszkodowanemu i uruchomienia procedury postępowania powypadkowego,

• poszkodowanego, świadków wypadku i osoby nadzoru do zabezpieczenia miejsca wypadku,

• osoby wzywane do udzielenia informacji i dostarczenia dokumentów do sprawnego wywiązywania się z działań na rzecz zespołu powypadkowego (świadkowie, osoby nadzoru, specjaliści), w tym społecznego inspektora pracy i służby bhp.

Procedura badań powypadkowych powinna również opisywać:

• sytuacje wymagające zgłoszenia wypadku do właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora z podaniem formy oraz osób dokonujących zgłoszenia,

• sytuacje dopuszczające naruszenie miejsca wypadku i warunki przywrócenia miejsca wypadku do ruchu,

• sposób powiadomienia rodziny poszkodowanego o zaistniałym wypadku i wyznaczać osoby odpowiedzialne za to powiadomienie.

Wzory dokumentów

Przygotowana procedura badań powypadkowych powinna także ustalać wzory obowiązujących dokumentów, takich jak:

• zawiadomienie o wypadku,

• oględziny miejsca wypadku,

• wyjaśnienia poszkodowanego i informacje świadków.

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Dobór środków ochrony indywidualnej

Jakie informacje trzeba zgromadzić i przeanalizować, żeby prawidłowo dobrać środki ochrony indywidualnej w firmie? Czy można zmodyfikować dany środek ochrony indywidualnej pod kątem pracy w firmie (np. zmienić filtry w okularach ochronnych, ponieważ oryginalne są zbyt ciemne)? Nie można samemu dokonywać żadnych modyfikacji zakupionych środków ochrony indywidualnej!

Dobór środków ochrony
Prawidłowy dobór środków ochrony indywidualnej w konkretnej firmie musi być poprzedzony zebraniem i przeanalizowaniem informacji bezpośrednio związanych z przyszłym stosowaniem tych środków na danych stanowiskach pracy. Informacje te dotyczą:

• rodzaju wykonywanej pracy,

• rodzajów oraz natężenia (stężenia) czynników szkodliwych i niebezpiecznych,

• części ciała pracowników narażonych na działanie czynników szkodliwych i niebezpiecznych,

• możliwego do zaakceptowania stopnia ograniczenia czynności niezbędnych podczas wykonywania pracy,

• pozycji, w której wykonuje się pracę,

• konieczności przemieszczania się i jego zasięgu,

• sposobu wentylacji pomieszczeń,

• stopnia uciążliwości pracy,

• niezbędnego czasu przebywania pracownika w strefie niebezpiecznej lub skażonej,

• dodatkowych zagrożeń zewnętrznych (np. zagrożenia pożarem).

Dane uzupełniające
Wypunktowane informacje należy uzupełnić dodatkowymi wiadomościami dotyczącymi bezpośrednio pracownika, który będzie stosował dane środki ochrony indywidualnej. Zazwyczaj są to: płeć, wymiary ciała i cechy osobiste.

Wymagane jest konsultowanie z organizacją związkową - jeżeli taka w firmie istnieje - lub pracownikami rodzajów środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz przewidywanych okresów ich użytkowania.

Podstawa prawna
Załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

dr inż. Katarzyna Majchrzycka
Adam Pościk
Zakład Ochron Osobistych CIOP - PIB

Praca tymczasowa wg nowej ustawy o PIP

W odniesieniu do pracy tymczasowej niektóre obowiązki przypisano ściśle do pracodawcy użytkownika, ograniczając swobodę zawierania umów z agencjami pracy tymczasowej.

Uwaga!
Strony nie mogą umówić się, że agencja pracy tymczasowej przejmuje na siebie obowiązek:

• zapewniania pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej,

• dostarczania pracownikowi tymczasowemu posiłków profilaktycznych i napojów,

• przeprowadzania w stosunku do pracownika tymczasowego szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,

• ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy,

• przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego i informowania o tym ryzyku.

Podstawa prawna
Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. nr 89, poz. 589).

Józef M. Boguszewski
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesów przemysłowych, ekspert
z zakresu oceny ryzyka zawodowego

Dopuszczanie do pracy dziecka, które nie ukończyło 16 lat

Każdy, kto bez zezwolenia właściwego inspektora pracy dopuszcza do wykonywania:

• pracy,

• innych zajęć zarobkowych

przez dziecko do ukończenia przez nie 16. roku życia, popełnia wykroczenie (art. 283 § 2 pkt 9 Kodeksu pracy).

Uwaga!
Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16. roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność w zakresie: kulturalnym, artystycznym, sportowym, reklamowym

i wymaga: uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna prawnego tego dziecka, zezwolenia właściwego inspektora pracy.

Kto popełnia wykroczenie?
Wykroczenie popełnia ten, kto takiego zezwolenia nie posiada. Grozi za to kara grzywny.

Kara
Inspektor pracy może ukarać osobę odpowiedzialną za popełnienie wykroczenia przez nałożenie mandatu karnego w kwocie od 1.000 do 2.000 zł. Jeżeli inspektor pracy zdecyduje się na złożenie wniosku o ukaranie do sądu grodzkiego, grzywna nałożona przez sąd może wynieść od 1.000 do 30.000 zł.

Podstawa prawna
Omawiane wykroczenie zostało dodane do Kodeksu pracy przez ustawę z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. nr 89, poz. 589).

Przemysław Ł. Siemiątkowski
prawnik, doktorant w Instytucie Pracy
i Spraw Socjalnych w Warszawie




Czy każdy pracownik może obsługiwać punkty pierwszej pomocy?

Czy pracownik po ukończeniu szkolenia wstępnego i okresowego może sprawować pieczę nad apteczką oraz punktem pierwszej pomocy, czy musi ukończyć specjalistyczne szkolenie z zakresu pierwszej pomocy?

W zakładzie pracy powinna działać sprawnie pierwsza pomoc przedlekarska. Jej zorganizowanie jest obowiązkiem pracodawcy, który między innymi w ten sposób chroni zdrowie i życie pracowników.

Przepisy rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy nie określają trybu szkolenia pracowników w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Skoro jednak przepis mówi o konieczności:

• powierzenia obsługi punktów pierwszej pomocy pracownikom przeszkolonym w udzielaniu takiej pomocy;

• wywieszenia wykazów pracowników przeszkolonych w udzielaniu pierwszej pomocy,

za wystarczające należy uznać zapoznanie takich pracowników z zasadami udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej w ramach odbytego instruktażu ogólnego oraz szkolenia okresowego.

Podstawa prawna
§ 44 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz.1650 z późn. zm.).

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy

Szkodliwe substancje a choroba zawodowa

Czy można uznać dane schorzenie za chorobę zawodową, jeżeli w miejscu pracy poszkodowanego pracownika występują substancje szkodliwe mogące je wywołać?

Jeżeli w miejscu pracy występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, które mogą wywołać daną dolegliwość, są one podstawą do uznania tej dolegliwości za chorobę zawodową.

Co na to orzecznictwo NSA?
Pewna kobieta przez prawie 20 lat pracowała jako sprzątaczka. W tym okresie nabawiła się zapalenia skóry. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny, a później wojewódzki, uznali zapalenie skóry tej kobiety za chorobę zawodową. Swoje decyzje umotywowali tym, że zapalenie skóry mogło być spowodowane kontaktem sprzątaczki w czasie pracy z proszkami i środkami dezynfekującymi, czyli substancjami szkodliwymi dla zdrowia. (Oczywiście choroby skóry znajdują się w wykazie chorób zawodowych, co jest pierwszym i podstawowym warunkiem uznania danego schorzenia za chorobę zawodową).

Jednak pracodawca poszkodowanej nie zgodził się z decyzjami inspektorów PIS. Zgodnie ze swoim prawem zaskarżył je do NSA. W swojej skardze stwierdził, że zapalenie skóry nie wystąpiło u innych jego pracowników, wykonujących podobną pracę, jak poszkodowana sprzątaczka. Na tej podstawie uznał, że nie ma związku między zapaleniem skóry sprzątaczki
a jej warunkami pracy.

NSA nie podzielił zdania pracodawcy. Uznał, że zapalenie skóry poszkodowanej kobiety ujawniło się podczas jej pracy jako sprzątaczki, a w środowisku tej pracy były substancje chemiczne powodujące choroby alergiczne (orzeczenie Ośrodka Zamiejscowego NSA w Łodzi, II Sa/Łd 1147/99).

Przemysław Ł. Siemiątkowski
prawnik, doktorant w Instytucie Pracy
i Spraw Socjalnych w Warszawie

Ocena bezpieczeństwa chemicznego - REACH

Obowiązujące od 1 czerwca 2007 r. rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) - Dz.Urz. UE nr L 396 z 30 grudnia
2006 r. wprowadziło obowiązek podejmowania przez wszystkie osoby niezbędnych środków kontroli ryzyka zgodnie z oceną ryzyka stwarzanego przez dane substancje - oceną bezpieczeństwa chemicznego.

Przepisy prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy (m.in. Kodeks pracy oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.), wprowadziły obowiązek oceny ryzyka zawodowego występującego na stanowiskach pracy. Nie jest to jednak to samo ryzyko co wskazane w rozporządzeniu REACH.

Rozporządzenie REACH wskazuje bowiem na obowiązek oceny ryzyka chemicznego danej substancji czy preparatu chemicznego. Jest to więc węższy zakres niż ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. Ocena ryzyka chemicznego ma być dla Was, Waszych pracodawców i pracowników Waszych firm ważnym źródłem informacji, które powinno zostać wykorzystane przy - tak istotnej dla pracujących w kontakcie z chemikaliami - ocenie ryzyka zawodowego występującego na ich stanowiskach pracy.

Uwaga!
Ocena ryzyka chemicznego dostarczy Wam i Waszym pracodawcom wielu istotnych informacji dotyczących stosowanych chemikaliów w firmie, a uwzględnienie jej w ocenie ryzyka zawodowego pozwoli na bardziej dokładne określenie ryzyka, podjęcie właściwych środków profilaktycznych ograniczających narażenia zawodowe, a w konsekwencji - ograniczenie ryzyka zawodowego. Substytucja zastępcza - REACH

W celu wyeliminowania "substancji wzbudzających szczególne obawy" od 1 czerwca 2007 r. zostały wprowadzone zasady zastępowania tych substancji bezpieczniejszymi (tzw. substytucja zastępcza).

W praktyce oznacza to, że jeżeli istnieje możliwość zastosowania substancji bezpiecznej lub bezpieczniejszej, to producenci i użytkownicy stosujący substancję niebezpieczną nie otrzymają zezwolenia na jej użytkowanie.

Działania takie wpływają zatem na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy osób pracujących w kontakcie z chemikaliami przez wprowadzanie bezpiecznych zastępczych substancji lub technologii.

Podstawa prawna
Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) - Dz.Urz. UE nr L 396 z 30 grudnia 2006 r.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Kiedy trzeba mieć w firmie 2 jadalnie?

Pracuję w firmie, która ma kilka działów (w tym dział, w którym wykonywane są prace w kontakcie z trującymi materiałami). Czy pracownicy w tej firmie mogą korzystać z jednej jadalni?

Obowiązek zapewnienia pracownikom pomieszczeń do spożywania posiłków, czyli jadalni, mają pracodawcy zatrudniający:

• powyżej 20 pracowników na 1 zmianie (nie dotyczy to prac o charakterze biurowym),

• pracowników przy pracach narażających na kontakt ze środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi albo przy pracach szczególnie brudzących.

Kiedy należy zapewnić oddzielne jadalnie?
Pracodawca musi urządzić oddzielną jadalnię dla pracowników wykonujących prace w kontakcie ze szkodliwymi substancjami lub materiałami zakaźnymi bądź trującymi.

Jadalnia dla pracowników wykonujących pracę w kontakcie z materiałami trującymi musi być usytuowana tak, aby pracownicy zatrudnieni w innych działach lub przy innych pracach nie mieli do niej dostępu.

Ważne
Pomieszczenia pracy powinny być oddzielone od jadalni dla pracowników wykonujących pracę w kontakcie z materiałami trującymi pomieszczeniem izolującym. W pomieszczeniu tym pracownicy mogliby pozostawić odzież ochronną i umyć się ciepłą, bieżącą wodą.

Podstawa prawna
§ 29 i 36 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Krystyna Zakrzewska-Szczepańska,
Małgorzata Kurowska
Departament Warunków Pracy
MPiPS

Nie oszczędzaj na szkoleniach bhp telepracowników!

Moja firma w ramach redukcji kosztów chce zatrudniać w większości telepracowników. Czy w kwestii szkoleń bhp również możemy liczyć na oszczędności? Jeśli tak, to w jakim zakresie? Jakie zagadnienia powinno obejmować szkolenie wstępne bhp?

Redukcja kosztów dla pracodawców nie może mieć źródła w bhp telepracowników. Są oni objęci taką samą ochroną w związku z bhp jak pozostali pracownicy. Mimo że stanowisko pracy znajduje się w domu pracownika lub innym miejscu poza siedzibą firmy, pracodawca musi zapewnić mu wykonywanie pracy w sposób gwarantujący jej bezpieczne i higieniczne warunki.

Zakres szkolenia w dziedzinie bhp
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy (art. 273³ kp). Szkolenie takie powinno obejmować następujące zagadnienia:

• poinformowanie pracowników o zagrożeniach wypadkowych i chorobowych związanych z wykonywaną pracą,

• zapoznanie pracowników z przepisami i zasadami bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy na określonym stanowisku pracy oraz z ciążącą na nich z tego tytułu odpowiedzialnością,

• nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych, a także umiejętności udzielania pomocy osobom, które uległy wypadkom

(rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Zakres tematyczny oraz czas trwania szkolenia bhp są identyczne dla pracownika zarówno pracującego w siedzibie firmy, jak i wykonującego analogiczną pracę w domu telepracownika. A zatem szkolenie bhp nie może być w żadnej mierze źródłem oszczędności
przy zatrudnianiu telepracownika.

Sytuacja wygląda podobnie, jeżeli chodzi o szkolenia okresowe, które mają na celu aktualizację i ugruntowanie wiedzy oraz umiejętności w dziedzinie bhp, a także zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi
w firmie.

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż

Jak dobrać środki dydaktyczne do przeprowadzenia szkolenia bhp?

Stosowanie technicznych środków dydaktycznych (zwłaszcza multimedialnych) daje możliwość częstej zmiany bodźców (słuchowych, wzrokowych i dotykowych), ich rodzajów oraz natężenia. Podtrzymuje to uwagę pracowników na optymalnym poziomie.

Najkorzystniejsze w szkoleniu bhp byłoby przekazywanie treści zajęć za pomocą przedmiotów i rzeczywistych lub symulowanych sytuacji (realizm). Możecie stosować także obrazy (plansze, schematy), które są uproszczonym ujęciem zjawisk. Dobrą metodą jest oczywiście wykorzystywanie prezentacji multimedialnych podczas szkolenia.

Przekazując informacje:

• ograniczajcie przekaz tylko do niezbędnych elementów informacyjnych,

• akcentujcie poszczególne elementy (sekwencje) przekazywanej informacji poprzez różnicowanie ich wielkości, formy i barwy,

• dzielcie określoną całość na monotematyczne bloki, moduły, dające się wyodrębnić części,

• nadajcie swojemu przekazowi określoną strukturę (określcie, co jest elementem głównym, co jest podporządkowane czemu) - ułatwia to zapamiętanie Waszego przekazu,

• zachowujcie proporcję między informacjami nowymi i powtarzanymi,

• zadbajcie, aby Wasze slajdy i plansze zawierały około siedmiu prostych, niezależnych informacji, możliwych do zapamiętania w jednym postrzeżeniu.

Dobór technicznych środków dydaktycznych
Jakie środki techniczne będą najskuteczniejsze, aby tym samym całe szkolenie było skuteczne, będzie wynikało z właściwości danej sytuacji dydaktycznej. Wybierając środki techniczne powinniście, zatem brać pod uwagę następujące kwestie:

• czy komunikaty będą przekazywane pracownikom przez szkolącego, czy za pomocą materiałów lub w ramach uczenia się samodzielnego?

• czy dana grupa pracowników charakteryzuje się wystarczającą sprawnością posługiwania się słowem mówionym (np. czy rozumie określone - szczególnie fachowe - nazewnictwo), czy też ich sprawność w tej dziedzinie jest niewystarczająca?

• czy komunikaty będą dostarczane pracownikom bezpośrednio, czy w innej formie?

Przykład 1:
Bezpośrednie dostarczanie komunikatu oznacza, że instruktor w czasie szkolenia osobiście staje przed szkolonymi pracownikami i przekazuje im informacje samodzielnie. Pracownicy obserwują jego stan emocjonalny i stosunek do prezentowanej przez niego problematyki wynikające z mimiki, gestykulacji, intonacji głosu. Co ważniejsze, szkoleni pracownicy mają kontakt wzrokowy z instruktorem - reagują na komunikat bezpośrednio. Dzięki temu prowadzący szkolenie również może na podstawie swoich obserwacji odebrać ich reakcje jako informacje zwrotną. Przykład 2:
Przykładem komunikatu dostarczonego w innej formie (czyli bez fizycznej obecności nadawcy w danym miejscu i sytuacji) będzie przekazanie przez szkolącego informacji (np. jak udzielać pierwszej pomocy w razie wypadku) w postaci skryptu. Podobna sytuacja będzie miała miejsce, gdy przychodzący na szkolenie pracownicy otrzymają instrukcje pierwszej pomocy przedmedycznej w formie broszury, ale temat ten nie będzie z nimi omawiany. Poproszeni zostaną jedynie o samodzielne zapoznanie się z treścią broszury. Natomiast po zapoznaniu się przez uczestników szkolenia z otrzymanym materiałem instruktor odpowie na pytania szkolonych, aby wyjaśnić niezrozumiałe kwestie.

• w jakim stopniu ewentualne pomyłki w zachowaniach, których pracownicy mają się nauczyć zagrażają ich bezpieczeństwu i (lub) mogą spowodować uszkodzenie drogich urządzeń, pomieszczeń itp.?

Pamiętajcie, że kryterium rozstrzygającym wybór określonego środka dydaktycznego nie powinna być jego dostępność, wygoda czy koszty (co niestety ma dość często miejsce w praktyce). Znacznie ważniejsza jest odpowiedź na pytanie, czy dany środek jest najbardziej efektywny w osiągnięciu określonego celu uczenia się i w jakim stopniu przyczyni się do wyrobienia sobie przez uczących się poglądu na treści będące przedmiotem zajęć dydaktycznych.

Jerzy Bieńkowski
specjalista z zakresu samokształcenia,
doskonalenia zawodowego
i wykorzystania multimediów

Stres w pracy - nowe wyzwanie dla służby bhp

Europejskie Obserwatorium Ryzyka alarmuje, że wzrasta liczba osób dotkniętych skutkami nadmiernego stresu w miejscu pracy. Stres zajmuje obecnie drugie miejsce wśród najczęściej zgłaszanych problemów zdrowotnych związanych z pracą zawodową. Doświadcza go 22% pracowników w UE. Z badań Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy wynika, że 50-60% wszystkich "traconych" dni roboczych ma związek ze stresem.

Stres może także prowadzić do nieprzestrzegania zasad bhp w miejscu pracy i przyczyniać się do innych problemów zdrowotnych związanych z pracą, na przykład dolegliwości mięśniowo-szkieletowych. Stres pracowników w znacznym stopniu wpływa też na wyniki działalności danej organizacji.

Jakie są źródła stresu w związku z pracą?
Niepewność zatrudnienia, praca na kilku etatach lub duża intensywność pracy mogą powodować stres związany z pracą i zagrażać zdrowiu pracowników. Do występowania stresu przyczynia się, m.in.:

1. Brak stałej pracy.

2. Intensyfikacja pracy - napięte terminy i wysokie tempo pracy.

3. Przemoc i tyranizowanie.

4. Zaburzona równowaga między życiem zawodowym i prywatnym - duże obciążenie pracą i nieelastyczne godziny pracy utrudniają osiągnięcie względnej równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym.

Ponad 40% pracowników z 27 krajów członkowskich Unii Europejskiej, którzy pracują w nadgodzinach, podaje, iż nie osiąga zadowalającej równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym.

Jak przeciwdziałać stresowi w pracy?
Walka ze stresem związanym z pracą jest jednym z największych wyzwań w dziedzinie bhp w Europie. Stałe monitorowanie i poprawa psychospołecznych warunków pracy są konieczne, by tworzyć miejsca pracy wysokiej jakości i utrzymać dobry stan zdrowia pracowników.

Porady dla specjalistów ds. bhp
Czynnikami, które zapewniają skuteczne działania zapobiegające stresowi w miejscu pracy są m.in.:

• właściwie przeprowadzona analiza ryzyka,

• szczegółowe planowanie i etapowość działań,

• połączenie środków ukierunkowanych na organizację pracy oraz samych pracowników,

• rozwiązania specyficzne dla poszczególnych miejsc pracy,

• doświadczenie osób zaangażowanych w projektowanie i realizację działań oraz opieranie działań na bazie dowodowej,

• dialog, partnerstwo i zaangażowanie pracowników,

• nieprzerwane działania zapobiegawcze i wsparcie wyższego kierownictwa.

Porady dla pracodawców:
Do skutecznych działań zapobiegających stresowi w miejscu pracy, jakie mogą stosować pracodawcy, należą:

• przyznawanie pracownikom wystarczającego czasu na wykonanie przydzielonych zadań,

• wyraźne określanie zakresów obowiązków,

• nagradzanie pracowników za dobre wyniki,

• umożliwienie pracownikom przedstawiania skarg i poważne traktowanie tych skarg,

• zapewnienie pracownikom kontroli nad wykonywaną przez nich pracą,

• ograniczenie do minimum zagrożeń fizycznych,

• umożliwienie pracownikom udziału w podejmowaniu decyzji, które ich dotyczą,

• dostosowanie obciążenia pracą do zdolności i predyspozycji każdego pracownika,

• planowanie zadań w taki sposób, aby były one inspirujące dla pracowników,

• wyraźne określanie funkcji i obowiązków zawodowych,

• stwarzanie sposobności do interakcji społecznej,

• unikanie dwuznaczności w sprawach związanych z bezpieczeństwem zatrudnienia i rozwojem kariery.

Źródło:
http://osha.europa.eu/topics/stress

Dlaczego handlowiec zalicza się do grupy pracowników administracyjno-biurowych?

Do jakiej grupy szkoleniowej bhp zaliczyć handlowca (przedstawiciela handlowego) przemieszczającego się samochodem?

Handlowiec przemieszczający się samochodem mieści się w grupie szkoleniowej "pracownicy administracyjno-biurowi".

Grupy szkoleniowe
Ze względu na charakter pracy zatrudnianych pracowników można zaliczyć do jednej z 5 grup odbywających szkolenia okresowe bhp zgodnie z przepisami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2004 r. nr 180, poz. 1860 z późn. zm), dalej: rozporządzenie szkoleniowe. Wśród tych grup wyróżniamy:

1. Osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierowników, mistrzów i brygadzistów.

2. Pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.

3. Pracowników inżynieryjno-technicznych, w tym projektantów, konstruktorów maszyn i innych urządzeń technicznych, technologów i organizatorów produkcji.

4. Pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz inne osoby wykonujące zadania tej służby.

5. Pracowników administracyjno-biurowych i innych niewymienionych w powyższych pkt 1-4, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

(§ 14 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego)

Ważne
Handlowiec (przedstawiciel handlowy) przemieszczający się samochodem należy do grupy "pracownicy administracyjno-biurowi", gdyż stanowisko to nie zostało wymienione przez ustawodawcę wśród osób wskazanych w § 14 ust. 2 pkt 1-4 rozporządzenia szkoleniowego.

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy
w firmie SEKA S.A

Jak utworzyć praktyczną instrukcję bhp?

Z czego korzystać, tworząc instrukcję bhp, i jaki powinna mieć układ?

Tworząc instrukcję bhp, warto jest korzystać przede wszystkim z:

• przepisów prawnych, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu określonych prac,

• dokumentacji techniczno-eksploatacyjnej urządzeń (dawniej DTR),

• oceny ryzyka zawodowego na danym stanowisku pracy,

• przyjętych w zakładzie metod pracy ukształtowanych w wyniku długoletniej praktyki,

• konsultacji z pracownikami obsługującymi dane urządzenie.

Układ instrukcji bhp
W zależności od potrzeb praktyczna instrukcja bhp składa się z następujących elementów:

1. Uwag (informacji) ogólnych (np. kto jest upoważniony do obsługi urządzenia, szkoleń bhp, uwag dotyczących odzieży i obuwia roboczego oraz środków indywidualnej ochrony).

2. Podstawowych warunków bezpiecznej pracy (informacji dotyczących organizacji stanowiska pracy z punktu widzenia bezpieczeństwa).

3. Czynności przed rozpoczęciem pracy (np. w zakresie kontroli stanu technicznego urządzenia).

4. Czynności podczas pracy (tych, których wykonywanie czy przestrzeganie zapewnia faktyczne bezpieczeństwo pracy).

5. Czynności zabronionych (np. przy eksploatacji wózków jezdniowych podnośnikowych zabrania się operatorowi podnoszenia innych osób na widłach wózka).

6. Czynności po zakończeniu pracy (np. informacji o uporządkowaniu stanowiska pracy).

7. Uwag końcowych (np. jakie postępowanie obowiązuje, jeśli nastąpi wypadek na stanowisku pracy, sposobu przekazania stanowiska następcy przy pracy zmianowej).

Kazimierz Żurawski
główny specjalista ds. bhp,
dyrektor ds. nadzoru
w firmie SEKA S.

Zabezpieczenie ppoż. w magazynie

Jakie obowiązki w zakresie zabezpieczenia przeciwpożarowego ma właściciel magazynu, w którym składowane są materiały budowlane?

Właściciele, zarządcy lub użytkownicy magazynów, placów składowych i wiat:

1. Utrzymują urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice w stanie pełnej sprawności technicznej oraz funkcjonalnej;

2. Wyposażają obiekty, zgodnie z wymaganiami przepisów techniczno-budowlanych, w przeciwpożarowe wyłączniki prądu;

3. Umieszczają w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych;

4. Oznakowują znakami zgodnymi z Polskimi Normami PN-92/N-01256.01 Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa i PN-N-01256-4:1997/ Az1:2003: Znaki bezpieczeństwa. Techniczne środki przeciwpożarowe:

• drogi ewakuacyjne i pomieszczenia, w których w myśl przepisów techniczno-budowlanych wymagane są co najmniej 2 wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji,

• miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic,

• miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,

• miejsca usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, kurków głównych instalacji gazowej i materiałów niebezpiecznych pożarowo,

• pomieszczenia, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo,

• drabiny ewakuacyjne, rękawy ratownicze, pojemniki z maskami ucieczkowymi, miejsca zbiórki do ewakuacji i miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych;

• Wokół placów składowych, składowisk przy magazynach i obiektach tymczasowych o konstrukcji palnej powinien być zachowany pas ochronny o szerokości minimum 2 m z nawierzchnią wykonaną z materiałów niepalnych lub gruntową oczyszczoną;

• Składowanie materiałów palnych związanych funkcją magazynu pod jego ścianami, z wyjątkiem materiałów niebezpiecznych pożarowo, jest dopuszczalne pod warunkiem:

• nieprzekroczenia maksymalnej powierzchni strefy pożarowej, określonej dla tego obiektu,

• zachowania dostępu do magazynu na wypadek działań ratowniczych,

• nienaruszenia minimalnej odległości od obiektów sąsiednich, wymaganej z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe.

Podstawa prawna

1. Art. 4 ust. 1 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 z późn. zm.).

2. § 4 ust. 2-4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80, poz. 563).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP według ISRS

Jakie obowiązki i uprawnienia mają rektorzy uczelni w zakresie bhp?

Obowiązki rektora
Rektorzy mają między innymi następujące obowiązki w zakresie bhp:

• zapatrzyć pracowników i zapewnić studentom niezbędne środki ochrony indywidualnej - w zależności od rodzaju zajęć oraz specyfiki poszczególnych kierunków studiów, a w przypadku studentów, również w zależności od prowadzonych badań,

• wyposażyć pracowników w odzież i obuwie robocze,

• utrzymywać w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne użytkowanie posiadanych przez uczelnię obiektów, urządzeń oraz terenów sportowych, a także zapewnić w wymienionych miejscach nadzór osób do tego upoważnionych w czasie realizacji zajęć z wychowania fizycznego i zawodów sportowych organizowanych przez uczelnię,

• w przypadku stwierdzenia, że miejsce, w którym mają być prowadzone zajęcia, lub stan znajdujących się w nim urządzeń może stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa studentów, nie dopuścić do rozpoczęcia zajęć, wstrzymać zajęcia bądź określić zadania i sposoby postępowania zapewniające bezpieczne prowadzenie tych zajęć,

• zapewnić, aby prowadzący zajęcia w warsztatach, pracowniach specjalistycznych i laboratoriach oraz prowadzący zajęcia wychowania fizycznego byli przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy,

• udostępnić pracownikom i studentom, korzystającym z laboratoriów, warsztatów lub pracowni specjalistycznych, instrukcje uwzględniające zasady oraz przepisy bhp,

• wyznaczyć osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo studentów w trakcie prowadzonych zajęć dydaktycznych,

• zapewnić, aby prowadzenie zajęć dydaktycznych w uczelni odbywało się pod nadzorem pracownika lub innej osoby prowadzącej zajęcia, posiadającej odpowiednie przygotowanie gwarantujące przeprowadzenie zajęć zgodnie z przepisami bhp,

• zapewnić, aby studenci przed dopuszczaniem do zajęć przy maszynach i innych urządzeniach technicznych, a także do zajęć w laboratoriach, warsztatach oraz pracowniach specjalistycznych, byli zaznajomieni z zasadami i przepisami bhp oraz wyznaczyć osoby zobowiązane do zaznajomienia studentów z tymi zasadami i przepisami,

• ustalić zasady postępowania z substancjami i preparatami chemicznymi, szkodliwymi czynnikami biologicznymi, substancjami, preparatami oraz czynnikami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, jak również materiałami promieniotwórczymi, zgodnie z przepisami dotyczącymi tych substancji, preparatów, czynników i materiałów,

• zapewnić prowadzenie ewidencji oraz zbieranie i likwidację odpadów niebezpiecznych wytwarzanych na terenie uczelni,

• zapewnić, aby studenci narażeni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia podlegali badaniom lekarskim.

Uprawnienia rektora
Rektor może czasowo zawiesić zajęcia w uczelni, jeżeli temperatura w salach wynosi poniżej 18°C.

Uwaga!
Czasowe zawieszenie zajęć w uczelni albo zamknięcie uczelni lub jej jednostki organizacyjnej rektor może zarządzić również w przypadku wystąpienia na danym terenie:

• klęski żywiołowej,

• epidemii,

• innych zdarzeń zagrażających życiu lub zdrowiu pracowników bądź studentów.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach (Dz.U. nr 128, poz. 897).

Jakie obowiązki ma rektor uczelni w zakresie wypadków studentów podczas zajęć?

Do obowiązków rektora należy prowadzenie ewidencji wypadków studentów, którym ulegli oni podczas zajęć organizowanych przez uczelnię (§ 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach - Dz.U. nr 128, poz. 897).

Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków studenckich powinno odbywać się obecnie zgodnie z procedurą, jaką określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 z późn. zm.). Jednak to rektor ustala szczegółowy tryb postępowania w tych sprawach.

Uwaga!
Rektor musi sporządzać roczną analizę okoliczności i przyczyn wypadków na terenie uczelni. Dokonuje tego na podstawie prowadzanej ewidencji wypadków studentów.

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
bhp i prawa pracy

Jakie warunki szkodliwe i uciążliwe występują w pracy biurowej
z komputerem?

Stanowisko pracy biurowej wyposażone w monitor ekranowy - jak każde inne - aby zapewniało bezpieczeństwo oraz wygodę jego użytkownika wymaga spełnienia określonych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy.

Naukowcy twierdzą, że komputery - mimo niewątpliwego usprawnienia pracy, które wniosły - nadużywane, mogą być przyczyną kłopotów zdrowotnych. Praca z nimi niesie za sobą określone zagrożenia (a za nimi ryzyko wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych), które są definiowane przez środowisko pracy (czynniki fizyczne, chemiczne) i sposób wykonywania pracy.

Czynniki fizyczne i chemiczne
Wśród czynników fizycznych i chemicznych, o których negatywnym wpływie na organizm człowieka należy pamiętać podczas pracy biurowej przy komputerze, należy wymienić:

• Promieniowanie cieplne (pochodzące od jednostki centralnej, monitora ekranowego i innych podłączonych do nich urządzeń). Skutkuje podwyższaniem temperatury otoczenia. Następstwem tego jest zmniejszenie wilgotności powietrza, które powinno kształtować się na poziomie co najmniej równym 40% w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy z monitorami ekranowymi.

• Słabe promieniowanie rentgenowskie emitowane przez monitory ekranowe. Jego poziom jest wielokrotnie niższy od tzw. poziomu promieniowania tła (to jest promieniowania, które w sposób naturalny występuje w przyrodzie). Jego wartość mieści się poniżej granicy czułości urządzeń, jakich używa się do jego badania. Jednak nie zostało wciąż jeszcze naukowo wyjaśnione, jaki wpływ na zdrowie ludzi mogą mieć jego małe dawki przy długotrwałym oddziaływaniu.

• Pole elektromagnetyczne pochodzące od monitorów ekranowych, jednak o wyższych wartościach w przypadku monitorów kineskopowych (CRT). Pole elektromagnetyczne powoduje polaryzację napięcia elektrostatycznego między człowiekiem a ekranem. Przy pracy przy monitorze skóra przyciąga naładowane cząsteczki kurzu w takim samym stopniu, jak naładowany elektrycznie ekran. Często prowadzi to do reakcji alergicznych, podrażnienia oczu, a nawet może pogarszać oddychanie.

• Czynniki chemiczne, na przykład ozon wydzielający się z pracujących drukarek i kopiarek, będący szkodliwym oraz stosunkowo dokuczliwym problemem. Ozon powoduje wysuszanie błon śluzowych, czego efektem jest drapanie w gardle czy wysuszanie się oka. Ponadto niekorzystnie (dodatnio) jonizuje powietrze w pomieszczeniu, w którym znajduje się urządzenie go wydzielające. Problem w tym zakresie ujawnia się dopiero podczas długotrwałego używania sprzętu wydzielającego ozon.

• Oświetlenie. Bardzo istotne jest zapewnienie komfortu pracy wzrokowej przez właściwe natężenie oświetlenia i ograniczenie olśnienia bezpośredniego od na przykład okien, w szczególności przez zapewnienie żaluzji lub zasłon w oknach.

• Sposób wykonywania pracy - organizacja stanowisk pracy. Coraz więcej osób pracujących przy komputerach zgłasza się do lekarzy z różnego rodzaju bólami kręgosłupa i mięśni oraz schorzeniami układu krążenia. Powodem tego może być nieprawidłowe wyposażenie komputerowego stanowiska pracy i ustawienie jego elementów (np. wysokość stołu i siedziska uniemożliwiające naturalne położenie rąk przy obsłudze klawiatury lub niezapewniające odpowiedniej przestrzeni do umieszczenia nóg pod stołem, zbyt nisko postawiony monitor powodujący bóle karku itp.).

Zagrożenia psychospołeczne
Pamiętajcie również o zagrożeniach psychospołecznych, których świadomość rośnie podobnie jak ich rozmiar. Ciągły pośpiech, duża ilość pracy do wykonania w określonym (często zbyt krótkim) czasie czy mało przyjazna atmosfera pracy mogą wpływać na pojawianie się fizjologicznych reakcji organizmu wywołanych stresem.

Uwaga!
Stres nie został zakwalifikowany do grupy czynników szkodliwych. Jednak ze względu na skutki biologiczne powinien być uwzględniany w ocenie ryzyka zawodowego przy pracy wykonywanej na stanowisku pracy wyposażonym w monitor ekranowy.

Karolina Główczyńska-Woelke
specjalista ds. bhp i ergonomii

Informacje
Manometry do pomiaru ciśnienia w butlach medycznych - częstotliwość wzorcowania

Z przyrządów do pomiaru ciśnienia prawnej kontroli metrologicznej obejmującej zatwierdzenie typu i legalizację pierwotną oraz ponowną podlegają jedynie manometry do pomiaru ciśnienia w ogumieniu pojazdów mechanicznych (rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 30 marca 2005 r. w sprawie rodzajów przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej oraz zakresu tej kontroli - Dz.U. nr 74, poz. 653).

Uwaga!
Manometry do pomiaru ciśnienia w butlach medycznych (choć przepisy tego nie regulują) powinny być w trakcie eksploatacji okresowo zgłaszane do wzorcowania, w celu sprawdzenia prawidłowości ich odczytów. Częstotliwość takiego wzorcowania określa użytkownik manometrów w zakładowych procedurach kontrolnych serwisowania tego sprzętu, biorąc pod uwagę:

• częstotliwość użytkowania manometru,

• warunki użytkowania manometru,

• kwalifikacje użytkownika manometru.

Uwaga!
Manometr powinien być przekazany do sprawdzenia zawsze, gdy istnieje podejrzenie jego uszkodzenia.

Kto dokonuje wzorcownia manometrów?
Wzorcowania manometrów dokonują obwodowe urzędy miar lub akredytowane laboratoria wzorcujące. Ich wykaz znajdziecie na stronie internetowej Polskiego Centrum Akredytacji www.pca.gov.pl.

 

Grażyna Jaroszewicz
ekspert ds. technicznego
bezpieczeństwa pracy

Wypadki - zagrożenia
Bezpieczeństwo pracy w rolnictwie
Zakres i częstotliwość badań lekarskich pracownika pracującego w hałasie

W jakim zakresie i z jaką częstotliwością należy przeprowadzać pracownicze badania lekarskie w stosunku do pracownika pracującego 8 godzin dziennie w hałasie o poziomie co najmniej 115 dB?

Badania lekarskie w stosunku do pracownika zatrudnionego w 8-godzinnym dobowym wymiarze pracy, pracującym w hałasie o poziomie 115 dB i większym powinny odbywać się według poniższego układu:
a) badania wstępne:

• lekarskie - ogólne i otolaryngologiczne,

• pomocnicze - audiometryczne tonalne w zakresie 125-800 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne),

• inne w zależności od wskazań.

b) badania okresowe:

• lekarskie - ogólne i otolaryngologiczne,

• pomocnicze - audiometryczne tonalne w zakresie 125-800 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne).

c) ostatnie badania okresowe:

• lekarskie - ogólne i otolaryngologiczne,

• pomocnicze - audiometryczne tonalne w zakresie 125-800 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne).

d) częstotliwość badań:

• ogólne co 4 lata,

• otolaryngologiczne i audiometryczne:

• przez pierwsze 3 lata pracy w hałasie co roku,

• następne co 3 lata.

Warto wiedzieć
W razie ujawnienia w okresowym badaniu audiometrycznym ubytku słuchu o znacznej dynamice rozwoju lekarz może zwiększyć częstotliwość badań audiometrycznych.
W tym celu lekarz skraca przerwy między kolejnymi testami do roku lub 6 miesięcy.

