Polski system polityczny, Kryzysy w PRL, Kryzysy w PRL: 56- bezpośr

uzależnionych od ZSRR. W trakcie zjazdu w Moskwie zmarł Bierut, a nowym szefem partii został Ochab. W PZPR zaostrzała się walka frakcyjna. W IV.56 ogłoszono amnestię polit., a także zrehabilitowano część niesłusznie oskarżonych polityków. W VI.56 doszło do wydarzeń, które przyspieszyły przemiany. Postępująca liberalizacja większości dziedzin życia rodziła w społ. nadzieje na zmiany. Nastroje zaczęły się radykalizować. 28.VI.56 nasilił się protest największej poznańskiej fabryki ,,Stalina” (Cegielskiego). Jego załoga domagała się zwrotu źle naliczonych podatków i obniżenia wyśrubowanych norm robotniczych. Robotnicy wysłali do Warszawy delegację, która powróciła do Poznania nic nie zyskawszy, wobec czego rano, 28 robotnicy ogłosili strajk i ruszyli pochodem do centrum miasta, łącząc się po drodze z pracownikami innych zakładów. Pod budynkiem KWPZPR domagano się przyjazdu Ochaba lub Cyrankieicza. Gdy wśród robotników rozeszła się pogłoska o rzekomym aresztowaniu delegacji robotniczej, tłum zaatakował gmach, zdobywając go. Pod budynkiem padły strzały, w mieście rozpoczęły się regularne walki. Powstanie trwało cały dzień i noc. Dywizje pancerne, mające rozkaz użycia broni stłumiły krwawo powstanie. Zginęło 75 osób a rannych zostało 800, aresztowano 658. Latem rozkwitało w Polsce życie polit. pojawiły się żądania powrotu Gomułki do władz partii. Walka frakcji partyjnych nasiliła się. Puławianie poparli Gomułkę, Natolińczycy zaś odwoływali się do Moskwy. Ta rozwiązała problem po swojemu. Na Warszawę zaczęły maszerować wojska sowieckie, a w stolicy 19.X wylądowała delegacja ZSRR z Chruszczowem na czele. Gomułka i Ochab przeprowadzili z nim długą rozmowę przekonując o wierności Polski wobec ZSRR. W efekcie Chruszczow zaufał Gomułce, a marsz armii sowieckiej został zatrzymany. Po zakończeniu obrad VIII Plenum PZPR, I sekretarzem partii został Gomułka (21.X). W efekcie nastąpiła poprawa stosunku władz do obywateli i kościoła. Pozbyto się także radzieckiej kadry generalskiej z Rokossowskim na czele. 1964- socjalistyczna świadomość społ. i totalizacja systemu wywołała zniechęcenie i przygnębienie intelektualistów. Ideologiczna ofensywa władz z 63 wyzwoliła jednak wolę oporu. 14.III. 64 Słonimski przekazał prem. Cyrankiewiczowi list podpisany przez 34 wybitnych pisarzy i profesorów. List zawierał żądanie zmiany polityki kulturowej państwa. Wystąpienie to, było pierwszym zorganizowany po październiku, protestem inteligencji twórczej przeciw praktykom władzy. Ekipa Gomułki zareagowała histerycznie. Zakazano prezentowania sygnatariuszu ,,Listu 34” w środkach masowego przekazu. Opinia publiczna dowiedziała się o treści listu z agencji zach. Przeciw autorom listu wytyczono argumenty najcięższego kalibru, ze zdradą państwa włącznie. Sprawa listu zelektryzowała studentów, którzy na UW poparli sygnatariuszy listu i manifestowali. Aresztowano wówczas po raz 1 Kuronia i Modrzejewskiego. 1968- pogarszająca się sytuacja ekonom. zwłaszcza studentów, lekceważenie żądań inteligencji i zmniejszenie nakładów na kulturę musiało doprowadzić do spięć. Bezpośrednim powodem protestów inteligencji związanej z UW, było zdjęcie 30.I.68 ze scen warszawskich Dziadów zawierających akcenty antyrosyjskie. Ponieważ stosunki dypl. z Izraelem były w tym czasie zerwane(po agresji tego ostatniego na państwa arabskie w 67) a protestujące środowiska żydowskie stały się w Polsce niewygodne, władza wykorzystując fakt, ze organizatorami protestu byli ludzie pochodzenia żydowskiego m.in. Michnik, naświetliła opinii publ. protest jako syjonistyczny. Rozpętana kampania antysemicka spowodowała wystąpienia studentów, którzy zostali brutalnie przepędzeni. Studenci nie poddawali się i nadal protestowali, czego efektem było zlikwidowaniem 6 kierunku studiów, wcieleniem studentów do wojska i skreśleniem z listy m.in. Michnika. Kampania antysemicka władz PRL zaszkodziła dobremu imieniu Polski w świecie. Spora część ludności żydowskiej emigrowała z kraju. 