Aksjomaty Vica - opracowanie
Aksjomaty - pewniki (degnita) filozoficzne i filologiczne dotyczące natury narodów.
Aksjomat 1
Człowiek, który pogrąża się w niewiedzy, uważa siebie za regułę świata.
Ak. 2
Ludzie oceniają rzeczy dalekie i nieznane na podstawie rzeczy bliskich i znanych. Np. teorie na temat początków cywilizacji były często błędnie określane według kryteriów ówczesnych czasów.
Ak. 3
Pycha narodów. Wg Didora Sycylijskiego narody greckie i barbarzyńskie chełpią się, że to właśnie one wymyśliły rzeczy użyteczne dla ludzi i zachowały pamięć swej przeszłości od samego początku (np. Chaldejczycy, Egipcjanie, czy Chińczycy, wyjątek: Hebrajczyk Flawiusz Józef wyznaję, że jego lud żył w izolacji od pogan. Ich historia święta stwierdza młodość świata.
Ak. 4
Próżność uczonych. Pragnienie wiedzy starej jak świat. Obala to poglądy uczonych o niedoścignionej wiedzy starożytnych (np. szalbierstwo wyroczni Chaldejczyka Zoroastra, czy wiersze Orfeusza) Błędność znaczeń mistycznych w hieroglifach.
Ak. 5
Filozofia ma dopomóc człowiekowi, nie gwałcić jego natury, ani opuszczać w momencie upadku. Negatywne przykłady: stoicy i epikurejczycy. Jedni pragną stłumić zmysły, drudzy karzą się im podporządkować (zaprzeczają opatrzności). Stoicy oddają się losowi, a epikurejczycy poddają się przypadkowi i uważają, że dusze są śmiertelne. Pozytywny przykład: platonicy, którzy wierzą w boska opatrzność i w nieśmiertelność ludzkich dusz. A namiętności ludzkie powstrzymują, przekształcając je w cnoty.
Ak. 6
Filozofia ma rozważać człowieka takim, jakim ma być.
Ak. 7
Ustawodawstwo (ludzkie rządy) rozważa człowieka takim, jakim jest, aby należycie go wykorzystać w społeczeństwie. Przekształca wady ludzkie w cnoty. Okrucieństwo-rzemiosło wojenne, skąpstwo-handel, ambicja-polityka. Dowód na opatrzność boską (boska myśl ustawodawcza). Buduje ona porządek społeczny.
Ak. 8
Rzeczy nie mogą się ukształtować, ani trwać poza swoim stanem naturalnym. Rozstrzyga to spór filozofów moralności z sceptykami (Karneades, Epikur): czy istnieje prawo naturalne, czy natura ludzka jest uspołeczniona? Człowieka ma wolną, aczkolwiek słabą wolę przekształcania swych namiętności w cnoty.. Bóg go wspomaga w sposób naturalny (boska opatrzność) i nadnaturalny (mocą swej łaski).
Ak. 9
Ludzie, którzy nie znają prawdy (vero), usiłują oprzeć się na pewności (certo). Opierają wolę na świadomości, nie mogąc uspokoić umysł wiedzą.
Ak.10
Filozofia traktuje o rozumie, który jest źródłem wiedzy o prawdzie. Filologia bada autorytet woli ludzkiej, na której opiera się świadomość rzeczy pewnych. Filozofowie i Filologowie wzajemnie nie korzystają ze swej wiedzy w podbudowie własnych nauk.
Ak.11
Wolna wola określa się i utwierdza dzięki zdrowemu rozsądkowi, przejawiającego się w sprawach konieczności i potrzeb (dwa źródła prawa naturalnego narodów).
Ak.12
Zdrowy rozsądek nie opiera się na refleksji, podzielany jest powszechnie (przez naród)
Ak. 13
Jednakowe idee zrodzone niezależnie wśród różnych ludów mają wspólny pierwiastek prawdy. Zdrowy rozsądek to kryterium dane przez bożą opatrzność narodom, aby określały one, to co jest pewne (il certo) w prawie naturalnym narodów. Prawo naturalne powstało niezależnie dla wszystkich narodów jednocześnie.