Podstawa prawna
Załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Anna M. Błażejczyk
specjalista w Departamencie
Nadzoru i Kontroli Ministerstwa Zdrowia

Wojewódzka Komisja ds. BHP
Zarządzanie ryzykiem zawodowym spawaczy

Jakie są podstawowe etapy postępowania w zakresie zarządzania ryzykiem zawodowym spawaczy?

Podstawowe etapy postępowania w zakresie zarządzania ryzykiem zawodowym spawaczy to:

1. Ponowny przegląd miejsc, w których będą lub są wykonywane prace spawalnicze. Szczególną uwagę należy zwrócić na strefy niebezpieczne pod względem pożarowym i wybuchowym. Trzeba skontrolować stan używanych urządzeń i narzędzi spawalniczych.

2. Obserwacja spawaczy podczas pracy - co i jak wykonują, czy stosują przydzielaną odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej.

3. Rozmowa ze spawaczami - czy uważają, że wykonywana praca wpływa ujemnie na ich zdrowie.

4. Analiza wyników profilaktycznych badań lekarskich i absencji chorobowej spawaczy.

5. Korzystanie z poradników, prasy fachowej i przewodników ochrony pracy.

6. Zastanowienie się, które z zaobserwowanych zagrożeń i nieprawidłowości mogą doprowadzić do znacznego niebezpieczeństwa i w jaki sposób.

7. Zdecydowanie, czy istniejące zabezpieczenia i środki ostrożności są wystarczające.

8. Określenie, jakie działania powinny być podjęte w celu usunięcia zagrożeń i nieprawidłowości.

9. Zdecydowanie, które zagrożenia i nieprawidłowości powinny być zlikwidowane lub przynajmniej ograniczone w pierwszej kolejności.

Źródło: poradnik "BHP w firmie"


Akty prawne

Na czym polega zasada łączenia teorii z praktyką w szkoleniach bhp?

Kierownictwo zakładu pracy zazwyczaj zmierza do tego, aby wszelkie przeprowadzane w firmie zabiegi dydaktyczne w zakresie bhp były organizowane z myślą, że uczestnicy szkoleń wykorzystają nabytą wiedzę na swoim stanowisku pracy i podniosą poziom praktycznych umiejętności, które pozwolą utrzymywać wymagany przepisami prawa poziom bezpieczeństwa. Właśnie zasada łączenia teorii z praktyką odzwierciedla takie dążenia kierownictwa.

Znaczenie zasady łączenia teorii z praktyką
Zasada łączenia teorii z praktyką w działalności szkoleniowej skierowanej do pracowników ma znaczenie szczególne. Wiadomości teoretyczne nawiązujące do praktyki mają dla osób dorosłych dużą wartość. Dlatego Wy jako osoby szkolące powinniście wprowadzać pracowników w sytuacje dydaktyczne wymagające posługiwania się przepisami, procedurami bezpieczeństwa w rozwiązywaniu zadań praktycznych.

Poziomy umiejętności
Stosowanie zasady łączenia teorii z praktyką, która jest szczególnie ważna i ma szerokie zastosowanie w szkoleniach bhp, wiąże się z koniecznością ustalenia poziomu umiejętności szkolonych i dostosowania do nich poziomu programu szkolenia. Możemy wyróżnić następujące poziomu umiejętności:

1. Pierwszy poziom umiejętności to komunikacja. Pracownicy wiedzą, jakie urządzenia służą bezpośrednio do utrzymania określonego poziomu bezpieczeństwa pracy i potrafią je nazwać.

2. Na drugim poziomie pracownicy potrafią postępować zgodnie z prostymi procedurami, przy dopuszczalnym korzystaniu z instrukcji, np. użycia gaśnicy ppoż., odłączenia dopływu energii elektrycznej lub gazu, czy wykonanie (przerwanie) innych czynności zagrażających w danym momencie bezpieczeństwu.

3. Trzeci poziom umiejętności to działanie nie wymagające odpowiednich kwalifikacji. Dzięki praktycznemu szkoleniu pracownicy potrafią działać mechanicznie w razie pojawienia się sytuacji niebezpiecznej dla zdrowia i życia.

4. Najwyższym poziomem umiejętności jest zdolność dokonywania oceny, czy dane reagowanie, zapobieganie, wymagające fachowości, zostało wykonane we właściwy sposób (zgodnie z przepisami prawa, instrukcjami, czy wymaganiami adekwatnymi do sytuacji zagrażającej bezpieczeństwu pracowników).

W pracy zawodowej występuje przewaga czynności praktycznych, co daje okazję do bezpośredniego łączenia teorii z praktyką. Dbałość o ścisły związek teorii z praktyką w czasie szkoleń bhp jest wskazana ze względu na to, że:

• sam związek teorii z praktyką jest źródłem wiedzy,

• uczestnicy szkolenia niemal natychmiast mogą przekonać się o prawdziwości przekazywanej wiedzy,

• tak pomyślane działania dydaktyczne przygotowują pracowników do działalności praktycznej.

Jerzy Bieńkowski
specjalista z zakresu samokształcenia,
doskonalenia zawodowego
i wykorzystania multimediów

Czy sam możesz omawiać zagadnienia z zakresu ppoż. podczas szkolenia bhp pracowników?

Czy jako pracownik służby bhp prowadzący zajęcia w ramach szkolenia okresowego z dziedziny bhp mogę sam omawiać zagadnienia związane z ochroną przeciwpożarową?

Podczas szkoleń okresowych w zakresie bhp omawiane są zagadnienia profilaktyki przeciwpożarowej, które wymagają poprawnego ich przedstawienia zatrudnionym pracownikom. A zatem osoby prowadzące takie zajęcia w zakładach pracy powinny ukończyć odpowiednie szkolenie z tego zakresu.

Osoby wykonujące czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej powinny zdobyć odpowiednie kwalifikacje, aby móc należycie wypełniać swoje obowiązki (art. 4 ust. 2 ustawy z 24 sierpień 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej; Dz.U. z 2002 r. nr. 147, poz. 1229 ze zm.).

Oznacza to, że pracownik służby bhp w celu omawiania zagadnień dotyczących ppoż. podczas szkolenia z zakresu bhp powinien legitymować się ukończonym odpowiednim szkoleniem. Szkolenia takie prowadzą szkoły Państwowej Straży Pożarnej lub ośrodki szkolenia w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej (§ 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 25 października 2005 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej; Dz.U. nr 215, poz. 1823). Szkolenie takie trwa minimum 72 godzin (1 godzina lekcyjna - 45 min.). Ukończenie takiego szkolenia uprawnia do omawiania zagadnień z problematyki ochrony przeciwpożarowej.

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy
w firmie SEKA S.A.

Wskaż szczególne zagrożenia pracownikowi obsługującemu obrabiarkę do drewna!

Na co zwrócić szczególną uwagę podczas przeprowadzania instruktażu stanowiskowego bhp pracownika obsługującego obrabiarkę do drewna?

Przy obsłudze obrabiarek do drewna szczególną uwagę należy zwrócić przede wszystkim na:

1. Wpływ anizotropowej budowy drewna na warunki jego obróbki (struktura włóknista - inne warunki obróbki wzdłuż i w poprzek włókien, możliwość struktury kręgosłoistej - skręcone włókna, sęki, twardość drewna różnych gatunków, wilgotność, występowanie naprężeń wewnętrznych itp.);

2. Zagrożenia związane z elementami wirującymi obrabiarek;

3. Zagrożenia powodowane przez ewentualny odrzut obrabianego materiału;

4. Zagrożenia związane z występowaniem hałasu, wibracji i zapylenia podczas obróbki drewna;

5. Zagrożenia chorobowe powodowane przez pyły drewna twardego;

6. Zagrożenia związane z przemieszczaniem (transportem) elementów drewnianych lub drewnopochodnych (płyty);

7. Zagrożenia porażenia prądem elektrycznym;

8. Zagrożenia związane z pożarem i wybuchem pyłu drzewnego.

Ważne
Zapoznanie pracownika ze zidentyfikowanymi zagrożeniami w środowisku pracy oraz przyjętą profilaktyką powinno odbywać się w kontekście opracowanej oceny ryzyka zawodowego.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 14 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna (Dz.U. nr 36, poz. 409).

Jerzy Wroński
specjalista i rzeczoznawca ds. bhp,
były zastępca Głównego Inspektora Pracy

Choroby zawodowe a parazawodowe
- jak je rozróżnić?

Nawet najlżejsza praca, wykonywana przez 8 godz. dziennie przez wiele lat, powoduje negatywne skutki dla zdrowia człowieka, jest przyczyną patologicznych zmian w układzie mięśniowym czy szkieletowym. To wszystko pociąga za sobą obniżenie odporności i różnego rodzaju dolegliwości nazywane chorobami parazawodowymi.

Dramat osobisty człowieka dotkniętego chorobą parazawodową czy zawodową jest taki sam, różnica polega tylko na tym, że w przypadku choroby zawodowej odszkodowanie może nieco złagodzić sytuację finansową chorego.

Czy to jest choroba zawodowa?
Aby rozpoznać chorobę zawodową i zgłosić podejrzenie jej wystąpienia, musisz wiedzieć, kiedy można mieć z nią do czynienia. Aby daną dolegliwość można było uznać za chorobę zawodową muszą zostać spełnione 2 warunki:

1. Choroba musi być ujęta w wykazie chorób zawodowych.

2. W wyniku oceny warunków pracy udało się stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że choroba została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, czyli w związku z narażeniem zawodowym.

Choroba parazawodowa
Przyczyny choroby pracownika mogą być jednak złożone, a warunki pracy stanowić tylko 1 z czynników leżących u jej źródła. Czasem charakter zajęcia wpływa na ujawnienie się choroby, przyspieszenie jej lub pogorszenie stanu zdrowia. W takim przypadku masz do czynienia z chorobą parazawodową.

Uwaga!

1. Choroby parazawodowe nie znajdują się w wykazie chorób zawodowych i w związku z tym nie podlegają zgłoszeniu ani rejestracji.

2. Jeżeli pracownik zachoruje w związku z warunkami pracy na inną chorobę (niezawodową), może dochodzić odszkodowania na drodze cywilnoprawnej. Wystarczy, że udowodni, iż jego pracodawca nie przestrzegał przepisów i zasad bhp.

Niepełny wymiar czasu pracy a przydział odzieży i obuwia roboczego

Czy pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy można przydzielać odzież i obuwie robocze proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia? Pracodawca konsultuje z pracownikami między innymi sprawy przydziału odzieży i obuwia roboczego. Jeżeli uzyska akceptację takich zapisów przez pracowników, czy będzie postępował zgodnie z prawem? Pracodawca ustala rodzaje odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach pracy występujących w firmie jest niezbędne i określa przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

Uwaga!
Przy ustalaniu rodzajów odzieży i obuwia roboczego pracodawca powinien przede wszystkim pamiętać, że odzież ta i obuwie powinny być przydzielane pracownikom wykonującym prace, przy których:

• odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,

• występują określone wymagania technologiczne, sanitarne i bezpieczeństwa i higieny pracy,

• przyjęte w firmie okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego powinny być uzależnione od charakteru i warunków pracy na określonych stanowiskach pracy oraz związanych z nimi stopnia brudzenia i niszczenia tej odzieży oraz obuwia oraz wymagań technologicznych, sanitarnych oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dobór odzieży i obuwia roboczego a ocena ryzyka zawodowego
Dobór odzieży i obuwia roboczego powinien bazować na ocenie ryzyka zawodowego na stanowisku pracy. Podstawowym warunkiem ich doboru jest identyfikacja zagrożeń istniejących na stanowisku pracy. Prawidłowa identyfikacja i ocena zagrożeń pozwoli określić poziom zagrożenia oraz właściwości, jakie powinny spełniać odzież i obuwie robocze, oraz dobrać taki rodzaj tej odzieży i obuwia, aby zapewniał on pracownikowi bezpieczeństwo i wygodę użytkowania przy wykonywaniu pracy. Konsultacje z pracownikami
Podjęte przez pracodawcę działania dotyczące przydzielania pracownikom odzieży i obuwia roboczego powinny być skonsultowane z pracownikami lub ich przedstawicielami. Ustalenia te powinny być zawarte na piśmie. Najczęściej dokonywane są w formie zakładowej tabeli przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, stanowiącej załącznik do regulaminu pracy, a u pracodawców niemających obowiązku wprowadzania regulaminu pracy - odrębny dokument, np. sporządzony w formie zarządzenia wewnętrznego.

Uwaga!
Ostateczną decyzję w zakresie określenia rodzaju odzieży i obuwia roboczego stosowanego przez pracowników oraz okresów ich użytkowania zawsze podejmuje pracodawca. To na nim spoczywa odpowiedzialność za prawidłowy sposób doboru takiej odzieży i obuwia środków oraz zapewnienie, aby stosowana odzież i obuwie miały właściwości ochronne, jak również użytkowe przez cały okres ich użytkowania.

Podstawa prawna
Art. 237⁸ § 1, art. 237^11a Kodeksu pracy.

W jakiej temperaturze przysługują posiłki przy pracach fizycznych w cyklu ciągłym na otwartej przestrzeni?

Obowiązek pracodawcy
Pracodawca ma obowiązek nieodpłatnego zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych posiłków wydawanych ze względów profilaktycznych i napojów, których rodzaj oraz temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy.

Obowiązek zapewnienia posiłków regeneracyjnych pracownikom nałożony na pracodawcę został co do zasady uzależniony od intensywności pracy fizycznej, a dopiero w drugiej kolejności od temperatury powietrza.

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni
Pracownikom wykonującym pracę fizyczną na otwartej przestrzeni posiłek regeneracyjny będzie przysługiwał zawsze, gdy praca ta powodować będzie w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej:

• 1 500 kcal (6 280 kJ) u mężczyzn,

• 1 000 kcal (4 187 kJ) u kobiet.

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni w okresie zimowym
Dodatkowo posiłek będzie przysługiwał zawsze w sytuacji wykonywania pracy fizycznej na otwartej przestrzeni w okresie zimowym. Przypominamy Wam, że za okres zimowy uważa się okres od 1 listopada do 31 marca. W tej sytuacji nie ma znaczenia temperatura powietrza.

Podstawa prawna
Problematykę obowiązków pracodawcy w zakresie przyznawania posiłków i napojów profilaktycznych reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279).

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż
- Ośrodek Szkolenia, Doradztwa i Usług

Ile warstw mrożonek można piętrować w stosy zgodnie z przepisami bhp?

Regały, na których układane są materiały (np. mrożonki), mają określoną przez producenta wytrzymałość - dopuszczalne obciążenie półek. Dlatego najważniejsze - z punktu widzenia przepisów bhp - przy układaniu na nich materiałów jest zachowanie właśnie dopuszczalnego obciążenia półek. Liczba warstw układanych materiałów (np. mrożonek) zależy również od:

• gabarytów ładunków i odległości między półkami - musi być zachowana możliwość swobodnego oraz bezpiecznego wkładania i zdejmowania ładunków,

• możliwości zapewnienia, aby zdejmowany ładunek nie powodował spadania innych,

• możliwości zapewnienia wkładania i zdejmowania ładunków bez znacznego wysiłku fizycznego,

• możliwości zapewnienia stabilności stosu - układania ładunków na tzw. zakładkę,

• możliwości zapewnienia przestrzegania norm dźwigania.

Biorąc pod uwagę powyższe zasady, możecie określić liczbę warstw układanych materiałów (np. mrożonek) z uwzględnieniem warunków lokalnych, takich jak:

• szerokość przejść,

• stosowane środki techniczne (drabiny czy podesty),

• oświetlenie,

• doświadczenie i możliwości fizyczne pracowników,

• sposób zapewnienia stabilności regałów lub ich zestawów (mocowania, stan techniczny itp.).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania

Rola służby bhp w skutecznym zapobieganiu chorobom zawodowym

Jakie obowiązki ma służba bhp w zakresie dokonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy?

Zadania służby bhp pokrywają się z obowiązkami pracodawcy, z wyjątkiem kosztów badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, które ponosi pracodawca.

Rola służby bhp
Służba bezpieczeństwa i higieny pracy powinna:

• Rozpocząć działalność już w procesie organizowania produkcji i stanowisk pracy, dbając, aby były one zgodne z wymogami bhp oraz ergonomii, i w miarę możliwości zastosować w tym zakresie bezpieczniejszą technologię, a także odizolować stanowiska pracy niezwiązane z produkcją, w wyniku której dochodzi do narażenia na czynniki szkodliwe, sprawdzić funkcjonowanie maszyn i urządzeń, w szczególności zwiększających bezpieczeństwo pracowników (np. urządzeń wentylacyjnych, klimatyzacyjnych, wyciągów).

• Przed przystąpieniem do przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy dokonać analizy przebiegu procesów technologicznych oraz organizacji i sposobów wykonywania pracy.

• Ustalić rodzaj procesu technologicznego, przy którym stężenie i natężenie czynników szkodliwych dla zdrowia jest najwyższe, oraz poinformować o tym wykonujących badania i pomiary, przy czym nie bez znaczenia dla rzetelności ich wyników jest miejsce pobierania próbek, które powinno być wyznaczone w związku ze sposobem wykonywania pracy.

• Przestrzegać terminów wykonywania badań i pomiarów.

• Oceniać wyniki badań, czyli porównywać je z aktualnymi wartościami najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia znajdującymi się w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 217, poz. 1833 z późn. zm.).

• W przypadku istotnego narażenia pracowników na czynniki szkodliwe dla zdrowia opracować strategię zmniejszenia ryzyka, natomiast w przypadku przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń natychmiast zmniejszyć narażenie w sposób możliwy do wykonania w danej firmie lub zakładzie pracy.

• Ustalić sposób przekazywania pracownikom informacji o wynikach badań i pomiarów oraz ich interpretacji.

• Sporządzać i przechowywać stosowną dokumentację.

Podstawa prawna

1. Art. 227 kp.

2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 73, poz. 645).

Krystyna Zakrzewska-Szczepańska
naczelnik wydziału w Departamencie
Warunków Pracy MPiPS
Małgorzata Kurowska
Departament Warunków Pracy MPiPS

Kto może przeszkolić pracodawcę?

Kto przeprowadza instruktaż ogólny bhp w ramach szkolenia wstępnego dla pracodawcy?

Instruktaż ogólny bhp prowadzi:

• pracownik służby bhp,

• osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby,

• pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniające właściwą realizację programu instruktażu.

Kto musi odbyć instruktaż ogólny bhp?
Instruktaż ogólny bhp odbywają, przed dopuszczeniem do wykonywania pracy:

• nowo zatrudnieni pracownicy,

• studenci odbywający u pracodawcy praktykę studencką,

• uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu.

Podsumowanie
Wyjaśniając kwestię przeprowadzenia instruktażu ogólnego bhp w ramach szkolenia wstępnego dla pracodawcy, można wywnioskować, że:

1. Instruktaż ogólny bhp prowadzi:

• pracownik służby bhp lub

• osoba wykonująca zadania tej służby albo

• osoba wyznaczona do tego przez pracodawcę;

• Obowiązek odbycia instruktażu ogólnego bhp spoczywa na wszystkich nowo przyjętych pracownikach;

• Nikt nie jest zwolniony z obowiązku odbycia instruktażu ogólnego bhp;

• Pracodawcę lub właściciela firmy należy potraktować jako pracownika, w kontekście obowiązku odbycia instruktażu ogólnego bhp;

• Obowiązek przeprowadzenia instruktażu ogólnego bhp z pracodawcą spoczywa na pracowniku służby bhp.

Podstawa prawna
§ 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Kazimierz Żurawski
główny specjalista ds. bhp,
dyrektor ds. nadzoru w firmie SEKA S.A

Oparzenie żrącą substancją chemiczną

Udzielenie pierwszej pomocy osobie oparzonej żrącą substancją chemiczną jest szczególnie trudne. Nie można bowiem z całkowitą pewnością rozpoznać rodzaju oparzenia chemicznego tylko na podstawie wyglądu. Z tego względu postępowanie ratunkowe jest podobne bez względu na rodzaj oparzenia (czynnikiem chemicznym o odczynie kwaśnym lub zasadowym).

Procedura postępowania w zakresie udzielania pierwszej pomocy osobie oparzonej żrącą substancją chemiczną powinna wyglądać wg przedstawionego poniżej schematu.

Krok 1
Usunięcie w sposób mechaniczny żrącej substancji chemicznej z odzieży osoby poszkodowanej i przede wszystkim ze skóry (np. wycinając nożyczkami fragmenty ubrania nasączone tą substancją).

Krok 2
Neutralizacja żrącej substancji chemicznej lub jej spłukiwanie.

Niektóre żrące substancje chemiczne interreagują z wodą! Substancję, która spowodowała oparzenie, możesz neutralizować tylko wtedy, gdy w sposób pewny możesz ją zidentyfikować! Neutralizacja jest dopuszczalna w przypadku oparzenia:

• ługiem - roztworem rozcieńczonego kwasu,

• kwasem - roztworem rozcieńczonej zasady.

Krok 3
Doraźnie po zneutralizowaniu żrącej substancji chemicznej i spłukaniu jej wodą należy założyć osobie poszkodowanej jałowy opatrunek i skierować ją na kontrolę do lekarza.

Oparzenia śluzówek jamy ustnej, przełyku i żołądka
Szczególnie niebezpieczne są przypadkowe oparzenia śluzówek jamy ustnej, przełyku i żołądka. Wymagają one natychmiastowej profesjonalnej interwencji lekarskiej. Martwica tkanek i obrzęki upośledzają drożność dróg oddechowych i grożą uduszeniem. Sprawiać to mogą opary żrącej substancji chemicznej, na przykład kwasu solnego lub siarkowego.

Uwaga!

1. U osoby oparzonej wewnętrznie żrącą substancją chemiczną nie wolno wywoływać wymiotów, gdyż grozi to zachłyśnięciem lub pęknięciem przełyku i żołądka!

2. Nie wolno neutralizować żrącej substancji chemicznej w żołądku, gdyż może dojść do spienienia jego zawartości, wymiotów i zachłyśnięcia!

3. Można osobie oparzonej wewnętrznie żrącą substancją chemiczną podać do picia 1-2 szklanki ciepłej wody w celu rozcieńczenia tej substancji w jamie ustnej, przełyku i żołądku.

Profilaktyka
W miejscach, gdzie istnieje zawodowe ryzyko oparzenia stężonym kwasem lub ługiem, warto przygotować roztwory neutralizatora - słabego kwasu i zasady. W takich przypadkach najbardziej poręczne są 5-litrowe kanistry, z szerokim wlewem, gdyż można je unieść jedną ręką. Należy również przygotować sprzęt i stanowisko do płukania oczu (najlepiej roztwór fizjologiczny soli kuchennej 0,9%). Inne substancje chemiczne - o szczególnych właściwościach - wymagają szczególnych rozpuszczalników lub neutralizatorów (np. fenol zmywa się spirytusem).

Prezentacja multimedialna - sposób na atrakcyjne szkolenie bhp

Prowadząc szkolenia bhp często stykasz się z problemem takiego przygotowania prezentacji szkoleniowej, aby była jak najbardziej atrakcyjna dla uczestników szkolenia. Sprawdź poniżej, co trzeba zrobić, aby zainteresować słuchaczy szkoleniem bhp!

Najkorzystniejsze podczas przeprowadzania szkolenia bhp jest podtrzymywanie uwagi pracowników na optymalnym poziomie. Można to osiągnąć, stosując techniczne środki dydaktyczne, zwłaszcza z wykorzystaniem multimediów. Dają one możliwość częstej zmiany bodźców (słuchowych, wzrokowych i dotykowych), ich rodzajów, konfiguracji oraz natężenia.

Cechy dobrej prezentacji szkoleniowej
Cechy dobrej prezentacji szkoleniowej są następujące:

• jej przekaz jest ograniczony do niezbędnych informacji,

• elementy poszczególnych informacji są zaakcentowane rozsądnym zróżnicowaniem ich wielkości, formy i barwy,

• składa się z wyodrębnionych części, bloków monotematycznych i modułów,

• ma określoną strukturę, pozwalającą na zapamiętanie przekazu,

• ma zachowane proporcje między informacjami nowymi i powtarzanymi,

• na jednym slajdzie lub planszy znajduje się maksymalnie 7 prostych, niezależnych informacji,

• zawiera uogólnienia i syntezę wywodów,

• struktura tekstu powinna uwzględniać poziom intelektualny odbiorców.

Ułatw sobie współpracę z zewnętrzną firmą szkoleniową!

Jak prawidłowo przygotować zagadnienia do programu szkolenia, jakie ma przeprowadzić firma zewnętrzna?

Określenie zagadnień szczegółowych wynikających ze specyfiki zakładu pracy do programu szkolenia, na podstawie którego jednostka organizacyjna będzie je przeprowadzać, w praktyce oznacza:

1. Konieczność uzgodnień planu szkolenia między pracodawcą (przy udziale pracownika służby bhp) a jednostką organizacyjną prowadzącą szkolenie, w zakresie zagadnień w poszczególnych tematach, jakie powinny zostać uwzględnione, a jakie wynikają ze specyfiki zakładu. Przykładowo, uzgodnienie to może dotyczyć uwzględnienia w programie szkolenia zapoznania pracowników z zagadnieniami:

• stosowania maszyn i urządzeń,

• sposobów wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych i wykonywanych przez dwie osoby,

• pracy w narażeniu na szkodliwe czynniki chemiczne lub inne,

• postępowania w sytuacji zagrożeń pożarowych, wybuchowych i innych.

• Możliwość wskazania przez zakład jednostce organizacyjnej wytypowanej do prowadzenia szkolenia wykładowców, którzy posiadają wiedzę i praktykę z danej dziedziny. Jeżeli jednak osoby takie nie są znane zakładowi, powinny zostać określone wymagania dla tych wykładowców. Natomiast o to, czy szkolący spełniają stawiane wymagania, powinien zadbać organizator szkolenia. Przykładowo, zagadnienia związane z użytkowaniem maszyn powinien prowadzić technolog lub konstruktor, a tematykę bezpieczeństwa pożarowego powinien omawiać oficer straży pożarnej lub specjalista ochrony ppoż.

Program szkolenia należy dostosować do rodzajów i warunków prac wykonywanych przez uczestników szkolenia. Natomiast jego realizacja powinna umożliwić pracownikom:

• zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi,

• poznanie przepisów oraz zasad bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bhp,

• nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielenia pomocy osobie, która uległa wypadkowi.

Podstawa prawna
§ 3 i § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ppoż. w firmie SEKA S.A.

Ograniczanie ryzyka wynikającego z pracy w kontakcie z alkoholami

Jak eliminować lub ograniczać ryzyko zawodowe wynikające z pracy z czynnikami chemicznymi, takimi jak alkohole?

Aby eliminować lub ograniczać ryzyko zawodowe, wynikające z pracy z czynnikiem chemicznym, należy m.in.:

• właściwie zaprojektować i organizować pracę w miejscu pracy,

• dostarczyć odpowiednie wyposażenie dla prac z czynnikami chemicznymi i stosować procedury utrzymania ruchu zapewniające ochronę zdrowia oraz bezpieczeństwo pracowników w miejscu pracy,

• zmniejszać do minimum liczbę pracowników narażonych lub którzy mogą być narażeni na czynniki chemiczne w miejscu pracy,

• zmniejszać do minimum czas i poziom narażenia na czynnik chemiczny,

• zapewnić odpowiednią higienę miejsca pracy,

• zmniejszać do minimum ilości czynnika chemicznego wymaganego w procesie pracy,

• stosować właściwe procedury pracy, w tym procedury lub instrukcje bezpiecznego obchodzenia się z czynnikiem chemicznym stwarzającym zagrożenie i odpadami zawierającymi taki czynnik oraz procedury ich przechowywania i transportu w miejscu pracy,

• właściwie stosować urządzenia i sprzęt w pracach z czynnikiem chemicznym, zapewniające bezpieczeństwo oraz ochronę zdrowia pracowników.

 

Jakie działania techniczne lub organizacyjne?
Działania techniczne lub organizacyjne powinny w szczególności zmierzać tu do:

• zapobieżenia obecności w miejscu pracy substancji palnych w stężeniu stwarzającym zagrożenie lub substancji chemicznie niestabilnych, w ilościach stwarzających zagrożenie pożarem bądź wybuchem,

• usunięcia źródeł zapłonu, które mogą spowodować pożar lub wybuch, i wyeliminowania warunków, które mogą powodować, że substancje chemicznie niestabilne mogą wywołać szkodliwe skutki fizyczne,

• ograniczenia skutków dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w przypadku pożaru lub wybuchu substancji palnych, substancji chemicznie niestabilnych bądź ich mieszanin.

Podstawa prawna
§ 6 i 10 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. nr 11, poz. 86).

Grażyna Jarosiewicz
ekspert ds. technicznego
bezpieczeństwa pracy

Ciekawe szkolenia bhp dla doświadczonych pracowników

Proces szkolenia bhp nie musi przybierać form podobnych do realizowanych w szkołach. Może on być zastępowany lub uzupełniany zdobywaniem wiedzy i umiejętności przez przekształcanie dotychczasowych doświadczeń na skutek zdobywania nowych doświadczeń.

Zdobywanie wiedzy w tym przypadku przypomina magazyn, w którym gromadzone są doświadczenia zawodowe, a każde dodatkowe doświadczenie czerpie z doświadczeń poprzednich i modyfikuje te, które następują po nim.

Przykład
Podczas szkolenia pracownicy wykonujący prace dekarskie przyznają, że ich stałą praktyką jest wypinanie się z linek bezpieczeństwa (zabezpieczających przed upadkiem z wysokości) przy zakładaniu kolejnych arkuszy blachy. Postępowanie swoje uzasadniają miejscem składowania blachy. Przyznają jednak, że takie czynniki jak: kąt nachylenia płaszczyzny dachu, stosowany materiał do pokrycia dachu, zmienne warunki atmosferyczne (np. lekkie opady deszczu, mżawka), niewłaściwe obuwie robocze mogą powodować poślizg, a w następstwie upadek z wysokości (dachu). Szkolący podaje pracownikom przykłady, gdzie w podobnych warunkach dochodziło do uszkodzenia ciała, a nawet śmierci pracowników. Przypomina szczególnie mało doświadczonym i bardzo doświadczonym o konieczności stosowania środków bezpieczeństwa i bieżących kontrolach potwierdzających skuteczności ich działania.

Jak inaczej poprowadzić szkolenia bhp?
Zwykle organizując szkolenia rozpoczyna się od podawania pojęć, definicji a następnie przechodzi się do łączenia teorii z praktyką przez przeprowadzenie ćwiczeń praktycznych.
Możecie jednak zorganizować Wasze szkolenie w taki sposób, aby:

• rozpocząć od stworzenia szkolonemu pracownikowi okazji do przedstawienia osobistego doświadczenia,

• następnie mógł on sformułować wnioski i

• mógł on odnieść się do teorii, która umożliwi mu lepsze zrozumienie problemu.

Przykład
Prowadzący szkolenie w formie instruktażu instruktor pozwala pracownikom najpierw podzielić się doświadczeniami związanym z daną sytuacją między sobą oraz wzbogaca ich wiedzę o swoje doświadczenie i zwraca uwagę na sytuacje mogące wpłynąć na bezpieczeństwo pracy. Następnie reasumując swoje doświadczenia i doświadczenia szkolonych wraz z teorią pozwala uczestnikom szkolenia wyciągnąć wnioski i wypowiedzieć swoje zdanie na temat postępowania w danych sytuacjach.

Pamiętajcie, że tak pomyślany proces uczenia się jest bliski osobistym doświadczeniom szczególnie w przypadku personelu o długoletnim stażu. W praktyce możecie zatem, zamiast wprowadzenia do tematu i podawania gotowych definicji i klasyfikacji, zacząć od odwołania się do bezpośredniego doświadczenia pracownika w formie przykładu, czy przypadku, a dopiero później po jego zrozumieniu i dokładnej analizie przejść do jego uzupełnienia o szerszy kontekst teoretyczny. Czyli od konkretu do teorii oraz od doświadczenia do uogólnień, co przedstawia poniższy schemat.




Schemat cyklu szkolenia przez doświadczenie

dr Włodzimierz Chojnacki
specjalista z zakresu edukacji
w organizacji i doradztwa
zawodowego

Przygotowanie pedagogiczne a prowadzenie szkoleń bhp

Czy w świetle obowiązujących przepisów osoba posiadająca uprawnienia inspektora ds. bhp, po ukończeniu szkolenia podstawowego dla służb bhp może prowadzić szkolenia okresowe z zakresu bhp. Czy konieczne jest ukończenie specjalnego szkolenia pedagogicznego, jeśli tak, to jaka jest wymagana ilość godzin i nazwa kursu?

Jeżeli pełniący obowiązki inspektora ds. bhp w dokumencie potwierdzającym jego przygotowanie merytoryczne, w wykazie przedmiotów obejmujących szkolenie, ma wpisane zajęcia dydaktyczne, to jest to wystarczające potwierdzenie jego przygotowania metodycznego do prowadzenia szkoleń bhp. A zatem może on prowadzić okresowe szkolenia bhp.
Jeżeli jednak takiego tematu w wykazie nie umieszczono, inspektor ds. bhp, który szanuje wymogi prawne może odbyć szkolenie pedagogiczne. Pozwoli mu ono zdobyć dodatkowe uprawnienia wykładowcy i instruktora prowadzącego zajęcia w systemie oświaty osób dorosłych. Program takiego kursu, zawierającego elementy:

• pedagogiki,

• dydaktyki,

• psychologii,

przewiduje minimum 72 godziny zajęć lekcyjnych.

 

W trakcie tego szkolenia pedagogicznego przekazywana jest wiedza o nauczaniu i umiejętnym przygotowaniu się wykładowcy do prowadzenia zajęć dydaktycznych. Program szkolenia zawiera również tematy omawiające stosowanie nowoczesnych technik przekazu wiedzy osobom podejmującym pracę. Uczestnicy kursu pedagogicznego mają również zajęcia na których uczą się:

• przygotowywania programów szkoleń dla określonych grup stanowisk,

• właściwego doboru środków dydaktycznych,

• właściwego dokumentowania prowadzonych zajęć szkoleniowych na terenie zakładu pracy.

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy
w firmie SEKA S.A

10 kroków do dokonania oceny ryzyka zawodowego wywołanego czynnikami szkodliwymi

Jak poprawnie przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego wywołanego czynnikami szkodliwymi?

Oto 10 kroków do dokonania oceny ryzyka zawodowego wywołanego czynnikami szkodliwymi:

1. Przegląd dokumentacji dotyczącej rodzaju i częstotliwości wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych. Sprawdzenie, jakie środki zostały podjęte przez pracodawcę w celu zminimalizowania ich prawdopodobieństwa i czy są one stosowane w praktyce.

2. Przegląd stanowisk pracy i innych miejsc (np. szlaków komunikacyjnych), w których przebywają pracownicy, współpracownicy, podwykonawcy i klienci firmy, oraz sprawności urządzeń i instalacji warunkujących bezpieczeństwo w zakładzie.

3. Identyfikacja zagrożeń i ich skutków w każdym z wyżej wymienionych miejsc. Od tego etapu wszystkie działania należy zapisywać, np. występowanie czynnika biologicznego - Candida albicans, fizycznego - promieniowania UV, chemicznego - formaliny. Szkodliwe skutki działania wymienionych przykładowo czynników to:

• drożdżyca i ewentualna alergia,

• zagrożenie wzroku i tkanek bezpośrednio narażonych na działanie promieniowania UV,

• jonizacja powietrza,

• prawdopodobne rakotwórcze działanie formaliny (roztwór wodny formaldehydu).

• Ocena narażenia na poszczególne szkodliwości i skutki ich działania.

• Wnioski mające na celu wyeliminowanie lub zminimalizowanie zagrożeń, dotyczące na przykład:

• odpowiedniej organizacji pracy,

• stosowania środków ochrony indywidualnej,

• zastępowania substancji chemicznych innymi, mniej toksycznymi,

• ograniczania czasu kontaktu pracownika z tymi substancjami i preparatami,

• zmian technologicznych.

• Jeżeli nie można wyeliminować zagrożeń, aby dokonać prawidłowej oceny ryzyka zdrowotnego, należy zapoznać się z postanowieniami:

• rozporządzenia Ministra Zdrowia z 12 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu dokonywania oceny ryzyka dla zdrowia człowieka i dla środowiska stwarzanego przez substancje nowe (Dz.U. nr 16, poz. 138),

• rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 217, poz. 1833 z późn. zm.),

• Polskiej Normy PN-N-18002: 2000 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

• Porównanie stanu faktycznego, czyli wyników badań środowiska pracy z obowiązującymi przepisami, a następnie ocena prawdopodobieństwa wystąpienia niekorzystnych zmian zdrowotnych u pracowników.

• Zaprojektowanie działań zaradczych zmierzających do zmniejszenia ryzyka, nawet jeśli jest ono na poziomie dopuszczalnym.

• Przedstawienie wyników oceny ryzyka zawodowego pracownikom.

• Okresowe aktualizowanie dokonanej oceny ryzyka zawodowego (częstotliwość następnych ocen jest tu uzależniona od wyników pierwszej oceny, przebiegu procesu technologicznego, możliwości wprowadzenia nowych rozwiązań technicznych, poprawy lub pogorszenia warunków pracy itp.).

dr Urszula Wawrzyniak
doktor nauk przyrodniczych

Kierownik zakładu pracy może być odpowiedzialny za ewakuację!

Kto jest odpowiedzialny za ewakuację w firmie?

Przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej nie określają jednoznacznie, kto jest odpowiedzialny za ewakuację w firmie. Jednak odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej, w tym zapewnienie możliwości ewakuacji, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje - w całości bądź części - ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie.

Gdy nie ma umowy ustanawiającej zarząd lub użytkowanie?
W przypadku gdy umowa ustanawiająca zarząd lub użytkowanie nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem. Coraz częściej występuje w naszym kraju sytuacja, że właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu - poza posiadaniem tytułu własności - nie ma żadnego codziennego kontaktu z nieruchomościami. W rzeczywistości pozostają one pod faktycznym władaniem zarządcy lub użytkownika, którzy je eksploatują. Wynika z tego, że odpowiedzialny za ewakuację może być zarządca obiektu czy budynku (w niektórych dużych obiektach handlowych, budynkach biurowych na wynajem itp.), jak również ich użytkownik w osobie dyrektora, kierownika zakładu pracy, prezesa spółki, firmy itp.

Podstawa prawna
Art. 4 ust. 1 pkt 4 i ust. 1a ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 z poźn. zm.).

Grażyna Jarosiewicz
ekspert ds. technicznego
bezpieczeństwa pracy

Jakie obowiązki w zakresie szkoleń bhp ma służba bhp?

Do podstawowych obowiązków pracownika służby bhp w zakresie szkoleń bhp zaliczyć należy prowadzenie instruktażu ogólnego w ramach szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp (§ 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Przepisy rozporządzenia o służbie bhp (rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.; dalej: rsbhp) nie nakładają na pracownika służby bhp obowiązku prowadzenia zajęć w trakcie szkolenia okresowego w dziedzinie bhp, a tym bardziej całego szkolenia okresowego.