1970- rząd Cyrankiewicza ogłasza podwyżki cen żywności. Demonstracja zapoczątkowana przez robotników Stoczni Gdańskiej 14.XII rozszerza się na całe miasto. Zaatakowani przez MO robotnicy podpalają gmach KWPZPR. Mimo ostrych represji protest objął szybko całe Pomorze. Zasięg protestu był tak szeroki, iż w wojsku i partii omawiano możliwość siłowego rozwiązania problemu. Gomułka nie wahał się poprosić o pomoc Moskwy, a kiedy jej nie otrzymał, wydał polecenie użycia wojska do tłumienia demonstracji. Krwawo spacyfikowano zakłady pracy. Byli zabici kilkaset osób i ranni, 3000 aresztowano. W efekcie tych wydarzeń skompromitowany Gomułka musiał ustąpić miejsca Gierkowi. Nowy sekretarz za pomocą obietnic uspokoił sytuację w kraju, winą za całą sytuację obarczając poprzednią ekipę i Gomułkę. 1976- powodem kolejnych wystąpień robotników była oczywiście podwyżka cen, strajki w Ursusie, Płocku, a przede wszystkim w Radomiu przerodziły się w rozruchy uliczne. W Radomiu demonstranci podpalili siedzibę partii, co spowodowało zdecydowany odwet ze strony władz. Prowokatorzy podpalili kilka sklepów i urzędów, usprawiedliwiając tym samym wezwanie większych posiłków do tłumienia demonstracji. Aresztowano kilka tys. ludzi. Wobec tak powszechnego protestu rząd musiał cofnąć podwyżkę. 23.IX.76 powstał KOR - by bronić i pomagać skazanym za zajścia czerwcowe. 1980 - powstanie NSZZ Solidarność. W 80 roku następował głęboki kryzys, któremu nawet VIII zjazd PZPR nie mógł zaradzić. Zaczęły wybuchać strajki- w Lublinie, na Dolnym Śląsku, w Wielkopolsce i na Wybrzeżu. Na czele Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego stanął Lech Wałęsa. Ruch strajkowy był bardzo zdyscyplinowany. Nie dochodziło do aktów wandalizmu. Rozmowy z komitetem prowadzili wicepremierzy. Podpisano wstępne umowy. Wydarzenia sierpnia`80 zapoczątkowały nowy okres dziejów Polski Ludowej. Obradujące plenum CK odwołało Gierka z funkcji sekretarza, nastąpiły zmiany w Biurze Politycznym i Sekretariacie KC PZPR. NSZZ Solidarność stało się najliczniejszą centralą związkową. Najpierw skupiało robotników, w tym wielu członków PZPR. Sąd wojewódzki zarejestrował nowy związek (10.11.80). Solidarność powstawała też na terenach wiejskich. Władze państwowe nie chciały dopuścić do zarejestrowania Solidarności Rolników Indywidualnych, twierdząc, że są oni pracownikami najemnymi i nie maja potrzeby tworzenia związku zawodowego. Dopiero strajki skłoniły władze do ustępstw. PZPR świadome zagrożenia ze strony Solidarności specjalnie tworzyło sytuacje kryzysowe, którymi można by było obarczyć Solidarność. Jesienią`80 pojawiły się strajki, wzrosła inflacja, spadla produkcja, wzrosły też płace. Rząd przedstawił tę sytuacje jako wynik żądań Solidarności. W lutym`81 powołano na premiera gen. Jaruzelskiego. W przemówieniu prosił o 90 dni spokoju. W marcu działacze Solidarności zostali pobici przez MO podczas obrad Wojewódzkiej Rady Narodowej. Tydzień później odbył się 4-godzinny strajk Solidarności obejmujący cały kraj. Rozpoczął się tez wkrótce proces członków kierownictwa KPN. Na IX Zjeździe PZPR uznano demokracje jako podstawowy system sprawowania władzy w kraju. W październiku w Gdańsku obradowała Solidarność. Wystosowano posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej, wzywające do pójścia w ślady Solidarności. W październiku na VI plenum KC PZPR sekretarzem KC został Jaruzelski. 11-12.12.81 na posiedzeniu NSZZ Solidarność zadeklarowano strajk powszechny oraz manifestacje publiczne - na 17 grudnia. Tak właśnie Solidarność doprowadziła do ogłoszenia stanu wojennego.