AK. 14
Taka jest natura rzeczy, że powstają w określonym czasie i w określonych warunkach.
AK. 15
Nieodłączne właściwości przedmiotów muszą być wynikiem okoliczności, w jakich rzeczy powstały.
AK. 16
Tradycje ludowe zawierają powszechne pierwiastki prawdy. Zadaniem Nauki jest wykrycie tych pierwiastków, które z upływem lat i w skutek zmian w językach i obyczajach, dotarły do nas skażone fałszem.
AK. 17
Języki ludowe to najważniejsze świadectwo dawnych obyczajów, jakie panowały w czasie, gdy te języki powstawały.
AK. 18
Język starożytnego narodu, który był w użyciu tak długo, aż osiągnął doskonałość jest ważnym świadectwem pierwotnej epoki świata.
AK. 19
Prawo XII tablic jest wielkim świadectwem starożytnego prawa naturalnego narodów Lacjum.
AK. 20
Poematy Homera (obyczajowość grecka) to wielkie skarbce prawa naturalnego narodów Grecji.
AK. 21
Filozofowie greccy przyspieszyli rozwój naturalny swojego narodu, gdy był on jeszcze pogrążony w barbarzyństwie. Zachowali przez to nietknięte opowieści boskie i bohaterskie. Rzymianie natomiast rozwijając się systematycznie zatracili mity o bogach. Język grecki (język bohaterów) nadaje się do naukowych refleksji w przeciwieństwie do rzymskiego (język pospolity). Za to Rzymianie wykształcili w sobie prymitywne myślenie, które ułatwiło im podbicie połowy świata starożytnego. W przeciwieństwie do Greków, którzy nagle przechodząc z barbarzyństwa do subtelnych refleksyjnych dociekań metafizycznych zatracili zdolność do jakichkolwiek wielkich zadań (porównanie z młodzieżą).
AK. 22
Natura spraw ludzkich wymaga koniecznie, aby istniał język rozumowy (ligua mentale), wspólny wszystkim narodom, który by jednolicie ujmował istotę rzeczy dziejących się w ludzkim życiu społecznym. Można to zaobserwować w maksymach.
Podsumowanie:
Aksjomaty1-4 - obalają nieprawdziwe opinie o początkach cywilizacji
5-15 - podstawy prawdy służyć będą do rozważań nad światem narodów wedle idei wiecznej.
15-22 - podstawy tego, co jest pewne (certo) i pozwalają ujrzeć w postaci rzeczywistej świat narodów.
AK. 23
Historia święta jest starsza od najstarszych historii świeckich (opis 800 lat z górą - stan naturalny z czasów patriarchatów). Z rodzin powstały ludy i miasta (o tym nie mówią historie świeckie, więc pewnie są niedokładne). Argument przeciwko pysze narodów.
AK. 24
Religi Hebrajską założył prawdziwy Bóg zakazując wróżbiarstwa. Podział na Hebrajczyków i pogan w świecie starożytnym.
AK. 25
Potopu nie dowodzą zbyt błahe argumenty filologiczne oraz fałszywe racje astrologiczne. Potopu dowodzą argumenty natury fizycznej, zaczerpnięte z mitów.
AK. 26
Przyczyną ogromnego wzrostu Germanów (tzw. olbrzymów) jest wychowywanie dzieci na sposób zwierzęcy.
AK. 27
Historia grecka zaczyna się od potopu i olbrzymów. Podział świata na olbrzymów (pogan o dużym wzroście) i Hebrajczyków (o normalnym wzroście). Inne pochodzenie Hebrajczyków od pogan.
AK. 28
Podział Egipcjan czasu na trzy epoki: bogów, bohaterów i ludzi. W tych trzech epokach mówiono trzema językami: język hieroglifów (sakralny, symboliczny), język bohaterski, język pospolitych ludzi (epistolarny).