Jednak wśród zadań należących do pracowników służby bhp jest obowiązek współpracy z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie:

• organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bhp,

• zapewnienia właściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników

(§ 2 ust. 1 pkt 16 rsbhp).

W praktyce często bywa tak, że to osobiście pracownik służby bhp na zlecenie pracodawcy będzie realizował wszystkie przedsięwzięcia związane z danym szkoleniem w dziedzinie bhp, które zakład zamierza przeprowadzić.

Zakres współpracy służby bhp z określonymi komórkami organizacyjnymi lub osobami w dziedzinie szkoleń bhp.
Miejcie na uwadze, że w ramach współpracy podejmowanej z osobami lub komórkami organizacjami działającymi na terenie zakładu pracy pracownik służby bhp powinien zająć stanowisko z zakresu szkoleń bhp w sprawach:

• jakie grupy zawodowe powinny odbyć dane szkolenie i w jakim czasie,

• liczby pracowników podlegających przeszkoleniu,

• kto będzie realizował szkolenie (zakład czy jednostka organizacyjna prowadząca szkolenia),

• formy szkolenia,

• miejsca realizowania szkolenia,

• organizacji i przebiegu zajęć,

• programu szkolenia dostosowanego do potrzeb i specyfiki zagrożeń na danych stanowiskach pracy.

Ważne!
Pamiętajcie, że w zakładzie posiadającym komórkę organizacyjną zajmującą się szkoleniami pracowników, powyższe ustalenia powinny pozostać w gestii pracowników tej komórki.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA S.A

Kiedy należy wystawiać nowe zaświadczenia o odbyciu szkolenia w dziedzinie bhp?

Czy nowy wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp dotyczy szkoleń okresowych, czy również szkoleń wstępnych?

Wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp wprowadzony rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 października 2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 196, poz. 1420; dalej: rozporządzenie zmieniające) dotyczy potwierdzania odbycia szkoleń:

• okresowych pracowników i

• pracodawców, którzy wykonują zadania służby bhp

(§ 16 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Natomiast bez zmian pozostaje forma potwierdzenia odbycia szkolenia wstępnego, zarówno ogólnego, jaki i stanowiskowego, w formie wpisu w karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp (§ 12 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego).

Zaświadczenie o odbyciu szkolenia w dziedzinie bhp
Organizator szkolenia wystawia zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp, którego wzór stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia szkoleniowego, jeżeli:

• pracownik odbywający szkolenia okresowe,

• pracodawca wykonujący zadania służby bhp odbywający szkolenie

ukończy je z wynikiem pozytywnym (§ 16 ust. 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Pamiętajcie, że odpis takiego zaświadczenia należy przechowywać w aktach osobowych uczestnika szkolenia.

Karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp
Dokumentem potwierdzającym odbycie szkolenia wstępnego, zarówno ogólnego, jak i instruktażu stanowiskowego, jest karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp (§ 12 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego) i nie został on zmieniony przez rozporządzenie zmieniające.

W dokumencie tym, na dowód odbycia instruktażu i zapoznania się z przepisami oraz zasadami bhp dotyczącymi wykonywanych prac, podpis swój składa pracownik. W przypadku instruktażu stanowiskowego obok pracownika podpisuje się również kierownik komórki organizacyjnej. Wzór tej karty określony jest w załączniku nr 2 do rozporządzenia szkoleniowego.

Ten dokument również należy przechowywać w aktach osobowych pracownika.

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Pola elektromagnetyczne - szkolenie

Jedyną podstawą prawną w zakresie szkoleń pracowników obsługujących źródła pola elektromagnetycznego jest rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Zgodnie z nim pracownicy ci powinni odbywać szkolenie wstępne bhp (instruktaż ogólny bhp i instruktaż stanowiskowy bhp) przed dopuszczeniem do pracy przy obsłudze źródeł pól elektromagnetycznych, jak również być poddawani szkoleniu okresowemu bhp, którego częstotliwość ustala pracodawca.

Grażyna Jarosiewicz
ekspert ds. technicznego
bezpieczeństwa pracy

Wypadek tokarza - analiza przypadku

Tokarz podczas pracy trzymał ręce zbyt blisko strefy niebezpiecznej. Tym samym przyczynił się do powstania wypadku. Czy postępowanie tego pracownika może zostać uznane za przyczynę zewnętrzną wypadku, jakiemu uległ?

W opisanym przypadku to nie sposób trzymania rąk przez poszkodowanego zadecydował o istnieniu przyczyny zewnętrznej. Decyduje o tym czynnik, który był poza pracownikiem i jednocześnie był związany z wydarzeniem powodującym uraz, na przykład mogła to być poruszająca się część maszyny (w tym przypadku tokarki).

Natomiast sposób wykonywania pracy, w którym ręce pracownika znajdowały się zbyt blisko strefy niebezpiecznej, jest tylko jedną z przyczyn zaistnienia wypadku, w podanym przykładzie najprawdopodobniej związaną z nieprawidłowym zachowaniem się pracownika.

Co powinno się znaleźć w opisie przyczyn wypadku?
W związku z powyższym, w opisie przyczyn wypadku powinny się znaleźć odpowiedzi na następujące pytania:

• Dlaczego pracownik trzymał ręce w pobliżu strefy niebezpiecznej?

• Czy pracownik nie wiedział o zagrożeniu?

• Czy była instrukcja opisująca bezpieczne wykonywanie prac?

• Czy pracownik znał tę instrukcję?

• Czy może narzucone tempo pracy zmusiło pracownika do takiego, a nie innego postępowania?

• Czy nie było żadnego zabezpieczenia maszyny (nawet oznaczenia strefy niebezpiecznej)?

• Czy może zabezpieczenie maszyny było, ale zostało zdemontowane?

• Czy zabezpieczenie maszyny było nieskuteczne? (W tym przypadku każde byłoby nieskuteczne.)

• Dlaczego eksploatowana maszyna nie miała skutecznego zabezpieczenia przed zagrożeniem?

Uwaga!
Warto tu zwrócić uwagę, że gdyby pracownik przypadkowo poruszył elementem sterującym, a to z kolei spowodowałoby zainicjowanie i ruch części maszyny oraz dalej na przykład uraz dłoni, to ten przypadkowy ruch elementem sterującym należy potraktować jako przyczynę zewnętrzną przy kwalifikacji zdarzenia jako wypadku przy pracy.

Podsumowanie
W omawianym przypadku kwalifikując go jako wypadek, opisu należy dokonać w następujący sposób:

• przyczyną zewnętrzną był czynnik materialny powodujący uraz,

• wydarzeniem powodującym wypadek mogło być uderzenie, przygniecenie, wciągnięcie i zmiażdżenie człowieka lub jego kończyn przez części maszyny,

• przyczyną wypadku mogło być niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia.

W opisanym zdarzeniu przyczyną zewnętrzną nie jest postępowanie pracownika (polegające na trzymaniu rąk zbyt blisko strefy niebezpiecznej), które przyczyniło się do powstania wypadku.

Mamy tu bowiem do czynienia z 2 różnymi pojęciami przyczyny, mianowicie:
1) zewnętrznej - jest to 1 z elementów do zakwalifikowania zdarzenia jako wypadku przy pracy (oprócz nagłości, związku z pracą i urazu bądź śmierci), 2) wypadku - są to braki i nieprawidłowości, które bezpośrednio lub pośrednio przyczyniły się do powstania wypadku (tu: niedostateczne zabezpieczenie przed znalezieniem się rąk pracownika w strefie zagrożenia).

Przyczyny zewnętrzna i wewnętrzna łącznie
Może się zdarzyć sytuacja, gdzie przyczyną zewnętrzna nie będzie wyłącznym powodem uszczerbku na zdrowiu pracownika. Może ona wystąpić razem z przyczyną wewnętrzną, będącą samoistnym schorzeniem, np. w przypadku choroby wieńcowej czy dyskopatii.

Wtedy nawet niewielkie obciążenie fizyczne lub psychiczne może spowodować uszkodzenie organu wewnętrznego i w sposób istotny przyspieszyć bądź pogorszyć istniejący już stan chorobowy (np. odpowiednio stres powodujący zawał mięśnia sercowego, znaczne obciążenie fizyczne powodujące uraz kręgosłupa).

W takiej sytuacji również możecie zakwalifikować dane zdarzenie jako wypadek przy pracy, gdyż właśnie to obciążenie psychiczne czy fizyczne będzie zewnętrzną przyczyną wypadku.

W takim przypadku z pewnością potrzebna będzie opinia lekarza specjalisty określająca, czy rzeczywiście wykonywana czynność, sytuacja na stanowisku pracy, miała wpływ na nagłe pogorszenia stanu zdrowia pracownika.

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Rodzaje działań profilaktycznych, czyli jak zapobiegać wypadkom przy pracy

W wyniku przeprowadzanych ocen ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy może okazać się, że potrzebne jest podjęcie działań profilaktycznych. O tym, na czym mogą one polegać i jak powinieneś postępować, aby ograniczyć lub wyeliminować ryzyko zawodowe na poszczególnych stanowiskach pracy w firmie, dowiesz się z poniższego artykułu.

Najskuteczniejszym działaniem korygującym jest eliminacja ryzyka zawodowego przez zlikwidowanie zagrożenia. Nie zawsze jest to wykonalne, ale zawsze powinieneś rozważyć możliwość wyeliminowania zagrożenia, a co za tym idzie ryzyka zawodowego. Możesz to osiągnąć przez odpowiedni dobór maszyn, urządzeń, technologii czy stosowanych materiałów.

Eliminacja lub ograniczanie ryzyka
Często wypadki spowodowane są tym, że pracownikom zleca się wykonywanie prac, które powinny wykonać specjalistyczne firmy. Dlatego też ryzyko zawodowe możesz wyeliminować przez rezygnację z prowadzenia prac, które nie muszą być wykonywane w zakładzie pracy.

Jeżeli w zakładzie pracy nie ma możliwości uniknięcia ryzyka zawodowego, to powinieneś je ograniczyć do możliwie niskiego poziomu. O wielkości ryzyka zawodowego decydują 2 czynniki:

1. możliwe straty,

2. ich prawdopodobieństwo.

Niebezpieczne zastąp bezpiecznym
Ograniczyć ryzyko zawodowe możesz przez zastępowanie "niebezpiecznego - bezpieczniejszym". Dotyczy to na przykład stosowanych niebezpiecznych substancji lub preparatów chemicznych. Takie działanie ogranicza możliwe skutki zagrożenia i tym samym obniża poziom ryzyka zawodowego, nawet jeżeli prawdopodobieństwo zdarzenia nie ulegnie zmianie.

Ochrona zbiorowa i indywidualna
Jeżeli nie możesz wyeliminować danego zagrożenia ani go obniżyć, to powinieneś ograniczyć możliwość kontaktu pracownika z tym zagrożeniem. Działania w tym zakresie mogą polegać na zmianach technicznych lub organizacyjnych. Najpowszechniejszym działaniem korygującym jest wprowadzanie różnego rodzaju barier między pracownika a zagrożenie (środków ochrony zbiorowej), na przykład zastosowanie:

1. osłony strefy niebezpiecznej maszyny,

2. barierek zabezpieczających przed wejściem w miejsce zagrożone,

3. ekranów zabezpieczających przed promieniowaniem.

W przypadku gdy ze względów technologicznych lub finansowych nie możesz w inny sposób ograniczyć ryzyka zawodowego, powinieneś zastosować środki ochrony indywidualnej.

Pamiętaj!
Środki ochrony indywidualnej są skuteczne tylko wtedy, gdy masz gwarancję, że będą stosowane przez pracowników.

Koordynator bhp na budowie - zakres obowiązków i uprawnień

Gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców (podwykonawców), pracodawcy ci mają obowiązek między innymi wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu oraz ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń zdrowia lub życia pracowników.

Wspomniane zasady współdziałania pracodawcy powinni określić w porozumieniu zawartym między sobą w tym celu. W porozumieniu tym powinny być także określone prawa koordynatora bhp.

Prawa koordynatora bhp
Koordynator bhp może mieć na przykład prawo:

• kontroli pracowników świadczących pracę na budowie,

• wydawania poleceń w zakresie poprawy warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp,

• kontrolowania stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,

• występowania do poszczególnych podwykonawców z zaleceniem usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i uchybień w zakresie bhp,

• niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub urządzenia w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia albo zdrowia pracownika bądź innej osoby,

• niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracach wzbronionych.

Koordynator bhp sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych na budowie, a jego prawa oraz obowiązki powinny być określone w porozumieniu zawartym między podwykonawcami.

Uwaga!
Koordynator nie jest upoważniony do oceny dokumentacji w zakresie bhp podwykonawców, w tym dotyczącej oceny ryzyka zawodowego.

Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
Natomiast plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia sporządza kierownik budowy. Ma on obowiązek sporządzić go lub zapewnić jego sporządzenie przed rozpoczęciem budowy, uwzględniając specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych. Plan bioz dotyczy więc danego zadania budowlanego - budowy, czyli na jednej budowie obowiązuje jeden plan bioz.
Kierownik budowy może żądać od podwykonawcy instrukcji bezpiecznego wykonywania robót budowlanych - informacji o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych i wprowadzać na tej podstawie niezbędne zmiany w planie bioz, wynikające z postępu wykonywanych robót budowlanych, jak również egzekwować ich przestrzeganie.

Podstawa prawna

1. Art. 208 § 1 Kodeksu pracy.

2. Art. 21a ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. nr 156, poz. 1118 z późn. zm.).

Szczególne wymagania dla pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet

Kiedy nie trzeba urządzać osobnych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet i mężczyzn? Czy są jakieś specjalne wymagania dla takich pomieszczeń, jeśli nasza firma zatrudnia w większości kobiety?

Każdy pracodawca musi zapewnić swoim pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne. Ich rodzaj, liczbę i wielkość trzeba dostosować do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków jej wykonywania. Obowiązuje to zarówno w stosunku do mężczyzn, jak i kobiet.

Pracodawca nie musi urządzać osobnych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet i mężczyzn, jeśli zatrudnia do 10 pracowników na jednej zmianie. W takiej sytuacji zapewnia jednak możliwość osobnego korzystania przez kobiety i mężczyzn z tych pomieszczeń. Jednym ze sposobów jest wstawienie zamków w drzwiach.

Wymogi organizacyjne pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet
Dla niektórych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet przewidziane są określone warunki organizacyjne. Polegają one na spełnieniu następujących wymogów:

1. Na każde 20 kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych lub zbliżonych do tych prac należy urządzić jedną umywalkę, ale nie mniej niż jedną umywalkę przy mniejszej liczbie zatrudnionych kobiet.

2. Na każde 20 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie musi przypadać co najmniej jedna miska ustępowa, ale nie mniej niż jedna taka miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych kobiet.

3. Jeżeli pracodawca zatrudnia na jednej zmianie więcej niż 20 kobiet w jednym budynku, to musi urządzić w nim pomieszczenie z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek. Musi tu przypadać co najmniej jedno miejsce na każde 300 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie, ale nie mniej niż jedno miejsce. Powierzchnia tego pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m².

Podstawa prawna § 19 ust. 2, § 28 ust. 2 i § 38 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z poźn. zm.).

Anna Martuszewicz
specjalista z zakresu prawa pracy

Jakie szkolenia bhp powinni odbywać praktykanci?

Czy uczniowie odbywający praktyki zawodowe w warsztacie muszą odbywać szkolenia okresowe bhp?

Żaden przepis nie wskazuje, iż obowiązkowe jest szkolenie okresowe bhp wobec uczniów, co oznacza, że wystarczające będzie przeprowadzenie instruktażu wstępnego ogólnego oraz instruktażu stanowiskowego.

Kiedy i jakie szkolenia bhp przeprowadzać praktykantom?
Przed rozpoczęciem zajęć praktycznych - dopuszczeniem do wykonywania pracy - przeprowadza się instruktaż ogólny. Instruktaż stanowiskowy należy przeprowadzić przed dopuszczeniem ucznia do pracy na danym stanowisku warsztatowym, na którym odbywa praktyczną naukę zawodu.

Instruktaż stanowiskowy a szkolenia okresowe
Uczeń w trakcie nauki zawodu i zajęć warsztatowych odbywa instruktaż stanowiskowy kilkakrotnie na każdym stanowisku, na którym pobiera naukę. Każdą zmianę urządzenia lub wykonywanie nowych elementów nauczyciel - instruktor zawodu powinien bowiem poprzedzić instruktażem, zwracając szczególną uwagę na występujące zagrożenia. Jeżeli zatem instruktaż jest poprawnie przeprowadzony, nie ma konieczności organizowania szkoleń okresowych. Szkolenia te mają na celu aktualizowanie i ugruntowanie wiedzy oraz umiejętności w dziedzinie bhp, co w przypadku ucznia jest realizowane wielokrotnie w trakcie instruktaży stanowiskowych.

Ważne
Fakt przeprowadzenia szkoleń wstępnych należy odnotować w kartach szkolenia wstępnego.

Zakres szkoleń bhp można poszerzyć!
Do obowiązkowych szkoleń bhp wynikających z przepisów prawa można dodać elementy wynikające z codziennej działalności i stosowanych procesów pracy.

Warto wiedzieć
Nie ma wyraźnych przeciwwskazań, aby okresowo poddawać uczniów szkoleniom w dziedzinie bhp. Z ostrożności procesowej warto zadbać o to, aby uczniowie zostali poddani szkoleniom okresowym pomimo braku wyraźnego obowiązku prawnego, w zakresie takim, jaki został przewidziany dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń w zakresie
bhp w firmie SEKA SA

Opracowanie szczegółowych programów szkoleń bhp

Podstawą do przeprowadzenia każdego szkolenia w dziedzinie bhp jest program szkolenia. W przypadku prowadzenia szkolenia okresowego przez jednostkę organizacyjną przeprowadzającą działalność szkoleniową w dziedzinie bhp pracodawca powinien określić:

• jakie zagadnienia szczegółowe wynikają ze specyfiki zakładu i w związku z tym

• jakie zagadnienia powinny zostać uwzględnione w szczegółowym programie szkolenia, na podstawie którego jednostka organizacyjna będzie prowadzić szkolenie

(§ 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

W imieniu pracodawcy zagadnienia te określa często pracownik służby bhp. W praktyce oznacza to:

1. Konieczność uzgodnień planu szkolenia między pracodawcą (przy udziale pracownika służby bhp) a jednostką organizacyjną prowadzącą szkolenie, w zakresie zagadnień w poszczególnych tematach, jakie powinny zostać zrealizowane, z uwzględnieniem specyfiki pracy wykonywanej przez uczestników szkolenia na stanowiskach pracy w zakładzie.

Przykład
Uzgodnienie może dotyczyć uwzględnienia w programie szkolenia np. zapoznania pracowników z zagadnieniami:

• stosowania maszyn i urządzeń,

• sposobów wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych i wykonywanych przez dwie osoby,

• pracy w narażeniu na szkodliwe dla zdrowia czynniki chemiczne lub inne,

• postępowania w sytuacji zagrożeń pożarowych, wybuchowych i innych.

2. Możliwość wskazania przez zakład jednostce organizacyjnej wytypowanej do prowadzenia szkolenia, wykładowców, którzy według informacji pracodawcy posiadają wiedzę i praktykę z danej dziedziny. Jeżeli jednak osoby takie nie są znane pracodawcy, powinny zostać określone wymagania dla tych wykładowców. Natomiast o to, czy szkolący spełniają stawiane wymagania powinien zadbać organizator szkolenia.

Przykład
Zagadnienia związane z użytkowaniem maszyn powinien prowadzić technolog lub konstruktor. Natomiast tematykę bezpieczeństwa pożarowego powinien omawiać oficer straży pożarnej lub specjalista ochrony przeciwpożarowej.

Pamiętajcie, że program szkolenia należy dostosować do rodzajów i warunków prac wykonywanych przez uczestników szkolenia. Natomiast jego realizacja powinna umożliwić pracownikom:

• zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi,

• poznanie przepisów oraz zasad bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bhp,

• nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielania pomocy osobie, która uległa wypadkowi

(§ 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA SA

Ramowe programy szkolenia w zarządzeniu o przeprowadzeniu szkolenia bhp

Czy pracodawca ma obowiązek umieszczania w zarządzeniu wewnętrznym informacji o ramowym programie szkolenia wstępnego i okresowego?

Przepisy prawne nie regulują kwestii zawartości zarządzeń wewnętrznych pracodawców i w związku z tym nie ma wymogu przenoszenia zapisów zawartych w przepisach legislacyjnych do zarządzeń wewnętrznych pracodawcy. Jeśli jednak pracodawca uzna, że poinformowanie pracowników o zakresie szkoleń wstępnych czy okresowych opracowywanych na podstawie ramowych programów szkoleń jest z pewnych powodów niezbędne - oczywiście może to zrobić w formie np. zarządzenia wewnętrznego.

Obowiązki pracodawcy
Jak wiemy, jednym z obowiązków pracodawcy jest zapewnianie pracownikom odbycia, odpowiedniego do rodzaju wykonywanej przez nich pracy, szkolenia bhp. Musi on także przekazać pracownikom informacje i instrukcje dotyczące zajmowanego stanowiska pracy lub wykonywanej pracy (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). Natomiast wydając zarządzenie o przeprowadzeniu szkolenia, pracodawca nie musi dołączać do niego programu szkolenia. Musi on jednak taki szczegółowy program szkolenia opracować na potrzeby przeprowadzenia szkolenia zgodnie z ramowym programem szkolenia (§ 7 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego).

Szkolenie pracowników może być organizowane i prowadzone nie tylko przez pracodawców, ale także na ich zlecenie, również przez jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bhp (§ 4 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego). Wówczas to organizująca szkolenie jednostka organizacyjna, w porozumieniu z pracodawcą, opracowuje program danego szkolenia na podstawie ramowego programu zawartego w załączniku do rozporządzenia szkoleniowego (§ 7 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego).

Ważne!
Pamiętajcie jednak, że to pracodawca zawsze, bez względu na to, kto organizuje i przeprowadza szkolenie w jego firmie, ma obowiązek przechowywać programy szkoleń na podstawie których były one prowadzane (§ 7 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego).

Ewa Dębczyńska
specjalista z zakresu
bezpieczeństwa i higieny pracy

Jakie straty może powodować występowanie hałasu w firmie?

Skutki występowania hałasu w środowisku pracy nie są obojętne dla sytuacji ekonomicznej zarówno samych pracodawców, jak i pracowników oraz całego społeczeństwa.

Koszty pracodawcy
W skali pojedynczego zakładu pracy hałas jest źródłem wielu obciążeń finansowych obniżających zysk pracodawcy. Ich źródłem są koszty:

• wypłacanych tzw. dodatków szkodliwych (za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia) - o ile przepisy płacowe obowiązujące u danego pracodawcy przewidują wypłacanie takich dodatków,

• zakupu środków ochrony indywidualnej,

• nadzoru nad środowiskiem pracy - częstszych pomiarów materialnych czynników środowiska pracy (hałasu),

• wynikające z ewentualnych stwierdzonych chorób zawodowych,

• wynikające z większej wypadkowości (urazowości) w pracy,

• większej absencji chorobowej (pozawypadkowej),

• wynikające z obniżonej jakości produkcji,

• spowodowane mniejszymi ilościowo efektami pracy,

• wyższej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W praktyce często największe rezerwy finansowe tkwią w możliwości ograniczenia strat wynikających z obniżonej jakości produkcji i mniejszych ilościowo efektów pracy. Badania naukowe wykazały, że osoby pracujące w hałasie wytworzą mniej, gorzej i więcej popsują. Już sam ten fakt powinien być dla pracodawców wystarczającym powodem podjęcia działań eliminujących hałas ze środowiska pracy w swoich firmach.

Na przykład w przedsiębiorstwie przemysłu drzewnego, w którym w warunkach narażenia na hałas o natężeniu 91,5 dB (A) zatrudnionych było w hali mechanicznej obróbki drewna 35 pracowników, starty wynikające ze zmniejszonego ilościowego efektu pracy (spowodowanego szybszym męczeniem się przez pracowników) oszacowano na 85.000 do 125.000 zł na rok. Straty wynikające z gorszej jakości wytwarzania też były ponoszone, jednak nie udało się ich oszacować.

Koszty pracownika
Dla pracownika koszty wykonywania pracy w hałasie są mniej wymierne finansowo, lecz nie mniej dokuczliwe. W razie schorzenia przynajmniej część kosztów leczenia poniesie sam pracownik. Utrata słuchu w znacznym stopniu może utrudnić lub wręcz uniemożliwić pełnienie ról społecznych i zawodowych, a tym samym ograniczyć możliwości zarobkowania.

Koszty społeczeństwa
Natomiast całe społeczeństwo ponosi ubezpieczone koszty leczenia i koszty wypłacanych zasiłków chorobowych oraz rent. Z drugiej strony mniejsze zyski pracodawcy przekładają się na mniejsze wpływy do budżetu państwa.

Dariusz Borowiecki
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni a posiłki regeneracyjne

Pracodawca ma obowiązek nieodpłatnego zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych posiłków wydawanych ze względów profilaktycznych i napojów, których rodzaj oraz temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy.

Obowiązek zapewnienia posiłków regeneracyjnych pracownikom nałożony na pracodawcę został co do zasady uzależniony od intensywności pracy fizycznej, a dopiero w drugiej kolejności od temperatury powietrza.

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni
Pracownikom wykonującym pracę fizyczną na otwartej przestrzeni posiłek regeneracyjny będzie przysługiwał zawsze, gdy praca ta powodować będzie w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej:

• 1 500 kcal (6 280 kJ) u mężczyzn,

• 1 000 kcal (4 187 kJ) u kobiet.

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni w okresie zimowym
Dodatkowo posiłek będzie przysługiwał zawsze w sytuacji wykonywania pracy fizycznej na otwartej przestrzeni w okresie zimowym. Przypominamy Wam, że za okres zimowy uważa się okres od 1 listopada do 31 marca. W tej sytuacji nie ma znaczenia temperatura powietrza.

Podstawa prawna
Problematykę obowiązków pracodawcy w zakresie przyznawania posiłków i napojów profilaktycznych reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279).

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż
- Ośrodek Szkolenia, Doradztwa i Usług

2 sposoby na dokonanie oceny ryzyka zawodowego dla kobiet w ciąży i karmiących piersią

Kobiety w ciąży i karmiące piersią stanowią grupę pracowników podlegających szczególnej ochronie. Ciąża i okres karmienia jest stanem tymczasowym. W związku z tym niestety zdarza się, że zespoły wykonujące ocenę ryzyka zawodowego zapominają o tej grupie pracowników...

Ocena ryzyka zawodowego dla kobiet w ciąży i karmiących piersią jest jak najbardziej wskazana. Można ją wykonać na 2 sposoby:

1. W istniejącej ocenie ryzyka zawodowego przy każdym zagrożeniu należy wyszczególnić dodatkowe czynności profilaktyczne wyłącznie dla grupy kobiet w ciąży i karmiących piersią (oddzielając je na przykład kreską od już określonych zaleceń). Należy przy tym pamiętać o określeniu właściwego poziomu ryzyka (zazwyczaj będzie on o 1 stopień wyższy). Niewykluczone, że wtedy właśnie należy uwzględnić podjęcie dodatkowych zaleceń, które nie zostały przewidziane w obowiązujących procedurach.

2. Należy po prostu wykonać dodatkową ocenę ryzyka zawodowego dla określonego stanowiska, na którym praca wykonywana jest przez kobietę w ciąży lub karmiącą piersią.

Ergonomiczne warunki pracy to zdrowsi pracownicy

Ergonomia to ostatnio popularne, ale też bardzo ważne słowo. "Zawiera" ono w sobie bardzo wiele czynników, które mają wpływ na bezpieczne środowisko pracy. Koniecznie zobacz, na czym polegają ergonomiczne warunki pracy w odniesieniu do schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego i co grozi za ich nieprzestrzeganie.

Nieprzestrzeganie wymagań ergonomicznych stwarza zagrożenia zdrowia pracowników. W związku z tym zagrożenia te należy określić jako ergonomiczne (od przyczyny - braku dopasowania do konkretnego człowieka).

Ergonomiczne czynniki ryzyka
Zagrożenia, które wynikają z nieprzystosowania warunków pracy na danym stanowisku pracy do możliwości fizycznych konkretnego człowieka, określa się mianem ergonomicznych (biomechanicznych) czynników ryzyka.

Wśród nich są takie zagrożenia, które warunkują w znacznym stopniu powstawanie chorób wywołanych sposobem wykonywania pracy (szerzej - dolegliwości mięśniowo-szkieletowych), takim jak:

• pozycja ciała przy pracy - nieneutralne pozycje całego ciała i (lub) jego segmentów, na przykład pozycja skręcona czy zgięta,

• używanie znacznej siły - nieakceptowane wartości w trakcie wykonywania czynności roboczej,

• powtarzalność ruchów - niekorzystna dla zdrowia ze względu na wysoką częstotliwość powtórzeń i czas trwania każdego ruchu oraz wykonywanie w pobliżu skrajnych położeń kątowych w stawach,

• niska temperatura otoczenia i (lub) środków pracy,

• drgania mechaniczne.

Typy i rodzaje środków ochrony indywidualnej przy pracach z użyciem rusztowań budowlanych

Jakie środki ochrony indywidualnej trzeba zapewnić pracownikom zatrudnionym przy pracach z użyciem rusztowań budowlanych?

Zagrożenia przy pracach z użyciem rusztowań budowlanych powodują, że pracownikom je wykonującym trzeba zapewnić:

• hełmy ochronne głowy w przypadku pracy na wysokości lub gdy istnieje zagrożenie urazu głowy,

• sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,

• ochronniki słuchu w przypadku narażenia na hałas,

• rękawice antywibracyjne w przypadku narażenia na wibrację miejscową,

• odzież ochronną (kurtki, spodnie) przy pracach w zimie,

• okulary przeciwsłoneczne przy pracach w lecie i związanym z tym operowaniem promieni słonecznych na duże powierzchnie elewacji obiektów,

• peleryny przeciwdeszczowe,

• rękawice ochronne, chroniące przed skaleczeniami, starciami naskórka i podrażnieniami skóry,

• środki ochrony kończyn dolnych (buty ze wzmocnieniami)

• w zależności od narażenia na środki chemiczne i pyły środki ochrony układu oddechowego lub izolujące cały organizm,

• środki służące do ochrony twarzy i oczu (np. przy pracach z użyciem narzędzi udarowych, pracach tynkarskich przy użyciu sprzętu zmechanizowanego - okulary, osłony twarzy),

• dermatologiczne środki ochrony skóry (środki osłaniające skórę - kremy, pasty).

Ważne
Należy pamiętać o sprawdzeniu, czy dostarczane pracownikom środki ochrony indywidualnej spełniają zasadnicze wymagania i są oznaczone znakiem CE.

Podstawa prawna

1. Art. 237⁶-237¹⁰ Kodeksu pracy.

2. Załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. nr 259, poz. 2173).

Waldemar Klucha
specjalista ds. bhp

Kiedy dochodzi do narażenia pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu?

Kierownik zmiany nakazał pracownikowi zdjąć z maszyny osłonę chroniącą przed możliwością urazu dłoni wskutek zmiażdżenia tłokiem, aby pracownik szybciej wykonywał swoje czynności. Pracownik z obawy przed utratą pracy wykonał to polecenie i w efekcie pracuje w warunkach narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Czy doszło do popełnienia przestępstwa?

W opisanym przypadku doszło do popełnienia przestępstwa narażenia pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 220 Kodeksu karnego), o ile niebezpieczeństwo to było bezpośrednie.

Bezpośredniość niebezpieczeństwa
Niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu jest bezpośrednie, gdy grozi natychmiastowym ziszczeniem się uszczerbku na zdrowiu lub śmierci. Nie jest bezpośrednim narażenie przyszłe, niepewne, hipotetyczne.

W przypadku opisanym przez Czytelnika, jeżeli np. kierownik zmiany zdejmie osłonę w środę, a pracownik rozpocznie pracę w warunkach bezpośredniego narażenia w czwartek, to przestępstwo z art. 220 kk zostanie popełnione.

Oznacza to, że przestępstwo to jest popełnione już wtedy, gdy pracownik wskutek niedopełnienia przez właściwą osobę obowiązków w zakresie bhp może utracić życie lub doznać ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (jest bezpośrednio zagrożony), chociaż do utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu jeszcze nie doszło!

Nieumyślne narażenie
Przestępstwo narażenia pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu może zostać popełnione również nieumyślnie (art. 220 § 2 kk). W takiej sytuacji sprawcy grozi niższa kara.

Czynny żal
Jeśli osoba odpowiedzialna za bhp nie dopełniła swojego obowiązku i przez to naraziła pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, a następnie swoim zachowaniem doprowadziła do uchylenia grożącego niebezpieczeństwa, tym samym wyraziła tzw. czynny żal i nie podlega karze (art. 220 § 3 kk).

Aby przełożony mimo narażenia pracownika nie podlegał karze, konieczne jest spełnienie 2 warunków. Uchylenie grożącego niebezpieczeństwa musi być:

1. Dobrowolne (a więc niewymuszone, np. doniesieniem o przestępstwie złożonym przez pracownika).

2. Skuteczne (nie wystarczy, aby sprawca jedynie starał się uchylić zagrożenie).

Robert Widzisz
prawnik, główny specjalista ds. bhp,
doktorant w Katedrze Prawa Karnego
i Kryminologii UŚ w Katowicach

Czy znasz najczęstsze zagrożenia na stanowisku pracy kierowcy wózka jezdniowego?

Jak wiadomo, podczas instruktażu stanowiskowego należy zapoznać pracownika nie tylko z samym stanowiskiem pracy, ale także z zagrożeniami najczęściej na nim występującymi.
Stanowisko pracy kierowcy wózka jezdniowego zlokalizowane jest najczęściej w działach przyjęcia i wydawania towarów lub w miejscach, gdzie konieczne jest przemieszczanie znacznych ilości towarów ciężkich lub o znacznej objętości. Dotyczy to zarówno magazynów, jak i hal obsługi klienta, np. hal sprzedaży.

Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy wózka jezdniowego mogą korzystać z wózków widłowych napędzanych silnikiem elektrycznym bądź spalinowym (zasilanym paliwem płynnym - benzyną etylizowaną, olejem napędowy lub paliwem gazowym - gazem propan-butan). Wózki widłowe przechowywane są w wyznaczonych miejscach magazynowych w polach postojowych właściwie oznakowanych.

Uwaga!
Pole postojowe powinno być określone linią żółtą o szerokości 5 - 10 cm, malowaną farbami o dużym współczynniku odporności na ścieranie (chodzi o trwałość oznaczenia), szerokość i długość oznaczonego pola powinny wynikać i być dostosowane do parametrów technicznych typu wózka.

Najczęstsze zagrożenia
Największym i najczęstszym zagrożeniem występującym na stanowisku pracy kierowcy wózka jezdniowego jest możliwość uderzenia lub przygniecenia składowanymi materiałami w miejscu wykonywania czynności transportowych. Niebezpieczeństwo to występuje zarówno w bezpośrednim otoczeniu wózka jezdniowego, jak i w dalszym otoczeniu innych osób i elementów infrastruktury pomieszczenia, w którym wyznaczona jest praca.

Przykład
Kierowca wózka stawiając towar, nie zauważył innego pracownika sprzątającego podłogę w pobliżu miejsca składowania i przygniótł mu stopę, stawiając transportowaną paletę z towarem. W wyniku czego pracownik sprzątający doznał licznych złamań kości stopy.

Możliwe jest także potrącenie, najechanie wózkiem na współpracowników lub osobę trzecią.

Przykład
Kierowca wózka widłowego przewożąc towar, nie zauważył idącego obok pracownika i potrącił go. W wyniku czego pracownik ten doznał urazu kręgosłupa.

Innym istotnym zagrożeniem jest również popełnienie błędu przez kierowcę i nieprawidłowe podjęcie materiału transportowanego. Na skutek czego może nastąpić przewrócenie wózka z kierowcą.

Przykład
Kierowca wózka widłowego podejmując materiały na palecie, nie zauważył, że paleta została podjęta w taki sposób, iż środek ciężkości podnoszonej palety nie był zgodny z osią pionową wideł i masztu podnoszącego (paleta została podjęto krzywo), towar znajdujący się na niej miał znaczny ciężar i spowodował przechylenie się wózka, a następnie jego przewrócenie.

Kolejnym zagrożeniem mogą być zmienne warunki ukształtowania terenu, po którym porusza się wózek.

Przykład 1
Kierowca był przyzwyczajony do określonego usytuowania towarów na terenie magazynu. W wyniku przemeblowania zmienił się rozkład dróg transportowych, którymi mogą przemieszczać się wózki. Kierowca opierając się na rutynie i przyzwyczajeniu do starego rozkładu magazynu, przypadkowo wjechał w stos palet, myśląc, że tędy prowadzi jego droga.

Przykład 2
Kierowca wózka przewoził towar z rampy na magazyn, jednak źle wymierzył skraj rampy i spadł z niej wraz z wózkiem.

Wskazane wyżej zagrożenia są najczęściej spotykanymi zagrożeniami. Pamiętajcie jednak, że w każdym zakładzie pracy i miejscu pracy z uwagi na jego specyfikę mogą wystąpić jeszcze inne zagrożenia. Możecie je zidentyfikować na podstawie karty oceny ryzyka zawodowego na stanowisku kierowcy wózka jezdniowego.

Uwaga!
Podczas instruktażu stanowiskowego musicie poinformować pracownika o wszystkich zagrożeniach występujących na jego stanowisku pracy w Waszym zakładzie pracy.

Jerzy Kaczmarek
główny specjalista ds. bhp

Wymagania dla instruktora prowadzącego instruktaż stanowiskowy

Czy osoba niekierująca pracownikami może zostać wyznaczona przez pracodawcę do prowadzenia instruktażu stanowiskowego? Jakie kwalifikacje musi posiadać instruktor?

Pracownik, który nie kieruje innymi pracownikami nie może prowadzić instruktażu stanowiskowego. To szkolenie mogą przeprowadzić tylko pracodawca lub pracownik wyznaczony przez niego kierujący pracownikami (§ 11 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

A zatem pracodawca nie może wyznaczyć do przeprowadzenia instruktażu stanowiskowego pracownika, któremu nie podlegają służbowo inni pracownicy - tylko i wyłącznie przełożonego innych pracowników. Szkolenie to zatem może prowadzić oprócz pracodawcy tylko pracownik kierujący innymi pracownikami. Czyli instruktaż stanowiskowy może prowadzić np. brygadzista, kierownik magazynu, kierownik zmiany, kierownik zespołu, kierownik wydziału.

Trzeba również zaznaczyć, że wyznaczony do prowadzenia instruktażu pracownik powinien kierować pracownikami należącymi do tej samej grupy pracowników, do której należy szkolony pracownik.
Nie należy wyznaczać do prowadzenia instruktażu stanowiskowego magazyniera kierownika działu kadr, mimo że zajmuje on stanowisko kierownicze. Nie ma on bowiem zazwyczaj wiedzy i praktyki z zakresu pracy magazyniera, a więc nie ma on doświadczenia zawodowego w tym zakresie ani kwalifikacji.

Wymagania do prowadzenia instruktaży stanowiskowych
Dodatkowym i koniecznym do spełnienia warunkiem dla instruktorów szkoleń wstępnych stanowiskowych jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji oraz doświadczenia zawodowego i przeszkolenia w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego (§ 11 ust. 5 rozporządzenia szkoleniowego).

Przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu pracownik i pracodawca zdobywają m.in. podczas szkolenia okresowego pracodawców oraz innych osób kierujących pracownikami. Zgodnie z ramowym programem tego szkolenia jednym z tematów omawianych w jego trakcie jest "Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników w procesie pracy". Temat ten zawiera zagadnienia dotyczące metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Na omówienie tego tematu organizator powinien poświęcić minimum 2 godziny lekcyjne.

Natomiast kwalifikacje i doświadczenie zawodowe należy rozumieć jako posiadanie wykształcenia oraz praktyki w danym zawodzie, z jakim związane jest stanowisko, na którym ma być zatrudniony szkolony pracownik.

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni a posiłki regeneracyjne

Obowiązek pracodawcy
Pracodawca ma obowiązek nieodpłatnego zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych posiłków wydawanych ze względów profilaktycznych i napojów, których rodzaj oraz temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy.

Obowiązek zapewnienia posiłków regeneracyjnych pracownikom nałożony na pracodawcę został co do zasady uzależniony od intensywności pracy fizycznej, a dopiero w drugiej kolejności od temperatury powietrza.

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni
Pracownikom wykonującym pracę fizyczną na otwartej przestrzeni posiłek regeneracyjny będzie przysługiwał zawsze, gdy praca ta powodować będzie w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej:

• 1 500 kcal (6 280 kJ) u mężczyzn,

• 1 000 kcal (4 187 kJ) u kobiet.

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni w okresie zimowym
Dodatkowo posiłek będzie przysługiwał zawsze w sytuacji wykonywania pracy fizycznej na otwartej przestrzeni w okresie zimowym. Przypominamy Wam, że za okres zimowy uważa się okres od 1 listopada do 31 marca. W tej sytuacji nie ma znaczenia temperatura powietrza.

Podstawa prawna
Problematykę obowiązków pracodawcy w zakresie przyznawania posiłków i napojów profilaktycznych reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279).

Natalia Korzeniecka
prawnik, współpracownik firmy BHPoż
- Ośrodek Szkolenia, Doradztwa i Usług

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących dozoru technicznego - co może służba bhp?

Przypominamy Wam, że służba bhp pełni w firmie funkcje kontrolne oraz doradcze w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Zadania należące do zakresu działania służby bhp wymienia rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Występowanie do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych
W rozporządzeniu tym zostały również przedstawione uprawnienia pracowników służby bhp. Mianowicie mają oni możliwość występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Maszyny, urządzenia, narzędzia i sprzęt - obowiązki
Wśród obowiązków w zakresie bhp (w szczególności określonych w art. 211 Kodeksu pracy, dalej: kp) znajduje się wykonywanie pracy w sposób zgodny z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, a także dbałość o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi oraz sprzętu. Włącza się w to oczywiście prace przy urządzeniach technicznych objętych dozorem technicznym (np. czyszczenie sprężarki powietrznej będącej w ruchu).

Kary porządkowe
Pracodawca może stosować kary porządkowe wobec pracowników za nieprzestrzeganie przez nich przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Mogą to być kary upomnienia, nagany i pieniężne (art. 108 kp).

Niezwłoczne wstrzymanie pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego
Dodatkowo, jeżeli wystąpi bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracownika albo innych osób (np. praca w obrębie uszkodzonego zbiornika zawierającego substancje niebezpieczne o właściwościach żrących), pracownicy służby bhp mają prawo niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny bądź innego urządzenia technicznego albo wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, jego części lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy.

Środki perswazyjne
Jeżeli chodzi o środki perswazyjne, to jak najbardziej są one wskazane w relacjach z pracownikami. Mogą mieć postać:

• porad,

• pokazów prawidłowego wykonywania pracy,

• konkursów edukacyjnych,

• tzw. skrzynki pytań i odpowiedzi,

• wyznaczania liderów bezpiecznej pracy.

Pamiętajcie jednak, że do każdej sytuacji należy podejść indywidualnie, każdorazowo oceniając poziom niebezpieczeństwa.

Karolina Główczyńska-Woelke
specjalista ds. bhp i ergonomii

Przygotowanie służby bhp do kontroli warunków pracy w firmie

Kontrola warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp jest jednym z podstawowych zadań służby bhp. Jest to jednocześnie uprawnienie i obowiązek służby bhp, jak również osób wykonujących jej zadania. Ponieważ przeprowadzenie takiej kontroli nie jest łatwe i może przysparzać wielu trudności, koniecznie zobacz, jak się do niej skutecznie przygotować!

Kontrola nie powinna być działaniem przypadkowym. Powinieneś się do niej przygotować pod względem merytorycznym. W związku z tym musisz m.in. wiedzieć:

• jakie prace na danym stanowisku są wykonywane przy użyciu jakich środków technicznych i materiałów?

• jakie zagrożenia występują i mogą występować na danym stanowisku oraz co jest ich źródłem?

• jakie środki ochrony zbiorowej oraz indywidualnej wymagane są na danym stanowisku lub przy określonych pracach?

• jakie kwalifikacje wymagane są do wykonywania określonych czynności?

• jakie narzędzia powinny być stosowane przy określonych pracach?

Pamiętaj!
Dobrym materiałem wstępnym do przeprowadzania kontroli jest karta oceny ryzyka zawodowego dotycząca kontrolowanych stanowisk pracy czy wykonywanych czynności.

Obszary i zagadnienia podlegające kontroli
Kontrola powinna obejmować wszystkie zagadnienia, tematy mające wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy oraz ergonomię. Lista elementów podlegających kontroli jest dość długa, dlatego dla ułatwienia pracy warto opracować wzorcową listę kontrolną i na niej zaznaczać kontrolowane tematy z zapisem oceny. Wówczas w protokole znajdą się jedynie te zagadnienia, które wymagają podjęcia działań naprawczych, a lista z oceną będzie załącznikiem do protokołu pokazującym, co było oceniane.

Prawidłowa organizacja prac na wysokości

Podczas wykonywania prac na wysokości występuje duże ryzyko wypadków, niestety często śmiertelnych... Czy wiesz, jakie obowiązki nakładają przepisy bhp na pracodawców prowadzących w swoich firmach prace na wysokości? Jak prawidłowo zorganizować takie prace? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz poniżej.

Przede wszystkim pracodawca powinien określić szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac na wysokości , a zwłaszcza zapewnić:

• bezpośredni nadzór nad ich wykonywaniem wyznaczonych w tym celu osób (np. kierownika robót, brygadzisty),

• odpowiednie środki zabezpieczające, przede wszystkim sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,

• szczegółowy instruktaż pracowników je wykonujących.

Organizacja prac na wysokości
Prace na wysokości powinny być zorganizowane i wykonywane w sposób niezmuszający pracowników do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoją.

Organizując takie prace, zwróć szczególną uwagę, czy:

• na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy lub służących jako przejścia, są zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m,

• między poręczą a krawężnikiem jest umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta jest wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób (np. płytami, siatkami o dostatecznej wytrzymałości).

Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad jest niemożliwe, dopilnuj, aby zastosowano inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania prac (np. odpowiednio dobrany oraz stosowany sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości, taki jak szelki i linki bezpieczeństwa, zaczepy linkowe, amortyzatory bezpieczeństwa, urządzenia samohamowne).

Jednocześnie musisz pamiętać o zabezpieczeniu (wygrodzeniu) i o odpowiednim oznakowaniu strefy pracy.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Czy pracodawca może nie zawiadomić o wypadku przy pracy?

Czy pracodawca musi zawiadomić prokuratora o ciężkim wypadku przy pracy, jeżeli wypadkowi drogowemu uległ kierowca i osoby postronne zawiadomiły o nim policję? Wraz z policją na miejsce wypadku przyjechał prokurator, a kierowca w chwili wypadku wykonywał swoje obowiązki służbowe.

Wezwanie przez osoby postronne policji (przybyłej wraz z prokuratorem) do wypadku drogowego z udziałem poszkodowanego pracownika nie zwalnia pracodawcy z wypełnienia obowiązku zawiadomienia o ciężkim wypadku przy pracy!

Pracodawca w opisanej w pytaniu sytuacji ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić o ciężkim wypadku przy pracy 2 organy:
1) prokuratora,
2) właściwego okręgowego inspektora pracy.

Niezawiadomienie jednego z tych organów lub powiadomienie z opóźnieniem może powodować odpowiedzialność za wykroczenie bądź przestępstwo.

Dlaczego to pracodawca musi zawiadomić o wypadku przy pracy?
Osoby postronne nie informują prokuratora o fakcie zaistnienia wypadku przy pracy, ponadto nie poinformują o tym fakcie - co jest już poza wszelką wątpliwością - właściwego okręgowego inspektora pracy.

Z podobnych przyczyn pracodawca nie jest zwolniony z obowiązku zawiadomienia właściwych organów o wypadku przy pracy w sytuacji, gdy o zdarzeniu zawiadomi policję na przykład pogotowie ratunkowe lub lekarz izby przyjęć (szpitalnego oddziału ratunkowego).
Kwestia wypełnienia obowiązku pracodawcy zawiadomienia o ciężkim wypadku przy pracy jest zupełnie odrębna od wezwania do wypadku na drodze policji, przybyłej nawet wraz z prokuratorem, przez osoby postronne.

Pracodawca musi niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy. Niewypełnienie tego obowiązku jest karalne jako wykroczenie, a w przypadku gdy sprawca działa umyślnie - jako przestępstwo.

Podstawa prawna
1. Art. 234 § 2 i art. 283 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy.
2. Art. 221 Kodeksu karnego.

Jak sobie ułatwić obliczanie kosztów wypadków?

Jak obliczyć ogólny koszt wypadku przy pracy w swojej firmie?

Jeżeli wszystkie składniki kosztów wypadków wyrażone w formie pieniężnej zostaną określone, można dokonać obliczenia ogólnego kosztu wypadku w przedsiębiorstwie, korzystając z następującego wzoru:

K_O = (K_CS + K_PMiT + K_N + K_Z + K_ZP + K_SM + K_N + K_Ś + K_I) - O

Legenda:

• K_O - koszt ogółem,

• K_CS - koszt czasu straconego,

• K_PMiT - koszt pomocy medycznej i transportu,

• K_N - koszt nadgodzin,

• K_Z - koszt zastępstw,

• K_ZP - koszt zakłóceń w produkcji,

• K_SM - koszt strat materialnych,

• K_N - koszt napraw,

• K_Ś - koszt świadczeń,

• K_I - koszty inne,

• O - odszkodowania otrzymane z instytucji ubezpieczeniowych.

Ogólny koszt wypadku przy pracy w firmie stanowi różnicę między sumą poszczególnych składników kosztu wypadku a odszkodowaniami otrzymanymi z instytucji ubezpieczeniowych.

Warto wiedzieć
Do celów praktycznego obliczania kosztów wypadków przy pracy warto wykorzystać kartę kosztów wypadków przy pracy opracowaną przez CIOP - PIB na potrzeby omawianej metody. Nie jest żadnym formalnym drukiem, ale formularzem mającym ułatwić obliczanie kosztów wypadków w firmie.

dr Jan Rzepecki
adiunkt w Zakładzie Zarządzania BHP
CIOP - PIB

Czy pracownik służby bhp może prowadzić w firmie szkolenia okresowe bhp?

Uczestnictwo pracownika służby bhp w szkoleniach okresowych jest ograniczone zakazem obciążania go innymi zadaniami niż wymienione w § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.; dalej: rsbhp (jest to zamknięty katalog zakresu działania służby bhp). Tu wyjątek stanowi pracownik zatrudniony przy innej pracy, na którym spoczywają również obowiązki związane z owym innym stanowiskiem pracy (§ 2 ust. 2 rsbhp).

Z katalogu zadań służby bhp określonych w rozporządzeniu o służbie bhp nie wynika, aby pracownik tej służby miał obowiązek prowadzenia szkoleń okresowych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. A zatem w zakres obowiązków służbowych pracowników służby bhp nie wchodzi przeprowadzanie szkoleń okresowych. Jednak mogą oni na odrębnych zasadach omawiać podczas takiego szkolenia niektóre tematy - jednak nie wszystkie.

Uwaga!
Obowiązkiem pracownika służby bhp jest jednak współpraca z odpowiednimi komórkami organizacyjnymi lub osobami w zakresie organizacji szkoleń okresowych i zapewniania ich odpowiedniego poziomu (§ 2 ust. 1 pkt 16 rsbhp).

Jak wiemy, obowiązkiem pracodawcy organizującego i prowadzącego szkolenie w dziedzinie bhp jest zapewnienie wykładowców i instruktorów posiadających:

• zasób wiedzy,

• doświadczenie zawodowe i

• przygotowanie dydaktyczne

zapewniające właściwą realizację programów szkolenia (§ 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). A zatem, jeżeli pracodawca uzna, że pracownik służby bhp spełnia te wymagania, a więc zapewnia właściwą realizację programu szkolenia, może zlecić mu prowadzenie zajęć z wybranych tematów. Jeśli szkolenie organizowane jest przez firmę zewnętrzną, pracodawca może zalecić zaangażowanie pracownika służby bhp do realizacji wykładów na konkretne tematy.

Z jakiego tematu szkolenie okresowe mógłby prowadzić pracownik służby bhp?
W każdym ramowym programie szkolenia okresowego jest zawarty temat dotyczący analizy okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, jakie miały i mogą mieć miejsce w zakładzie pracy. Największą wiedzę na ten temat będzie miał pracownik służby bhp. Uczestniczy on bowiem w pracach zespołu powypadkowego ustalającego okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy, a także formułującego zalecenia powypadkowe. Nie jest to oczywiście jedyny temat, jaki można by było powierzyć do prowadzenia przedstawicielowi zakładowej służby bhp.

Pracownicy zakładowej służby bhp biorą udział w analizie zagrożeń i ocenie ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. A zatem najlepiej znają zagrożenia w realizowanym przez pracowników procesie pracy. Jest to kolejny temat, który w ramach szkolenia okresowego mógłby prowadzić pracownik zakładowej służby bhp.

W praktyce jednak trudno zgodzić się na to, aby wszystkie tematy okresowego szkolenia w dziedzinie bhp można było powierzyć pracownikowi służby bhp zakładu pracy. Niektóre zagadnienia wymagają dodatkowych kwalifikacji i umiejętności do ich prowadzenia.

Przykład 1
Wykładowca prowadzący zajęcia z ochrony przeciwpożarowej podczas szkolenia okresowego powinien mieć właściwe uprawnienia ku temu, czyli ukończone specjalistyczne szkolenie prowadzone przez szkoły Państwowej Straży Pożarnej lub ośrodki szkolenia w Komendach Wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej.

Przykład 2
Wykładowcą problematyki dotyczącej pierwszej pomocy przedmedycznej podczas szkolenia okresowego powinien być lekarz lub ratownik medyczny z przygotowaniem dydaktycznym.

Pamiętaj!
Pracownicy służby bhp lub osoby wykonujące u pracodawcy zadania tej służby są upoważnieni tylko do prowadzenia instruktażu ogólnego w zakresie bhp (§ 10 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

A zatem do zamkniętego katalogu obowiązków służby bhp nie należy prowadzenie szkoleń okresowych. W praktyce oznacza to konieczność zawarcia z pracownikiem służby bhp np. osobnej umowy (np. cywilnoprawnej umowy zlecenia lub o dzieło), zgodnie z jego uprawnieniami, w zakres której wchodziło będzie przeprowadzenie szkolenia okresowego bądź jego części oczywiście za odrębnym wynagrodzeniem.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA S.A

Kwalifikacje osoby prowadzącej szkolenia bhp

Jakie kwalifikacje powinna mieć osoba prowadząca szkolenia bhp pracowników firmy, a jakie osoba nauczająca problematyki bhp w szkołach? Od której z tych osób należy wymagać przygotowania pedagogicznego, a od której dydaktycznego?

Osoby prowadzące szkolenia z zakresu bhp w firmach nie muszą posiadać wykształcenia pedagogicznego, ale przygotowanie metodyczno-dydaktyczne. Natomiast osoby, które nauczają w szkołach, uczelniach, innych placówkach oświatowych przedmiotów obejmujących zakres problematyki bhp powinny mieć przygotowanie pedagogiczne.

Organizator szkolenia w dziedzinie bhp bez względu na to, czy jest nim pracodawca, czy działająca na jego zlecenie jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bhp, powinien zapewnić, by wykładowca czy instruktor posiadał:

• zasób wiedzy merytorycznej z zakresu prowadzonych zajęć i

• doświadczenie zawodowe wystarczające dla pełnej realizacji programu szkolenia określonej grupy osób (inny zakres doświadczeń zawodowych powinien mieć wykładowca na szkoleniu konstruktorów, a inny instruktor na szkoleniu pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych),

• przygotowanie dydaktyczne zapewniające, w szczególności:

• prawidłowy proces kształcenia,

• właściwy dobór środków dydaktycznych,

• zastosowanie odpowiednich metod szkolenia dostosowanych do określonych grup uczestników szkolenia

(§ 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej rozporządzenie szkoleniowe).

W rozumieniu przepisów rozporządzenia szkoleniowego wykładowcy i instruktorzy prowadzący szkolenia bhp nie mają obowiązku ukończenia odrębnego szkolenia dydaktycznego - będącego elementem szkolenia pedagogicznego - przygotowującego do prowadzenia szkoleń w dziedzinie bhp. Zgodnie z powszechnie akceptowanym poglądem za wystarczające uznaje się legitymowanie się - co najmniej - ukończonym szkoleniem okresowym w dziedzinie bhp, w którego programie uwzględnione zostały elementy organizacji oraz metodyki przeprowadzania takich szkoleń, potwierdzone świadectwem ukończenia szkolenia.

Jan Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy

Obowiązki kierownika budowy

Do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy między innymi:

1. Protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy;

2. Prowadzenie dokumentacji budowy;

3. Zorganizowanie budowy obiektu budowlanego i kierowanie nią w sposób zgodny z:

• projektem i pozwoleniem na budowę,

• przepisami, w tym techniczno-budowlanymi,

• przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy;

• Koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy:

• opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych bądź ich poszczególnych etapów, które mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno,

• planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów;

• Koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;

• Wprowadzanie niezbędnych zmian w informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia sporządzonej przez projektanta oraz planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wynikających z postępu wykonywanych robót budowlanych;

• Podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym;

• Wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia i bezzwłoczne zawiadomienie o tym właściwego organu;

• Zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotyczącym wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonywania ich niezgodnie z projektem;

• Realizacja zaleceń wpisanych do dziennika budowy, m.in. wpisanych przez organy kontroli nad warunkami pracy;

• Występowanie do inwestora o zmiany w rozwiązaniach projektowych, jeżeli są one uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa realizacji robót budowlanych lub usprawnienia procesu budowy;

• Ustosunkowanie się w dzienniku budowy do zaleceń w nim zawartych.

Waldemar Klucha
specjalista ds. bhp

Techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych

Techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego to:

• urządzenia,

• sprzęt,

• instalacje,

• rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów

(§ 2 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów - Dz.U. nr 80, poz. 563).

Uwaga!
Mając na względzie podział technicznych środków zabezpieczenia ppoż. na urządzenia, sprzęt, instalacje czy rozwiązania budowlane zapobiegające powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów, nie zawsze można dokonać ich dokładnego rozróżnienia. Jest tak, ponieważ biorąc pod rozwagę na przykład system alarmu pożaru, można określić jako urządzenie - centralę sygnalizacji pożaru, ale także jako instalację - linie dozorowe z czujkami, jak również jako całość uznać za automatyczne urządzenie alarmu pożaru.

Urządzenia przeciwpożarowe
Urządzenia przeciwpożarowe to urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie bądź samoczynnie) służące do wykrywania i zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, w szczególności:

• stałe i półstałe urządzenia gaśnicze oraz zabezpieczające;

• urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia:

• sygnalizacyjno-alarmowe,

• odbiorcze alarmów pożarowych,

• odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych;

• instalacje oświetlenia ewakuacyjnego

• hydranty i zawory hydrantowe;

• pompy w pompowniach przeciwpożarowych;

• przeciwpożarowe klapy odcinające;

• urządzenia oddymiające;

• urządzenia zabezpieczające przed wybuchem;

• drzwi i bramy przeciwpożarowe, o ile są wyposażone w systemy sterowania.

Nierozłączne urządzenia i instalacje przeciwpożarowe
Traktując niektóre urządzenia i instalacje ppoż. jako nierozłączne, należy do nich zaliczyć:

• stałe urządzenia gaśnicze służące do ograniczania lub zwalczania pożaru,

• system sygnalizacji alarmu pożaru,

• dźwiękowy system ostrzegawczy,

• urządzenia oddymiające,

• pompy w pompowniach przeciwpożarowych,

• przeciwpożarowe klapy odcinające,

• urządzenia zabezpieczające przed wybuchem,

• drzwi i bramy przeciwpożarowe z systemami sterowania.

Instalacje przeciwpożarowe
Jako instalacje przeciwpożarowe przyjmuje się:

• półstałe urządzenia gaśnicze - zraszacze,

• oświetlenie awaryjne i przeszkodowe,

• instalacje wodociągowe przeciwpożarowe (hydranty wewnętrzne i zewnętrzne),

• instalacje odgromowe.

Sprzęt przeciwpożarowy
Sprzęt ppoż. to podręczny sprzęt gaśniczy, mianowicie:

• gaśnice przenośne,

• gaśnice przewoźne (agregaty gaśnicze),

• hydronetki wodne,

• koce gaśnicze.

Rozwiązania budowlane
Natomiast do rozwiązań budowlanych służących zapobieganiu i rozprzestrzenianiu się pożarów można zaliczyć:

• stosowanie niepalnych materiałów budowlanych,

• osiągnięcie trudnopalności palnych materiałów budowlanych,

• zabezpieczanie konstrukcji i elementów budowlanych środkami ognioochronnymi,

• stosowanie oddzieleń przeciwpożarowych,

• stosowanie kurtyn przeciwpożarowych,

• uszczelnianie przepustów instalacyjnych,

• specjalną obudowę dróg ewakuacyjnych,

• stosowanie drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych,

• projektowanie przedsionków przeciwpożarowych.

Zbigniew Olejnik
oficer pożarnictwa w stanie spoczynku,
wieloletni pracownik dydaktyczny Szkoły
Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie

Odpowiedzialność karna służby bhp - jak jest naprawdę?

Czy pracownicy służby bhp mogą odpowiadać karnie za narażenie pracownika na śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu?

Pracownicy służby bhp nie ponoszą odpowiedzialności za stan bhp, czyli nie mogą być ukarani za przestępstwo narażenia pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Dlaczego służba bhp nie odpowiada za narażenie pracownika?
Służba bhp pełni wyłącznie funkcje doradcze oraz kontrolne w zakresie bhp. Nadanie władczych uprawnień służbie bhp przez Radę Ministrów wykracza poza ramy delegacji ustawowej i jako takie nie powinno być uwzględniane!

Władcze uprawnienia służby bhp polegają na niezwłocznym:

• wstrzymaniu pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia bądź zdrowia pracownika albo innych osób,

• odsunięciu od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,

• odsunięciu od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia bądź zdrowia własnego albo innych osób.

Rada Ministrów przekroczyła swoje uprawnienia i mimo nadania służbie bhp praw władczych (kierowania pracownikami, np. przez odsunięcie ich od pracy) z formalnego punktu widzenia nie powinno być one stosowane.

Odpowiedzialność pracownika, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp
Może się zdarzyć, że pracownik, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, będzie jednocześnie na przykład osobą kierującą pracownikami. Wówczas może on odpowiadać za narażenie pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, ale nie z tytułu wykonywania zadań służby bhp, lecz z powodu wykonywania obowiązków osoby kierującej pracownikami.

Odpowiedzialność pracowników służby bhp
Pracownicy służby bhp odpowiadają za jakość swego doradztwa i kontroli na podstawie przepisów prawa pracy lub prawa cywilnego (specjaliści ds. bhp spoza struktury danego pracodawcy). Pracownik służby bhp może ponieść odpowiedzialność karną na zasadach ogólnych, gdy swoim zachowaniem narazi jakąkolwiek inną osobę na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (na podstawie art. 160 kk).

Podstawa prawna
1. Art. 237¹¹ § 1 kp.
2. § 3 pkt 5, 6 i 7 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Robert Widzisz
prawnik, główny specjalista ds. bhp,
doktorant w Katedrze Prawa Karnego
i Kryminologii Uniwersytetu Śląskiego
w Katowicach

Antystatyczne i antyradiacyjne ekrany na monitory komputerowe - kiedy wymieniać?

Odpowiedź na powyższe pytanie zawarta jest zazwyczaj w instrukcji użytkowania opracowanej przez producenta i dołączonej do danego urządzenia.

Długość okresu eksploatacji ekranu na monitor komputerowy może być określana w takiej instrukcji. Jeżeli instrukcja nie zawiera takich informacji, należy zwrócić się z takim pytaniem do producenta ekranu.

Uwaga!
Trwałość powłoki antystatycznej jest zależna od grubości warstwy, materiału powłoki, zasad jej użytkowania (konserwowania i czyszczenia) oraz innych elementów, które wymienia w instrukcji użytkowania producent filtra.

Obecnie coraz rzadziej można spotkać w firmach antystatyczne i antyradiacyjne ekrany na monitory komputerowe, dlatego problemów z ich stosowaniem jest coraz mniej. Tendencja ta będzie się utrzymywać, aż do całkowitego zaprzestania ich stosowania, wraz z pełnym zastąpieniem monitorów kineskopowych przez monitory LCD.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp,
specjalista ds. ochrony ppoż. w firmie
doradztwa z zakresu prawa i ochrony pracy
SEKA S.A.

Jakie obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej w magazynie ma pracodawca?

Właściciele, zarządcy lub użytkownicy magazynów, czyli na przykład pracodawcy, do których należą magazyny, mają następujące obowiązki w ramach ochrony ppoż.:

1. Utrzymują urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice w stanie pełnej sprawności technicznej oraz funkcjonalnej.

2. Wyposażają obiekty, zgodnie z wymaganiami przepisów techniczno-budowlanych, w przeciwpożarowe wyłączniki prądu.

3. Umieszczają w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazami telefonów alarmowych.

4. Oznakowują znakami zgodnymi z Polskimi Normami PN-N-01256-01:1992 Znaki bezpieczeństwa - Ochrona przeciwpożarowa i PN-N-01256-4:1997/Az1:2003 Znaki bezpieczeństwa - Techniczne środki przeciwpożarowe:

• drogi ewakuacyjne i pomieszczenia, w których w myśl przepisów
  techniczno-budowlanych wymagane są co najmniej 2 wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji,

• miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic,

• miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,

• miejsca usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, kurków głównych instalacji gazowej i materiałów niebezpiecznych pożarowo,

• pomieszczenia, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo,

• drabiny ewakuacyjne, rękawy ratownicze, pojemniki z maskami ucieczkowymi, miejsca zbiórki do ewakuacji i lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych.

Uwaga!
Pamiętajcie, że wokół placów składowych, składowisk przy magazynach i obiektach tymczasowych o konstrukcji palnej powinien być zachowany pas ochronny o szerokości minimum 2 m z nawierzchnią wykonaną z materiałów niepalnych lub gruntową oczyszczoną.

Natomiast składowanie materiałów palnych związanych funkcją magazynu pod jego ścianami, z wyjątkiem materiałów niebezpiecznych pożarowo, jest dopuszczalne pod warunkiem:

• nieprzekroczenia maksymalnej powierzchni strefy pożarowej, określonej dla tego obiektu,

• zachowania dostępu do magazynu na wypadek działań ratowniczych,

• nienaruszenia minimalnej odległości od obiektów sąsiednich, wymaganej z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie reguluje § 4 ust. 2-4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80, poz. 563).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Urządzenia ochronne maszyn, czyli jak zapewnić bezpieczeństwo pracy

Ogromna liczbę wypadków związanych z pracą przy maszynach można ograniczać przez zastosowanie odpowiednich urządzeń ochronnych. Powinny być one dobrze oznakowane (np. przez odpowiednią barwę) i dobrane zgodnie z rodzajem maszyny.

Urządzenia ostrzegawcze maszyn powinny być jednoznaczne, łatwo dostrzegalne i zrozumiałe. Zaleca się stosowanie następujących barw:

• czerwona - sytuacja zagrożenia, stan nieprawidłowy, awaria,

• żółta - stan nienormalny, ostrzeżenie, zbliżająca się sytuacja zagrożenia,

• zielona - stan normalny, stan bezpieczeństwa,

• niebieska - stan, w którym konieczne jest działanie operatora.

Zaleca się także stosowanie następujących dźwięków:

• dźwięki modulowane, impulsy dźwiękowe - zagrożenie,

• ciąg impulsów o stałej wysokości dźwięku - ostrzeżenie,

• dźwięk ciągły o stałym poziomie - bezpieczeństwo,

• dźwięk o zmiennym natężeniu - konieczność działania.

Zatrzymanie i zatrzymanie awaryjne
Maszyny wyposaża się w układ sterowania przeznaczony do całkowitego i bezpiecznego ich zatrzymania. Każde stanowisko pracy należy wyposażyć w element sterowniczy przeznaczony do zatrzymania całej maszyny lub niektórych jej części, w zależności od rodzaju zagrożenia tak, aby maszyna była bezpieczna. Układ sterowania przeznaczony do zatrzymania maszyny powinien mieć pierwszeństwo przed układem sterowania przeznaczonym do jej uruchamiania. Zasilanie energią odpowiednich napędów maszyny odłącza się samoczynnie w przypadku zatrzymania maszyny lub jej niebezpiecznych części, np. powstanie zagrożenia wywołanego otwarciem bądź podniesieniem osłony powinno spowodować wyłączenie maszyny.

Mocowania i osłony

Jeżeli występuje ryzyko oderwania lub rozpadnięcia się części maszyn powodujące zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, pracodawca powinien zastosować odpowiednie środki ochronne (np. tarcze ścierne szlifierek powinny być obudowane lub osłonięte, aby w przypadku pęknięcia tarczy nie stanowiło to zagrożenia dla operatora). W przypadku wystąpienia ryzyka bezpośredniego kontaktu z ruchomymi częściami maszyn, mogącego powodować wypadki, stosuje się osłony lub inne urządzenia ochronne, które zapobiegałyby dostępowi do strefy zagrożenia bądź zatrzymywałyby ruch części niebezpiecznych.

Jak udokumentować poinformowanie pracownika o ryzyku zawodowym?

Co powinna zawierać informacja o zapoznaniu pracownika z ryzykiem zawodowym? W jaki sposób udokumentować fakt poinformowania pracownika o ryzyku zawodowym?

Poinformowanie danego pracownika o ryzyku zawodowym powinno mieć formę pisemną, tym bardziej że informację o ryzyku trzeba poszerzyć o wykaz środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko do poziomu akceptowalnego. Z przekazanych informacji pracownik musi się dowiedzieć, iż niestosowanie środków profilaktycznych (zabezpieczeń) powoduje wzrost ryzyka.

Jakie dokumenty dla pracownika?
Pracownik po dokonaniu oceny ryzyka zawodowego na jego stanowisku pracy musi otrzymać dokumenty dotyczące:
1) opisu zagrożeń;
2) możliwych skutków spowodowanych zagrożeniem;
3) stosowanej profilaktyki ograniczającej ryzyko (barier):

• środków ochrony zbiorowej,

• środków ochrony indywidualnej;

4) oceny dopuszczalności oszacowanego ryzyka na jego stanowisku     pracy;
5) wartości oszacowanego ryzyka szczątkowego (resztkowego,     końcowego).

Sposób przedstawiania pracownikom informacji o ryzyku zawodowym powinien być w miarę możliwości opisowy.

Karta oceny ryzyka zawodowego
Podstawowym dokumentem dotyczącym ryzyka zawodowego jest karta oceny ryzyka zawodowego. W karcie tej istotne jest pokazanie wielkości ryzyka początkowego, czyli bez stosowania środków profilaktycznych i ryzyka resztkowego (tego, które pozostaje po zastosowaniu zabezpieczeń).

W karcie oceny ryzyka zawodowego można wpisywać tylko środki profilaktyczne stosowane w firmie i dostępne dla pracowników, którym są niezbędne do bezpiecznego wykonywania pracy.

Sposób opracowania karty oceny ryzyka zawodowego wybiera pracodawca.

Informacja o zapoznaniu z ryzykiem
Jednym ze sposobów potwierdzenia, że pracownicy firmy zostali zapoznani z ryzykiem zawodowym, jest wprowadzenie odrębnego dokumentu, tzw. informacji o zapoznaniu pracownika z ryzykiem zawodowym. Powinna się ona składać z części opisowej określającej:

• komórkę organizacyjną firmy,

• dane osobowe pracownika,

• nazwę jego stanowiska pracy i czynności, których ocena ryzyka dotyczy,

• samą ocenę ryzyka (według przyjętych w firmie kryteriów),

• datę zapoznania się z informacją wraz z potwierdzającym to podpisem.

Przechowywanie i aktualizowanie informacji
Informację o zapoznaniu pracownika z ryzykiem zawodowym należy przechowywać w komórce organizacyjnej zatrudniającej daną grupę pracowników. Aktualizować ją trzeba w przypadkach jakiejkolwiek zmiany technologii, konstrukcji, sposobu i zakresu obsługi oraz gdy do zakresu obowiązków pracowników dochodzą nowe czynności nieujęte w poprzedniej ocenie ryzyka zawodowego.

Informacja o zapoznaniu pracownika z ryzykiem zawodowym wraz z konkretnymi kartami oceny ryzyka zawodowego jest kompletną dokumentacją dotyczącą zapoznania danego pracownika z ryzykiem zawodowym.

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP według ISRS

Kiedy należy zapewnić pracownikom wodę lub zimne napoje?

Pracodawca musi zapewnić wodę zdatną do picia oraz napoje pracownikom zatrudnionym na wszystkich stanowiskach pracy, na których:

• praca wykonywana jest na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25^oC,

• temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28^oC,

• praca związana jest z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,

• w warunkach mikroklimatu gorącego, jeżeli wartość wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) przekracza 25^oC

 (§ 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów; Dz.U. nr 60, poz. 279; dalej: rozp. o posiłkach i napojach).

Tak więc pracownikom zatrudnionym stale lub okresowo w warunkach szczególnie uciążliwych, takich jak wskazane wcześniej, pracodawca powinien zapewnić, oprócz wody zdatnej do picia, inne napoje (§ 112 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze  zm.; dalej: ropbhp). Ilość, rodzaj i temperaturę tych napojów należy dostosować do warunków wykonywania pracy i potrzeb fizjologicznych pracowników (§ 112 ropbhp).

Uwaga!
Miejsca czerpania wody nienadającej się do picia powinny być oznakowane zgodnie z Polską Normą - patrz rys. 2 (§ 113 ust. 3 ropbhp).


 

 Rys. 2. Znak zakazu picia wody (woda niezdatna do picia).

Napoje
A zatem o tym, którym pracownikom, zatrudnionym na jakich stanowiskach pracy , należą się napoje, decyduje pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi. W ten sam sposób pracodawca ustala szczegółowe zasady ich wydawania. Jeżeli natomiast u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - pracodawca ustala to sam, po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników (§ 5 rozp. o posiłkach i napojach).

Pamiętajcie, że pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje (§ 8 rozp. o posiłkach i napojach).

Miejcie na uwadze, że w przypadku wykonywania przez pracowników pracy w warunkach gorącego mikroklimatu charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25^oC, napoje muszą być wzbogacone w sole mineralne i witaminy (§ 4 rozp. o posiłkach i napojach).

W praktyce, dostarczenie pracownikom napojów i zapewnienie, aby były zimne, nie zawsze jest łatwe. Dotyczy to stanowisk pracy poza stałymi pomieszczeniami lub terenem siedziby zakładu pracy. W takim przypadku wskazane jest wyposażenie ich w pojemniki lub przenośne lodówki do przechowywania schłodzonych napojów. Możliwe jest również wyposażenie pojazdu, którym przewożeni są pracownicy do miejsca wykonywania pracy w lodówkę przenośną, zasilaną z akumulatora samochodu.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA SA

Na co zwrócić szczególną uwagę, wypełniając protokół powypadkowy?

Opierając się na ustaleniach dokonanych w trakcie dochodzenia powypadkowego, sporządzacie protokół powypadkowy, którego wzór został określony w załączniku do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 227, poz. 2298). Zawiera go również nasz płyta CD "Wzory dokumentów dla specjalisty ds. bhp".

Opis okoliczności wypadku
Pamiętajcie, aby wypełniając pkt 4 protokołu powypadkowego dotyczący opisu okoliczności wypadku, opierać się wyłącznie na zebranych dowodach, przede wszystkim:

• wyjaśnieniach poszkodowanego i informacjach świadków,

• opiniach lekarza,

• oględzinach miejsca wypadku itp.

Uwaga!
W opisie okoliczności wypadku wskazane jest podanie danych dotyczących badań lekarskich i szkolenia bhp osoby poszkodowanej.

Przyczyny zaistniałego wypadku
W pkt 5 protokołu powypadkowego należy wymienić wszystkie przyczyny zaistniałego wypadku.

Zakłada się, że do urazu doprowadziła 1 przyczyna bezpośrednia mająca wiele przyczyn pośrednich. Przy czym za przyczynę bezpośrednią należy przyjąć zdarzenie, które spowodowało uraz u poszkodowanego. Przyczyny pośrednie wypadku to wszelkie braki i nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania wypadku (systematyka TOL), związane z:

• czynnikiem materialnym - przyczyny techniczne (T),

• ogólną organizacją pracy lub stanowisk pracy - przyczyny organizacyjne (O),

• pracownikiem (w tym jego nieprawidłowym zachowaniem) - przyczyny ludzkie (L).

Na przykład pracownica restauracji poślizgnęła się i upadła na mokrej (zmywanej) oraz niewytartej podłodze w kuchni, doznając urazu ręki.

Przyczyną bezpośrednią wypadku było poślizgnięcie się, upadek i uderzenie ręką o podłogę.

Przyczyną pośrednią wypadku było niewytarcie mokrej (po zmywaniu) podłogi. Przyczyną pośrednią mogło być także tolerowanie przez kierownictwo restauracji niewycierania mokrej, śliskiej podłogi po jej umyciu.

Pośrednie przyczyny wypadku powinny być ustalone na podstawie rzeczywistego stanu faktycznego udokumentowanego w dochodzeniu powypadkowym.