AK 29
Homer w swoich poematach wspomina o tzw. „języku bogów”. Był to język bohaterski.
AK 30
30 000 imion bogów greckich. Wszystkie odnosiły się do jakiś potrzeb życia naturalnego, moralnego, gospodarczego czy pierwotnych społecznych czasów. U początku historii wszystkich ludów jest religia: jest to pierwsza z trzech zasad tej Nauki.
AK 31
Kiedy wskutek wojny ludzie dziczą, to tylko religia możę ich okiełznać. Boża opatrzność cywilizuje dzikich i gwałtownych ludzi, budząc w nich niejasne poczucie boskości. Lęk przed bóstwem począł ich skłaniać do zaprowadzenia pewnego ładu.
AK 32
Ludzie nieświadomi naturalnych przyczyn rzeczy, przypisują rzeczom własności swej własnej natury (pospólstwo głosi np. że magnes kocha żelazo). Związek z Ak. 1.
Ak 33
Fizyka nieuków to metafizyka pospólstwa, przypisująca rzeczom nieznanym właściwości boskie.
Ak. 34
Człowiek zawładnięty przez zabobon, odnosi go do wszystkiego, co sobie wyobraża i co widzi, i co nawet czyni.
Ak. 35
Podziw jest dzieckiem wiedzy. Im większy przedmiot podziwiania, tym większy podziw.
Ak.36
Wyobraźnia tym jest bogatsza, im słabsze rozumowanie.
Ak. 37
Najbardziej wzniosła czynnością poezji jest przypisywanie martwym rzeczom czucia i namiętności (tak jak dzieci przypisują martwym rzeczom). W dziecięcej epoce świata ludzi byli z natury swej wzniosłymi poetami.
Ak. 38
Nie mam pojęcia! Połowa jest po łacinie.
Ak. 39
Ciekawość przyrodzona człowiekowi rodzi wiedzę.
Ak 40
Czarownice są okrutne i dzikie, żeby dodać powagi swoim praktykom czarodziejskim (zabijają dzieci i te sprawy).
Podsumowanie:
Aksjomaty 28 -38 - ukazują zasady poezji boskiej, czyli teologii poetyckiej
od 31 - zasady bałwochwalstwa
39 - zasady wróżbiarstwa
40 - zasady składania ofiar
Ak. 41
Ziemia po potopie przesycona wilgocią, nie mogła wydzielać żadnych wyziewów ani innych substancji , które by spowodowały pioruny.
Ak. 42
Jowisz miota pioruny i obala na ziemię olbrzymów; każdy z narodów pogańskich ma swojego Jowisza.
Ak. 43
Każdy z pogańskich narodów miał swego Herkulesa, syna Jowisza. Warron nalicza ich 40. Początek bohaterstwa ludów pierwotnych - fałszywe przekonanie, że bohaterowie są boskiego pochodzenia. Narody pierwotne nie mogły powstać bez religii.
Ak. 44
Pierwszymi uczonymi greckiego świata byli poeci-teologowie, którzy zasłynęli przed poetami bohaterskimi. Wszystkie narody pogańskie mających swoich Jowiszów i Herkulesów były w swych początkach poetyckie.
Ak. 45
Ludzie z natury s skłonni zachowywać w pamięci prawa i ustawy społeczne..
Ak 46
Wszystkie historie barbarzyńskie mają początki bajeczne.
Podsumowanie:
Aksjomaty od 42 - podstawy mitologii historycznej
Ak. 47
Umysł ludzki unifikuje. Aksjomat ten dotyczy baśni. Pospólstwo dopisują ludziom znanym prawdy idealne, nie mające związku z rzeczywistością, żeby im wynagrodzić wszystko. Tym bardziej sławni ludzie są tak wynagradzani, im są nie docenieni za życia. Prawda poetycka jest metafizyczna, czyli wyższa od prawdy fizycznej.
Ak. 48
Dzieci mają taką naturę, że właściwości oraz imiona mężczyzn, kobiet i rzeczy, poznane po raz pierwszy, przypisują i nadają później wszystkim mężczyznom itd., które łączy z pierwszym jakieś podobieństwo i związek.
Ak. 49
Egipcjanie przypisywali Merkuremu Trismegistowi wszystkie wynalazki pożyteczne bądź też niezbędne dla życia. Przejawy mądrości społecznej przypisywano typowi „mędrca społecznego”, którego wcieleniem był Merkury. Egipcjanie nie potrafili tworzyć (niczym dzieci) uogólnień rzeczowych, więc uciekali się do postaci poetyckich. Egipcjanie byli w małym stopniu filozofami, skoro nie umieli tworzyć pojęć ogólnych w tym samym czasie, kiedy zaopatrywali świat w pożyteczne wynalazki. Zasadą alegorii poetyckich (baśniowych) jest ukazywanie jednostronnego znaczenia w poszczególnych przypadkach, zawartych w rodzajach poetyckich (diversiloquia - Mowa obejmująca w koncepcji ogólnej różne kategorie ludzi, faktów lub rzeczy).
Ak. 50
Dzieci odznaczają się dobrą pamięcią. Stąd ich nadmiernie żywa wyobraźnia, która jest tylko rozszerzoną bądź też złożona pamięcią. Aksjomat tłumaczy wyrazistość obrazów poetyckich w „dziecięcym” okresie świata.
Ak. 51
Poezja jest umiejętnością wrodzoną i nie da się jej osiągnąć poprzez wytrwałą pracę. Pierwsi poeci byli poetam w sposób naturalny; poezja dała początek cywilizacji pogańskiej, która była źródłem wszelkich umiejętności (arti).
Ak. 52
Dzieci bawią się w naśladowaniu i naśladują w zabawie to, co potrafią zrozumieć. W okresie „dzieciństwa” świat składał się z narodów-poetów, bo poezja jest naśladownictwem (imitazione). Wszystkie umiejętności (arti) zrodziły się za sprawą poezji. Umiejętności bowiem są naśladownictwem natury, a więc poezja realną.
Ak. 53
Najpierw ludzie coś odczuwają, nie zastanawiając się nad przedmiotem tych wrażeń, potem zwracają na to uwagę w stanie niepokoju i poruszenia (myślenie poetyckie), wreszcie rozważają jasno i trzeźwo (myślenie filozoficzne).
Ak. 54
Ludzie tłumaczą sobie rzeczy niejasne według własnej natury, a zatem zgodnie z własnymi namiętnościami oraz zwyczajami. Aksjomat ten tłumaczy mitologię ludzi pierwotnych. Tworzyli oni baśnie surowe, charakterem swym przypominające początek narodów. Grecy (religijni) lękając się bogów, przypisywali im swój szpetny i ohydny charakter w baśniach.
To twierdzenie (jak i poniższe) obala mniemanie o niedoścignionej mądrości starożytnych.
Ak. 55
Część po łacinie. Ktoś uczył się łaciny? (Norbert?)
Ak. 56
Pierwsi autorzy ludów wschodnich, Egipcjan, Greków i Latynów, a w okresie pierwotnego barbarzyństwa pierwsi pisarze, tworzący w nowych językach Europy, byli poetami.
Ak. 57
Niemi wypowiadają się przy pomocy gestów albo przedmiotów, które maja naturalny związek z myślami, które pragną wyrazić - zasada hieroglifów. Jest to też zasadą języka naturalnego (parlar naturalne), którym kiedyś mówiono na świecie. Po tym języku pojawił się język poetycki, posługujący się obrazami, analogiami, odwołująca się do naturalnych cech przedmiotów.
Ak. 58
Niemi śpiewając mogą wydawać dźwięki nieartykułowane, podobnie jak ludzie jąkający się - śpiew ułatwi im wymowę.
Ak 59
Ludzie dają wyraz swym namiętnością śpiewając. Oba te twierdzenia pozwalają przypuszczać, że założyciele narodów pogańskich tworzyli swe pierwsze języki za pomocą śpiewu.