Wnioski i zalecenia profilaktyczne
W pkt 9 protokołu powypadkowego należy wskazać wnioski i zalecenia profilaktyczne. Powinny one wynikać z zebranej dokumentacji powypadkowej, a w szczególności dotyczącej wyeliminowania przyczyn zaistniałego wypadku.

Jerzy Wroński
specjalista i rzeczoznawca ds. bhp,
były zastępca Głównego Inspektora Pracy

Obowiązek skierowania na badania okulistyczne mimo ważnego zaświadczenia lekarza medycyny pracy

Czy pracodawca, który zapewnił pracownikowi okulary korygujące wzrok (pracownik posiada aktualne zaświadczenie lekarza medycyny pracy), zobowiązany jest na wniosek pracownika do wcześniejszego skierowania go na badania okulistyczne?

Tak. Pracodawca powinien skierować pracownika na badania okulistyczne na jego wniosek, mimo ważnego zaświadczenia lekarza medycyny pracy. Zapewnienie pracownikowi okularów korygujących wzrok i posiadanie przez niego aktualnego zaświadczenia lekarza medycyny pracy nie wyklucza wcześniejszego skierowania pracownika na badania okulistyczne. Szczególnie, jeżeli pracownik zgłasza taką potrzebę.

Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie im bezpiecznych oraz higienicznych warunków pracy. Zatem jeżeli pracownik pracujący przy monitorze ekranowym mimo zapewnienia mu okularów korygujących zauważa pogorszenie jakości widzenia, należy skierować go na kontrolne badanie lekarskie. Na pracodawcy spoczywa bowiem obowiązek zapewnienia pracownikowi profilaktycznej opieki zdrowotnej, w tym przypadku wizyty u lekarza okulisty, w szczególności jeżeli pracownik sam wnioskuje o skierowanie na badanie.

Uwaga!
Fakt zapewnienia pracownikowi okularów korekcyjnych i ważność zaświadczenia lekarskiego nie wykluczają pogorszenia się wzroku pracownika.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują przepisy:

• art. 207 § 2 i art. 229 § 6 Kodeksu pracy,

• § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
bhp i prawa pracy

Podejrzenie wystąpienia choroby zawodowej - co dalej?

Występowanie chorób zawodowych można ograniczać, ale niestety nie można całkowicie wyeliminować. Czy wiesz, jak wygląda proces informowania o taki chorobach? Jakie kroki należy podjąć?

Jeżeli pracodawca podejrzewa u pracownika chorobę zawodową musi o tym powiadomić właściwy organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej (PIS) oraz właściwego okręgowego inspektora pracy.

Podejrzenie choroby zawodowej może zgłosić sam pracodawca lub lekarz, który podczas wykonywania zawodu podejrzewa u pracownika chorobę zawodową. W tym celu należy wypełnić odpowiedni formularz, którego wzór znajdziesz w rozporządzeniu w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób. W przypadku choroby zawodowej o ostrym przebiegu lub podejrzenia, że choroba zawodowa była przyczyną śmierci pracownika, zgłoszenie to powinno być dodatkowo dokonane przez telefon.

Zmiany na stanowisku pracy
Pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową, należy niezwłocznie przenieść na inne stanowisko pracy, takie, na którym nie występuje czynnik odpowiedzialny za powstanie zgłoszonej choroby zawodowej. Na stanowisku pracy, na którym była zatrudniona osoba podejrzana o chorobę zawodową, trzeba zaktualizować badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia oraz ponownie dokonać oceny ryzyka zawodowego. Wszystkie osoby zatrudnione na stanowiskach pracy o takim samym narażeniu zawodowym jak w przypadku podejrzanego o chorobę zawodową należy skierować na badania profilaktyczne.

Rozpoznanie choroby zawodowej
O rozpoznaniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej rozpoznania może orzekać jedynie lekarz spełniający określone wymagania kwalifikacyjne. Właściwy organ PIS wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej stwierdzenia na podstawie materiału dowodowego, w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim o rozpoznaniu choroby zawodowej bądź braku podstaw do jej rozpoznania i ocenie narażenia zawodowego pracownika.

Uwaga!
Pracodawca po zakończeniu postępowania, mającego na celu ustalenie uszczerbku na zdrowiu lub niezdolności do pracy w związku ze stwierdzoną chorobą zawodową pracownika, ma obowiązek przesyłać do Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi i właściwego organu PIS zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej.

Podstawa prawna

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 15 września 1997 r. w sprawie specjalizacji lekarskich niezbędnych do wykonywania orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych (Dz.U. nr 124, poz. 795 z późn. zm.).

Szkolenie bhp przez Internet? A co z egzaminem?

Czy można przeprowadzić egzamin ze szkolenia okresowego bhp pracowników na odległość, jeżeli całe szkolenie odbywało się w takiej formie przez Internet?

Egzamin kończący szkolenie okresowe bhp pracowników, jak również pracodawców wykonujących zadania służby bhp, bez względu na sposób organizacji szkolenia, musi odbywać się bezpośrednio przed komisją egzaminacyjną. A zatem chociaż całe szkolenie przeprowadzane było w formie szkolenia na odległość, to egzamin odbywa się przez osobiste spotkanie z komisją.

Powołanie i skład komisji Organizator szkolenia musi powołać komisję egzaminacyjną. Jednak przepisy nie określają składu takiej komisji. Należy jednak przyjąć, że ma się składać przynajmniej z 2 osób. Wśród nich powinien się znaleźć organizator szkolenia lub jego przedstawiciel oraz wykładowca prowadzący szkolenie lub - jeżeli szkolenie prowadziło kilku wykładowców - jeden z nich.

Przykład 1
Jeśli szkolenie przeprowadzała na zlecenie pracodawcy jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bhp, to w skład komisji egzaminacyjnej może wchodzić pracodawca i przedstawiciel jednostki organizacyjnej prowadzącej szkolenie lub pracownik tej jednostki, któremu powierzono bezpośrednio zorganizowanie szkolenia.

Przykład 2
Jeżeli szkolenie organizował i prowadził pracodawca, do składu komisji można wówczas zaprosić pracownika służby bhp lub pracownika wykonującego zadania tej służby bądź przedstawiciela pracowników.

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby powołać komisję składającą się z większej liczby osób. Oprócz organizatora szkolenia i prowadzącego w jej skład mogą wejść również przedstawiciele pracowników i związków pracowników, pracownicy zatrudnieni na kierowniczych stanowiskach, pracownicy działu kadr lub służby bhp.

Zadanie komisji egzaminacyjnej
Komisja ma za zadanie ocenić przyswojenie przez uczestnika szkolenia:

• wiedzy objętej programem szkolenia oraz

• umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podstawa prawna
§ 16 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Środki ochrony indywidualnej - szkolenie pracowników

Po przydzieleniu pracownikom środków ochrony indywidualnej pracodawca powinien:

• poinformować ich o istniejących zagrożeniach, przed którymi ma chronić stosowanie tych środków,

• poinformować ich o sposobach używania tych środków i - jeżeli jest taka potrzeba - zorganizować pokazy ich używania,

• określić czas i zakres ich stosowania oraz odstępstwa od przyjętych zasad postępowania w szczególnych i wyjątkowych sytuacjach (do tego celu można wykorzystać informacje podane w instrukcjach użytkowania konkretnych środków ochrony indywidualnej),

• udostępnić pracownikom instrukcje użytkowania środków ochrony indywidualnej i sprawdzić, czy są dla nich zrozumiałe (np. opracować oraz udostępnić broszurę zawierającą wykaz środków ochrony indywidualnej stosowanych w firmie lub poruszyć tematykę prawidłowego stosowania środków ochrony indywidualnej podczas szkolenia okresowego bhp)

(§ 39 ust. 4 i załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Uwaga!
Po przeprowadzeniu szkolenia (w ramach szkolenia wstępnego lub okresowego bhp bądź dotyczącego tylko stosowania środków ochrony indywidualnej) prowadzący takie szkolenie powinien upewnić się, czy wszyscy użytkownicy środków ochrony indywidualnej wiedzą: kiedy powinni stosować te środki, kiedy środki te powinny być naprawiane lub wymieniane, jakie są ograniczenia w stosowaniu tych środków.

Odpowiedzialni za konserwację i przydzielanie ochron osobistych

Pamiętajcie, że również osoby odpowiedzialne za konserwację i przydzielanie pracownikom środków ochrony indywidualnej powinny zostać przeszkolone w zakresie funkcji, jakie spełniają te środki w ochronie zdrowia oraz życia pracowników.

Adam Pościk
Zakład Ochron Osobistych
Centralnego Instytutu Ochrony Pracy
- Państwowego Instytutu Badawczego

Wewnętrzny transport przedmiotów o nietypowych kształtach

Jeżeli w magazynie wykonywane są prace związane z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmiennym środkiem ciężkości i innych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe, należy wydać instrukcję określającą szczegółowe zasady bezpiecznego postępowania przy przemieszczaniu takich przedmiotów.

Zawartość instrukcji
Instrukcja taka powinna w szczególności określać sposoby postępowania przy przemieszczaniu przedmiotów nietypowych, mianowicie:

• przedmioty nieporęczne lub trudne do utrzymania muszą być przemieszczane przy użyciu odpowiedniego sprzętu pomocniczego zapewniającego bezpieczeństwo podczas pracy,

• przedmioty, których środek ciężkości po ustawieniu w pozycji do podnoszenia i po podniesieniu znajdowałby się powyżej połowy wysokości przedmiotu, nie mogą być przenoszone ręcznie, chyba że do przeniesienia przedmiotu zastosowano uchwyty znajdujące się powyżej środka ciężkości,

• zwoje taśmy, drutu, kabla itp. przedmioty podczas ich przenoszenia trzeba zabezpieczyć przed rozwinięciem i wyginaniem,

• w razie konieczności przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm od tułowia, należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę przedmiotu przypadającą na 1 pracownika (np. masa tak trzymanego przez pracownika przedmiotu, przy pracy stałej, nie może przekraczać 15 kg) - innym rozwiązaniem jest zapewnienie wykonywania tych czynności przez co najmniej 2 pracowników.

Zespołowe przenoszenie przedmiotów
Przedmioty, których długość przekracza 4 m, a masa 30 kg, przenosi się zespołowo. Jednak należy pamiętać o tym, że na 1 pracownika nie może przypadać masa większa niż:

• 25 kg - przy pracy stałej,

• 42 kg - przy pracy dorywczej.

Uwaga!
Niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg! Przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów należy zapewnić:

• dobór pracowników pod względem wzrostu i wieku oraz nadzór pracownika doświadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów ręcznego przemieszczania przedmiotów i organizacji pracy, wyznaczonego w tym celu przez pracodawcę,

• odstępy między pracownikami co najmniej 0,75 m i stosowanie odpowiedniego sprzętu pomocniczego.

Uwaga!
Przenoszenie przedmiotów długich i o dużej masie powinno odbywać się przy zastosowaniu sprzętu pomocniczego, pozwalającego na transport takich przedmiotów z możliwie najmniejszym unoszeniem ich ponad poziom podłoża.

Jeżeli zespołowe przenoszenie przedmiotów odbywa się na ramionach pracowników, trzeba zapewnić, aby pracownicy ci:

• wkładali i opuszczali przenoszony przedmiot jednocześnie i na komendę,

• znajdowali się po jednej stronie przenoszonego przedmiotu,

• używali środków ochrony indywidualnej chroniących ramiona.

Podstawa prawna

Powyższe kwestie regulują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26, poz. 313 z późn. zm.).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

9 kroków do zabezpieczenia firmy przed rakotwórczymi i mutagennymi czynnikami środowiska pracy

Występowanie w firmie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym zobowiązuje Twojego pracodawcę do zachowania szczególnej dbałości o środowisko pracy pracowników. Wiąże się ona z koniecznością wykonania przeglądu stanowisk pracy, a w razie wykazania obecności tych substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych - podjęcia odpowiednich kroków.

Przegląd stanowisk pracy w firmie powinien obejmować:

• substancje i preparaty chemiczne,

• czynniki biologiczne i fizyczne,

• procesy technologiczne,

• czynniki uwalniane w procesie pracy,

• produkty uboczne,

• odpady itp.

Następnie powinieneś porównać wyniki tego przeglądu z wykazem substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym bądź mutagennym.

9 kroków - pozytywny wynik przeglądu
W przypadku pozytywnego wyniku przeglądu (wykazaniu obecności w środowisku pracy substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym):

1. wykonaj pomiary wymienionych szkodliwości;

2. zainstaluj wskaźniki wczesnego wykrywania podwyższonego ich poziomu;

3. opracuj program ograniczenia narażenia pracowników i postępowania w razie awarii, uwzględniając:

• najnowsze rozwiązania techniczno-naukowe,

• zmianę technologii,

• zastąpienia niebezpiecznych czynników innymi materiałami,

• ograniczenie liczby narażonych pracowników;

• zapewnij udział pracowników w opracowywaniu programu ograniczenia narażenia i umożliwcie im kontrolę przestrzegania przepisów;

• zapewnij możliwość wyboru środków ochrony indywidualnej;

• przekaż odpowiednim urzędom (PIP, PIS) i lekarzowi sprawującemu opiekę profilaktyczną nad pracownikami informacje o substancjach, preparatach, czynnikach i procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym;

• poinformuj pracowników o skutkach zdrowotnych narażenia (na bieżąco o narażeniu) i zasadach bhp;

• przeprowadź szkolenie pracowników w zakresie zachowania w razie awarii;

• prowadź i przechowuj rejestr pracowników narażonych na działanie substancji, preparatów, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280, poz. 2771 z późn. zm.).

Przejmowanie obiektów budowlanych do eksploatacji - kontrola warunków

Podstawową rolę przy przejmowaniu zakładów pracy do eksploatacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy odgrywa m.in. Państwowa Inspekcja Pracy. Do zakresu jej działania należy kontrola przestrzegania przepisów bhp przy projektowaniu budowy, przebudowy lub modernizacji zakładów pracy oraz uczestniczenie w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych bądź przebudowanych zakładów pracy albo ich części.

Inspektorzy PIP uprawnieni są między innymi do żądania od pracodawcy okazania projektów dotyczących budowy, przebudowy, modernizacji, uruchomienia oraz innych dokumentów związanych z zapewnieniem przestrzegania przepisów i zasad bhp w procesie uruchamiania inwestycji.

Warunki eksploatacji
Inspektor pracy, uczestnicząc w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy lub jego części, zażąda okazania stosownych dokumentów i sprawdzi, czy obiekt został wybudowany w oparciu i zgodnie z projektem technicznym zaopiniowanym pozytywnie przez uprawnionego rzeczoznawcę ds. bhp.

Przeciwwskazania do uruchomienia obiektu
Jeżeli w wyniku ustaleń inspektor pracy stwierdzi wykonanie obiektu budowlanego niezgodnie z projektem pod względem przepisów bhp, ma obowiązek zgłosić sprzeciw przeciwko uruchomieniu tego obiektu. W przypadku gdy zgodność wykonania została zachowana, ale stwierdzone zostało naruszenie wymogów określonych przepisami bhp lub ergonomii w odniesieniu do przeznaczenia obiektu, inspektor pracy zgłasza uwagi warunkujące jego uruchomienie.

Natomiast w sytuacji stwierdzenia braku opinii rzeczoznawcy ds. bhp dotyczącego projektu technicznego budowli lub wydania opinii przez nieuprawnionego rzeczoznawcę zostaje zawiadomiony o tym fakcie organ wydający pozwolenie na budowę.

Pamiętaj!
Jeżeli projekt zawierający rażące naruszenia przepisów zostanie zaopiniowany pozytywnie w zakresie bhp przez uprawnionego rzeczoznawcę, wobec takiej osoby zostaje wszczęte postępowanie dyscyplinarne.

Podstawa prawna
Art. 56 ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. nr 156, poz. 1118 z późn. zm.).

Jak zapobiegać chorobom pracowników powodowanym przez bakterie z urządzeń klimatyzacyjnych?

Jak utrzymywać we właściwym stanie instalacje wentylacji i klimatyzacji w biurze, aby nie dochodziło do zachorowań pracowników spowodowanych rozwijającymi się tam bakteriami?

Utrzymywanie instalacji i urządzeń wentylacji i klimatyzacji we właściwym stanie higienicznym oraz technicznym ma podstawowe znaczenie w zapobieganiu ryzyka wystąpienia legionelozy.

Warto wiedzieć
Legioneloza to choroba zakaźna występująca pod postacią zachorowań grypopodobnych, a czasami śmiertelnego zapalenia płuc. Chorobę mogą powodować bakterie Legionella, które
rozwijają się w instalacjach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych.

Utrzymywanie instalacji i urządzeń wentylacji i klimatyzacji wymaga:

• przeprowadzania okresowych kontroli stanu technicznego i czystości instalacji,

• konserwacji, naprawy lub wymiany uszkodzonych elementów instalacji,

• okresowego czyszczenia instalacji środkami mechanicznymi,

• właściwej, zgodnej z zaleceniami producenta, eksploatacji,

• okresowego czyszczenia (dezynfekcji) instalacji środkami chemicznymi,

• kontroli jakości i uzdatniania wody wykorzystywanej w instalacjach klimatyzacji do procesów przygotowania powietrza doprowadzanego do pomieszczeń.

Czym dezynfekować?
Do dezynfekcji instalacji i urządzeń wentylacji i klimatyzacji zaleca się stosowanie biocydów, takich jak:

• 4-rzędowe związki amoniowe,

• alkohole,

• halogeny,

• podchloryny,

• związki nadtlenowe,

• związki fenolowe,

• aldehydy,

• jodofory.

Warto wiedzieć
W celu zapobieżenia wzrostowi odporności bakterii należy regularnie zmieniać rodzaj stosowanych biocydów. Wyboru środka dezynfekcyjnego oraz jego stężenia powinien dokonywać specjalista do spraw higieny.

Środek dezynfekcyjny musi mieć atest (np. Państwowego Zakładu Higieny) z zaznaczeniem, że może być stosowany w instalacjach klimatyzacyjnych.

Podstawa prawna

1.  § 37 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

2. PN-B-03430:1983/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej - Wymagania.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Bezpieczne prace impregnacyjne

Jakie są wymagania bhp przy wykonywaniu robót budowlanych związanych z impregnacją drewna lub innych materiałów?

Osoby wykonujące roboty budowlane związane z impregnacją drewna lub innych materiałów należy zapoznać z:

• występującymi zagrożeniami,

• instrukcją producenta dotyczącą posługiwania się stosowanymi środkami impregnacyjnymi.

Ważne
Przy pracach impregnacyjnych nie można zatrudniać osób, u których występują objawy uczulenia na środki chemiczne.

Pomieszczenia i miejsca, w których odbywa się impregnacja
Miejsca i pomieszczenia przeznaczone do impregnacji należy:

• zaopatrzyć w sprzęt do gaszenia pożarów, dostosowany do rodzaju używanego środka impregnacyjnego,

• ogrodzić i zaopatrzyć w odpowiednie tablice ostrzegawcze,

• wyposażyć w wentylację mechaniczną,

• zabezpieczyć przed zanieczyszczeniem środowiska środkami impregnacyjnymi.

Przy wykonywaniu robót impregnacyjnych nie wolno: używać otwartego ognia, palić tytoniu, spożywać posiłków.

Higiena osobista po pracy
Po zakończeniu prac impregnacyjnych i w przerwach na posiłki osobom wykonującym te prace trzeba umożliwić umycie się ciepłą wodą oraz skorzystanie ze środków higieny osobistej.

Podstawa prawna
Rozdział 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. nr 47, poz. 401).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Grupowe szkolenie bhp - jak je zorganizować?

W procesie szkolenia grupowego ważne jest to, co związane jest z:

• funkcjonowaniem pracownika na stanowisku pracy zgodnie z kartą opisu stanowiska,

• wymogami warunków bezpieczeństwa i higieny pracy,

• motywacją pracownika,

• zainteresowaniami pracownika,

• możliwościami i ograniczeniami oraz innymi preferencjami osobistymi pracownika.

Istotne jest zatem wszystko to, co składa się nie tylko na wewnętrzną stronę pracy, ale także zewnętrzną. Tak więc na parametry związane z warunkami pracy, wyposażeniem stanowiska pracy oraz specyfiką i złożonością wykonywanych zadań, tzn.: charakter stanowiska pracy od wykonawczego - wymagającego opanowania prostych czynności, przez odtwórcze - gdzie wymagane jest opanowanie procedur lub wzorów działania, do koncepcyjnego, które wymaga myślenia twórczego.

Wewnętrzna strona pracy odnosi się do zachowania pracownika, które zależne jest od np. znaczenia, jakie ma dla niego miejsce pracy lub miejsce szkolenia w postaci wartości:

• instrumentalnych - funkcja, jaką pełni sala szkoleniowa, znaczenie miejsca - publiczne lub prywatne,

• sytuacyjnych - świadomość, że miejsce pracy wiąże się z potencjalnymi konfliktami,

• egzystencjalnych - wartości, które są źródłem silnych przeżyć o charakterze uczuciowym.

Zewnętrzna strona pracy to wykonywanie zadań przez pracownika np. o charakterze usługowym lub produkcyjnym.

Pamiętajcie, aby w szkoleniu grupowym uwzględniać również znaczenie płci, mody, wzorów zachowań, wieku, statusu społecznego oraz podatności na wpływ lokalnego środowiska społecznego.

Zasady doboru członków grupy szkoleniowej
Głównym kryterium doboru członków grupy jest cel, dla którego grupa została utworzona. Przed jej powołaniem należy przeprowadzić z każdym kandydatem rozmowę kwalifikacyjną w celu pozyskania informacji o nim i jego zadaniach służbowych oraz wyjaśnienia:

• na czym będzie polegała praca w grupie,

• jak długo będą trwały zajęcia,

• jakie zadania będą stawiane przed grupą.

Pamiętajcie, że zrozumienie i akceptacja celu grupy przez każdego bez wyjątku uczestnika jest podstawowym warunkiem jego aktywności i zaangażowania.

W trakcie rozmowy powinniście pracować nad przygotowaniem właściwej atmosfery i szacunku dla siebie i innych potencjalnych członków grupy. Akcentujcie walory i znaczenie aktywnego uczestnictwa w pracy grupowej przez dążenie do rozwiązywania problemów oraz poszukiwanie potrzebnych informacji. Unikajcie zaś podkreślania cech lub kryteriów negatywnych mogących wpłynąć ujemnie na samoocenę kandydata i powodować tworzenie atmosfery "grupy frustratów" lub "nieudaczników".

Liczebność grupy
Optymalna liczba szkolonych w grupie powinna wynosić od 10 do 12 osób. Liczba ta jest określona przez konieczność zapewnienia powstawania dostatecznie dużej liczby interakcji pomiędzy członkami.

W grupie składającej się z 3 - 4 osób możliwość dyskusji, wymiany doświadczeń i poglądów jest bardzo ograniczona i mało efektywna z ekonomicznego punktu widzenia. Natomiast w grupie liczącej ponad 12 osób możliwość relacji między uczestnikami szkolenia zwiększa się do tego stopnia, że nie każdy z członków grupy jest w stanie dostatecznie się wypowiedzieć. Miejcie na uwadze, że wraz ze wzrostem liczby członków grupy zwiększa się prawdopodobieństwo pozostawania na uboczu osób mniej aktywnych, nieśmiałych lub z niską samooceną. W związku z tym może pojawić się tendencja do powstawania nieformalnych podgrup. Utrudnia to proces integracji grupy, ponieważ pozostali odbierają swoją sytuację jako mniej korzystną. Istnieje także realne zagrożenie zdominowania dyskusji grupowej przez problemy tak powstałych podgrup.

W grupie liczącej 10 - 12 członków każdy z nich ma możliwość zabrania głosu i wypowiedzenia się, tym samym ma szansę zaznaczyć swój wkład i obecność w grupie. A zatem liczba od 10 do 12 uczestników szkolenia grupowego jest optymalna i najlepiej umożliwia prowadzenie szkolenia.

dr Włodzimierz Chojnacki
specjalista z zakresu edukacji
w organizacji i doradztwa


Problemy z klimatyzacją i wentylacją

Jakie negatywne skutki zdrowotne związane są z klimatyzacją lub wentylacją?

W kanałach nawiewnych klimatyzacji mogą powstać warunki sprzyjające rozwojowi bakterii Legionella. Są to bakterie powodujące możliwość zachorowania na chorobę zakaźną zwaną legionelozą. A zatem koniecznie trzeba pamiętać o okresowym czyszczeniu i wymianie filtrów klimatyzacji. Obowiązek ten dotyczy także okresowego czyszczenia i dezynfekowania kanałów wentylacyjnych. Czyszczenie kanałów należy przeprowadzać w terminach zgodnych z zaleceniami producenta urządzeń i z użyciem środków przez niego zalecanych.

Drugą znacznie mniej poważną w skutkach zdrowotnych, lecz bardzo uciążliwą i często występującą chorobą jest tzw. syndrom chorego budynku (SBS - ang. Sick Building Syndrome). Charakteryzuje się on zespołem objawów właściwych kilku różnym schorzeniom.

Jak wiadomo w pomieszczeniach zamkniętych średnia optymalna temperatura to 21 - 22°C, a wilgotność względna powietrza powinna wynosić około 55 - 60%. Tymczasem w "chorych budynkach" wartości te są znacznie podwyższone, a klimatyzacja nie działa właściwie (około 24°C i ponad 75% wilgotności względnej powietrza). W następstwie tego pojawiają się:

• bóle głowy,

• podrażnienie błon śluzowych,

• wysuszenie skóry,

• choroby gardła.

Człowiek czuje się zmęczony i rozkojarzony, ma poczucie, że mu duszno. Należy pamiętać, że długotrwałe niedotlenienie może mieć bardzo negatywne skutki zdrowotne. Zbyt wysoka temperatura i wilgotność sprzyja także rozwojowi mikroorganizmów, szczególnie zarodników grzybów pleśniowych. Głównym powodem złych warunków fizycznych w pomieszczeniu jest zła jego wentylacja, zbyt szczelne okna i brak naturalnej mikrowentylacji. Tymczasem naturalna mikrowentylacja jest niezmiernie ważna. Przyczynia się do ciągłej wymiany powietrza między budynkiem a środowiskiem zewnętrznym (zalecana ilość świeżego powietrza wynosi 0,6 m³/min × osoba). Na złą wentylację powietrza wpływ ma również niesprawny lub źle zaprojektowany system wentylacji. Pamiętajcie, że niedezynfekowane i nieczyszczone przewody wentylacyjne nie tylko przestają spełniać swoją rolę, ale stają się również zagrożeniem dla zdrowia ludzi.   Miejcie również na uwadze, że w czasie zmiany aranżacji wnętrza klimatyzowanego pomieszczenia przestawienie biurka pracownika w inne miejsce może powodować sytuację, że stanowisko pracy znajdzie się bezpośrednio pod kanałem wentylacyjnym, co powoduje przeciągi i jest niezgodne z przepisami. Naraża się wtedy pracownika na możliwość przeziębienia.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA SA

Zagrożenia na stanowisku pracy ślusarza

Ślusarze to pracownicy wykonujący prace związane z obróbką materiałów metalowych. Podczas wykonywania pracy wykorzystują wiele narzędzi i urządzeń (w tym maszyn zasilanych energią elektryczną). Wiążą się z tym potencjalne zagrożenia wypadkowe. Dlatego tak istotne jest uświadomienie im zagrożeń, jakie mogą wystąpić na ich stanowiskach pracy.

Prawidłowe zidentyfikowanie zagrożeń mogących występować na stanowisku pracy jest podstawą do zastosowania niezbędnej i prawidłowej ochrony przed zagrożeniami.

Ze względu na sposób wykonywania prace ślusarskie podzielić możemy na:

• ręczne prace ślusarskie - czynności wykonywane są przy pomocy rąk i nienapędzanych mechanicznie narzędzi (np. młotki, pilniki, piłki, narzędzia traserskie),

• prace ślusarskie zmechanizowane - czynności wykonywane są mechanicznie napędzanymi narzędziami:

• trzymanymi w rękach (np. wiertarki ręczne, ręczne szlifierki kątowe),

• stacjonarnymi, stanowiącymi wyposażenie stanowiska pracy ślusarza (np. wiertarka stołowa, szlifierka ostrzałka).

Podstawowe czynniki niebezpieczne występujące podczas prac ślusarskich to czynniki fizyczne (w szczególności czynniki mechaniczne oraz hałas) i chemiczne,

Zagrożenia występujące na stanowisku pracy ślusarza to m.in.:

• skaleczenia o ostre krawędzie narzędzi czy przedmiotów,

• skaleczenia narzędziami w czasie obrabiania przedmiotów,

• skaleczenia przez odpryski materiału powstające w czasie obróbki,
  - zaprószenia oczu przy szlifowaniu i czyszczeniu powierzchni przedmiotów,

• wdychanie pyłów,

• zatrucia rozpuszczalnikami i innymi substancjami toksycznymi,

• porażenie prądem elektrycznym,

• urazy związane z ręcznym przemieszczaniem ciężarów,

• zagrożenia związane z nadmiernym hałasem.

Pamiętaj!
Zagrożenia na stanowisku pracy ślusarza zależeć będą przede wszystkim od rodzaju wykonach na stanowisku prac, stosowanych narzędzi, maszyn i urządzeń oraz technologii procesu produkcyjnego.

Środki ochrony indywidualnej
Prace ślusarskie należą do prac podczas wykonywania, których może nastąpić silne zabrudzenie odzieży i obuwia oraz jej skażenie środkami chemicznymi (np. rozpuszczalnikami) niedopuszczalne jest, zatem wykonywanie przez pracownika tego rodzaju prac we własnej odzieży i obuwiu.

Substancje i preparaty niebezpieczne
Wykonywanie prac ślusarskich często wiąże się z wykorzystywaniem substancji i preparatów oznakowanych, jako niebezpieczne, szczególnie rozpuszczalników. Pracownicy powinni więc posiadać informacje dotyczące sposobów ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem takich substancji.

Zabezpieczenie przed porażeniem prądem elektrycznym
Do pracy powinny byś stosowane elektronarzędzia wykonane w II klasie ochronności. Są to narzędzia bezpieczne - uziemianie ich lub zerowanie jest zabronione. Wyjątek stanowią szlifierki kątowe przeznaczone do pracy na mokro, które należy podłączać do sieci tylko za pomocą transformatora separacyjnego, który stanowi ich wyposażenie. Brak transformatora separacyjnego wyklucza stosowanie tych szlifierek.



Uwaga!
Zagrożenie porażenia prądem elektrycznym można eliminować 4 sposobami. Mianowicie przez ochronę przez:

1. obniżenie napięcia, czyli zastosowanie napięć bezpiecznych
   np. 25 V,

2. dodatkową izolację elementu przewodzącego,

3. zerowanie, czyli zastosowanie dodatkowego przewodu ochronnego,

4. separację napięcia, czyli zastosowanie dodatkowego urządzenia separującego (np. transformatora).

Zabezpieczenie przed hałasem i drganiami
Przy wykonywaniu prac elektronarzędziami ręcznymi drgania występują na ich uchwytach (głównych i pomocniczych). Najbardziej szkodliwa, ze względu na wytwarzane drgania, jest praca przy użyciu elektronarzędzi udarowych oraz innych, których niewyważone masy robocze wywołują drgania uchwytów np. szlifierki kątowe, szlifierki oscylacyjne. Aby zminimalizować ryzyko wpływu drgań (wibracji) na zdrowie pracownika konieczne jest:

• stosowanie środków ochrony indywidualnej (rękawic antywibracyjnych),

• udzielanie pracownikowi przerw w pracy (10-15 min po każdej godzinie pracy elektronarzędziem),

• praca w temperaturze otoczenia nie niższej niż 16°C (niska temperatura powoduje zwiększenie szkodliwego wpływu drgań na organizm człowieka).

Impregnacja drewna i innych materiałów na budowie - wymagania bhp

Osoby wykonujące roboty budowlane związane z impregnacją drewna lub innych materiałów należy zapoznać z:

• występującymi zagrożeniami,

• instrukcją producenta dotyczącą posługiwania się stosowanymi środkami impregnacyjnymi.

Uwaga!
Przy pracach impregnacyjnych nie można zatrudniać osób, u których występują objawy uczulenia na środki chemiczne.

Pomieszczenia i miejsca, w których odbywa się impregnacja
Pomieszczenia i miejsca, w których odbywa się impregnacja, należy:

• zaopatrzyć w sprzęt do gaszenia pożarów, dostosowany do rodzaju używanego środka impregnacyjnego,

• ogrodzić i zaopatrzyć w odpowiednie tablice ostrzegawcze,

• wyposażyć w wentylację mechaniczną,

• zabezpieczyć przed zanieczyszczeniem środowiska środkami impregnacyjnymi.

Uwaga!
W miejscu wykonywania robót impregnacyjnych nie wolno:

• używać otwartego ognia,

• palić tytoniu,

• spożywać posiłków.

Higiena osobista po pracy
Niezwłocznie po zakończeniu prac impregnacyjnych i w przerwach przeznaczonych na posiłki osobom wykonującym te prace trzeba umożliwić:

• umycie się ciepłą wodą,

• skorzystanie ze środków higieny osobistej.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. nr 47, poz. 401).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Rozpuszczalniki - ograniczanie emisji oparów i kontaktu ze skórą

Stosowanie rozpuszczalników w przestrzeniach zamkniętych jest szczególnie niebezpieczne, gdyż ich opary gromadzą się bardzo szybko w takich ilościach, że ich stężenie może stać się niebezpieczne dla zdrowia, a nawet śmiertelne!

Ograniczanie emisji oparów rozpuszczalników
Emisje oparów rozpuszczalników ogranicza się przez:

1. stosowanie urządzeń wentylacyjnych w celu usuwania par rozpuszczalników z miejsca pracy,

2. używanie środków ochrony układu oddechowego (sprzęt ochrony dróg oddechowych, na przykład półmaski, zestawione z odpowiednimi pochłaniaczami, należy przechowywać w czystym miejscu, a przed jego zastosowaniem upewnić się, czy nie jest on skażony i nadaje się do użytku),

3. wykorzystywanie wentylacji naturalnej wszędzie tam, gdzie to możliwe, w jak największym stopniu (np. przez otwieranie drzwi i okien w pomieszczeniach pracy),

4. używanie rozpuszczalników w minimalnej ilości, akurat potrzebnej do pracy,

5. przetrzymywanie i magazynowanie opakowań (pojemników) z rozpuszczalnikami w stanie zamkniętym,

6. składowanie odpadów skażonych rozpuszczalnikami w szczelnych pojemnikach,

7. niepozostawianie w miejscu pracy szmat nasączonych rozpuszczalnikami.

Ograniczanie kontaktu rozpuszczalników ze skórą pracowników
Kontakt rozpuszczalnika ze skórą pracownika ogranicza się przez:

• unikanie kontaktu ze skórą rozpuszczalników lub dowolnych produktów zawierających rozpuszczalniki, na przykład używając w razie konieczności środków ochrony indywidualnej (odzieży ochronnej, rękawic ochronnych, fartuchów ochronnych, okularów ochronnych, osłon twarzy itp.),

• niestosowanie rozpuszczalników do usuwania zabrudzeń ze skóry (np. farby).

Uwaga!
Pamiętajcie również o innych środkach ostrożności chroniących przed szkodliwym działaniem rozpuszczalników, mianowicie:

• nie wolno dopuszczać do spożywania posiłków i napojów oraz palenia tytoniu w miejscach stosowania rozpuszczalników (po pracy z użyciem rozpuszczalników można spożywać posiłki lub palić dopiero po dokładnym umyciu się),

• nie wolno używać otwartego ognia w miejscach, gdzie mogą znajdować się opary rozpuszczalników, ponieważ może to spowodować wydzielanie się bardzo toksycznych gazów, pożar lub wybuch.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Jak analizować potrzeby szkoleniowe w firmie?

Razem z Wami, specjalistami z zakresu bhp, opracowaniem potrzeb szkoleniowych powinni zająć się specjaliści do spraw rozwoju i szkoleń w firmie. Analiza planowania i przeprowadzania szkoleń bhp powinna być opracowana na 3 poziomach organizacyjnych tzn.:

• pracownika (stanowiska pracy),

• zespołów zadaniowych (oddziałów, wydziałów, sekcji, brygad),

• oraz firmy (organizacji).

W tym celu powinniście przeprowadzić:

• ocenę ilości i jakości wykonanej pracy;

• diagnozę aktualnych potrzeb pracowników;

• obserwację zachowań i efektów pracy personelu;

• analizę zrealizowanych planów i programów szkoleń;

• opis stanowisk pracy;

• testy z wiedzy i umiejętności wśród pracowników firmy;

• wywiady i rozmowy z pracownikami i osobami kierującymi firmą.

Analizując potrzeb szkoleniowe pracowników, osób nimi kierujących i pracodawców w firmie powinniście brać pod uwagę także aspekt:

• analizy celów,

• obszaru analizy,

• metody analizy,

co przedstawia rysunek 1.



Rys. 1. Analiza potrzeb szkoleniowych

Luka szkoleniowa
Miejcie na uwadze, że nie należy sprowadzać roli szkoleń tylko do „modelu niedoboru” opierającego się na założeniu, że celem szkolenia jest tylko i wyłącznie korygowanie nieprawidłowości. Niezmiernie ważne jest również - ze względu na dynamiczny charakter zmian zachodzących w firmie i jej otoczeniu - prowadzenie szkoleń, które umożliwiają nabywanie nowych umiejętności i kompetencji oraz skutecznie zwiększają elastyczność operacyjną pracowników.

Przykład
Pracodawca zatrudnia na podobnych stanowiskach - portiera i ochroniarza - dwóch pracowników. Jeden z nich, portier, ma rozszerzony zakres obowiązków na właściwe dla ochroniarza, co wymaga od niego opanowania nowych bądź dodatkowych umiejętności, aby zmniejszyć tzw. lukę szkoleniową.

Zmniejszenie luki szkoleniowej może nastąpić w sposób przedstawiony na rysunku 2.



Rys. 2. Luka szkoleniowa w obszarze bhp

dr Włodzimierz Chojnacki
specjalista z zakresu edukacji
w organizacji i doradztwa
zawodowego

Uprawnienia do omawiania zagadnień tematyki ppoż podczas szkoleń bhp

Czy jako pracownik służby bhp prowadzący zajęcia w ramach szkolenia okresowego z dziedziny bhp mogę omawiać jednocześnie zagadnienia związane z ochroną ppoż.? W czasie kontroli strażak z prewencji zakwestionował szkolenia z uwagi na brak uprawnień do szkolenia z zakresu ppoż.

Podczas szkoleń okresowych w zakresie bhp omawiane są zagadnienia profilaktyki przeciwpożarowej, które wymagają poprawnego ich przedstawienia zatrudnionym pracownikom. Zatem osoby prowadzące takie zajęcia w zakładach pracy powinny ukończyć odpowiednie szkolenie z tego zakresu.

Osoby wykonujące czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej powinny zdobyć odpowiednie kwalifikacje, aby móc należycie wypełniać swoje obowiązki (art. 4 ust. 2 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej; Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.).