Ak. 60
Monosylaby były prawdopodobnie pierwszymi elementami języka. Dzieci zaczynają najpierw mówić monosylabami.
Ak. 61
Wiersz bohaterski jest najstarszy, a spondeiczny najpóźniejszy. Wiersz bohaterski był początkowo spondeiczny.
Ak. 62
Wiersz jambiczny najbardziej przypomina prozę, a jamb, jak go określa Horacy, jest „stopą raźna”. Ostatnie dwa twierdzenia pozwalają przypuszczać, że idee i język rozwijały się równolegle.
Podsumowanie:
Aksjomaty od 47 - tworzą kompletną naukę o poezji (ragion poetica), której składnikami są: baśń, widowisko obyczajowe, wyrazista sentencja, zwrot stylistyczny, alegoria, śpiew i wiersz.
7 ostatnich aksjomatów - dowodzi że wszystkie narody najpierw mówiły wierszem, a potem prozą.
Ak. 63
Zmysły skłaniają umysł ludzki do poznawania zewnętrznych rzeczy. Z wilkim rudem dochodzi do refleksji. Twierdzenie to podaję zasadę etymologii we wszystkich językach, gdzie słowa przeniesiono z rzeczy oraz ich cechy na sprawy umysłu i duszy.
Ak. 64
Kolejność idei winna być zgodna z kolejnością rzeczy.
Ak. 65
Rzeczy służące ludziom pojawiają się w tej kolejność: lasy, chaty, wioski, akademie. Twierdzenie to jest ważną zasadą etymologii. Analogicznie do rzeczy powstają słowa. Np. w języku łacińskim, gdzie większość słów jest pochodzenia wiejskiego (słowo lex - „zbieranie żołędzi” nabrało znaczenia „zbierania obywateli”, czyli parlament).
Ak. 66
Najpierw ludzie odczuwają to, co konieczne, później poszukują tego, co pożyteczne, następnie kierują się wygodą, delektują się zbytkiem, aż wreszcie zdemoralizowani luksusem trwonią majątek bez żadnego opamiętania.
Ak. 67
Natura ludów (etapy): okrucieństwo, surowość, łagodność, wyrafinowanie, rozwiązłość.
Ak 68
Ludzie (etapy): Polifem (prostak i okrutnik), Achilles (wspaniałomyślny i dumny), Arystydes i Scypion (mężni i sprawiedliwi), Aleksander i Cezar (wielkie cnoty i wielkie wady), Tyberiusz (posępny melancholik), Kaligula, Neron, Domicjan (rozpustnicy i gwałtownicy).
Pierwsi utrwalają posłuszeństwo wobec ustaw. Drudzy ugruntowują państwa arystokratyczne. Trzeci torują drogę do wolności ludowej. Czwarci wprowadzają monarchię. Piąci ja utrwalają. Ostatni ją obalają. Aksjomat ten opisuję zasady idealnej historii wiecznej - narodziny, rozwój, stabilizacja, degradacja i całkowity upadek.
Ak. 69
Rządy winny odpowiadać naturze ludzi rządzonych. Wspomniany powyżej porządek władzy odpowiada moralności ludów.
Ak. 70
Kilku ludzi, wyróżniających się siłą, wycofało się ze zbrodniczego świata bezprawia i utworzyły rodziny, które uprawiały ziemię.
Ak. 71
Pierwotne obyczaje (zwłaszcza obyczaj wolności naturalnej) zmieniają się stopniowo i w ciągu długiego czasu.
Ak. 72
Wszystkie narody zaczęły od kultu jakiegoś bóstwa. Ojcowie w epoce rodzin musieli być biegli w odgadywaniu wróżb, pełniąc role kapłanów. Musieli też być królami, przekazującym swoim rodzinom boskie wyroki.
Ak. 73
Tradycja pospolita głosi, że pierwszymi ludźmi, którzy sprawowali rządy, byli królowie.
Ak. 74
Według innej tradycji: pierwszymi królami zostawali ludzie z natury najgodniejsi.