Oznacza to, że pracownik służby bhp w celu omawiania zagadnień dotyczących ppoż. podczas szkolenia z zakresu bhp powinien legitymować się ukończonym odpowiednim szkoleniem. Szkolenia takie prowadzą szkoły Państwowej Straży Pożarnej lub ośrodki szkolenia w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej (§ 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 25 października 2005 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej; Dz.U. nr 215, poz. 1823). Szkolenie takie trwa minimum 72 godziny (1 godzina lekcyjna - 45 min.). Ukończenie takiego szkolenia uprawnia do omawiania zagadnień z problematyki ochrony przeciwpożarowej.

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy
w firmie SEKA SA

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących dozoru technicznego - jak możesz wpłynąć na poprawę warunków pracy w firmie?

Praca przy maszynach stwarza szczególnie wiele zagrożeń. Wystarczy jeden nieumiejętny lub ryzykowny „ruch” pracownika, a o tragedię nie trudno. Czy wiesz jak możesz reagować na nieprzestrzeganie przepisów przez pracowników?

Pracownicy służby bhp mają możliwość występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Maszyny, urządzenia, narzędzia i sprzęt - obowiązki
Wśród obowiązków w zakresie bhp znajduje się wykonywanie pracy w sposób zgodny z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, a także dbałość o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi oraz sprzętu. Włącza się w to oczywiście prace przy urządzeniach technicznych objętych dozorem technicznym (np. czyszczenie sprężarki powietrznej będącej w ruchu).

Kary porządkowe
Pracodawca może stosować kary porządkowe wobec pracowników za nieprzestrzeganie przez nich przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Mogą to być kary upomnienia, nagany i pieniężne.

Niezwłoczne wstrzymanie pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego
Dodatkowo, jeżeli wystąpi bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracownika albo innych osób (np. praca w obrębie uszkodzonego zbiornika zawierającego substancje niebezpieczne o właściwościach żrących), pracownicy służby bhp mają prawo niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny bądź innego urządzenia technicznego albo wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, jego części lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy.

Środki perswazyjne
Jeżeli chodzi o środki perswazyjne, to jak najbardziej są one wskazane w relacjach z pracownikami. Mogą mieć postać:

• porad,

• pokazów prawidłowego wykonywania pracy,

• konkursów edukacyjnych,

• tzw. skrzynki pytań i odpowiedzi,

• wyznaczania liderów bezpiecznej pracy.

Pamiętaj!
Do każdej sytuacji należy podejść indywidualnie, każdorazowo oceniając poziom niebezpieczeństwa.
 

Podstawa prawna

1. Art. 108, art. 211 Kodeksu pracy

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Wymagania ogólnobudowlane dla magazynów wysokiego składowania

Pomieszczenia magazynowe powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa, stosownie do rodzaju i właściwości składowanych w nich materiałów (gabaryty, ciężar, toksyczność, palność). Odrębne wymagania powinny spełniać np. regały czy rampy do rozładunku towaru.

W pomieszczeniach magazynowych i na drogach znajdujących się w obiekcie powinny być umieszczone informacje o dopuszczalnym obciążeniu podłóg oraz stropów. Do pomieszczeń i stanowisk pracy położonych na różnych poziomach powinny prowadzić bezpieczne dojścia stałymi schodami lub pochylniami. Nawierzchnie schodów, pomostów i pochylni nie powinny być śliskie, a w miejscach, w których może występować zaleganie pyłów, powinny być ażurowe.

 

Regały
Regały powinny mieć odpowiednio wytrzymałą i stabilną konstrukcję oraz zabezpieczenia przed ich przewróceniem się. Dlatego powinny być to regały wykonane fabrycznie i zmontowane przez specjalistyczną ekipę.

Pamiętaj!
Przy składowaniu materiałów należy:

1. określić dla każdego rodzaju składowanego materiału:

• miejsce,

• sposób,

• dopuszczalną wysokość składowania;

• zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia urządzeń przeznaczonych do składowania (regałów, półek, podestów itp.);

• zapewnić, aby masa składowanego ładunku, łącznie z masą urządzeń przeznaczonych do jego składowania i transportu (podesty, kontenery itp.), nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia podłóg i stropów, na których odbywa się składowanie;

• wywiesić czytelne informacje o dopuszczalnym obciążeniu:

• podłóg,

• stropów,

• urządzeń przeznaczonych do składowania.

Rampy
Magazyny, których poziom podłogi najniższej kondygnacji znajduje się ponad terenem, powinny mieć rampy. W prawidłowo zbudowanych magazynach poziom podłogi znajduje się na takiej wysokości, aby tworzyła ona z rampą jedną płaszczyznę. Wysokość ramp musi być dopasowana do wysokości podłogi skrzyń ładunkowych najczęściej używanych pojazdów, a ich szerokość - do rodzaju środków transportu wewnętrznego. Nie wolno budować ramp bez schodów tak, aby pracownicy musieli zeskakiwać z wysokości lub wdrapywać się na rampę.

Pamiętaj!
Krawędzie rampy należy malować w skośne czarno-żółte pasy ostrzegawcze.

Jak styl uczenia się pracowników wpływa na przygotowanie szkoleń bhp?

Doświadczenia wynikające z wielu sesji szkoleniowych bhp wskazują, że w procesie ich planowania powinniście zwrócić uwagę na style uczenia się preferowane przez ich uczestników (pracowników). Dzięki temu będziecie mogli osiągnąć wyższy poziom efektywności szkolenia, przez lepsze dostosowanie problematyki oraz sytuacji szkoleniowych do potrzeb i oczekiwań uczestników.

 

Miejcie na uwadze, że istnieje ścisła zależność pomiędzy stylami uczenia się, a sytuacjami które mogą sprzyjać lub utrudniać proces uczenia się i nauczania. Dzieje się tak, ponieważ:

• praktycy uczą się lepiej, gdy stają wobec nowych doświadczeń i problemów, które należy rozwiązać. Traktują je bowiem jako wyzwania i preferują aktywne formy szkoleń, takie jak: ćwiczenia, seminaria, gry dydaktyczne, symulacje komputerowe, prezentacje filmowe. Natomiast dość negatywnie odnoszą się do klasycznych form szkoleń, takich jak: wykłady, studiowanie literatury, pracy według procedur, algorytmów oraz zadań wymagających precyzji. Preferują pracę w zespołach zadaniowych (ćwiczeniowych);

• osoby refleksyjne dobrze czują się w sytuacjach, gdy mają dużo czasu na przemyślenie problemu, nabranie dystansu, przygotowanie się do wystąpienia, zebranie potrzebnych materiałów, wykonanie prezentacji, modelu czy przeprowadzenie badań. Nie lubią podejmować decyzji pod presją czasu, improwizować oraz pełnić roli lidera grupy, a tym samym być w centrum uwagi;

• teoretycy dobrze czują się, gdy mogą stosować analizę systemową, znają cele, zadania oraz gdy problemy do rozwiązania posiadają strukturę uporządkowaną, a do ich rozwiązania potrzebne jest logiczne i analityczne myślenie. Mogą mieć problemy z pracą w grupie, w której jest zbyt wielu aktywnych racjonalistów, bowiem nie lubią, gdy rozwiązywaniu problemów towarzyszy nadmiar emocji;

• pragmatycy natomiast lubią koncentrować się na problemach praktycznych, przeszkadza im natomiast brak ćwiczeń praktycznych oraz instrukcji, jak należy coś wykonać.

Znajomość wiedzy o powyższych stylach uczenia się powinna pomóc Wam w dobrym zaplanowaniu szkoleń.

Uwaga
W procesie szkoleń należy w sposób optymalny stosować wszystkie style uczenia się. Mając najczęściej do czynienia ze zróżnicowanymi grupami uczestników, należy w miarę posiadanych możliwości różnicować zasady i metody pracy oraz nadmiernie nie eksploatować tylko jednej z nich.

Pamiętajcie, że dostosowując się do różnych stylów uczenia się powinniście tak zaprojektować poszczególne zajęcia, aby te same lub podobne treści mogły być nauczane w różny sposób z zastosowaniem różnych zasad i metod.
Doświadczeni szkoleniowcy proponują wykorzystywanie różnych źródeł informacji do wcześniejszego poznania składu i charakterystyki szkolonej grupy, aby odpowiednio wcześniej przygotować właściwy podział zadań dla poszczególnych jej członków.

Nie ulega wątpliwości, że każdy uczestnik szkolenia będzie odbierał je w sposób subiektywny, przede wszystkim poprzez pryzmat posiadanej wiedzy, motywacji, preferowanych wartości, przekonań i doświadczeń, co stanowi element pośredniczący pomiędzy stwarzanymi sytuacjami szkoleniowymi a osobowością. Sytuację taką przedstawia poniższy rysunek.



Rys. Podstawowe elementy procesu przygotowania sesji szkoleniowej

dr Włodzimierz Chojnacki
specjalista z zakresu edukacji
w organizacji i doradztwa
zawodowego

Obowiązek służby bhp organizowania i zapewniania odpowiedniego poziomu szkoleń bhp

Jak realizować obowiązek służby bhp organizowania i zapewniania odpowiedniego poziomu szkoleń bhp?

Obowiązek dotyczący organizowania i zapewniania odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bhp, pracownik służby bhp powinien realizować w porozumieniu z osobami lub komórkami organizacyjnymi w zakładzie, zajmującymi się organizowaniem szkoleń dla pracowników zakładu.
 

W ramach współpracy, pracownik służby bhp powinien ustalić:

• jakie grupy zawodowe powinny odbyć dane szkolenie i w jakim czasie,

• liczbę pracowników podlegających przeszkoleniu,

• kto będzie realizował szkolenie (zakład czy jednostka organizacyjna prowadząca szkolenia),

• formę szkolenia,

• miejsce realizowania szkolenia,

• organizację i przebieg zajęć.

W zakładzie, w którego strukturze organizacyjnej występuje komórka zajmująca się szkoleniami pracowników, powyższe ustalenia mogą pozostać w gestii pracowników tej komórki.

Udział pracownika służby bhp w realizacji obowiązków pracodawcy (czy jednostki organizacyjnej uprawnionej do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bhp) dotyczących organizowania i prowadzenia szkoleń bhp powinien dotyczyć:

• możliwości wcześniejszego skonsultowania z przedstawicielem jednostki organizacyjnej prowadzącej szkolenie koniecznych, zdaniem zakładowej służby bhp, zagadnień, jakie powinny być omówione lub przećwiczone przez wykładowców prowadzących poszczególne zajęcia,

• możliwości wglądu do opracowanych przez prowadzącego szkolenie programów szkolenia oraz możliwości dokonania w nich korekt,

• możliwości zapoznania się z kwalifikacjami wykładowców skierowanych do przeprowadzenia zajęć, szczególnie w zakresie ich doświadczenia zawodowego,

• możliwości uczestniczenia w wybranych zajęciach w celu zapoznania się z przedstawianymi przez wykładowców tematami szkolenia,

• w przypadku realizowania szkolenia przez pracodawcę, możliwości określenia wymagań co do kwalifikacji wykładowców, którzy będą prowadzić szkolenie,

• warunków przechowywania programów szkolenia,

• przechowywaniu pozostałej dokumentacji szkoleniowej po odbytym szkoleniu, realizowanym przez zakład pracy.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony
przeciwpożarowej w firmie SEKA SA

Odzież ochronna oraz odzież i obuwie robocze - przechowywanie

Pracodawca powinien zapewnić odpowiednie warunki przechowywania w firmie odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego. Oznacza to, że w zależności od:

• rodzaju stosowanej odzieży,

• warunków jej użytkowania,

• rodzaju prac,

• stopnia narażenia pracownika na zabrudzenie ciała i zanieczyszczenie odzieży substancjami szkodliwych, trującymi lub materiałami zakaźnymi występujących w środowisku pracy,

w firmie powinny być zorganizowane odpowiednie pomieszczenia (szatnie) do przechowywania odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego, jak również pomieszczenia do:

• prania,

• odkażania,

• odpylania,

• suszenia

odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego.

Rodzaje szatni
Istnieją następujące rodzaje szatni:

• szatnie odzieży własnej pracowników przeznaczone do przechowywania odzieży należącej do pracowników (tzw. domowej), jeżeli ze względów higienicznych odzież ta nie powinna stykać się ze środkami ochrony indywidualnej, w tym odzieżą ochronną i odzieżą oraz obuwiem roboczym,

• szatnie odzieży ochronnej i roboczej przeznaczone do przechowywania środków ochrony indywidualnej (m.in. odzieży ochronnej) oraz odzieży i obuwia roboczego,

• szatnie podstawowe przeznaczone do przechowywania odzieży własnej pracowników i środków ochrony indywidualnej, w tym odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego,

• szatnie przepustowe składające się z:

• części przeznaczonej na odzież własną pracowników,

• części przeznaczonej na środki ochrony indywidualnej (m.in. odzież ochronną) oraz odzież i obuwie robocze,

• przepustowego zespołu sanitarnego z natryskami, łączącego obie te części.

Uwaga!
W zespole szatni, z którego korzystają pracownicy zatrudnieni przy pracach powodujących znacznie zabrudzenie lub zamoczenie odzieży i obuwia roboczego oraz których odzież ta i obuwie - z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy - musi spełniać szczególne wymagania higienicznosanitarne (np. w pralniach, farbiarniach, zakładach przetwórstwa spożywczego), powinny znajdować się pomieszczenia wyposażone w urządzenia służące do odkażania, odpylania oraz suszenia tej odzieży i obuwia.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują przepisy Rozdziału 2 Szatnie załącznika nr 3 Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych (§ 6-16) do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Wstępna faza oceny ryzyka zawodowego

Wszystkie informacje oraz dokumenty niezbędne do dokonania wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego powinny znajdować się w dokumentacji dotyczącej bezpieczeństwa i higieny pracy, którą prowadzicie w firmie (np. rejestry, protokoły itp.).

Informacje
Do zrealizowania wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego niezbędne są informacje dotyczące między innymi:

• zagrożeń,

• warunków środowiska pracy,

• wymagań kwalifikacyjnych i zdrowotnych pracowników,

• stosowanych zabezpieczeń (środków ochrony zbiorowej i indywidualnej),

• statystyk wypadkowych i chorobowych (szczególnie chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby),

• osób zatrudnionych (kobiet, mężczyzn, młodocianych, niepełnosprawnych).

Dokumenty
Do zrealizowania wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego potrzebne są również odpowiednie dokumenty, mianowicie:

1. dokumentacja oceny ryzyka zawodowego (karty oceny ryzyka zawodowego),

2. roczne statystyki wypadków, zdarzeń potencjalnie wypadkowych i chorób zawodowych,

3. wyniki badań środowiska pracy,

4. wnioski z narad w sprawach bhp,

5. wnioski z narad komisji bezpieczeństwa i higieny pracy (jeżeli taka w firmie istnieje),

6. protokoły kontroli stanowisk pracy,

7. protokoły kontroli organów zewnętrznych (np. Państwowej Inspekcji Pracy),

8. protokoły z posiedzeń komisji bezpieczeństwa i higieny pracy (jeżeli taka w firmie istnieje).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Zatrudnianie kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych

Z problematyką prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla kobiet wiążą się obowiązki dotyczące przenoszenia kobiet narażonych na działanie czynników szkodliwych lub uciążliwych do wykonywania innych prac, przy których takie czynniki nie występują.

Bezwzględny obowiązek przeniesienia pracownicy do innej pracy zachodzi, gdy pracodawca zatrudnia kobietę przy pracy szczególnie uciążliwej lub szkodliwej dla zdrowia wszystkich kobiet. Obowiązek ten występuje także wobec pracownicy w ciąży lub karmiącej piersią, gdy praca przez nią wykonywana jest dla niej wzbroniona bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, a jeżeli przeniesienie do innej pracy jest niemożliwe, pracodawca jest zobowiązany zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Praca z nieokreślonym stopniem narażenia
Praca jest szczególnie uciążliwa lub szkodliwa bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne we wszystkich tych wypadkach, gdy wykaz nie określa tych czynników za pomocą wartości liczbowych.

Niemożliwość zatrudnienia przy innej pracy
W przypadku gdy pracodawca nie może zatrudnić pracownicy w ciąży lub karmiącej piersią przy innej pracy - dozwolonej, niezamieszczonej w wykazie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet - musi po prostu zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Prace z określonym stopniem narażenia
W stosunku do kobiet w ciąży lub karmiących zatrudnionych przy pracach wymienionych w wykazie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, co do których został określony stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, czyli zostały one określone za pomocą wartości liczbowych, postępowanie wygląda inaczej.

Najważniejsze jest tu dostosowanie warunków pracy do wymaganych lub takie ograniczenie czasu pracy, które wyeliminuje zagrożenie zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Należy z pracy wzbronionej - nie zmieniając jej rodzaju i stanowiska wykonywania - uczynić pracę dozwoloną, a w przypadku gdy nie jest to możliwe - przenieść pracownicę do innej pracy.

Jeżeli nie ma możliwości dostosowania warunków pracy na dotychczasowym stanowisku lub skrócenia czasu pracy lub jest to niecelowe (np. ze względów organizacyjnych, takich jak praca zmianowa lub ekonomicznych powodujących zbyt duże koszty), pracodawcy pozostaje jedynie przenieść pracownicę do innej pracy lub zwolnić ją na niezbędny czas z obowiązku świadczenia pracy.

Przeciwwskazania zdrowotne
Może się zdarzyć, iż pracownica w ciąży lub karmiąca wykonuje co prawda pracę dla niej dozwoloną, ale lekarz stwierdzi przeciwwskazania zdrowotne do jej wykonywania. Należy wtedy postępować jak w przypadku zatrudniania ciężarnej (karmiącej) pracownicy przy pracy szczególnie uciążliwej lub niebezpiecznej.

Instruktaż stanowiskowy dla nauczycieli

Czy oprócz szkolenia wstępnego ogólnego koniecznie musi być przeprowadzone u nauczycieli szkolenie wstępne stanowiskowe, czy ta grupa pracowników musi odbyć takie szkolenie?

Nauczyciele powinni odbyć instruktaż stanowiskowy przed dopuszczeniem ich do wykonywania pracy na ich stanowiskach.

Kto podlega instruktażowi stanowiskowemu?
Szkoleniu wstępnemu stanowiskowemu (instruktażowi stanowiskowemu) podlegają pracownicy zatrudnieni na stanowisku robotniczym oraz innym, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia uciążliwe lub niebezpieczne (§ 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). A zatem o tym, czy przeprowadzać instruktaż stanowiskowy nauczycieli poszczególnych przedmiotów, decydować będzie ocena ryzyka zawodowego przeprowadzona na ich stanowiskach pracy.

Jak zapewne się okaże, nie znajdziemy stanowiska nauczyciela, na którym nie będą występowały czynniki szkodliwe dla zdrowia uciążliwe lub nawet niebezpieczne. Należy mieć na uwadze również, że w większości przypadków nauczycieli kwalifikujemy do grupy pracowników administracyjno-biurowych narażonych na działanie czynników uciążliwych. A zatem należy przeprowadzać instruktaż stanowiskowy wśród nauczycieli.

Instruktaż taki powinni odbyć:

• studenci odbywający praktykę studencką,

• nowo zatrudniani nauczyciele,

• nauczyciele przenoszeni na nowe stanowisko, czyli którzy przeszli z innej szkoły lub nauczali wcześniej innego przedmiotu,

• nauczyciele, których warunki pracy uległy zmianie, np. z uwagi na nowe wyposażenie sali, pracowni, oddanie nowego obiektu szkoły (nowe warunki organizacyjno-techniczne)

(§ 11 ust. 1 i 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Ważne
Bezdyskusyjnie instruktaż stanowiskowy powinni odbyć nauczyciele:

• chemii,

• fizyki,

• wychowania fizycznego,

• praktycznej nauki zawodu,

• zajęć praktycznych,

• biologii, jeżeli mają kontakt z czynnikami biologicznymi, przyrządami laboratoryjnymi.

Kto może prowadzić takie szkolenie?
Instruktaż stanowiskowy nauczyciela mogą prowadzić: osoba wyznaczona przez dyrektora szkoły lub sam dyrektor szkoły. Oczywiście osoby te muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz muszą być przeszkolone w zakresie metod przeprowadzania instruktażu stanowiskowego (§ 11 ust. 5 rozporządzenia szkoleniowego).
 

Co powinien obejmować instruktaż?
W programie instruktażu stanowiskowego nauczycieli powinniście uwzględnić:

• warunki pracy w salach lekcyjnych i pozostałych pomieszczeniach szkolnych, a także na zewnętrznym terenie szkoły (boisku) - oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne i ochronne;

• warunki na bezpośrednim stanowisku pracy, np. w pracowni chemicznej, fizycznej, na sali gimnastycznej (w zależności od nauczanego przedmiotu) - oświetlenie, wentylacja miejscowa, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze, sygnalizacyjne, narzędzia, surowce i produkty;

• czynniki środowiska występujące podczas nauczania określonego przedmiotu oraz zagrożenia, jakie mogą one stwarzać, a także sposoby ochrony przed tymi zagrożeniami;

• ocenę ryzyka zawodowego związaną z wykonywaną pracą na danym stanowisku;

• zasady i procedury postępowania w razie wypadku albo awarii;

• przygotowanie wyposażenia stanowiska pracy do prowadzenia określonych zajęć

(pkt II ust. 4 ramowego programu szkolenia z załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).
 

Pamiętajcie, że podczas instruktażu stanowiskowego nauczyciel powinien uzyskać informacje o:

• czynnikach występujących w jego środowisku pracy i bezpośrednim otoczeniu,

• ryzyku zawodowym występującym na jego bezpośrednim stanowisku pracy,

• sposobach ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i chorobowymi występującymi na jego stanowisku pracy w normalnych warunkach pracy i w sytuacji awarii,

• warunkach bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy

(pkt II ust. 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

 

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Szkolenia bhp pracowników wykonujących zadania służby bhp

Co ile lat powinna uzupełniać swoje szkolenie bhp osoba zatrudniona na innym stanowisku pracy, której powierzono wykonywanie zadań służby bhp w zakładzie pracy?

Szkolenia okresowe pracownicy wykonujący zadania służby bhp powinni odbywać nie rzadziej niż raz na 5 lat (§ 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Szkolenia okresowe dla służby bhp
Pierwsze szkolenie okresowe pracownicy, którym powierzono wykonywanie zadań służby bhp, oraz pracownicy służby bhp powinni odbyć w terminie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku (§ 15 ust. 4 rozporządzenia szkoleniowego).

Kolejne szkolenia okresowe pracownicy ci powinni odbywać nie później niż w ciągu 5 lat od ostatniego szkolenia (§ 15 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Natomiast jeżeli w ciągu tych 5 lat ukończą oni:

• szkolenie,

• doskonalenie zawodowe lub

dokształcą się, a to wszystko w związku z programem szkolenia okresowego wymaganym na stanowisku pracowników służby bhp, to ich ukończenie uważa się za równoznaczne z odbyciem szkolenia okresowego (§17 rozporządzenia szkoleniowego).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Instruktaż stanowiskowy dla nauczycieli

Czy oprócz szkolenia wstępnego ogólnego koniecznie musi być przeprowadzone u nauczycieli szkolenie wstępne stanowiskowe, czy ta grupa pracowników musi odbyć takie szkolenie?

Nauczyciele powinni odbyć instruktaż stanowiskowy przed dopuszczeniem ich do wykonywania pracy na ich stanowiskach.

Kto podlega instruktażowi stanowiskowemu?
Szkoleniu wstępnemu stanowiskowemu (instruktażowi stanowiskowemu) podlegają pracownicy zatrudnieni na stanowisku robotniczym oraz innym, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia uciążliwe lub niebezpieczne (§ 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). A zatem o tym, czy przeprowadzać instruktaż stanowiskowy nauczycieli poszczególnych przedmiotów, decydować będzie ocena ryzyka zawodowego przeprowadzona na ich stanowiskach pracy.

Jak zapewne się okaże, nie znajdziemy stanowiska nauczyciela, na którym nie będą występowały czynniki szkodliwe dla zdrowia uciążliwe lub nawet niebezpieczne. Należy mieć na uwadze również, że w większości przypadków nauczycieli kwalifikujemy do grupy pracowników administracyjno-biurowych narażonych na działanie czynników uciążliwych. A zatem należy przeprowadzać instruktaż stanowiskowy wśród nauczycieli.

Instruktaż taki powinni odbyć:

• studenci odbywający praktykę studencką,

• nowo zatrudniani nauczyciele,

• nauczyciele przenoszeni na nowe stanowisko, czyli którzy przeszli z innej szkoły lub nauczali wcześniej innego przedmiotu,

• nauczyciele, których warunki pracy uległy zmianie, np. z uwagi na nowe wyposażenie sali, pracowni, oddanie nowego obiektu szkoły (nowe warunki organizacyjno-techniczne)

(§ 11 ust. 1 i 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Ważne
Bezdyskusyjnie instruktaż stanowiskowy powinni odbyć nauczyciele:

• chemii,

• fizyki,

• wychowania fizycznego,

• praktycznej nauki zawodu,

• zajęć praktycznych,

• biologii, jeżeli mają kontakt z czynnikami biologicznymi, przyrządami laboratoryjnymi.

Kto może prowadzić takie szkolenie?
Instruktaż stanowiskowy nauczyciela mogą prowadzić: osoba wyznaczona przez dyrektora szkoły lub sam dyrektor szkoły. Oczywiście osoby te muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz muszą być przeszkolone w zakresie metod przeprowadzania instruktażu stanowiskowego (§ 11 ust. 5 rozporządzenia szkoleniowego).
 Co powinien obejmować instruktaż?
W programie instruktażu stanowiskowego nauczycieli powinniście uwzględnić:

• warunki pracy w salach lekcyjnych i pozostałych pomieszczeniach szkolnych, a także na zewnętrznym terenie szkoły (boisku) - oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne i ochronne;

• warunki na bezpośrednim stanowisku pracy, np. w pracowni chemicznej, fizycznej, na sali gimnastycznej (w zależności od nauczanego przedmiotu) - oświetlenie, wentylacja miejscowa, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze, sygnalizacyjne, narzędzia, surowce i produkty;

• czynniki środowiska występujące podczas nauczania określonego przedmiotu oraz zagrożenia, jakie mogą one stwarzać, a także sposoby ochrony przed tymi zagrożeniami;

• ocenę ryzyka zawodowego związaną z wykonywaną pracą na danym stanowisku;

• zasady i procedury postępowania w razie wypadku albo awarii;

• przygotowanie wyposażenia stanowiska pracy do prowadzenia określonych zajęć

(pkt II ust. 4 ramowego programu szkolenia z załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego). Pamiętajcie, że podczas instruktażu stanowiskowego nauczyciel powinien uzyskać informacje o:

• czynnikach występujących w jego środowisku pracy i bezpośrednim otoczeniu,

• ryzyku zawodowym występującym na jego bezpośrednim stanowisku pracy,

• sposobach ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i chorobowymi występującymi na jego stanowisku pracy w normalnych warunkach pracy i w sytuacji awarii,

• warunkach bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy

(pkt II ust. 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

 

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Wewnętrzny transport przedmiotów
o nietypowych kształtach

Jeżeli w magazynie wykonywane są prace związane z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmiennym środkiem ciężkości i innych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe, należy wydać instrukcję określającą szczegółowe zasady bezpiecznego postępowania przy przemieszczaniu takich przedmiotów.

Zawartość instrukcji
Instrukcja taka powinna w szczególności określać sposoby postępowania przy przemieszczaniu przedmiotów nietypowych, mianowicie:

1. przedmioty nieporęczne lub trudne do utrzymania muszą być przemieszczane przy użyciu odpowiedniego sprzętu pomocniczego zapewniającego bezpieczeństwo podczas pracy,

2. przedmioty, których środek ciężkości po ustawieniu w pozycji do podnoszenia i po podniesieniu znajdowałby się powyżej połowy wysokości przedmiotu, nie mogą być przenoszone ręcznie, chyba że do przeniesienia przedmiotu zastosowano uchwyty znajdujące się powyżej środka ciężkości,

3. zwoje taśmy, drutu, kabla itp. przedmioty podczas ich przenoszenia trzeba zabezpieczyć przed rozwinięciem i wyginaniem,

4. w razie konieczności przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm od tułowia, należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę przedmiotu przypadającą na 1 pracownika (np. masa tak trzymanego przez pracownika przedmiotu, przy pracy stałej, nie może przekraczać 15 kg) - innym rozwiązaniem jest zapewnienie wykonywania tych czynności przez co najmniej 2 pracowników.

Zespołowe przenoszenie przedmiotów
Przedmioty, których długość przekracza 4 m, a masa 30 kg, przenosi się zespołowo. Jednak należy pamiętać o tym, że na 1 pracownika nie może przypadać masa większa niż:

• 25 kg - przy pracy stałej,

• 42 kg - przy pracy dorywczej.

Uwaga!
Niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg!

Przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów należy zapewnić:

• dobór pracowników pod względem wzrostu i wieku oraz nadzór pracownika doświadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów ręcznego przemieszczania przedmiotów i organizacji pracy, wyznaczonego w tym celu przez pracodawcę,

• odstępy między pracownikami co najmniej 0,75 m i stosowanie odpowiedniego sprzętu pomocniczego.

Uwaga!
Przenoszenie przedmiotów długich i o dużej masie powinno odbywać się przy zastosowaniu sprzętu pomocniczego, pozwalającego na transport takich przedmiotów z możliwie najmniejszym unoszeniem ich ponad poziom podłoża.

Jeżeli zespołowe przenoszenie przedmiotów odbywa się na ramionach pracowników, trzeba zapewnić, aby pracownicy ci:

• wkładali i opuszczali przenoszony przedmiot jednocześnie i na komendę,

• znajdowali się po jednej stronie przenoszonego przedmiotu,

• używali środków ochrony indywidualnej chroniących ramiona.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26, poz. 313 z późn. zm.)..

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Refundacja szkieł kontaktowych

Pracodawca finansuje zakup okularów do pracy przy komputerze, jeżeli zalecenie ich stosowania wyda lekarz okulista po przeprowadzeniu profilaktycznych badań lekarskich. W praktyce przyjmuje się, że pracodawca pokrywa w całości koszt szkieł korygujących wzrok i wykonania okularów (robocizny). Nie ma tu znaczenia wysokość tego kosztu. Jednak cenę oprawek pracodawca ponosi tylko w podstawowym standardzie.

Szkła kontaktowe
Żadne przepisy nie przewidują zwrotu kosztów szkieł kontaktowych przez pracodawcę. Oznacza to, że pracownikowi nie przysługuje taki zwrot. W przeciwieństwie do okularów, które są przedmiotem stałego użytku, szkła kontaktowe trzeba wymieniać co jakiś czas. Czas ich wymiany różni się w zależności od rodzaju soczewek (np. wymiana co tydzień, co pół roku lub raz na rok).

Uwaga!
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca dobrowolnie zdecydował, że w jego firmie koszty szkieł kontaktowych będą zwracane zamiast lub obok kosztów za okulary korygującewzrok. Należy wtedy zapisać to w regulaminie pracy, a jeżeli w danej firmie nie ma takiego regulaminu, wydać stosowne zarządzenie.

Podstawa prawna
Kwestie dotyczące okularów korygujących wzrok regulują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Jarosław Cichoń
specjalista z zakresu
prawa pracy

Szczególna ochrona stanu zdrowia pracowników młodocianych

Jednym z obowiązków pracodawcy jest zapewnienie szczególnej ochrony stanu zdrowia zatrudnianych pracowników młodocianych. Taka ochrona powinna przede wszystkim polegać na organizowaniu przez pracodawcę pracy i zajęć młodocianych w taki sposób, aby na terenie firmy znajdowali się zawsze pod opieką wyznaczonej w tym celu osoby.

Szczególna ochrona stanu zdrowia zatrudnianych młodocianych to przede wszystkim przeprowadzenie instruktażu wyjaśniającego podstawy skutecznego stosowania środków ochrony indywidualnej oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w praktyce. Obowiązkiem pracodawcy jest tu również przestrzeganie stosowania przez młodocianych właściwych środków ochrony indywidualnej i właśnie zasad bhp.

Badania lekarskie młodocianych
Badania lekarskie pracowników młodocianych realizowane są w ramach profilaktycznych badań lekarskich, a więc na podstawie wystawionego przez pracodawcę skierowania i na jego koszt. Pracownik młodociany podlega:

• wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy i przed przeniesieniem na inne stanowisko,

• badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.

Uwaga!
Jeżeli lekarz w wyniku przeprowadzenia badań okresowych lub kontrolnych orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca ma obowiązek zmienić rodzaj pracy wykonywanej dotychczas przez młodocianego. Gdy nie ma takiej możliwości, musi niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę z młodocianym i wypłacić mu odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Informowanie o ryzyku zawodowym
Obowiązkiem pracodawcy jest również przekazanie informacji o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, i o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Informacje te pracodawca powinien także przekazać przedstawicielowi ustawowemu młodocianego (rodzicowi lub opiekunowi prawnemu).

Podstawa prawna

• Art. 192 i 201 Kodeksu pracy

Prace na wysokości - obowiązki pracodawcy

Na czym polegają obowiązki w zakresie bhp pracodawcy prowadzącego prace na wysokości?

Pracodawca musi ustalić i aktualizować wykaz prac szczególnie niebezpiecznych, do których zalicza się prace na wysokości. Podstawowe obowiązki pracodawcy
Przede wszystkim pracodawca powinien określić szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac na wysokości, a zwłaszcza zapewnić:

• bezpośredni nadzór nad ich wykonywaniem wyznaczonych w tym celu osób (np. kierownika robót, brygadzisty),

• odpowiednie środki zabezpieczające, przede wszystkim sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,

• szczegółowy instruktaż pracowników je wykonujących.

Zapewnienie asekuracji
Prace na wysokości powyżej 2 m, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości, muszą być wykonywane przez co najmniej 2 osoby. Pracodawca ma obowiązek zapewnić, aby dostęp do miejsc wykonywania prac na wysokości miały wyłącznie osoby upoważnione i odpowiednio poinformowane. O prowadzonych robotach na wysokości i niezbędnych środkach bezpieczeństwa, które należy stosować w czasie trwania tych prac, pracownicy służby bhp powinni poinformować pracowników przebywających lub mogących przebywać na terenie prowadzenia takich robót lub w sąsiedztwie tego terenu.

Organizacja prac na wysokości
Prace na wysokości muszą być zorganizowane i wykonywane w sposób niezmuszający pracowników do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoją. Szczególną uwagę należy zwrócić na to, czy:

• na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy lub służących jako przejścia, są zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m,

• między poręczą a krawężnikiem jest umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta jest wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób (np. płytami, siatkami o dostatecznej wytrzymałości).

Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad jest niemożliwe, trzeba dopilnować, aby zostały zastosowane inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania prac (np. odpowiednio dobrany i stosowany sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości, jak szelki i linki bezpieczeństwa, zaczepy linkowe, amortyzatory bezpieczeństwa, urządzenia samohamowne).

Jednocześnie trzeba pamiętać o zabezpieczeniu (wygrodzeniu) i o odpowiednim oznakowaniu strefy pracy.

Podstawa prawna

• § 80 ust. 2, § 81, § 106 i § 107 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Wypadek pracownika tymczasowego

Jeśli wypadkowi ulegnie pracownik tymczasowy, to zespół powypadkowy powołuje agencja pracy tymczasowej czy pracodawca użytkownik? Jakie świadczenia pieniężne przysługują poszkodowanym?

Agencja pracy tymczasowej musi zapewnić, aby niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy przystąpił do ustalenia jego okoliczności i przyczyn.

Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, który zaistniał na terenie innego zakładu pracy, dokonuje zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę poszkodowanego, czyli agencję pracy tymczasowej, w obecności przedstawiciela pracodawcy, na którego terenie był wypadek.

Jak jest korzystniej dla pracodawcy użytkownika?
Na wniosek agencji pracy tymczasowej poszkodowanego pracownika tymczasowego pracodawca użytkownik, na którego terenie był wypadek, może ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, a następnie przekazać agencji dokumentację powypadkową do zatwierdzenia.

Natomiast w interesie pracodawcy użytkownika pozostaje, aby ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, któremu uległ pracownik tymczasowy na jego terenie, dokonał zespół powypadkowy tego zakładu.

Świadczenia pieniężne dla pracowników tymczasowych
Pracownikom tymczasowym przysługują świadczenia pieniężne (jednorazowe odszkodowanie i świadczenia rentowe):

• z tytułu wypadku przy pracy,

• w razie choroby zawodowej.

Prawo do tych świadczeń ustala się na zasadach, w wysokości i trybie, które określają przepisy ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.).

Jacek Krajewski
Okręgowy Inspektorat Pracy
PIP w Łodzi

Jakie są obowiązki pracowników w zakresie zmniejszenia narażenia na hałas lub drgania?

Prowadząc szkolenia bhp pracowników narażonych na hałas lub drgania mechaniczne powinniście wskazać szkolonym, jakie są ich obowiązki w zakresie zmniejszania narażenia na te zagrożenia, jak również w jaki sposób sami mogą wpływać na ich ograniczanie. Poniżej znajdziecie wskazówki, o jakich obowiązkach pracowników w tym zakresie powinniście poinformować uczestników szkolenia.

Do obowiązków pracownika, mających na celu zmniejszenie narażenia na hałas lub drgania mechaniczne, należy w szczególności:

• korzystanie z przewidzianych przez konstruktora maszyny lub urządzenia oraz pracodawcę rozwiązań technicznych zmniejszających narażenie na hałas lub drgania mechaniczne;

Przykład
Pracownik wykonujący swoją pracę przy maszynie do cięcia i formowania metalu powinien stosować obudowy lub osłony wygłuszające. Ponadto pracownik powinien wiedzieć i pamiętać, że zwłaszcza w przypadku hałasu, niedomknięcie obudowy lub osłony w praktyce niweczy ich ochronne działanie.

• wykonywanie pracy w sposób niepowodujący powstawania dodatkowych źródeł dźwięku;

Przykład
Pracownik zatrudniony przy obróbce metalu powinien unikać uderzania metalem o metal, np. wrzucania metalowych części do pojemników z innymi częściami metalowymi, szczególnie z dużej wysokości, gdyż niewątpliwie będzie to dodatkowe źródło hałasu.

• praca narzędziami o właściwym stanie technicznym, dostosowanymi do rodzaju wykonywanych czynności;

Przykład
Pracownik powinien używać do cięcia metalu ostrych narzędzi (noży) tnących, np. przy toczeniu na tokarce. Także zastępowanie narzędzi ręcznych, np. przecinaka i młotka, odpowiednimi narzędziami i maszynami elektrycznymi, może mieć wpływ na zmniejszenie natężenia hałasu i czasu jego oddziaływania na pracownika. Jednocześnie stosowanie takich rozwiązań pozwala wykonywać pracę mniejszym nakładem siły. Praca narzędziami o właściwym stanie technicznym i dostosowanymi do rodzaju wykonywanych czynności pozwala również na ograniczenie ryzyka wypadku.

 

• zapewnienie odpowiedniej sztywności obrabianych materiałów i wyposażenia stanowiska pracy (np. stołu roboczego) w celu uniknięcia wzbudzania drgań rezonansowych;

• sygnalizowanie przełożonym wadliwego działania wyposażenia, objawiającego się zwiększoną wibracją lub zwiększonym poziomem emitowanego dźwięku;

• stosowanie przewidzianych harmonogramem przerw w pracy;

• stosowanie przydzielonych środków ochrony indywidualnej przez cały czas narażenia na hałas lub drgania mechaniczne;

Ważne
Występują rodzaje prac i czynności, przy których pomimo przekroczenia w środowisku pracy dopuszczalnych wartości normatywnych hałasu stosowanie środków ochrony indywidualnej słuchu przez cały czas mogłoby spowodować większe zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika niż rezygnacja z ich stosowania (§ 6 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne; Dz.U. nr 157, poz. 1318). Przykładem takich prac mogą być:

• akcje ratownicze w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego,

• kierowanie pojazdami samochodowymi, ciągnikami rolniczymi lub maszynami samobieżnymi po drogach publicznych lub drogach komunikacyjnych i transportowych na terenie zakładu pracy.


 

• stosowanie się do zaleceń pracodawcy, dotyczących wykonywania pracy w sposób ograniczający narażenie na hałas lub drgania mechaniczne.

Przekażcie pracownikowi, że jedną z metod ograniczenia negatywnych skutków drgań o działaniu miejscowym są działania mające na celu pobudzenie krążenia w dłoniach.

Przykład
Pracownik może po zakończeniu pracy brać naprzemiennie zimne i gorące kąpiele dłoni.

Dariusz Borowiecki
Państwowa Inspekcja Pracy

Szkolenie okresowe pracodawców wykonujących zadania służby bhp

Co ile lat musi odbywać szkolenie okresowe bhp pracodawca, a co ile pracodawca wykonujący zadania służby bhp?

Szkolenie okresowe pracodawców, a także pracodawców wykonujących zadania służby bhp powinno odbywać się nie rzadziej niż raz na 5 lat (§ 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Natomiast pierwsze szkolenie okresowe pracodawców przeprowadza się w okresie 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku, zaś pierwsze szkolenie okresowe osób wykonujących zadania służby bhp, w tym również pracodawców wykonujących zadania służby bhp, powinno odbyć się w okresie 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku (§ 15 ust. 4 rozporządzenia szkoleniowego).

Pamiętajcie jednak, że jeżeli pracodawca chce wykonywać w swojej firmie zadania służby bhp, na podstawie art. 237¹¹ § 1 Kodeksu pracy, wówczas musi wcześniej, przed podjęciem wykonywania tych zadań ukończyć odpowiednie szkolenie (§ 13 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego). Wyjątek stanowią tu pracodawcy, którzy spełniają wymagania kwalifikacyjne dla pracowników służby bhp określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. z 1997 r. nr 109, poz. 704 ze zm. (§ 13 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Szkolenia bhp pracodawców oraz pracowników służby bhp prowadzą jednostki organizacyjne, prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bhp (§ 4 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego). Takimi jednostkami są:

• placówka kształcenia ustawicznego,

• placówka kształcenia praktycznego,

• ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego,

• szkoła ponadgimnazjalna,

• jednostka badawczo-rozwojowa,

• szkoła wyższa (lub inna placówka naukowa),

• stowarzyszenie, którego celem statutowym jest działalność związana z bhp,

• osoba prawna lub fizyczna prowadząca działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej,

o ile podmioty te prowadzą działalność szkoleniową w dziedzinie bhp (§ 1a pkt 2 rozporządzenia zmieniającego).

Szkolenia okresowe pracodawców powinny odbywać się w formie kursu, samokształcenia kierowanego lub seminarium. Natomiast szkolenia pracodawców wykonujących zadania służby bhp mogą odbywać się tylko w formie kursu lub seminarium - z uwzględnieniem ćwiczeń oraz z wykorzystaniem odpowiednich pomocy dydaktycznych (ust. 3 części IV i ust. 3 części III ramowego programu szkoleniowego z załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Wypadki w drodze do lub z pracy a służba bhp

Do zakresu działań służby bhp należy udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn tylko wypadków przy pracy.

Wypadki w drodze do lub z pracy nie są wypadkami przy pracy. Nie można też ich uznać za wypadki zrównane z wypadkami przy pracy. W związku z tym przeprowadzanie czynności związanych z ustalaniem okoliczności oraz przyczyn wypadków w drodze do lub z pracy nie należy do obowiązków służby bhp! Jest to obowiązek pracodawcy, którym jednak nie ma on prawa obciążać służby bhp.

Nakazanie przez pracodawcę pracownikowi służby bhp zajęcia się wypadkiem w drodze do lub z pracy jest obciążaniem go tzw. innymi zadaniami, nienależącymi do zakresu działań służby bhp. Takie polecenie narusza obowiązujące w tym zakresie prawo (§ 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Uwaga!
Wypadki w drodze do lub z pracy zostały wyłączone z systemu świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, a włączone do świadczeń z ubezpieczenia rentowego oraz chorobowego. Obecnie są one określone w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Choroba zawodowa a szkodliwe substancje w środowisku pracy

Jeżeli w miejscu pracy występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, które mogą wywołać daną dolegliwość, są one podstawą do uznania tej dolegliwości za chorobę zawodową.

Orzeczenie NSA
Pewna kobieta przez prawie 20 lat pracowała na stanowisku pracy sprzątaczki. W okresie tym nabawiła się zapalenia skóry. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a później wojewódzki, uznali zapalenie skóry tej kobiety za chorobę zawodową. Swoje decyzje umotywowali faktem, iż zapalenie skóry mogło być spowodowane kontaktem sprzątaczki w czasie pracy z proszkami i środkami dezynfekującymi, czyli substancjami szkodliwymi dla zdrowia (oczywiście choroby skóry znajdują się w wykazie chorób zawodowych, co jest pierwszym oraz podstawowym warunkiem uznania danego schorzenia za chorobę zawodową).

Jednak pracodawca poszkodowanej nie zgodził się z decyzjami inspektorów PIS. Zgodnie ze swoim prawem, zaskarżył je do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W swojej skardze do NSA stwierdził, że zapalenie skóry nie wystąpiło u innych jego pracowników, wykonujących podobną pracę, jak poszkodowana sprzątaczka. Na tej podstawie uznał, że nie ma związku między zapaleniem skóry sprzątaczki a jej warunkami pracy.

NSA nie podzielił zdania pracodawcy. Uznał, że zapalenie skóry poszkodowanej kobiety ujawniło się podczas jej pracy, jako sprzątaczki, a w środowisku tej pracy były substancje chemiczne powodujące choroby alergiczne (orz. Ośrodka Zamiejscowego NSA w Łodzi, II Sa/Łd 1147/99).

Przemysław Ł. Siemiątkowski
prawnik, doktorant w Instytucie Pracy
i Spraw Socjalnych w Warszawie

Transport odpadów niebezpiecznych

Równie istotnym zagadnieniem w kwestii bezpieczeństwa pracy w kontakcie z odpadami niebezpiecznymi jest kwestia ich transportu. Musi on być niezwykle precyzyjnie przygotowany i przeprowadzony.

Transport wewnątrzzakładowy odpadów niebezpiecznych należy zorganizować w taki sposób, aby ograniczyć kontakt z nimi jak najmniejszej liczby pracowników.

Podstawowe 3 zasady, których należy przestrzegać przy transporcie wewnątrzzakładowym odpadów niebezpiecznych to:

1. odpady niebezpieczne powinny być usuwane niezwłocznie z miejsca ich powstawania i przekazywane do wydzielonego magazynu (niedopuszczalne jest gromadzenie odpadów niebezpiecznych w miejscach do tego nieprzystosowanych, np. pomieszczeniach higienicznosanitarnych, ciągach komunikacyjnych, przed budynkiem zakładu pracy),

2. do transportu wewnątrzzakładowego odpadów niebezpiecznych powinny być używane urządzenia przeznaczone wyłącznie do tego celu (np. zamykane wózki, przenośniki), powinny być one myte i dezynfekowane po każdym użyciu,

3. należy unikać krzyżowania się dróg transportowych odpadów niebezpiecznych z innymi drogami transportowymi (np. wyrobów gotowych) i ciągami komunikacyjnymi na terenie firmy.

Transport zewnętrzny odpadów niebezpiecznych
Transport zewnętrzny odpadów niebezpiecznych, które zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych spełniają określone w nim kryteria klasyfikacyjne do zaliczenia ich do jednej z 12 klas substancji niebezpiecznych, powinien odbywać się zgodnie z wymogami ustawy z 28 października 2002 r. o przewozie towarów niebezpiecznych i umowy europejskiej z 30 września 1957 r. dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR).

Transport zewnętrzny odpadów niebezpiecznych z miejsc ich wytwarzania do miejsc ich odzysku lub unieszkodliwiania realizowany jest z wykorzystaniem środków transportu, będących w posiadaniu wytwórców odpadów niebezpiecznych, właścicieli instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, specjalistycznych firm transportowych.

Podstawa prawna

• Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251 z późn. zm.).

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz.U. nr 236, poz. 1986).

Procedura badań powypadkowych i problemy w dochodzeniu

Co powinna zawierać procedura badań powypadkowych? Jakie są najczęstsze problemy w dochodzeniu powypadkowym?

Badanie danego wypadku i postępowanie powypadkowe wymaga odpowiedniego przygotowania merytorycznego oraz organizacyjnego wielu osób w firmie, dlatego wygodnie jest przygotować procedurę badań powypadkowych dotyczącą:

• poszkodowanego,

• świadków wypadku,

• osób nadzoru,

• służby bhp,

• członków zespołu powypadkowego.

Co powinna zawierać procedura badań powypadkowych?
Procedura badań powypadkowych powinna zawierać w szczególności postanowienia zobowiązujące:

• poszkodowanego do zgłoszenia swojemu przełożonemu (osobie nadzoru), pracodawcy czy bezpośrednio służbie bhp każdego doznanego w zakładzie pracy urazu lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia,

• świadka wypadku do zgłoszenia swojemu przełożonemu zaistniałego zdarzenia wypadkowego i udzielenia pomocy poszkodowanemu,

• przełożonego poszkodowanego pracownika do udzielenia (zorganizowania) pomocy poszkodowanemu i uruchomienia procedury postępowania powypadkowego,

• poszkodowanego, świadków wypadku i osoby nadzoru do zabezpieczenia miejsca wypadku,

• osoby wzywane do udzielenia informacji i dostarczenia dokumentów do sprawnego wywiązywania się z działań na rzecz zespołu powypadkowego (świadkowie, osoby nadzoru, specjaliści, w tym społecznego inspektora pracy i służby bhp.

Procedura badań powypadkowych powinna również:

• opisywać sytuacje wymagające zgłoszenia wypadku do właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora z podaniem formy oraz osób dokujących zgłoszenia,

• opisywać sytuacje dopuszczające naruszenie miejsca wypadku i warunki przywrócenia miejsca wypadku do ruchu,

• opisywać sposób i wyznaczać osoby do powiadomienia rodziny poszkodowanego o zaistniałym wypadku.

Procedura powinna także ustalać wzory obowiązujących dokumentów, takich jak:

• zawiadomienie o wypadku,

• oględziny miejsca wypadku,

• wyjaśnienia poszkodowanego i informacje świadków.

Uwaga!
Z procedurą badań powypadkowych powinni być zapoznani wszyscy pracownicy firmy i pracownicy obcych firm wykonujących prace na jej terenie.

Problemy w dochodzeniu powypadkowym
Najczęstsze problemy, jakie możecie spotkać w dochodzeniu powypadkowym, to:

• brak świadków zdarzenia,

• naruszone miejsce wypadku,

• wypadek zgłoszony po długim okresie od chwili jego zaistnienia,

• poszkodowany przedstawia okoliczności zdarzenia zupełnie inaczej niż świadkowie,

• doznany uraz i oględziny miejsca zdarzenia świadczą o innych okolicznościach wypadku niż przedstawiają to poszkodowany i świadkowie,

• poszkodowany wykonywał czynności na polecenie przełożonego, ale nie na rzecz firmy,

• naruszenie przez poszkodowanego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa,

• podejrzenie, że poszkodowany był nietrzeźwy lub po użyciu środków odurzających bądź substancji psychotropowych,

• trudności z ustaleniem wniosków i zaleceń profilaktycznych,

• członkowie zespołu powypadkowego mają inne zdania w temacie poszczególnych zapisów w protokole,

• poszkodowany (lub jego rodzina) zgłasza zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego,

• trudności w terminowym sporządzeniu protokołu powypadkowego,

• pracodawca ma zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego,

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych żąda wyjaśnień lub ma zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego,

• zmiana kwalifikacji wypadku podczas dochodzenia powypadkowego lub po jego zakończeniu (np. nastąpiło nagłe pogorszenie stanu zdrowia poszkodowanego - wypadek „lekki” zamienia się w ciężki lub śmiertelny, wypadek indywidualny zmienia się w zbiorowy). Więcej Porad BHP.

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Wybór przewodniczącego komisji bhp

Kto może zostać przewodniczącym komisji bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie?

Przewodniczącym komisji bhp w firmie może być:

• pracodawca, który ma możliwość wejścia w jej skład jako przedstawiciel samego siebie,

• osoba upoważniona do tego przez pracodawcę.

Pracodawca jako przewodniczący komisji bhp Sytuacja, w której pracodawca osobiście pełni funkcję przewodniczącego komisji bhp, jest zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem. To właśnie on ponosi pełną odpowiedzialność za stan bhp w firmie .

Uwaga!
Przewodniczenie komisji bhp stwarza pracodawcy możliwość bezpośredniego i zasadniczego wpływu na jej prace i posiadania bieżących oraz wiarygodnych informacji na temat występujących w firmie zagrożeń zawodowych. Konsekwencją tego powinna być świadomość podjęcia ewentualnych niezbędnych działań zmierzających do poprawy stanu technicznych warunków pracy, za który przecież odpowiada właśnie pracodawca. Ponadto bezpośrednie przewodniczenie pracom komisji bhp przez pracodawcę powinno zdecydowanie podnieść jej rangę w oczach pracowników, a przez to szacunek i uznanie dla jej decyzji.

Osoba upoważniona przez pracodawcę
Prawo nie stanowi, kto może być osobą upoważnioną przez pracodawcę do pełnienia funkcji przewodniczącego komisji bhp, decyzję w tej kwestii pozostawiając jedynie woli pracodawcy.

Osoba upoważniona przez pracodawcę do pełnienia funkcji przewodniczącego komisji bhp może się wywodzić zarówno z grona przedstawicieli pracodawcy, jak i pracowników.

Osoba taka powinna posiadać odpowiednie kwalifikacje i kompetencje w zakresie spraw związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy. Dlatego warto, aby w przypadkach, gdy pracodawca osobiście nie pełni funkcji przewodniczącego komisji bhp, upoważnił do jej pełnienia pracownika zakładowej służby bhp, najlepiej najbardziej doświadczonego i o najwyższych kwalifikacjach, którym z reguły będzie kierownik wieloosobowej komórki organizacyjnej służby bhp (jeżeli taka w firmie istnieje). Takie rozwiązanie powinno gwarantować, że działalność komisji bhp realnie będzie zmierzać do poprawy technicznych warunków pracy w firmie. Więcej Porad BHP.

Podstawa prawna

• Art. 237¹² § 2 Kodeksu pracy.

Przemysław Ł. Siemiątkowski
prawnik, doktorant w Instytucie Pracy
i Spraw Socjalnych w Warszawie

Potwierdzenie odbycia szkoleń wstępnych bhp

Czy oprócz karty szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp obowiązują inne dokumenty potwierdzające odbycie szkolenia wstępnego (instruktażu ogólnego i stanowiskowego)? Czy w tym przypadku trzeba dodatkowo wystawić zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp?

Potwierdzeniem odbycia szkoleń wstępnych (instruktażu ogólnego i stanowiskowego) jest karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp, której wzór określony jest w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

W dokumencie tym na dowód odbycia instruktażu ogólnego oraz stanowiskowego, a także zapoznania się z przepisami i zasadami bhp dotyczącymi wykonywanych prac podpis swój składa pracownik (§ 12 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego). W przypadku instruktażu stanowiskowego obok pracownika podpisuje się również kierownik komórki organizacyjnej. Dokument ten należy przechowywać w aktach osobowych pracownika.

Kiedy wystawia się zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp?
Wprowadzone w rozporządzeniu szkoleniowym ostatnie zmiany - obowiązujące od 24 listopada 2007 r. (rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 października 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 196, poz. 1420), m.in. w postaci nowego załącznika nr 3 zawierającego zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp - nie dotyczą szkoleń wstępnych.

W wyniku zmian wyraźnie wskazano, że wspomniane zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp wystawia organizator szkolenia jako potwierdzenie ukończenia z wynikiem pozytywnym szkolenia:

• okresowego pracowników,

• pracodawców wykonujących zadania służby bhp
  (§ 16 ust. 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

Wykaz prac zabronionych chorym na daną chorobę?

Przepisy prawa pracy nie zawierają żadnego wykazu prac, których wykonywanie jest zabronione osobom chorym na określoną jednostkę chorobową.

Przeciwwskazania do pracy
W orzecznictwie medycznym funkcjonuje natomiast pojęcie przeciwwskazań ze względów zdrowotnych do wykonywania niektórych prac, na przykład prac na wysokości przez osoby:

• mające zaburzenia równowagi,

• chore na epilepsję.

Uwaga!
O istnieniu lub braku przeciwwskazań ze względów zdrowotnych do zatrudnienia kandydata do pracy lub pracownika na określonym stanowisku pracy każdorazowo orzeka uprawniony lekarz.

Kiedy lekarz wydaje orzeczenie?
Uprawniony lekarz wydaje kandydatowi do pracy orzeczenie o istnieniu lub braku przeciwwskazań ze względów zdrowotnych do zatrudnienia na określonym stanowisku pracy po przeprowadzeniu:

• wywiadu lekarskiego,

• wstępnych badań lekarskich, wykonanych w zakresie profilaktycznych badań pracowników.

Uwaga!
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Badania wstępne
Przypominamy Wam, że wstępnym badaniom lekarskim podlegają:

• osoby przyjmowane do pracy,

• pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
  (art. 229 § 1 Kodeksu pracy).

Podstawa prawna
Zakres profilaktycznych badań lekarskich znajdziecie w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Zwróćcie także uwagę na § 13 tego rozporządzenia, zgodnie z którym, nie narusza ono przepisów dotyczących badań lekarskich pracowników i osób przyjmowanych do pracy:

• zatrudnionych na polskich statkach morskich, dla których w myśl obowiązujących przepisów uzyskanie odpowiedniego orzeczenia lekarskiego jest warunkiem nabycia lub posiadania uprawnień do wykonywania określonego zawodu bądź czynności albo jest niezbędne ze względów sanitarno-epidemiologicznych,

• skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem, zgodnie z odrębnymi przepisami.

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu
prawa pracy

 

Pracownik służby bhp i społeczny inspektor pracy w jednej osobie?

Służba bezpieczeństwa i higieny pracy podlega bezpośrednio pracodawcy oraz pełni funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bhp.

Kto nie może być społecznym inspektorem pracy?
Społecznym inspektorem pracy nie może być na przykład kierownik zakładowej komórki organizacyjnej bhp z racji sprawowania funkcji kierowniczej bezpośrednio podległej pracodawcy (ustawa z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy - Dz.U. nr 35, poz. 163 z późn. zm.).

Brak jest natomiast przeszkód prawnych powierzenia przez załogę firmy pełnienia funkcji zakładowego społecznego inspektora pracy osobie zatrudnionej na innym, kierowniczym bądź samodzielnym stanowisku, niepodlegającym bezpośrednio kierownikowi firmy - pracodawcy (np. oddziałowemu lub wydziałowemu inspektorowi ds. bhp, niebędącemu kierownikiem komórki organizacyjnej bezpieczeństwa i higieny pracy).

Rola związków zawodowych i pracowników firmy
Ocenę czy połączenie stanowiska pracownika służby bhp z pełnieniem funkcji zakładowego społecznego inspektora pracy jest najwłaściwsze należy pozostawić zakładowej organizacji związkowej i pracownikom firmy uprawnionym do dokonania wyboru takiego inspektora.

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu
prawa pracy

Jak stworzyć pożądaną kulturę bezpieczeństwa w firmie?

Najłatwiej osiągnąć pożądaną kulturę bezpieczeństwa w tych firmach, w których można wyeliminować zagrożenia. Ale takich firm jest stosunkowo mało, a przecież wiele jest takich, w których zagrożenia zawodowe są z punktu widzenia techniki czy nawet nauki prawie niemożliwe do wyeliminowania...

Bez względu na wielkość firmy i profil jej działalności najważniejszą rolę w tworzeniu odpowiedniej kultury bezpieczeństwa pełni pracodawca, gdyż to on swoimi decyzjami nadaje rangę działaniom związanym z realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy oraz przepisów szczegółowych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Jednak pracodawca wykonuje swoje obowiązki przez osoby kierujące pracownikami, a dotyczące bhp przede wszystkim przez bezpośrednio podległą mu służbę bhp.

Kreowanie odpowiedniego klimatu dla bhp
Budowanie dobrej kultury bezpieczeństwa w firmie wymaga, aby pracodawca i pracownicy służby bhp byli postrzegani przez załogę jako osoby zaangażowane w sprawy bezpieczeństwa oraz ochronę zdrowia i życia pracowników. Muszą więc oni tworzyć klimat bezpieczeństwa i warunki do bezpiecznych zachowań, a wszystko to robić w sposób widoczny w swoich bieżących działaniach.

W związku z tym w firmie powinny być prowadzone działania dla zapewnienia, aby:

• przekonać pracowników do tego, że praca zgodna z przepisami bhp oraz ochrona życia i zdrowia są korzystne dla firmy, także ich samych,

• powstało przekonanie, że istnieją realne możliwości postępowania zgodnego z obowiązującymi przepisami i poprawienia warunków pracy na poszczególnych stanowiskach,

• przekonać pracowników do traktowania życia i zdrowia jako najcenniejszych wartości, dla których warto stracić nawet na zarobku,

• osoby kierujące pracownikami (od brygadzistów do kierowników najwyższych szczebli) czuły się odpowiedzialne za tworzenie bezpiecznych warunków pracy i bezpieczne postępowanie podwładnych,

• stosowane były procedury obserwacji lub pomiarów zgodności postępowania z obowiązującymi normami bezpieczeństwa i systemy motywujące do ingerowania w sytuacjach, kiedy widoczne zachowania współpracowników są niebezpieczne,

• wdrożyć zasadę, że postępowanie zgodne z normami bezpieczeństwa jest warunkiem zatrudnienia i pracy w firmie, jak również warunkiem awansu,

• powstało przekonanie, że ewidencja i analiza zdarzeń potencjalnie wypadkowych oraz wprowadzanie na ich podstawie zadań zapobiegających jest tak samo ważne, jak badanie wypadków,

• pracownicy zdawali sobie sprawę, jakie koszty ponosi firma i poszkodowani po zaistnieniu wypadku,

• niezwłocznie usuwane były zgłoszone czy stwierdzone odstępstwa od obowiązujących norm bezpieczeństwa lub stanu wyposażenia,

• służba bhp przygotowywała i przekazywała kierownictwu bieżące informacje o stanie warunków bhp oraz ich zgodności z obowiązującymi przepisami.

Jakie uprawnienia są konieczne do kierowania szkolnymi autobusami?

Jakie uprawnienia i kwalifikacje powinni mieć kierowcy szkolnych autobusów?

Osoba przewidziana do kierowania szkolnym autobusem musi posiadać do tego uprawnienia czyli odpowiednią kategorię prawa jazdy.

Jakie prawo jazdy uprawnia do kierowania autobusem?
Prawo jazdy uprawniające do kierowania autobusem to:

• prawo jazdy kategorii D - uprawniające do kierowania autobusem,

• prawo jazdy kategorii D1 - uprawniające do kierowania autobusem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 17 osób łącznie z kierowcą.

Dodatkowy kurs
Poza posiadaniem odpowiedniego prawa jazdy kierowca taki powinien ukończyć odpowiedni kurs dokształcający, gdy ubiega się po raz pierwszy o zatrudnienie na stanowisku kierowcy wykonującego transport drogowy.

Podstawa prawna

1. Ustawa z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. nr 108, poz. 908 z późn. zm.).

2. Ustawa z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2007 r. nr 125, poz. 874 z późn. zm.).

Waldemar Klucha
specjalista ds. bhp

Sposób na skuteczną profilaktykę

Jak uniknąć sytuacji, w której wprowadzone działania profilaktyczne są nieskuteczne?

Właściwa ocena ryzyka zawodowego i wprowadzone działania profilaktyczne mogą okazać się nieskuteczne, jeśli nie są odpowiednie do poziomu tego ryzyka. Po wprowadzeniu zmian wynikających z działań profilaktycznych zawsze trzeba ponownie ocenić ryzyko zawodowe i dopiero wtedy zdecydować o jego akceptacji.

Stała kontrola poziomu ryzyka
Skuteczna profilaktyka opiera się na działaniach systemowych, a nie na jednorazowym usunięciu nieprawidłowości. Dotyczy to przede wszystkim stanowisk pracy, na których występują poważne zagrożenia. Wtedy konieczna jest stała kontrola poziomu ryzyka zawodowego. Obywa się ona poprzez zapewnienie systematycznego sprawdzania przestrzegania podstawowych elementów ograniczających to ryzyko. Stwierdzone w czasie kontroli nieprawidłowości należy udokumentować. Dzięki wynikom oceny ryzyka zawodowego można zaplanować zakres i częstotliwość kontroli.

Co wpływa na skuteczność prewencji?
Na skuteczność prewencji wypadkowej i chorobowej mają wpływ błędy w ocenie ryzyka zawodowego. Głównymi błędami w metodyce oceny ryzyka zawodowego są:

• błędna identyfikacja istotnych zagrożeń (brak znajomości zagrożenia powoduje jego lekceważenie),

• niewłaściwe oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami (zaniżona wycena prawdopodobieństwa zaistnienia zdarzenia),

• akceptacja zbyt wysokiego poziomu ryzyka zawodowego (wiąże się z brakiem podjęcia właściwej profilaktyki).

Jednym z najpoważniejszych i najczęściej popełnianych błędów w metodyce oceny ryzyka zawodowego jest prowadzenie oceny ryzyka zawodowego niezwiązanego z tą pracą, która jest faktycznie wykonywana.

Warto wiedzieć
Ocenę należy oprzeć na obserwacji wykonywanej przez pracowników podczas pracy i przeprowadzić z ich udziałem. Osoby wykonujące tę pracę najlepiej wiedzą, jakie zdarzenia potencjalnie wypadkowe nastąpiły i jakie problemy najczęściej występują.

Konsekwencje błędnej oceny ryzyka zawodowego
Najpoważniejszym skutkiem błędnej oceny ryzyka zawodowego jest brak podjęcia odpowiednich działań prewencyjnych, który może doprowadzić do wypadku.

Krzysztof Goldman
Okręgowy Inspektorat Pracy
PIP w Lublinie

Badanie wypadków - profilaktyka

Podczas badania danego wypadku trzeba uzyskać odpowiedź na 3 podstawowe pytania, mianowicie:

1. Co zawiodło w systemie zarządzania bhp, czyli, jakie błędy popełnili:

• pracodawca,

• kierownictwo firmy,

• nadzór zakładowy,

• kontrolujący warunki pracy w firmie,

• służba bhp,

• pracownicy zespołu wykonującego zadanie, podczas którego wydarzył się wypadek,

• sam poszkodowany?

2. Jaki przepis bhp nie był przestrzegany i dlaczego?

3. Czy nieprzestrzegany przepis bhp był wdrożony w danej firmie?

Zdarza się, ze niektóre przepisy z dziedziny bhp obowiązujące pracodawców są nieznane osobom odpowiedzialnym za ich stosowanie. Czasem przepisy te są im znane, ale nie do końca osoby te wiedzą, jak powinny je stosować w danej firmie. Przykładowo, prace szczególnie niebezpieczne wymagają szczególnych procedur. Jednak to zawsze pracodawca musi określić, które prace w jego firmie będą traktowane, jako szczególnie niebezpieczne i wprowadzić do stosowania odpowiednie zabezpieczenia.

Uwaga!
Nawet przy wypadku powodującym drobny uraz ujawnienie wszystkich popełnionych błędów w dziedzinie bhp uchroni pracowników firmy przed następnym takim wypadkiem, o być może poważniejszych skutkach.

Dokładność badania wypadków
W zależności od dokładności badania przyczyny i okoliczności zaistnienia zdarzenia wypadkowego, różne mogą być wnioski wyciągnięte z tego badania. To nie skutki wypadku, ale okoliczności zdarzenia powinny decydować o dokładności w postępowaniu powypadkowym, czyli wyjaśnianiu przyczyn jego zaistnienia w sferze zarządzania firmą.

Trzeba przyjąć zasadę, ze każdy wypadek będzie badany z taką samą starannością, aby upewnić się, że wnioski z niego płynące będą zapobiegały powstawaniu podobnych zdarzeń w przyszłości.

Uwaga!
Po zdarzeniu się ciężkiego lub zbiorowego wypadku przy pracy inspektor pracy lub prokurator pomoże znaleźć wszystkie jego przyczyny. Ale wykaże również zaniedbania dotyczące bhp w danej firmie oraz sam wyciągnie wnioski na przyszłość, także te dotyczące ukarania winnych zaniedbań!

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

 

Kwalifikacje pracowników tankujących samochody paliwem LPG

Na stacjach paliw płynnych i samodzielnych stacjach auto-gazu kwalifikacje wymagane są przy:

• obsłudze zbiorników stałych z zespołami napędowymi na skroplone gazy węglowodorowe,

• napełnianiu zbiorników przenośnych o pojemności powyżej 350 cm3.

Zaświadczenie kwalifikacyjne
Osoby wykonujące te czynności muszą posiadać zaświadczenia kwalifikacyjne potwierdzające:

• umiejętność praktycznego ich wykonywania,

• znajomość warunków technicznych, norm oraz przepisów prawnych w tym zakresie.

Sprawdzenie kwalifikacji - egzamin
Sprawdzenie kwalifikacji przeprowadza się na wniosek osoby zainteresowanej lub pracodawcy zatrudniającego taką osobę. Komisja kwalifikacyjna wyznacza termin egzaminu sprawdzającego kwalifikacje i niezwłocznie powiadamia o nim wnioskodawcę.

Egzamin składa się z 2 części:

1. ustnej, z wiedzy teoretycznej,

2. praktycznej, polegającej na sprawdzeniu umiejętności.

Szczegółową tematykę egzaminu ustala komisja kwalifikacyjna w zależności od rodzaju i zakresu kwalifikacji, o których sprawdzenie ubiega się wnioskodawca, oraz podaje mu ją do wiadomości na 14 dni przed terminem egzaminu.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują:

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. nr 79, poz. 849 z późn. zm.),

• § 7 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 6 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych (Dz.U. nr 75, poz. 846 z późn. zm.).

Izabela Waga
specjalista z zakresu
technicznego bezpieczeństwa pracy

Jakie są korzyści z utworzenia systemu informacji o wypadkach i ich kosztach?

Jak wykorzystać w firmie dane o kosztach wypadków przy pracy?

Odpowiednia informacja o wypadkach i ich kosztach jest potrzebna do skutecznego zarządzania bezpieczeństwem pracy w firmie. Wykorzystując wyniki obliczania kosztów wypadków, warto stworzyć odpowiedni system informacji o wypadkach i ich kosztach.

Co daje system informacji o wypadkach i ich kosztach?
Dzięki systemowi informacji o wypadkach i ich kosztach można:

• przedstawiać kierownictwu średniego szczebla dane dotyczące wypadków i ich kosztów, dzięki czemu możliwa byłaby ocena wpływu wypadków na koszty produkcji w firmie,

• zlokalizować koszty wypadków na poszczególnych wydziałach (w praktyce może się to czasami okazać trudne, gdyż koszty te mogą powstawać na różnych wydziałach firmy, jednak z pewnością w większości przypadków takie składniki kosztów wypadków, jak np. stracone godziny pracy, będą ponoszone na wydziale, gdzie miał miejsce wypadek),

• rozliczać poszczególne wydziały ze stanu bezpieczeństwa, czyli dokonywać pomiarów celów bezpieczeństwa.

Rozliczanie ze stanu bezpieczeństwa możesz opierać na podstawie poziomu pracy w tej dziedzinie lub skutecznego reagowania i obu tych czynników razem. Na wyznaczniki poziomu pracy składałyby się:

• audyty stanu bezpieczeństwa,

• dochodzenia powypadkowe,

• analizy ryzyka zawodowego.

Natomiast wyznacznikami skutecznego reagowania byłyby zmiany w liczbie wypadków i ich kosztach.

dr Jan Rzepecki
adiunkt w Zakładzie Zarządzania BHP
CIOP - PIB

Jakie nieprawidłowości w zakresie bhp najczęściej występują na placach budów?

Jakie nieprawidłowości najczęściej występujące na placach budów wykazują kontrole? Jakie są najpowszechniejsze przyczyny tych nieprawidłowości w dziedzinie bezpieczeństwa pracy?

Główne zagrożenia i nieprawidłowości w dziedzinie bezpieczeństwa pracy występujące na placach budów od lat niezmiennie dotyczą tych samych grup zagadnień, którymi są:

• instalacje i urządzenia elektryczne,

• prace na wysokości,

• rusztowania,

• maszyny i urządzenia budowlane,

• zagospodarowanie placu budowy.

Przyczyny nieprawidłowości na placach budów
Analiza wyników działań prowadzonych na placach budów przez organy nadzoru i kontroli wskazuje, że najczęstsze przyczyny nieprawidłowości w dziedzinie bezpieczeństwa pracy to:

• niski poziom wiedzy w dziedzinie bhp wśród pracowników i pracodawców,

• minimalizacja kosztów budowy przez oszczędzanie na wydatkach, które mogłyby zapewnić wyższy poziom bezpieczeństwa, i angażowanie pracowników o niskich kwalifikacjach,

• nieprzeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego i - w konsekwencji - nieinformowanie o nim pracowników,

• zbyt małe zainteresowanie personelu sprawującego samodzielne funkcje techniczne na budowie (kierownika budowy, kierowników robót, inspektora nadzoru inwestorskiego) problematyką z zakresu bhp.

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

Przechowywanie odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego

Pracodawca powinien zapewnić odpowiednie warunki przechowywania w firmie odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego. Oznacza to, że w zależności od:

• rodzaju stosowanej odzieży,

• warunków jej użytkowania,

• rodzaju prac,

• stopnia narażenia pracownika na zabrudzenie ciała i zanieczyszczenie odzieży substancjami szkodliwych, trującymi lub materiałami zakaźnymi występujących w środowisku pracy,

w firmie powinny być zorganizowane odpowiednie pomieszczenia (szatnie) do przechowywania odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego, jak również pomieszczenia do:

• prania,

• odkażania,

• odpylania,

• suszenia
  odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego.

Rodzaje szatni
Istnieją następujące rodzaje szatni:

• szatnie odzieży własnej pracowników przeznaczone do przechowywania odzieży należącej do pracowników (tzw. domowej), jeżeli ze względów higienicznych odzież ta nie powinna stykać się ze środkami ochrony indywidualnej, w tym odzieżą ochronną i odzieżą oraz obuwiem roboczym,

• szatnie odzieży ochronnej i roboczej przeznaczone do przechowywania środków ochrony indywidualnej (m.in. odzieży ochronnej) oraz odzieży i obuwia roboczego,

• szatnie podstawowe przeznaczone do przechowywania odzieży własnej pracowników i środków ochrony indywidualnej, w tym odzieży ochronnej oraz odzieży i obuwia roboczego,

• szatnie przepustowe składające się z:

• części przeznaczonej na odzież własną pracowników,

• części przeznaczonej na środki ochrony indywidualnej (m.in. odzież ochronną) oraz odzież i obuwie robocze,

• przepustowego zespołu sanitarnego z natryskami, łączącego obie te części.

Uwaga!
W zespole szatni, z którego korzystają pracownicy zatrudnieni przy pracach powodujących znacznie zabrudzenie lub zamoczenie odzieży i obuwia roboczego oraz których odzież ta i obuwie - z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy - musi spełniać szczególne wymagania higienicznosanitarne (np. w pralniach, farbiarniach, zakładach przetwórstwa spożywczego), powinny znajdować się pomieszczenia wyposażone w urządzenia służące do odkażania, odpylania oraz suszenia tej odzieży i obuwia.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują przepisy Rozdziału 2 Szatnie załącznika nr 3 Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych (§ 6-16) do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Ocena ryzyka zawodowego - faza wstępna

Wszystkie informacje oraz dokumenty niezbędne do dokonania wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego powinny znajdować się w dokumentacji dotyczącej bezpieczeństwa i higieny pracy, którą prowadzicie w firmie (np. rejestry, protokoły itp.).

Informacje
Do zrealizowania wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego niezbędne są informacje dotyczące między innymi:

• zagrożeń,

• warunków środowiska pracy,

• wymagań kwalifikacyjnych i zdrowotnych pracowników,

• stosowanych zabezpieczeń (środków ochrony zbiorowej i indywidualnej),

• statystyk wypadkowych i chorobowych (szczególnie chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby),

• osób zatrudnionych (kobiet, mężczyzn, młodocianych, niepełnosprawnych).

Dokumenty
Do zrealizowania wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego potrzebne są również odpowiednie dokumenty, mianowicie:

1. dokumentacja oceny ryzyka zawodowego (karty oceny ryzyka zawodowego),

2. roczne statystyki wypadków, zdarzeń potencjalnie wypadkowych i chorób zawodowych,

3. wyniki badań środowiska pracy,

4. wnioski z narad w sprawach bhp,

5. wnioski z narad komisji bezpieczeństwa i higieny pracy (jeżeli taka w firmie istnieje),

6. protokoły kontroli stanowisk pracy,

7. protokoły kontroli organów zewnętrznych (np. Państwowej Inspekcji Pracy),

8. protokoły z posiedzeń komisji bezpieczeństwa i higieny pracy (jeżeli taka w firmie istnieje).

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania
bezpieczeństwem pracy, rejestrowany
audytor pomocniczy SZBP wg ISRS

Jak ułatwić przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego?

Jak dobrze przygotować się do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego w firmie?