Ak.75
Istnieje też tradycja, wedle której pierwsi królowie byli mędrcami. Wszystkie powyższe twierdzenia dowodzą, że w osobach pierwszych ojców mądrość była łączona z kapłaństwem i władzą, przy czym kapłaństwo i władza podlegała mądrości, jednakże nie refleksyjnej (riposta) filozofów, lecz pospolitej (volgare) ustawodawców.
Ak. 76
Według innej tradycji, pierwszą na świecie forma rządów była monarchia.
Ak. 77
W epoce rodzin ojcowie sprawowali władzę monarchiczną. Podlegali jedynie Bogu, władając swoimi dziećmi i famulami (domownicy, którzy schronili się na ich ziemie). Byli więc patriarchami tzn. „pierwszymi spośród ojców”. Prawo XII tablic zapewniało im te przywileje monarchiczne.
Ak. 78
Nazwa rodzin (famiglie) wywodzi się od słowa famuli.
Ak. 79
Pierwsi soci (sprzymierzeńcy) byli to ludzie, którzy mieli się wspólnie wspomagać. I to właśnie oni są owymi zbiegami, którzy szukali ocalenia u pierwszych ojców.
Ak. 80
Ludzie w sposób naturalny wymieniają usługi między sobą w celu uzyskania istotnych profitów.
Ak. 81
Ludzie silni nie tracą przez niedbalstwo to, co zdobyli dzięki męstwu. Dwa ostatnie aksjomaty mówią o źródłach lenna.
Ak. 82
U wszystkich narodów starożytnych napotkamy klientów i klientele (wasale i lennicy).
Podsumowanie:
Aksjomaty od 70 - odsłaniają początki państwa. Powstały na skutek presji famuli Państwa te przyjęły w sposób naturalny rządy arystokratyczne. Famule zbuntowały się i dla zadośćuczynienia i udobruchania ojcowie przyznali im lenno. Władza ojców musiała poddać się zwierzchnej władzy stanów rządzących. Przywódcy stanów stanęli na czele podczas buntu sług i nazwali się królami. Tak władza rodzinna przemienia się we władzę cywilną, a dziedzictwo prywatne w publiczne.
Ak. 83
Prawo dotyczące gruntów stanowi pierwszą na świecie ustawę agraną. Rozróżnia trzy rodzaje własności odpowiadające trzem kategoriom osób: własność bonitarną (plebejusze), kwiritarną (szlachecka, przysługująca ojcom), signorii (najwyższa władza republiki arystokratycznej).
Ak. 84
Arystoteles w „Polityce” wymienia królestwa bohaterskie, gdzie królowie wymierzali sprawiedliwość, prowadzili wojny oraz kierowali sprawami religii. Przykłady: królestwa Tezeusza i Romulusa.
Ak. 85
Arystoteles (w „Polityce”) pisze, że państwa starożytne nie miały ustawodawstwa sądowego. W państwach barbarzyńskich konieczne były pojedynki i odwety.
Ak. 86
Dalej w „Polityce” czytamy, że w starożytnych republikach możni poprzysięgli plebejuszom wieczną nienawiść. Pozorna wolność ludu rzymskiego, a tak naprawdę wyzysk.
Ak. 87
Państwa starożytne bardzo niechętnie wypowiadały wojnę, aby nie ćwiczy w tym rzemiośle plebejuszy. Zasada rzymskiego prawa wojny aż do wojen punickich.
Ak. 88
Republiki arystokratyczne chronią bogactwo stanu szlacheckiego. Twierdzenie to wyjaśnia łaskawość rzymska po zwycięskich wojnach. Nie chciano aby plebejusze nie zbogacali się na zbyt.
Ak. 89
Honor jest najszlachetniejszym bodźcem wojskowego męstwa.
Ak. 90
Stany społeczne rywalizują o zaszczyty między sobą. Możni chcą zachować swoje przywileje, plebejusze chcą dowieść, że zasługują na takie same zaszczyty (bohaterstwo rzymskie).
Ak. 91
Rywalizacja pomiędzy stanami jest najpotężniejszym czynnikiem rozwoju republik
Podsumowanie:
Aksjomaty od 84 - wykładają historię rzymską w jej prawdziwej postaci.
Ak. 92
Słabi domagają się praw, możni się przed nimi wzbraniają, ambitni je chronią, aby zyskać zwolenników, władcy zaś popierają prawa, by zrównać możnych ze słabymi. Przykłady: Sulla (ambitny przywódca możnych) pokonawszy Mariusza (przywódca plebejuszy), nadał państwu ludowemu charakter monarchiczny, wprowadzając liczne ustawy. Cesarze rzymscy (władcy) wydali niezliczoną ilość ustaw z dziedziny prawa prywatnego.
Ak. 93
Z chwilą wprowadzania ustaw, plebejusze coraz bardziej domagają się swoich praw. Następuje okres walki o władzę.
Ak. 94
Wolność naturalna staje się tym bardziej nieokiełznana, im bardziej mienie związane jest z samą osobą, a niewola społeczna spowodowana posiadaniem dóbr, danych przez los, niekoniecznych do życia.
Ak. 95
Ludzie najpierw chcą się wyrwać się spod jarzma władzy (republiki arystokratyczne w republiki ludowe). Następnie próbują przewyższyć równych sobie (oligarchie). Wreszcie chcą stanąć poza ustawami (anarchie, tyranie).
Ak. 96
Możni na początku nie chcą być w jakikolwiek sposób ograniczeni i zobowiązani do czegokolwiek. Potem są zmuszeni przez liczniejszych plebejuszy do zrównania się z nimi (republiki ludowe). Wreszcie dla zapewnienia sobie wygodnego życia, podporządkowuja się władzy jednostki.
Podsumowanie:
Aksjomaty od 66 - stanowią zasady idealnej historii wiecznej.
Ak. 97
Po potopie ludzie mieszkali najpierw w górach, potem zeszli w doliny, wreszcie po wielu latach wyruszyli na brzeg jeziora.
Ak. 98
Platon pisze o potopie. Ludzie zachowali się tak jak podaje wcześniejszy aksjomat (umiejscowienie Troi nad morzem).
Ak. 99
Wg tradycji Tyr założono najpierw w głębi lądu, a potem dopiero przeniesiono go na brzeg Morza Fenickiego. Ostatnie trzy aksjomaty potwierdzają tezę, że najpierw powstały narody śródziemnomorskie, a potem nadmorskie. Starożytności ludu Hebrajskiego, wywodzącego się z Noego (Mezopotamia - kraj najbardziej śródziemnomorski).
Ak. 100
Jeśli ludzi decydują opuścić swoją ziemię ojczystą, to dlatego, że chcą się wzbogacić handlem. Aksjomat ten wyjaśnia przyczynę wędrówek ludu i upadek potomków trzech synów Noego, bo zmuszeni byli błąkać się niczym zwierzęta.
Ak. 101
Fenicjanie byli pierwszymi żeglarzami starożytności.
Ak. 102
Narody barbarzyńskie nikogo nie dopuszczają do siebie. Można do nich albo wtargnąć siłą, albo zyskać ich zaufanie ukazując im korzyści z handlu.
Ak. 103
Na wybrzeżu Lacjum istniała niegdyś kolonia grecka, która potem zniszczona przez Rzymian, zginęła w mrokach starożytności. Analogie kultury greckiej i rzymskiej (mitologia).
Ak. 104
Sentencja Diona Kasjusz, że obyczaj (rozsądny) charakteryzuje króla, prawo (bezrozumne) zaś - tyrana. Prawo naturalne narodów opiera się na obyczajach (wg Diona obowiązujących bez przymusu), a nie na ustawie (kierującej się przemocą) i zrodziło się z nawyków ludzkich, wypływających ze wspólnej natury narodów.