Dobre przygotowanie do przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego w zakładzie pracy polega na:

• zapewnieniu niezbędnych zasobów finansowych, rzeczowych, ludzkich itp.,

• wyznaczeniu niezbędnych osób oraz, jeśli nie posiadają wymaganych kwalifikacji, skierowanie ich na specjalistyczny kurs. Zaleca się powołanie zespołu do wykonania oceny ryzyka oraz określenie jego zadań i odpowiedzialności, a także zaproszenie do udziału w jego pracach specjalistów z zewnątrz;

• zapewnieniu udziału pracowników w ocenie ryzyka zawodowego (np. przez rozmowy z pracownikami wykonującymi prace na ocenianym stanowisku lub zbieranie uwag w ankietach),

• zapewnieniu osobom oceniającym ryzyko zawodowe dostępu do potrzebnych informacji (np. poprzez umożliwienie im wglądu lub dostarczenie zapisów z rejestrów wypadków przy pracy, chorób zawodowych, wyników pomiarów czynników środowiska pracy, analiz stanu bezpieczeństwa itp.),

• sporządzeniu wykazu stanowisk oraz wykonaniu ich analizy (np. ocena stanowisk pod względem ich powtarzalności lub stałości wykonywanych na nich prac itp.),

• określeniu sposobu informowania o ryzyku zawodowym (np. poprzez opracowanie procedury informowania pracowników o występującym na ich stanowiskach pracy ryzyku zawodowym podczas szkoleń bhp).

Ocena ryzyka przebiegnie sprawnie, jeśli osoby oceniające będą miały zapewniony dostęp do informacji z nią związanych, czyli:

• wykazu stanowisk, na których ma być przeprowadzona ocena,

• charakterystyki stanowisk zawartych w wykazie, o którym mowa powyżej,

• dodatkowych informacji, które mogą być przydatne przy ocenie ryzyka na konkretnym stanowisku (np. jaką wiedzą dysponują pracownicy zatrudnieni na stanowisku podlegającym ocenie, jakie posiadają dodatkowe uprawnienia, jaka jest liczba innych osób narażonych na zagrożenia związane z tym stanowiskiem pracy itp.

dr inż. Iwona Romanowska-Słomka
ekspert z zakresu oceny ryzyka zawodowego

Powiadomienie pracodawcy o wypadku

W jakim czasie pracownik ma obowiązek powiadomić pracodawcę o zaistniałym wypadku?

Pracownik, który uległ wypadkowi powinien niezwłocznie zawiadomić o wypadku swojego pracodawcę, czyli najlepiej bezpośrednio po zdarzeniu. W przypadku, gdy stan jego zdrowia na to nie pozwala i nie może tego zrobić natychmiast, powinien dokonać zgłoszenia zaraz po ustaniu przeszkód uniemożliwiających niezwłoczne zawiadomienie, na przykład po odzyskaniu przytomności itp.

Obowiązki pracownika
Do podstawowych obowiązków każdego pracownika należy:

• niezwłoczne zawiadomienie przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku lub zagrożeniu zdrowia i życia,

• ostrzeżenie współpracowników oraz innych osób znajdujących się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie.

Zawiadomienie pracodawcy o wypadku należy nie tylko do obowiązku poszkodowanego, ale także każdego pracownika, który był świadkiem wypadku. Natomiast ustalenie przyczyn i okoliczności wypadku jest obowiązkiem pracodawcy i następuje z mocy prawa - nie musi więc być w tym zakresie wniosku poszkodowanego w wypadku pracownika.

Brak poinformowania przełożonego bezpośrednio po zaistniałym wypadku lub poinformowanie go nawet po upływie dłuższego czasu od zdarzenia, nie może mieć wpływu na podjęcie przez pracodawcę działań mających na celu ustalenie przyczyn i okoliczności wypadku. Nie może również pozbawić zainteresowanego pracownika lub pozostałej po nim rodziny prawa dochodzenia ustalenia, że zdarzenie miało charakter wypadku przy pracy.

Konsekwencje niepowiadomienia pracodawcy o zaistniałym wypadku
Zaniechanie powiadomienia przełożonego o wypadku lub zagrożeniu w ogóle lub dokonanie tego z nieuzasadnioną zwłoką, jako naruszenie podstawowych obowiązków może skutkować dla pracownika odpowiedzialnością porządkową, czyli karą upomnienia, nagany pieniężną. Może też, w przypadkach rażących, spowodować rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Podstawa prawna

• Art. 52 § 1 pkt 1, art. 108 § 1 pkt 1 i 2, § 2, art. 211 pkt 6 Kodeksu pracy, § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz.U. nr 115, poz. 744 ze zm.).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństw
procesowego

Szkolenie okresowe pracowników inżynieryjno-technicznych

Pierwsze szkolenie okresowe pracownicy inżynieryjno-techniczni odbywają przed upływem 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na swoim stanowisku (§ 15 ust. 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). Natomiast kolejne szkolenia okresowe nie rzadziej niż raz na 5 lat (§ 15 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Pamiętajcie, że rozporządzenie szkoleniowe wymienia w tej grupie:

• projektantów,

• konstruktorów maszyn i innych urządzeń technicznych,

• technologów,

• organizatorów produkcji.

(§ 14 ust. 2, pkt. 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Zakres zadań szkoleniowych
Zakres zagadnień szkoleniowych przewidzianych do realizacji w poszczególnych tematach szkolenia okresowego bhp wynika bezpośrednio z zadań realizowanych przez tych pracowników w procesie pracy.
Pracownicy tej grupy zazwyczaj sprawują funkcje decydujące w zakładach pracy o bezawaryjnym funkcjonowaniu oraz rozwoju danego zakładu.
Główne zadania tej grupy pracowników to:

• uczestniczenie w prowadzeniu prac rozwojowych zakładu,

• planowanie procesu produkcji,

• analiza potrzeb dotyczących wprowadzenia nowych rozwiązań technologicznych i technicznych,

• planowanie zakupów nowych maszyn, urządzeń i narzędzi do zapewnienia realizacji zadań produkcyjnych,

• planowanie, organizowanie i nadzorowanie wykonawstwa prac związanych z użyciem przez innych pracowników zakładu sprzętu i wyposażenia technicznego oraz

• inne związane głównie z problemami dotyczącymi techniki w zakładzie i na stanowiskach pracy.

Wymienione wyżej zadania, sugerują, że w czasie planowania i realizacji szkoleń pracowników inżynieryjno-technicznych powinniście się skupić na problematyce dotyczącej użycia maszyn, urządzeń i narzędzi - ogólnie mówiąc na technice w procesie pracy. Jest to bowiem bezpośrednio powiązanie z bezpieczeństwem pracy, zależnym przecież od zakresu i poziomu występowania negatywnych czynników środowiska pracy, czyli czynników:

• niebezpiecznych,

• szkodliwych,

• uciążliwych.

Forma szkolenia okresowego
Szkolenie okresowe dla pracowników inżynieryjno-technicznych może być przeprowadzane w formie:

• kursu,

• seminarium lub

• samokształcenia kierowanego,

według programu opracowanego dla pracowników inżynieryjno-technicznych.

Metodyka szkolenia
Szkolenie okresowe pracowników inżynieryjno-technicznych możecie prowadzić za pomocą jednej z metod:

• wykładu,

• pogadanki,

• dyskusji grupowej,

• metody problemowej,

• studium przypadku,

• ćwiczeń,

• ćwiczeń praktycznych na stanowisku pracy.

Możecie również łączyć te metody ze sobą w zależności do podejmowanej problematyki.
Prowadząc to szkolenie możecie stosować środki dydaktyczne, takie jak:

• film szkoleniowy,

• rzutnik, folie lub prezentacje szkoleniowe,

• tablice poglądowe,

• wzorcowo urządzone stanowisko pracy.

Praktyczna organizacja szkolenia
Sposób organizacji szkolenia przedstawiony w rozporządzeniu szkoleniowym sformułowany jest w sposób bardzo ogólny ale pozwalający na poprawną realizację szkolenia.
Przygotowując szkolenie okresowe w dziedzinie bhp pracowników inżynieryjno-technicznych, zarówno pracodawcy jak i jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia szkoleń na zlecenie pracodawców, powinni zadbać o właściwy ich przebieg. Oprócz stosowania szczegółowego programu szkolenia, adekwatnego do grupy zawodowej pracowników inżynieryjno-technicznych oraz rodzaju i sposobu wykonywania pracy przez pracowników tej grupy, powinni również zadbać o odpowiednie warunki szkoleniowe, tj.:

1. Sala wykładowa lub inne miejsce szkolenia zapewniające komfort jego odbywania.

Miejsce, w którym uczymy się ma wpływa na nasze samopoczucie, a również na efekty szkoleniowe. Zwracajcie także uwagę na zapełnienie sali, w której prowadzicie zajęcia, jak również właściwe oświetlenie, wentylację, ogrzewanie, meble, przy których siedzą szkoleni. Pamiętajcie, że jeżeli w tym zakresie sala nie spełnia wymogów bhp wówczas będzie to Was dyskredytowało w oczach szkolonych podczas omawiania zagadnień z zakresu wymogów dotyczących m.in. oświetlenia, wentylacji, temperatury pomieszczeń pracy itp.

2. Środki dydaktyczne, możliwie najnowocześniejsze.

Unikajcie takiej formy szkolenia, gdzie wykładowca przez 8 godzin prowadzi wykład, często odczytując treści z jakimi zapoznaje uczestników szkolenia.

3. Stosowanie przez wykładowcę właściwej dla danej tematyki metody szkolenia.

4. Sformułowanie odpowiednich pytań sprawdzających na egzamin po zakończeniu szkolenia, po którym będziecie mieli pewność, że pracownicy posiadają dostateczną znajomość przepisów bhp.

O wszystkie te elementy powinniście zadbać w trakcie planowania i organizowania szkolenia. Pozwoli Wam to zrealizować założone cele ogólne i szczegółowe (operacyjne) szkolenia.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA SA

Instruktażu stanowiskowy prowadzony przez osobę zatrudnioną na innej podstawie niż umowa o pracę

Czy osoba fizyczna wykonująca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy może prowadzić instruktaż stanowiskowy?

Przepisy nie wskazują, na jakiej podstawie (umowa o pracę, umowa cywilnoprawna) osoba kierująca pracownikami, wyznaczona przez pracodawcę do prowadzenia instruktażu stanowiskowego musi świadczyć u niego pracę.

Instruktaż stanowiskowy powinni przeprowadzać sam pracodawca lub wyznaczona przez niego osoba kierująca pracownikami, o ile posiadają:

• odpowiednie kwalifikacje,

• doświadczenie zawodowe, czyli stosowne wykształcenie oraz praktykę w danym zawodzie, z jakim związane jest stanowisko, na którym ma być zatrudniony szkolony pracownik, oraz

• przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego

(§11 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

A zatem osoba kierująca pracownikami nie musi być zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Musi natomiast spełniać określone wymagania, czyli posiadać:

• odpowiednie doświadczenie,

• wiedzę teoretyczną,

• przygotowanie kierunkowe do prowadzenia konkretnego szkolenia,

• znać elementy organizacji i metodyki prowadzenia instruktażu.

Spełnienie tych wymagań zagwarantuje, że przeprowadzony przez osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę lub innej umowy cywilnoprawnej instruktaż stanowiskowy zapewni szkolonemu pracownikowi zapoznanie się:

• z czynnikami środowiska pracy występującymi na jego stanowisku,

• z ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą,

• ze sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki,

• z metodami bezpiecznego wykonywania pracy na jego stanowisku.

Pamiętajcie jednak, że to na pracodawcy, jako na organizatorze szkolenia, ciąży odpowiedzialność za właściwe przeprowadzenie szkolenia i dobór wykładowców oraz instruktorów (§ 5 pkt 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

Praca przy monitorach ekranowych

Czy praca z monitorem ekranowym to praca szkodliwa?

Praca na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy jest uznawana za uciążliwą dla zdrowia. Decyduje o tym konieczność dopełnienia przez pracodawcę szeregu obowiązków mających na celu eliminację uciążliwości i poprawę komfortu wykonywania pracy.

Wykaz stanowisk prac szkodliwych lub uciążliwych powinien być określony w wewnętrznym akcie prawnym zakładu pracy, np. w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy. Jest tak dlatego, że obecnie nie istnieją w tym względzie żadne przepisy ogólnie obowiązujące. Kwestia ta wiec podlega wyłącznie unormowaniom wewnątrzzakładowym.

Obowiązki pracodawcy
Pracodawca przede wszystkim powinien:

• informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny warunków pracy oraz o wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony pracy,

• zapewnić pracownikom po każdej godzinie nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora zmianę rodzaju pracy na inną, nie obciążającą narządu wzroku i wykonywaną w innej pozycji ciała lub jeżeli nie ma takiej możliwości zorganizować co najmniej 5-min przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego,

zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Podstawa prawna

• § 6, § 7, § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
  1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973). Więcej Porad BHP

Magdalena Michalska
specjalista z zakresu
prawa pracy

Odpowiedzialność za zawartość zakładowej apteczki pierwszej pomocy

Kto odpowiada za umieszczenie w zakładowej apteczce pierwszej pomocy tabletek, które uległy przeterminowaniu, a które zażył pracownik?

Za zawartość zakładowej apteczki pierwszej pomocy jest odpowiedzialny pracodawca. Samo wyposażenie apteczki w przeterminowany lek nie jest przestępstwem. Jeżeli jednak zdaniem pracownika - w następstwie przyjęcia leku znajdującego się na wyposażeniu apteczki - nastąpił rozstrój zdrowia, nie ma przeszkód, aby pracownik zawiadomił Policję o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez pracodawcę.

Do zawiadomienia należałoby dołączyć pełną dokumentację lekarską oraz wykaz osób proponowanych do przesłuchania w charakterze świadka.

Konsultacja składu apteczki
Pracodawca powinien skonsultować ilość, usytuowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy i apteczek z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, uwzględniając przy tym rodzaje i nasilenia występujących zagrożeń.

Zajęcie jednoznacznego stanowiska w kwestii możliwości dochodzenia odszkodowania w związku z zatruciem przeterminowanym lekiem znajdującym się na wyposażeniu apteczki nie jest możliwe bez szczegółowej informacji o okolicznościach zdarzenia. Badając okoliczności zdarzenia należy brać pod uwagę fakt, że zasoby apteczki powinny być wykorzystywane w celach udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej, a nie prowadzenia leczenia. Należy też pamiętać, że w zasobach apteczki nie powinny znajdować się leki stosowane pod kontrolą lekarza. Więcej Porad BHP

Podstawa prawna

• § 44 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z
  26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu prawa pracy
biegły sądowy w dziedzinie bhp
przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

Dokumentacja prac szczególnie niebezpiecznych

W naszym zakładzie pracy występują prace szczególnie niebezpieczne. W jaki sposób je dokumentować?

Każdy pracodawca ma obowiązek ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w jego zakładzie pracy. Obowiązek ten zgodnie z prawem dotyczy pracodawcy, jednak w praktyce to służba bhp odgrywa główną rolę zarówno przy jego opracowywaniu, jak i realizacji.

Rodzaj, treść i forma dokumentów - podstawa prawna
Rodzaj i treść dokumentów, które powinny być opracowane w firmie, gdy są w niej wykonywane prace szczególnie niebezpieczne, określają:

• § 86 ust. 1 ropbhp oraz

• szczegółowe przepisy dotyczące bhp przy wykonywaniu konkretnych prac (np. przy urządzeniach i instalacjach energetycznych).

Ponadto często określają je również instrukcje eksploatacji danych urządzeń i instalacji opracowywane oraz dostarczane przez ich producentów. Natomiast formę prowadzenia dokumentów dotyczących prac szczególnie niebezpiecznych w swojej firmie zawsze ustala pracodawca.

Warto wiedzieć
W stosunku do prac, które pracodawca zamieścił w zakładowym wykazie prac szczególnie niebezpiecznych, należy określić szczegółowe wymagania bhp przy ich wykonywaniu. Trzeba to zrobić w ścisłej współpracy ze służbami technicznymi działającymi w danym zakładzie pracy.

Podstawa prawna

• § 80-81 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

6 podstawowych zasad obsługi kserokopiarek

Na co zwrócić uwagę podczas eksploatacji kserokopiarek w biurze, aby była bezpieczna?

Z pomiarów czynników fizycznych w warunkach standardowych wynika, że kserokopiarki użytkowane zgodnie z przeznaczeniem i sprawne technicznie, bez wyładowań koronowych, nie stanowią zagrożenia zdrowia obsługujących je pracowników. Główne zasady bezpiecznej eksploatacji kserokopiarek to:

1. Niezasłanianie otworów wentylacyjnych
   Otwory wentylacyjne kserokopiarki nie mogą być zasłonięte, na przykład przez zbyt bliskie dosunięcie do ściany lub mebla biurowego (minimum wolnej przestrzeni w takich przypadkach to 10 cm).

2. Zakleszczenie się papieru
   W razie zakleszczenia się papieru należy postępować zgodnie z instrukcją jego uwalniania, tzn. najpierw wyłączyć kserokopiarkę spod napięcia, a dopiero potem zaglądać do wnętrza i usuwać zacięty papier.

3. Przerwa w eksploatacji
   Jeżeli kserokopiarka nie będzie eksploatowana przez dłuższy czas, trzeba odłączyć ją od źródła prądu i nakryć pokrowcem.

4. Nietypowe odgłosy lub objawy pracy kserokopiarki
   W razie zauważenia nietypowych odgłosów lub objawów pracy kserokopiarki należy przerwać pracę urządzenia i zgłosić ten fakt do serwisu.

5. Zabrudzenia tonerem
   Ewentualne zabrudzenia tonerem rąk lub ubrania należy zmyć zimną wodą, gdyż ciepła utrwala zabrudzenie.

6. Kserokopiarka a urządzenia elektroniczne
   Kserokopiarka, jak większość urządzeń elektrycznych, wytwarza niewielkie pole elekromagnetyczne, mogące wpływać na funkcjonowanie czułych urządzeń elektronicznych.

Z tych samych powodów kserokopiarki nie powinny stać zbyt blisko (minimum wolnej przestrzeni w takich przypadkach to 50 cm) komputerów i innych urządzeń elektronicznych, takich jak radioodbiorniki, urządzenia pomiarowe itp.

Instrukcja bhp
Obowiązkiem pracodawcy jest organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki jej wykonywania (art. 207 Kodeksu pracy).

Jednym z warunków bezpieczeństwa i higieny pracy jest bezpieczne użytkowanie przez pracowników stosowanych w zakładzie maszyn oraz urządzeń. Sposób wykonywania czynności przy nich należy określić w przepisach wewnątrzzakładowych. Przepisami takimi mogą być instrukcje bhp, wskazane do zapoznania się z ich treścią przez pracowników w zarządzeniu pracodawcy, wprowadzającym daną instrukcję bhp do stosowania w firmie.

Konieczność sporządzania instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy wynika bezpośrednio z przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z poźn. zm.).

Henryk Musa
specjalista ds. bhp

Daty nesletter

2008-11-24 - BHP E-LETTER Dokumentacja prac szczegolnie niebezpiecznych

2008-11-21 - BHP E-LETTER Praca przy monitorach ekranowych

2008-11-19 - BHP E-LETTER Ogrzewanie pomieszczen pracy - zasadnicze wymagania dla sprzetu

2008-11-17 - BHP E-LETTER Zagrozenia przy pracy z komputerem

2008-11-12 - BHP E-LETTER Szkolenie okresowe pracownikow inzynieryjno-technicznych

2008-11-10 - BHP E-LETTER Ocena ryzyka zawodowego w szkole

2008-11-05 - BHP E-LETTER Jak ulatwic przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego?

2008-11-03 - Przechowywanie odziezy ochronnej oraz odziezy i obuwia roboczego

2008-10-29 - BHP E-LETTER Emocje a szkolenia bhp

2008-10-27 - BHP E-LETTER Jakie sa korzysci z utworzenia systemu informacji o wypadkach i ich kosztach

2008-10-22 - BHP E-LETTER Kto moze zostac rzeczoznawca ds. bhp?

2008-10-20 - BHP E-LETTER Badanie wypadkow - profilaktyka

2008-10-15 - BHP E-LETTER Szkolenia bhp telepracownikow

2008-10-13 - BHP E-LETTER Jakie uprawnienia sa konieczne do kierowania szkolnymi autobusami

2008-10-08 - BHP E-LETTER Jak stworzyc pozadana kulture bezpieczenstwa w firmie?

2008-10-06 - BHP E-LETTER Wykaz prac zabronionych chorym na dana chorobe

2008-10-01 - BHP E-LETTER Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony pracowników przed hałasem lub drganiami?

2008-09-29 - BHP E-LETTER Procedura badań powypadkowych i problemy w dochodzeniu

2008-09-24 - BHP E-LETTER Jak transportowac odpady niebezpieczne

2008-09-22 - Wypadki w drodze do lub z pracy a służba bhp

2008-09-17 - Jakie sa obowiazki pracownikow w zakresie zmniejszenia narazenia na halas lub drgania

2008-09-15 - Prace na wysokości - obowiązki pracodawcy

2008-09-10 - Jak chronic zdrowie pracownikow mlodocianych

2008-09-08 - Jak nie zostac w tyle z bhp

2008-09-03 - Instruktaz stanowiskowy dla nauczycieli

2008-09-01 - Prowadzenie szkolenia wstępnego bhp przez pracownika

2008-08-27 - Zatrudnianie kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych

2008-08-25 - Odziez ochronna oraz odziez i obuwie robocze - przechowywanie

2008-08-20 - Jak styl uczenia sie pracownikow wplywa na przygotowanie szkolen bhp

2008-08-18 - Jakie krzesła i stoły wybrać do pracy przy komputerze?

2008-08-13 - Jak mozesz wpłynac na poprawe warunkow pracy w firmie

2008-08-11 - Impregnacja drewna i innych materialow na budowie - wymagania bhp

2008-08-06 - Jak analizowac potrzeby szkoleniowe w firmie

2008-08-04 - BHP E-LETTER 6 zasad ktorymi musza sie kierowac inspektor pracy przystepujac do kontroli

2008-07-30 - BHP E-LETTER Zagrozenia na stanowisku pracy slusarza

2008-07-28 - BHP E-LETTER Podtopienia - pierwsza pomoc

2008-07-23 - BHP E-LETTER Grupowe szkolenia bhp - jak je zorganizowac

2008-07-21 - BHP E-LETTER Jak zapobiegac chorobom pracownikow powodowanym przez bakterie z urzadzen klimatyzacyjnych

2008-07-16 - BHP E-LETTER 9 krokow do zabezpieczenia firmy przed rakotworczymi i mutagennymi czynnikami srodowiska pracy

2008-07-14 - BHP E-LETTER Środki ochrony indywidualnej - szkolenie pracowników

2008-07-09 - BHP E-LETTER Przylacz sie do kampanii na rzecz oceny ryzyka zawodowego

2008-07-07 - BHP E-LETTER Szkolenie bhp przez Internet. A co z egzaminem

2008-07-02 - BHP E-LETTER Podejrzenie wystapienia choroby zawodowej - co dalej

2008-06-30 - BHP E-LETTER Na co zwrocic szczegolna uwage, wypelniajac protokol powypadkowy

2008-06-25 - BHP E-LETTER Zaplanuj szkolenie bhp wedlug doswiadczen szkolonych pracownikow

2008-06-23 - BHP E-LETTER Jak udokumentowac poinformowanie pracownika o ryzyku zawodowym

2008-06-18 - BHP E-LETTER Urzadzenia ochronne maszyn, czyli jak zapewnic bezpieczenstwo pracy

2008-06-16 - BHP E-LETTER Antystatyczne i antyradiacyjne ekrany na monitory komputerowe - kiedy wymieniac

2008-06-11 - Wybierz tresc na slajdy swojej prezentacji szkoleniowej

2008-06-09 - BHP E-LETTER Odpowiedzialnosc karna sluzby bhp - jak jest naprawde

2008-06-04 - BHP E-LETTER Kontrola PIS - na co musisz sie przygotowac

2008-06-02 - BHP E-LETTER - Obowiazki kierownika budowy

2008-05-28 - BHP E-LETTER Czy pracownik sluzby bhp moze prowadzic w firmie szkolenia okresowe bhp?

2008-05-26 - BHP E-LETTER Czy pracodawca moze nie zawiadomic o wypadku przy pracy

2008-05-21 - BHP E-LETTER Przygotowanie sluzby bhp do kontroli warunkow pracy w firmie

2008-05-19 - BHP E-LETTER Praca fizyczna na otwartej przestrzeni a posilki regeneracyjne

2008-05-14 - BHP E-LETTER Czy znasz najczestsze zagrozenia na stanowisku pracy kierowcy wozka jezdniowego

2008-05-12 - BHP E-LETTER Srodki ochrony indywidualnej przy pracach z uzyciem rusztowan

2008-05-07 - BHP E-LETTER 2 sposoby na dokonanie oceny ryzyka zawodowego dla kobiet w ciazy i karmiacych piersia

2008-05-05 - BHP E-LETTER Jakie straty moze powodowac wystepowanie halasu w firmie

2008-04-30 - BHP E-LETTER Opracowanie szczegolowych programow szkolen bhp

2008-04-28 - BHP E-LETTER Szczegolne wymagania dla pomieszczen higienicznosanitarnych dla kobiet

2008-04-24 - BHP ELETTER Jak zapobiegac wypadkom przy pracy

2008-04-23 - BHP ELETTER Jak zapobiegac wypadkom przy pracy

2008-04-21 - BHP E-LETTER Wypadek tokarza - analiza przypadku

2008-04-16 - BHP E-LETTER Jakie obowiazki w zakresie szkolen bhp ma słuzba bhp

2008-04-14 - BHP E-LETTER 10 krokow do dokonania oceny ryzyka zawodowego wywolanego czynnikami szkodliwymi

2008-04-09 - BHP E-LETTER Ciekawe szkolenia bhp dla doswiadczonych pracownikow

2008-04-07 - BHP E-LETTER Ulatw sobie wspolprace z zewnetrzna firma szkoleniowa

2008-04-02 - BHP E-LETTER Jak skutecznie pomoc osobie poparzonej substancja chemiczna?

2008-03-31 - BHP E-LETTER Rola sluzby bhp w skutecznym zapobieganiu chorobom zawodowym

2008-03-26 - BHP E-LETTER W jakiej temperaturze przysluguja posilki przy pracach fizycznych w cyklu ciaglym na otwartej przestrzeni

2008-03-19 - BHP E-LETTER Jak odroznic choroby zawodowe od parazwodowych

2008-03-17 - BHP E-LETTER Kiedy nie musisz opracowywac instrukcji bezpieczenstwa pozarowego

2008-03-12 - BHP E-LETTER Dowiedz sie, na czym polega zasada laczenia teorii z praktyka w szkoleniach bhp

2008-03-11 - BHP E-LETTER Dowiedz sie, na czym polega zasada laczenia teorii z praktyka w szkoleniach bhp

2008-03-10 - BHP E-LETTER Zakres i czestotliwosc badan lekarskich pracownika pracujacego w halasie

2008-03-05 - BHP E-LETTER Jakie warunki szkodliwe i uciazliwe wystepuja w pracy biurowej

2008-03-03 - BHP E-LETTER Pozbadz sie swoich watpliwosci dotyczacych interpretacji przepisow bhp

2008-02-27 - BHP E-LETTER Jakie obowiazki i uprawnienia maja rektorzy uczelni w zakresie bhp

2008-02-25 - BHP E-LETTER - Jak utworzyc praktyczna instrukcje bhp

2008-02-20 - BHP E-LETTER Odbierz swoj prezent - "Najwazniejsze nowosci bhp"

2008-02-18 - BHP E-LETTER Protokol powypadkowy - co trzeba do niego zalaczyc

2008-02-13 - BHP E-LETTER Jak dobrac srodki dydaktyczne do przeprowadzenia szkolenia bhp

2008-02-11 - BHP E-LETTER Kiedy trzeba miec w firmie 2 jadalnie

2008-02-06 - BHP E-LETTER Ocena bezpieczenstwa chemicznego - REACH

2008-02-04 - BHP E-LETTER Czy kazdy pracownik moze obslugiwac punkty pierwszej pomocy

2008-01-30 - BHP E-LETTER Praca tymczasowa wg nowej ustawy o PIP

2008-01-28 - BHP E-LETTER Dlaczego warto przygotowac procedure badan powypadkowych

2008-01-23 - BHP E-LETTER Jakie zalaczniki powinny byc dolaczone do protokolu powypadkowego

2008-01-21 - BHP E-LETTER Sposob na naprawienie bledu zespolu powypadkowego

2008-01-16 - BHP E-LETTER Czy wiesz, jakie szkolenia bhp moze prowadzic pracodawca

2008-01-14 - BHP E-LETTER Sprawdz, jak bezpiecznie przenosic nietypowe przedmioty

2008-01-09 - BHP E-LETTER (NR 202) - Palacz kotlow CO - instruktaz stanowiskowy bhp

2008-01-07 - BHP E-LETTER (NR 201) - Co powinno obejmowac szkolenie w zakresie postepowania z odpadami niebezpiecznymi

2008-01-02 - BHP E-LETTER (NR 200) - Jak zrekompensowac pracownikom czas poswiecony na szkolenie bhp poza godzinami pracy

2007-12-31 - BHP E-LETTER (NR 199) - Sprawdz, kiedy bezwzglednie musisz dokonac aktualizacji oceny ryzyka zawodowego

2007-12-24 - BHP E-LETTER (NR 198) - Zdarzaja sie kontrole PIP w okresie swiatecznym

2007-12-19 - BHP E-LETTER (NR 197) - Jak postepowac ze zlamaniami i zwichnieciami

2007-12-17 - BHP E-LETTER (NR 196) - Poznaj proste sposoby zapewnienia bezpieczenstwa pracownikom w zakladzie obrobki drewna

2007-12-12 - BHP E-LETTER (NR 195) - Co powinny zawierac druki wyjasnien poszkodowanego w wypadku przy pracy i informacji swiadka wypadku

2007-12-10 - BHP E-LETTER (NR 194) - Zobacz, co sprawdza inspektorzy nadzoru budowlanego podczas kontroli

2007-12-05 - BHP E-LETTER (NR 193) - Jak szybko i bezproblemowo - z uwzglednieniem zmian w prawie - uporac sie z ocena ryzyka zawodowego

2007-12-03 - BHP E-LETTER (NR 192) - Jakie zapisy zwiazane z bhp zawrzec w regulaminie pracy

2007-11-28 - BHP E-LETTER (NR 191) - Od czego zalezy wysokosc jednorazowego odszkodowania

2007-11-26 - BHP E-LETTER (NR 190) - Czego dotycza szczegolne zagrozenia zawodowe przy obsludze obrabiarek do drewna

2007-11-21 - BHP E-LETTER (NR 189) - Sprawdz czy pracownicy w Twojej firmie potrafia wezwac pomoc w sytuacji wypadku

2007-11-19 - BHP E-LETTER (NR 188) - Odbierz swoj prezent - "Najwazniejsze nowosci bhp - pytania i odpowiedzi"!

2007-11-14 - BHP E-LETTER (NR 187) - Narazenie pracownika na niebezpieczenstwo utraty zycia lub ciezkiego uszczerbku na zdrowiu

2007-11-12 - BHP E-LETTER (NR 186) - Co robic, gdy w firmie nie przeprowadzono oceny ryzyka zawodowego

2007-11-07 - BHP E-LETTER (NR 185) - Procedura badan powypadkowych i problemy w dochodzeniu

2007-11-05 - BHP E-LETTER (NR 184) - Nie zapomnij o przeprowadzeniu probnej ewakuacji na wypadek pozaru

2007-10-31 - BHP E-LETTER (NR 183) - Wypadek podczas strajku - postępowanie powypadkowe

2007-10-29 - BHP E-LETTER (NR 182) - Prawidlowe oznakowanie odziezy ostrzegawczej

2007-10-24 - BHP E-LETTER (NR 181) - Na czym polega zasada przystepnosci nauczania w szkoleniach bhp

2007-10-22 - BHP E-LETTER (NR 180) - Szkolenia pracownikow administracyjno-biurowych co 6 lat czy czesciej

2007-10-17 - BHP E-LETTER (NR 179) - Uwaga! Telepracownicy nadchodza

2007-10-15 - BHP E-LETTER (NR 178) - Jak dokumentowac wyjasnienia poszkodowanego w wypadku przy pracy

2007-10-10 - BHP E-LETTER (NR 177) - Listy kontrolne do natychmiastowego uzycia - pobierz bezplatnie 3 z nich

2007-10-08 - BHP E-LETTER (NR 176) - Jak przygotowac firme na ewentualne wypadki i awarie

2007-10-03 - BHP E-LETTER (NR 175) - Kontrole PIP i PIS beda jeszcze czestsze

2007-10-01 - BHP E-LETTER (NR 174) - Jak wybrac dobre oprogramowanie do obslugi bhp w firmie

2007-09-26 - Kto dokonuje oceny ryzyka

2007-09-24 - BHP E-LETTER (NR 172) - Jak wybrac dobre oprogramowanie do obslugi bhp w firmie

2007-09-19 - Listy kontrolne do natychmiastowego uzycia - niezbedne narzedzie kontroli stanu bhp w kazdej firmie

2007-09-17 - BHP E-LETTER (NR 170) - Kto bada wypadki zatrudnionych na innej podstawie niz umowa o prace

2007-09-12 - BHP E-LETTER (NR 169) - Ocena ryzyka zawodowego po nowemu

2007-09-10 - BHP E-LETTER (NR 168) - Zapewnij bezpieczenstwo operatorowi maszyny

2007-09-05 - BHP E-LETTER (NR 167) - Techniczne srodki zabezpieczen przeciwpozarowych

2007-09-03 - BHP E-LETTER (NR 166) - Co decyduje o istnieniu przyczyny zewnetrznej wypadku

2007-08-29 - BHP E-LETTER (NR 165) - Kogo zaliczyc do grupy pracownikow administracyjno-biurowych

2007-08-27 - BHP E-LETTER (NR 164) - Pobicie pracownika moze byc wypadkiem przy pracy

2007-08-22 - BHP E-LETTER (NR 163) - Odwolanie od orzeczenia lekarskiego i powtorne badania

2007-08-20 - BHP E-LETTER (NR 162) - Czy Internet zastapi instruktorow bhp

2007-08-14 - BHP E-LETTER (NR 161) - Jakie srodki ochrony indywidualnej dla zatrudnionych na rusztowaniach

2007-08-13 - BHP E-LETTER (NR 160) - Czy samopoczucie kierowcy autobusu jest podstawa do powstrzymania sie od pracy

2007-08-08 - BHP E-LETTER (NR 159) - Jak i z jaka czestotliwoscia przeprowadzac okresowe badania instalacji elektroenergetycznych

2007-08-06 - BHP E-LETTER (NR 158) - Uwaga upaly. Zobacz jak ratowac odwodnionego

2007-08-01 - BHP E-LETTER (NR 157) - Kto i kiedy moze kontrolowac wiedze pracownikow w zakresie bhp

2007-07-24 - BHP E-LETTER (NR 156) - Pierwsza pomoc w przypadkach podtopien

2007-07-18 - BHP E-LETTER (NR 155) - Kontrola dostosowania obiektow budowlanych i pomieszczen pracy do wymagan firmy

2007-07-11 - BHP E-LETTER (NR 154) - Zagrozenia zawodowe na stanowisku pracy w informacji na dworcu PKP

2007-07-04 - BHP E-LETTER (NR 153 ) - Jakie szkolenia bhp, oprocz wskazanych w rozporzadzeniu szkoleniowym, powinienes przeprowadzic w swojej firmie

2007-07-04 - BHP E-LETTER (NR 153 ) - Jakie szkolenia bhp, oprocz wskazanych w rozporzadzeniu szkoleniowym, powinienes przeprowadzic w swojej firmie

2007-06-27 - BHP E-LETTER (NR 152) - Klimatyzacja w biurze

2007-06-20 - BHP E-LETTER (NR 151) - Jak zgodnie z zasadami i przepisami bhp odkazić basen

2007-06-13 - BHP E-LETTER (NR 150) - Kwalifikacje napelniajacych samochody auto-gazem

2007-06-06 - BHP E-LETTER (NR 149) - Kogo wyznaczyc do prowadzenia instruktazu stanowiskowego

2007-05-30 - BHP E-LETTER (NR 148) - Jak zapewnic bezpieczenstwo uczniom

2007-05-23 - BHP E-LETTER (NR 147) - Pracownik agencji ochrony - czynnosci zabronione i niedopuszczalne

2007-05-16 - BHP E-LETTER (NR 146) - Przechowywanie benzyny w pomieszczeniach

2007-05-09 - BHP E-LETTER (NR 145) - Jezeli nie wykład to jaka inna metoda szkolenia

2007-05-02 - BHP E-LETTER (NR 144) - Ekwiwalent pieniezny za pranie odziezy roboczej

2007-04-25 - BHP E-LETTER (NR 143) - Zmiany w ogolnych przepisach bhp

2007-04-18 - BHP E-LETTER (NR 142) - Czy można pociagnac swiadka skladajacego w postepowaniu powypadkowym falszywe zeznania do odpowiedzialnosci karnej

2007-04-11 - BHP E-LETTER (NR 141) - Jak rozpowszechniac problematyke bhp wsrod pracownikow, aby zwracali wieksza uwage na bezpieczenstwo pracy

2007-04-04 - BHP E-LETTER (NR 140) - Warunki pracy a samopoczucie pracownika - ocena

2007-03-28 - BHP E-LETTER (NR 139) - Jaka odziez ochronna i robocza przysluguje nauczycielowi wychowania fizycznego w liceum

2007-03-21 - BHP E-LETTER (NR 138) - Na jakich zasadach stosowac Polskie Normy

2007-03-14 - BHP E-LETTER (NR 137) - Kto powinien dbac, aby programy szkolen bhp byly dostosowane do potrzeb firmy

2007-03-07 - BHP E-LETTER (NR 136) - Jakie moga byc kolory scian w pomieszczeniach pracy

2007-02-28 - BHP E-LETTER (NR 135) - Jak powinien obecnie wygladac sklad zespolu powypadkowego, gdy w firmie nie ma spolecznego inspektora pracy

2007-02-21 - BHP E-LETTER (NR 134) - Outsourcing a sprawy bhp

2007-02-14 - BHP E-LETTER (NR 133) - Jak zorganizowac szkolenie bhp - jaką forme szkolenia wybrac

2007-02-06 - BHP E-LETTER (NR 132) - Odziez i obuwie robocze - rola pracodawcy

2007-01-30 - BHP E-LETTER (NR 131) - Praca w kontakcie z alkoholami - bhp i ppoz.

2007-01-23 - BHP E-LETTER (NR 130) - Czy pracownikom administracyjno-biurowym nalezy sie deputat w postaci herbaty

2007-01-16 - BHP E-LETTER (NR 129) - Jakie szkolenia bhp dla brygadzistow

2007-01-10 - BHP E-LETTER (NR 128) - Minimalna temperatura w biurze zima

2007-01-03 - BHP E-LETTER (NR 127) - Dodatek za tzw. prace pod ruchem

2007-01-03 - BHP E-LETTER (NR 127) - Dodatek za tzw. prace pod ruchem

2006-12-27 - BHP E-LETTER (NR 126) - Czy piekarz musi miec dodatkowe uprawnienia kwalifikacyjne

2006-12-20 - BHP E-LETTER (NR 125) - Instruktaz stanowiskowy elektryka a zagadnienia warunkow miejsca pracy i zagrozenia









Informacje
Problemy ochrony pracy
Azbest - informacje
Lista kontrolna BHP na budowie

Konkursy
Prezentacje OIP
Media o nas

185

---