Ak. 105
Prawo naturalne narodów zrodziło się z ich obyczajów, które były zgodne ze zdrowym rozsądkiem, bez uciekania do refleksji, czy naśladownictwa. Ten aksjomat stwierdza, że prawo naturalne narodów ustanawia boża opatrzność, ona bowiem jest władczynią ludzkich spraw. Różnica między prawem naturalnym Hebrajczyków a prawem naturalnym pogan.
Ak. 106
Doktryny powinny rozpoczynać się od tego momentu, w którym rozpoczyna się przedmiot, o którym traktują. Aksjomat ten dotyczy przede wszystkim praw naturalnych narodów, ale też stosowany jest do wszystkich spraw.
Ak. 107
Rody, które powstały wcześniej aniżeli miasta, nazywały się u Latynów gentes maiores. Z ojców starożytnych rodów Romulus utworzył senat i zarazem miasto (citta) rzymskie. Natomiast nowe rody szlacheckie, które powstały później niż miasta, nazwano gentes minores. Ojcowie tych rodzin zapełnili senat po wygnaniu królów ( przez Juniusa Brutusa), wyludniony po wymordowaniu senatorów przez Tarkwiusza Pysznego.
Ak. 108
Podział na bogów: maiorum gentium (bogowie przodków) i minorum gentium (bogowie drugiego rzędu). Pierwsi byli bogami uświęconymi przez rodziny, zanim powstały miasta. Natomiast drudzy byli czczeni później tak jak Romulusa. W świetle trzech ostatnich aksjomatów systemy Grocjusza, Seldena i Pufendorfa są oparte na złych założeniach, ponieważ rozpatrują narody powiązana więzią społeczną.
Ak. 109
Ludzie ograniczeni dostrzegają w prawie tylko jego literę.
Ak. 110
Uspian określa równość obywatelską (equita civile): jest to…. Dalej jest po Łacinie.
Ak. 111
Pewność (certo) praw to ich rozumność (ragion), niejasna, bo oparta jedynie na autorytecie. Stosowanie ich nam ciąży, ale zmuszeni jesteśmy im się poddawać z racji „pewności”.
Ak. 112
Racja bezpośrednia (ragion stretta), której regułą jest równość obywatelska. Barbarzyńcy, których pojęcia są szczegółowe, zadawalają się naturalnie ową pewnością praw, wynikająca z partykularnego charakteru wyrażających ich terminów i rozumieją prawo dosłownie.
Ak. 113
To, co nazywamy prawdą prawd, jest jakby jasnością i blaskiem, jakim oświeca je rozum naturalny. Ten aksjomat łącznie z 111 odnosi się do poszczególnych kwestii prawa naturalnego narodów. Wypływają one z dwóch aksjomatów ogólnych, 9 i 10, które traktują o prawdzie i pewności.
Ak. 114
Sprawiedliwość (equita), rzecz naturalna, całkowicie rozwinięta, polega na stosowaniu mądrości w sprawach użytecznych. Mądrość bowiem polega na umiejętności używania rzeczy zgodnie z ich naturą. Aksjomat ten stanowi zasadę dobrotliwości prawa (ragion benigna), kierowanego przez sprawiedliwość naturalną. Z tej szkoły wyszli pierwsi filozofowie.
Podsumowanie:
Sześć ostatnich aksjomatów wskazuje, że opatrzność ustanowiła prawo naturalne narodów. Ludzie musieli w ciągu długich wieków żyć bez świadomości prawdy i sprawiedliwości naturalnej (którą dopiero filozofowie wyłożyli). Dlatego opatrzność boska zezwoliła się im najpierw oprzeć na pewności i sprawiedliwości społecznej, opartej na rozporządzeniach i ustawach. Ludzie przestrzegali praw nawet wtedy, gdy wydawały im się surowe. Prawo było fundamentem rozwoju narodów. Wspomniani teoretycy prawa narodów naturalnego (Grocjusz, Selden, Pufendorf) nie uwzględnili przedstawionych wyżej aksjomatów i opierają się na błędnym założeniu, że narody pogańskie zawsze od momentu swych narodzin, rozumiały ideę sprawiedliwości naturalnej w jej najdoskonalszej postaci.